rzeźba Flashcards
(12 cards)
W rzeźbie secesyjnej najpełniej ujawniło się zacieranie granic między dyscyplinami sztuki.
Obok
rzeźby architektonicznej, jak ta, która dekoruje fasadę Casa Batlló w Barcelonie,
powstawały rzeźby przeznaczane do dekoracji wnętrz. Przedmioty codziennego użytku,
jak: lampy, np. ta, którą wykonał François-Raoul Larche, patery, kufle, wazony, a nawet
rączki parasolek i uchwyty lasek, także były dekorowane rzeźbiarsko lub wręcz można
potraktować je jako rzeźby. Artystyczna koncepcja i staranność wykonania sprawiają, że
trudno uchwycić granicę między użytecznością tego przedmiotu a jego artystyczną funkcją.
Nadal powstawała też rzeźba statuaryczna.
Antonio Gaudí,
fragment fasady Casa
Batlló w Barcelonie
Rozfalowana fasada domu
z lat 1904–1906 została
ozdobiona kamieniarką
wykonaną z łuków
parabolicznych. Jej kształt
przypomina abstrakcyjne
rzeźby. Zaciera się
tutaj granica między
architekturą a rzeźbą.
Zastosowane środki
artystyczne cechuje
spójność stylowa.
Zarówno rzeźbę architektoniczną, jak i przedmioty codziennego użytku
zdobiły podobne przedstawienia.
Często pojawiały się postacie kobiet lub
tylko ich popiersia. W stosunku do sztuki wcześniejszej zaznaczył się
nowy sposób ukazania ich ciał. Kobiety z reguły były ubrane w zwiewne
suknie lub pojawiały się nagie. Miały długie włosy, a ich przeplatające się
pasma dawały efekt falistości, tak charakterystycznej dla secesji. Zwrot do
natury, zainteresowanie procesami wzrostu i odradzania się świata przyrody wpłynęły na poszukiwanie w niej źródeł inspiracji. Były to motywy
floralne, a zwłaszcza rośliny o ozdobnej formie i dekoracyjnych
liściach. Pojawiały się także motywy animalistyczne: ptaki o pięknych
liniach korpusu, m.in. pawie, żurawie, ibisy, łabędzie. Istotnymi
motywami były też woda i ogień, tak przedstawione, by kojarzyły się z falistością. Ponadto szukano inspiracji w świecie
fantazji, a motywom zaczerpniętym z natury towarzyszyły
elementy abstrakcyjne. Niektórzy artyści często wykorzystywali
asymetrię, a nawet efekt atektoniki. W kompozycji bryły zaznaczyła się tendencja do
wertykalizmu, co jest widoczne w wydłużonych proporcjach postaci
techniki tworzenia rzeźby secesyjnej
Ze względu na potrzebę powielania form, zwłaszcza w drobnej rzeźbie dekorującej wnętrza – rozpowszechniły się techniki odlewnicze. Często wykorzystywano technikę odlewu
z brązu. Popularne było złocenie, srebrzenie i patynowanie rzeźb. Zarówno w rzeźbie
architektonicznej, jak i dekorującej wnętrza oraz statuarycznej cechą charakterystyczną
nowego stylu było łączenie wielu tworzyw. Uzyskiwano tym samym efekt dekoracyjny
poprzez ich wielobarwność i zróżnicowane właściwości materiałów. Wprowadzano wielobarwne elementy ceramiczne jako okładzinę powierzchni rzeźbionych z innych materiałów. Tworzono też odrębne rzeźby ceramiczne. Często wykorzystywano drogie i trudniej
dostępne gatunki drewna, sięgano po masę perłową oraz bardzo kosztowny szylkret,
czyli materiał pochodzący ze skorupy żółwia.
Idea spójności stylowej dzieła oraz upodobanie do ornamentów wpłynęły na wprowadzenie bogatej dekoracji architektonicznej.
Najbardziej charakterystyczne realizacje
z dziedziny architektury były zdobione dekoracją stiukową, która niekiedy niosła symboliczny przekaz. Wiele powstających na przełomie XIX i XX wieku budowli miało doskonale
wpasowaną rzeźbę architektoniczną
fasada Narodzenia kościoła
Sagrada Familia w Barcelonie Antonia Gaudiego.
Przedstawiono tam sceny z życia Świętej
Rodziny, w tym grupy: Zwiastowania, Nawiedzenia, Bożego Narodzenia, Hołdu Trzech Króli, Ofiarowania w świątyni.
