Daremne żale - Adam Asnyk Flashcards
(4 cards)
Adam Asnyk, Daremne żale
Daremne żale, próżny trud,
Bezsilne złorzeczenia!
Przeżytych kształtów żaden cud
Nie wróci do istnienia.
Świat wam nie odda, idąc wstecz,
Zniknionych mar szeregu:
Nie zdoła ogień ani miecz
Powstrzymać myśli w biegu.
Trzeba z Żywymi naprzód iść,
Po życie sięgać nowe:
A nie w uwiędłych laurów liść
Z uporem stroić głowę!
Wy nie cofniecie życia fal!
Nic skargi nie pomogą!
Bezsilne gniewy, próżny żal!
Świat pójdzie swoją drogą.
treść
Wiersz jest utworem programowym i przykła-dem liryki apelu. Podmiot mówiący apeluje do po-kolenia romantycznych idealistów - epigonów minionej epoki, aby skończyli z rozpamiętywaniem przeszłości i historii klęsk i zaczęli patrzeć z nadzie-ją w przyszłość. Pierwsza strofa zawiera konstata-cję, że to co było, bezpowrotnie odeszło w prze-szłość. W tej sytuacji wszelkie żale są daremne. a złorzeczenia - bezsilne. Daremność, próżność (bezskuteczność), bezsilność - ta triada wyraźnie podkreśla niemoc sprawczą oraz bezradność póź nych romantyków, którym przyszło żyć i działać w dobie pozytywizmu. Druga strofa jest swoistą diagnozą rzeczywistości, która umyka zapatrzo-nym w przeszłość romantykom. Świat zmienił się w sposób nieodwracalny, a romantyczne hasta walki nie mają już żadnej mocy sprawczej. Trzecia strofa przynosi puentę. Romantycy muszą zacząć z żywymi naprzód iść, po życie sięgać nowe. To szan-sa na współuczestniczenie w tworzeniu lepszego, nowego świata. Błędem jest trwanie przy starych, przebrzmiałych ideach. Asnyk oparł tę strofę na kontraście życie - śmierć. Z jednej strony mamy więc świat ludzi i idei żywych, z drugiej prze-brzmiałe, martwe i nieaktualne ideały. W czwartej strofie poeta domaga się od romantyków otwar-cia na przyszłość. Klamrowe połączenie ze strofą pierwszą (daremne żale, próżny trud, bezsilne zło-rzeczenia! - bezsilne gniewy, próżny żal!) podkreśla retoryczną wymowę utworu.
Ewolucjonizm
to teoria wykorzystywana w wielu dziedzinach nauk (biologii, filozofii, naukach społecz nych), głosząca, że cała rzeczywistość podlega nieustannym zmianom, ewoluuje. Jej prekursorem na gruncie nauk biologicznych był Karol Darwin, zaś filozoficzną teorię ewolucji sformułował w XIX wieku Herbert Spencer. Teoria ewolucjonizmu stała się jednym z elementów pozytywistycznego światopoglądu. Zgodnie z jej myślą człowiek jest częścią przyrody i podlega takim samym, powolnym i nieuchronnym zmianom, co każdy z jej elementów.
Problematyka
Utwór porusza problem postępu i przemijania. Należy pogodzić się z koniecznością zmian, gdyż są one naturalną koleją rzeczy i nie sposób się im przeciwstawić
