Bl.95 - 103 Eenheid 3 Reaksies van metale en nie-metale met suurstof

Question 1

Watter element is die volopste op aarde?

Answer 1

Suurstof (O)

Question 2

Suurstof maak ongeveer ______ uit van ons atmosfeer en kom voor in water en dele van die aard____

Answer 2

21%; kors

Question 3

Teen gewone _________________________ is suurstof ‘n kleurlose,reuklose gas.

Answer 3

temperature en druk

Question 4

Hoe het suurstof sy naam gekry?

Answer 4

Omdat wetenskaplikes in die 18de eeu het gedink dat slle sure suurstof moes bevat.(“oxygen” kom van die griekse woord “oxys” en “gene” wat suur en omte genereer beteken) Ons weet egter nou dit is nie waar nie.

Question 5

Wie het suurstof ontdek en wanneer het hy geleef?

Answer 5

Joseph Priestly (1733 - 1804)

Question 6

Wanneer sê ons dat elemente spontaan met suurstof reageer?

Answer 6

Wanneer elemente reageer met suurstof sonder dat enige energie nodig is om die reaksie te begin.

Question 7

Wat is aktiveringsenergie?

Answer 7

Energie wat nodig isom ‘n chemiese reaksie te begin.

Question 8

Wat stel reaksies wat met suurstof plaasvind vry?

Answer 8

energie in die vorm van lig of hitte

Question 9

Wat is die algemene vergelyking vir die reaksie tussen ‘n metaal en suurstof?

Answer 9

metaal + suurstof => metaaloksied

Question 10

Sommige metale reageer met suurstof tydens _____________

Answer 10

verbranding

Question 11

Metaaloksiede is basisse wat in water _________ om ____________ ___________ te vorm.

Answer 11

oplosom alkaliese oplossing te vorm

Question 12

Wat noem ons die verbinding wat vorm in die volgende scenario:
Wanneer ‘n klein hoeveelheid staalwol, wat hoofsaaklik yster bevat, in ‘n suurstof verhit word, gloei die staalwol helder geel en veroorsaak geel vonke. Die ysteroksied wat vorm is ‘n swart harde massa.

Answer 12

magnetiese ysteroksied/magnetiet

Question 13

Skryf die woord- en chemiese vergelyking vir magnetiet neer.

Answer 13

Woordvergelyking: yster + suurstof=> magnetiese ysteroksied (magnetiet)
Chemiese vergelyking: 3Fe + 2O₂ => Fe₃O₄

Question 14

Wat is roes?

Answer 14

‘n Bruin ysteroksied wat vorm wanneer yster stadig met suurstof reageer.

Question 15

Gee did woord- en chemiese vergelyking vir roes

Answer 15

Woordvergelyking: yster + suurstof => ysteroksied (roes)
Chemiese vergelyking: 4Fe + 3O₂ => 2Fe₂O₃

Question 16

Beskryf hoe magnesiumoksied gevorm word

Answer 16

Wanneer die metaal magnesium in die lug (wat suurstof bevat) brand, is die produk magneeiumoksied.

Question 17

Gee die woord en chemiese vergelyking vir die vormjng van magnesiumoksied

Answer 17

Woordvergelyking: magnesium + suurstof => magnesiumoksied
Chemiese vergelyking: 2Mg + O₂ => 2MgO

Question 18

Wat is korrodeer?

Answer 18

Wanneer lug, water of ander stowwe in die omgewing ‘n metaal aanval.

Question 19

Waaruit bestaan staal hoofsaaklik?

Answer 19

Yster

Question 20

Noem voordele en gebruike van yster en staal (8)

Answer 20

Dit is sterk en redelik goedkoop om te vervaardig. Ons gebruik dit om motors, kettings en gereedskap te maak. Ons gebruik dit ook wanneer ons groot strukture, soos geboue, spoorwegstelsels en brûe, bou.

Question 21

Waaruit bestaan die roes wat vorm?

Answer 21

Dit is ‘n rooibruin, vlokkerige poeier wat hoofsaaklik bestaan uit ysteroksied wat aan watermolekules gebind is.

Question 22

Wanneer roex yster vinniger?

Answer 22

Wanneer, sout, seewater of suurreën teenwoordig is

Question 23

Watter ander metale kan ook korrodeer?

Answer 23

Sekeres soos aluminium en chroom.

