C. Cardiovasculaire middelen

Question 1

Hoe werken lisdiuretica?
Wat is het effect van lisdiuretica (snelheid, sterkte)?

Answer 1

Ze werken in de lis van Henle door:
1. Remming van Na/K/Cl cotransport (dus minder terugresorptie)
2. Hoger aanbod van Na in distale tubulus en eerste deel van verzamelbuis activeert het Na/K countertransport met een verhoogde K uitscheiding

Lisdiuretica hebben een sterk en snel optredend diuretisch effect.

Question 2

Hoe werken thiazidediuretica?
Wat is het effect (snelheid, sterkte)?

Answer 2

Ze werken in de distale tubulus door:
1. Remming van het Na/Cl cotransport (dus minder terugresorptie)
2. Hoger aanbod van Na in distale tubulus en eerste deel verzamelbuis activeert het Na/K countertransport met een verhoogde K uitscheiding

Thiazidediuretica hebben een matig effect, maar het diuretisch effect houdt lang aan.

Question 3

Hoe werken kaliumsparende diuretica? Wat is het effect (sterkte)?

Answer 3

Ze werken in de corticale verzamelbuis door:
1. Competitieve antagonist van aldosteron op de aldosteronreceptor (spironolacton), waardoor er remming is van de Na/K uitwisseling
2. Remming van de corticale Na kanalen (amiloride, triamtereen)

Kaliumsparende diuretica hebben een zwak diuretisch effect.

Question 4

Wat zijn indicaties voor lisdiuretica?
Wat gebeurt er bij nierfunctieverlies?

Answer 4

• Hartfalen met kortademigheid of oedeem
• Ascites bij levercirrose

Werkingsduur van furosemide is 6 uur (lasix=lasts for 6 hours).
Bij nierfunctieverlies moet hoger gedoseerd worden.

Question 5

Wat zijn indicaties voor thiazidediuretica?
Wat gebeurt er bij nierfunctieverlies?

Answer 5

• Hypertensie
• Mild hartfalen met kortademigheid en oedeem

Bij nierfunctiestoornis werken deze middelen minder goed en moet een lisdiureticum gestart worden.

Question 6

Wat zijn indicaties voor kaliumsparende diuretica?
Wanneer wordt spironolacton gestart?

Answer 6

• Bij lis- en thiazidediuretica wordt het bij gestart om hypokaliëmie te voorkomen

Spironolacton wordt gegeven bij hartfalen NYHA III (ernstig hartfalen), omdat het de hermodellering van het hart beperkt bij hartfalen. Het heeft een K sparend effect, maar daardoor moet je opletten dat er geen hyperkaliëmie ontstaat.

Question 7

Wat zijn bijwerkingen van lis- en thiazidediuretica?
Wat zijn bijbehorende risicofactoren voor het ontstaan van bijwerkingen?

Answer 7

Verminderd effectief circulerend volume:
- Hypotensie (valneiging, duizeligheid)
- Dehydratie

Hypokaliëmie:
- Spierzwakte

Risicofactoren dehydratie:
- Koorts
- Diarree
- Braken
- Anorexie

Risicofactoren hypokaliëmie:
- Verminderde intake van K voeding
- Diarree
- Ouderen

Question 8

Wat zijn bijwerkingen die alleen bij thiazidediuretica voorkomen?
Wat zijn bijbehorende risicofactoren voor het ontstaan van deze bijwerking?

Answer 8

Hyponatriëmie:
- Misselijkheid
- Verwardheid
- Verhoogde valneiging

Risicofactoren hyponatriëmie:
- Ouderen
- Verminderde intake van eiwitten en zout

Question 9

Wat kan gedaan worden bij een hypokaliëmie die is ontstaan door lis- of thiazidediuretica?

Answer 9

• Kalium suppletie (drank of tablet)
• Toevoegen of overstappen op kaliumsparend diuretica
• RAS-remmer

Question 10

Wat kan gedaan worden bij een hyponatriëmie die is ontstaan door thiazidediuretica?