Radosny charakter scen podkreślają figury aniołów grających na instrumentach
oraz pojawiają się też liczne wizerunki
zwierząt. Sposób ukazania poszczególnych scen ma charakter symboliczny, co
obejmuje także świat fauny. Pojawiają się
tutaj zwierzęta symbolizujące dobro, jak
jagnię – uosobienie Chrystusa i gołębica –
symbol Ducha Świętego, a także zło – wąż
z jabłkiem symbolizujący szatana, różne gady
i płazy. Portale fasady zostały rozdzielone
podporami, które wyrastają z korpusu żółwi
uchodzących za symbol trwałości i niewzruszoności wiary.
Scena Bożego Narodzenia nad środkowym portalem fasady Narodzenia w kościele Sagrada
Familia w Barcelonie w Hiszpanii
Portal środkowy fasady Narodzenia jest najbardziej ozdobny. Ponad zwieńczeniem trumeau ukazano
Świętą Rodzinę: Marię pochyloną nad Dzieciątkiem oraz św. Józefa. Do stajenki betlejemskiej
zaglądają – zgodnie z tradycją ikonograficzną – wół i osioł. Mimo że scenę odtworzono realistycznie,
formę postaci cechuje pewna synteza. Przy dekoracji rzeźbiarskiej tego portalu pracowali liczni
artyści od schyłku XIX wieku po wiek XXI. Projekt wykonał prawdopodobnie Antonio Gaudí.
We Francji bogate dekoracje rzeźbiarskie pojawiały się w fasadach domów
Hector Guimard słynął z dekoracyjnego opracowania balustrad i barierek, w których pojawiały
się stylizowane motywy floralne
Jules Lavirotte, dekoracja portalu fasady kamienicy
przy Avenue Rapp w Paryżu
Kamienica budowana w latach 1899–1901, w której mieszkał
jej architekt, zadziwia mnogością rzeźbionych detali. Portal
dekorowany jest posągami Adama i Ewy, a w jego centralnej
części ukazano głowę kobiety (podobno żony Lavirotte’a
– malarki Jane de Montchenu). Drzwi są zdobione elementami
metalowymi: motywami pawi i jaszczurek. W wielu
rzeźbionych detalach doszukiwano się akcentów erotycznych
François-Raoul Larche, lampa stołowa
Rzeźba z ok. 1900 roku wykonana ze złoconego brązu przedstawia
słynną amerykańską tancerkę i choreografkę Loïe Fuller.
Jej suknia w tańcu opina ciało. Artysta wykorzystał styl
mokrych szat, a płaszcz – pod wpływem wirowego ruchu
– jest uformowany w kaskady fałd. Rzeźba przedstawiająca
artystkę przyniosła sławę twórcy, który wcześniej nie był
szczególnie znany. Jej pełen wyrazu taniec, wywołujący żar
namiętności, nasunął pomysł, aby w statuetkę wmontować
żarówkę, co dało nowatorski efekt iluminacji. W ten sposób
rzeźba stała się przedmiotem użytkowym. Figurka ma
ok. 45 cm. Obiekt znajduje się w Bawarskim Muzeum Narodowym
w Monachium w Niemczech
Drobną rzeźbą statuaryczną zajmował się Alfons Mucha, artysta czeski działający w Paryżu.
We wszystkich dyscyplinach sztuki, którymi się zajmował,
przedstawiał swój ulubiony motyw – postać wyidealizowanej kobiety z burzą
włosów, często o rozmarzonym spojrzeniu i w zwiewnych szatach. Inspiracją
dla takich wizerunków były znane w Paryżu panie, w tym słynna aktorka
i śpiewaczka – Sarah Bernhardt. W twórczości Muchy splatały się tradycje
bizantyńskie i współczesne elementy stylowe.
Alfons Mucha Natura
Rzeźba o wysokości ok. 70 cm (bez postumentu) została wykonana ze
złoconego brązu z elementami malachitowymi w roku 1899. Artysta otrzymał
za nią brązowy medal na wystawie światowej w Paryżu. Przypuszcza się, że
modelką mogła być paryska tancerka, Cléo de Mérode, uchodząca wówczas
za uosobienie piękna. Dzieło znajduje się w Królewskich Muzeach Sztuk
Pięknych w Brukseli