Question 24

Vergelyk wat gebeur wanneeer ander metale korrodeer teenoor wanneer yster korrodeer

Answer 24

Wanneer die ander metale roes, vorm ‘n baie dun lagie metaaloksied op sy oppervlak. Hierdie lagie verseël die metaal en keer dat dit verder korrodeer. In teenstelling hiermee vorm yster wat roes, vlokkies wat nie aan die metaal vaskleef nie, maar loskom.

Question 25

Wat is sie uitwerkings van roes opdie metaal (veral yster)?

Answer 25

Dit verswak die metaal, maak dit bros en kan mettertyd gaatjies dwarsdeur die ysterplaat maak.

Question 26

Wat word gebruikom staalvoorwerpe waf deur roes vernietig is, te vervang?

Answer 26

Waardevolle, nie-herwinbare bronne, soos ystererts

Question 27

Noem 2 dinge wat ons doen om roes te voorkom, vb'een wat ons egter moet doen om dit doeltreffend te hou.

Answer 27

Verf. Wanneer die geverfde opprevlak beskadig word, moet oorgeverf word sodat dit doeltreffend bly. (Ons verf bv. voertuigbakwerke, skepe, brûe, ystertralies, ens) Bewegende dele watnie geverf kan word nie, word geooliern gesmeer. Die olie ghries moet voortdurend weer aangewend word om doeltreffend te bly.

Question 28

Noem en bespreek 4 ander maniere hoe ons roes kan voorkom deur dit met ander materiale te bedek.

Answer 28

◇ **'n Plastieklaag** kan gebruik word om 'n beskermende laag om voorwerpe soos klerehangers, skuifspelde en heiningdraad te vorm. ◇ Met **elektroplatering** word 'n beskermende laag chroom of tin op staal aangewend. Chroom word op motorbuffersen fietse se staalhandvatsels gebruik. Tinblikkies waarin voedsel ingelê word, word gemaak van staal wat aan albei kante met 'n baie dun lagie tin bedek is. Tin word gebruik omdat dit onreaktief en nie giftig is nie. ◇ In **galvanisering** word staal bedek met 'n lagie sink wat 'n meer reaktiewe metaal as yster is. Dit gee beskerming selfs as die sinklaag erg gekrap is, want die sink sal korrodeer maarmaar die staal sal nie. Sink korrodeer baie stadig. Voertuigbakwerk word in 'n bad van gesmelte sink gedoop om 'n beskermde laag te vorm. ◇ **Offerbeskerming** wordol vir rompe van skepe en oliebore gebruik. Blokke reaktiewe metale word aan die ysteroppervlak geheg. Gewoonlik word sink- of magnesium-blokkegebruik en dit sal eerder as die yster korrodeer.

Question 29

Wanneer 'n niemetaal in 'n oormaay suurstof brand is die algemene vergelyking altyd:

Answer 29

niemetaal + suurstof => niemetaaloksied

Question 30

Houtskool is 'n vorm van wattef element?

Answer 30

koolstof

Question 31

Waarvoor gebruik ons houtskool?

Answer 31

Ons brand houtskool om hitte te verskaf en kos gaar te maak.

Question 32

Wat vorm houtskool as dit brandin suurstof in die lug?

Answer 32

Koolstofdioksied

Question 33

Hoekom kan brandende houtskool gevaarlik wees in 'n vertrek wat toe is?

Answer 33

omdat koolstofdioksied giftig is

Question 34

Gee die woord-en chemiese vergelyking van koolstof wat met suurstof reageer

Answer 34

Woordvergelyking: koolstof + suurstof => koolstofdioksied Chemiese vergelyking: C + O₂ => CO₂

Question 35

Wat is swawel?

Answer 35

'n Soliede geel niemetaal

Question 36

Hoe verbind swawel met suurstof en wat vorm die reaksie?

Answer 36

Dit brand met 'n blou vlam in suurstof in die lug om swaweldioksiedgas te vorm.

Question 37

Wat maak swaweldioksied gevaarlik?

Answer 37

Dit tas die slymvliese aan en sal jou neus en keel brand. Dit kan gevaarlik wees vir mense met asemhalingsprobleme, soos mense wat aan asma lei.

Question 38

Gee die woord- en chemiese vergelyking van die reaksue van swawel met suurstof

Answer 38

Woordvergelyking: swawel + suurstof => swaweldioksied Chemiese vergelyking: S + O₂ => SO₂