Answer 10

• Stoppen met diureticum
• Hypertoon zout geven (niet te snel corrigeren, want dit kan centrale pontiene myelinolyse geven door dehydratie van hersencellen)

Question 11

Wat zijn bijwerkingen bij kaliumsparende diuretica? Wat zijn de bijbehorende risicofactoren voor deze bijwerking?

Answer 11

Hyperkaliëmie:
- Ritmestoornissen
- Hypotensie
- Duizeligheid bij opstaan
- Verhoogde valneiging
- Dehydratie
- Nierfalen

Risicofactoren:
- Diabetes mellitus
- Hartfalen
- Ouderen
- Nierfalen

Question 12

Wat kan gedaan worden bij een hyperkaliëmie die is ontstaan door kaliumsparende diuretica?

Answer 12

• Staken kaliumsparend diuretica

Behandelen met:
- Calciumgluconaat (voorkomt ritmestoornissen)
- Insuline/glucose
- Natrium-polystereensulfaat (resonium)
- Dialyse

Question 13

Waar zitten beta-1 receptoren en wat gebeurt er bij prikkeling hiervan?

Answer 13

Bevinden zich in de pacemaker- en spiercellen van het myocard.

Prikkeling van de receptoren geeft:
- Chronotropie (effect op hartfrequentie)
- Inotropie (toename contractiekracht van hart)
- Dromotropie (versnelling prikkelgeleiding van het hart)

Question 14

Waar zitten beta-2 receptoren en wat gebeurt er bij prikkeling hiervan?

Answer 14

Bevinden zich op gladde spiercellen van de wanden van de luchtwegen en bepaalde bloedvaten.

Prikkeling van de receptoren geeft:
- Verwijding bronchiolen
- Vasodilatatie van bloedvaten
- Reflectoire tachycardie bij bloeddrukdaling

Question 15

Wat gebeurt er bij blokkade van beta-1 en -2 receptoren?

Answer 15

• Bloeddrukdaling
• Afname van hartminuutvolume (door verlaging van hartfrequentie en contractiliteit van hart)
• Toename bronchiale secretie
• Vernauwing bronchiolen

Question 16

Welke middelen zijn niet selectieve beta-blokkers? Wat doen deze middelen?

Answer 16

Propranolol, labetalol en sotalol.
Ze blokkeren beta-1 en -2 receptoren en hebben daardoor invloed op het hart en ademhalingswegen.

Question 17

Welke middelen zijn selectieve beta-blokkers? Wat doen deze middelen?

Answer 17

Atenolol, bisoprolol, metoprolol.
Ze blokkeren voornamelijk beta-1 receptoren.

Question 18

Wat doen alfa-blokkerende sympathicolytica?
Waarvoor wordt het gebruikt?

Answer 18

Het geeft relaxatie van de gladde spieren in de prostaat en urinewegen, daardoor bevordert het de mictie.

Het geeft ook een bloeddrukdaling door verwijding van arteriolen en venen.

Question 19

Welk middel is een alfablokker welke geïndiceerd is voor lagere-urinewegsymptomen (LUTS) door prostaathyperplasie?

Answer 19

Tamsulosine

Question 20

Welk middel is zowel niet selectieve beta-blokker als alfablokker?

Answer 20

Labetalol, daardoor werkt het ook vaatverwijdend.

Question 21

Wat zijn bijwerkingen van alfablokkers?

Answer 21

Orthostase door daling van de bloeddruk en daardoor verhoogde valneiging.

Question 22

Wat zijn indicaties voor betablokkers?

Answer 22

• Atriumfibrilleren (frequentiecontrole)
• Angina pectoris (secundaire preventie na acuut myocardinfarct)
• Hypertensie
• Stabiel chronisch hartfalen met een verminderde systolische ventrikelfunctie

Question 23

Wat zijn bijwerkingen van betablokkers?

Answer 23

• Hypotensie
• Bradycardie
• Verhoogde valneiging
• Koude extremiteiten
• Vermoeidheid
• Bronchospasmen

Question 24

Wat is een bijwerking van sotalol? Wanneer is dit risico groter?

Answer 24

Ritmestoornissen (QT-verlenging en torsades, ventrikelfibrilleren en plotse dood).

Dit risico is groter bij hypokaliëmie en nierfunctieverlies, omdat het renaal geklaard wordt en een smalle therapeutische breedte heeft. Dit middel moet bij ouderen dus voorzichtig voorgeschreven worden.

Question 25

Hoe werken calcium-antagonisten?

Answer 25

Ze blokkeren de instroom van extracellulair calcium. Daardoor nemen de prikkelgeleiding en contractie van hartspiervezels en gladde spieren in de vaatwand af. Effecten: - Vertraging in de prikkelgeleiding in SA- en AV-knoop - Vasodilatatie, coronair en systemisch

Question 26

Hoe werken dihydropyridinen zoals amlodipine en nifidipine? Wat zijn bijwerkingen?

Answer 26

Voornamelijk vaatverwijdende werking, doordat ze werken op de gladde spiercellen van de coronairarteriën en perifere arteriën. Nauwelijks invloed op de SA- en AV-geleiding. Bijwerkingen: - Hypotensie - Verhoogde valneiging - Perifeer oedeem - Obstipatie Ongewenste vaatverwijdende effecten, zoals: - Hoofdpijn - Flushes - Oedeem - Duizeligheid - Reflextachycardie

Question 26

Hoe werken overige calciumantagonisten zoals verapamil en diltiazem? Wat zijn bijwerkingen?

Answer 26

Deze hebben invloed op de SA- en AV-geleiding. Ook hebben ze een vaatverwijdende werking. Bij atriumfibrilleren kunnen ze de hartfrequentie doen dalen. Bijwerking vooral bradycardie doordat deze middelen negatief-inotroop en chronotroop zijn. Maar ook bijwerkingen: - Hypotensie - Verhoogde valneiging - Perifeer oedeem - Obstipatie Ongewenste vaatverwijdende effecten, zoals: - Hoofdpijn - Flushes - Oedeem - Duizeligheid - Reflextachycardie

Question 27

Wat is de indicatie voor dihydropyridinen (calcium-antagonisten)?

Answer 27

Hypertensie.

Question 28

Wat is de indicatie voor overige calcium-antagonisten (niet-dihydropyridinen)?

Answer 28

- Hypertensie - Atriumfibrilleren

Question 29

Met welke middelen kunnen verapamil en diltiazem interacteren?

Answer 29

Beta-blokkers, het geeft risico op bradycardie en AV-geleidingsstoornissen.

Question 30

Hoe werkt het renine-angiotensine systeem?

Answer 30

Bloeddrukverlaging en Na-depletie zorgen voor uitscheiding van renine in de nier. Hierdoor ontstaat uit angiotensinogeen angiotensine I. ACE zet dit weer om in angiotensine II. Dit zorgt ervoor dat aldosteron in de bijnier wordt uitgescheiden. Aldosteron grijpt aan op de Na/K pomp in de verzamelbuis van de nier en zorgt dus voor natrium- en vochtretentie en kaliumuitscheiding. Ook zorgt angiotensine II voor vasoconstrictie wat bloeddrukverhoging geeft.

Question 31

Hoe werken ACE-remmers? Welke middelen zijn dit? Welke effecten hebben deze middelen?

Answer 31

Enalapril en lisinopril. De omzetting van angiotensine I in angiotensine II wordt geremd, omdat ACE wordt geremd. Effecten: - Lagere bloeddruk - Regressie van harthypertrofie - Vaatverwijding - Vermindering van hyperplasie van vasculaire gladde spiercellen - Verlaging perfusiedruk in glomerulus

Question 32

Wat zijn indicaties voor ACE-remmers?

Answer 32

- Hypertensie - Hartfalen - Diabetische proteïnurie (doordat de perfusiedruk in de glomerulus wordt verlaagd, doordat de weerstand van de efferente arteriole wordt verminderd)

Question 33

Wat zijn bijwerkingen van ACE-remmers?

Answer 33

- Orthostatische hypotensie - Valneiging - Duizeligheid, zwakte Eerst beginnen met lage dosering en voorzichtig ophogen om hypotensieve reacties te vermijden. - Nierfalen Serumkreatinine kan licht verhoogd worden. Nierfunctie kan afnemen, dit wordt versterkt bij een al aanwezige verminderde nierfunctie of stenose in de nierarteriën. - Hyperkaliëmie Doordat er minder aldosteron is, is er meer Na en vocht uitscheiding in de verzamelbuis van de nier en meer kalium resorptie. Dit komt vooral voor bij een verminderde nierfunctie. - Angio-oedeem van farynxgebied (gezicht, lippen, tong, glottis, larynx) Door accumulatie van bradykinine wat normaal wordt afgebroken door ACE. - Kriebelhoest Door accumulatie van bradykinine wat normaal wordt afgebroken door ACE.

Question 34

Hoe werken angiotensine II-antagonisten? Welke middelen zijn dit?

Answer 34

Losartan en valsartan. Deze middelen blokkeren de angiotensine1-receptor. Hierdoor wordt de werking van angiotensine II geremd. Deze middelen worden alleen gebruikt als alternatief voor ACE-remmers als patiënten een prikkelhoest of angio-oedeem krijgen.

Question 35

Hoe werkt digoxine?

Answer 35

Het vergroot de contractiliteit van het hart en zorgt voor een daling van de hartfrequentie. Het vertraagt ook de AV-geleiding.

Question 35

Wat zijn de indicaties voor digoxine? Wat is de halfwaardetijd? Wat zijn bijwerkingen?

Answer 35

- Atriumfibrilleren met een snelle ventrikelvolgfrequentie - Hartfalen T1/2 is 40-70 uur. Het wordt renaal geklaard en heeft een smalle therapeutische breedte. Bijwerkingen zijn ritmestoornissen, dit risico wordt vergroot bij hypokaliëmie en nierfunctieverlies.

Question 36

Hoe werken nitraten (zoals nitroglycerine)?

Answer 36

Ze werken direct vaatverwijdend op de veneuze bloedvaten en coronaire vaten. Bij een hoge dosering werken ze ook vaatverwijdend op arteriolen.

Question 37

Hoe wordt isosorbide-mononitraat gegeven? Wat is de halfwaardetijd?

Answer 37

Het wordt oraal toegediend. T1/2 is 4-5 uur. Dit middel heeft geen first-pass effect en daardoor treden minder fluctuaties op in de plasmaspiegels.

Question 38

Hoe wordt isosorbidedinitraat gegeven? Wat is de halfwaardetijd?

Answer 38

Het wordt oraal gegeven, maar kan bij ernstig acuut hartfalen ook i.v. gegeven worden. T1/2 is 30-60 minuten. Dit middel heeft een groot first-pass effect waardoor de biologische beschikbaarheid varieert van 20-30%. Dit middel wordt oromucosaal goed geresorbeerd en kan dus gebruikt worden om een aanval van angina pectoris te couperen.

Question 39

Wat zijn de indicaties voor nitraten?

Answer 39

- Angina pectoris - Longoedeem/astma cardiale

Question 40

Wat is een probleem bij onderhoudsbehandeling met nitraten?

Answer 40

Er kan tolerantie optreden van het effect. Dit kan worden voorkomen door intermitterend te doseren met een 8-12 uur durend nitraat vrij interval.

Question 41

Wat is de belangrijkste bijwerking van nitraat?

Answer 41

Nitraatcollaps. Dit ontstaat vooral bij het gebruik van het snelwerkende preparaat (voor acute POB) en dit risico is groter bij ondervulde patiënten. Dit middel moet dus niet staand ingenomen worden.