Ekonomia jako nauka Wykład 1 Flashcards
(14 cards)
Czym jest historia myśli ekonomicznej?
Historia myśli ekonomicznej jest dyscypliną naukową w zbiorze (obszarze) nauk społecznych, która bada przeszłość myśli ekonomicznej, opisuje ją i poszukuje
prawidłowości służących praktyce gospodarczej
Jaką nauką jest ekonomia?
Ekonomia jest nauką, która zajmuje się badaniem prawidłowości w zachowaniu podmiotów gospodarujących podczas procesu tworzenia, wymiany oraz konsumpcji dóbr i usług, które zaspokajają potrzeby ludzkie.
Ekonomia to nauka o stosunkach ekonomicznych i prawach rządzących produkcją, podziałem, wymianą i konsumpcją na różnych szczeblach rozwoju społeczeństwa
Ekonomia jest nauką zajmującą się zajmującą się opisem kategorii i zjawisk gospodarczych oraz ich analizą teoretyczną, służącą wykryciu prawidłowości procesu gospodarowania. W tym ujęciu jest nauką o metodach oszczędnego gospodarowania
ograniczonymi zasobami, o alokacji tych zasobów w celu zaspokojenia konkurujących ze sobą potrzeb w sposób możliwie najpełniejszy.
Czym jest ekonomia pozytywna?
ekonomia pozytywna (← bezstronna, opisowo-analityczna, tylko z wykorzystaniem naukowych metod; prezentowane sądy informują o rzeczywistości)
Czym jest ekonomia normatywna?
ekonomia normatywna (wartościująca, kategoryzująca, zawierająca sądy: jak być powinno (↑ formułowane na bazie przekonań badacza prezentowane sądy informują o stosunku do rzeczywistości).
Przedstawiciele myśli ekomicznej w antycznej grecji
Arystoteles(od niego pochodzi słowo ekonomia, było ekonomika czyli nauka o prawach gospodarstwa domowego), Ksenofont(uczeń sokratesa)
Czym jest Makroekonomia?
Makroekonomia zajmuje się badaniem zjawisk zachodzących w całej gospodarce, czyli bada
prawidłowości występujące w gospodarce jako całości← posługuje się danymi zagregowanymi (zbiorczymi).
Makroekonomia to nauka o gospodarce jako całości.
Czym jest Mikroekonomia?
Mikroekonomia bada zachowania indywidualnych podmiotów gospodarujących oraz zjawiska zachodzące na poszczególnych rynkach
Mikroekonomia zajmuje się badaniem zjawisk i procesów gospodarczych zachodzących w
poszczególnych obszarach gospodarki, obserwowanych i wyjaśnianych z punktu widzenia
działalności gospodarczej poszczególnych podmiotów gospodarczych (producentów, konsumentów, sprzedawców)
Czym jest homo oeconomicus?
To pewien (idealny) typ człowieka, który cechuje się:
– podejmowaniem samodzielnych decyzji, za które ponosi odpowiedzialność,
– dążeniem do osiągania indywidualnych korzyści,
– racjonalną działalnością.
Homo oeconomicus działając w celu zaspokojenia swoich potrzeb będzie dążyć do maksymalizacji swego zadowolenia lub maksymalizacji użyteczności.
Racjonalnie działający podmiot gospodarujący zawsze będzie działać dla zaspokojenia swoich potrzeb i kierować się własnym interesem:
– ma określone preferencje (← potrafi stwierdzić, czego chce)
– potrafi zbudować hierarchię swoich potrzeb,
– dokonuje wyboru spośród tych preferencji, tak aby maksymalizować swoje zadowolenie.
Poglądy (i homo oeconomicus) Adama Smitha (1723–1790)
– Główne dzieło („biblia” ekonomii) → Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów (1776).
Siły napędowe gospodarki
– Jednostka decyduje o obliczu gospodarki.
– Kluczowy problem to motywacja. Motywacja ekonomiczna jednostki sprowadza się
do własnego interesu (nie humanitaryzm lecz egoizm).
– Wrodzone (zgodne z naturą ludzką) dążenie do indywidualnego bogactwa.
– Chęć bogacenia się jak najmniejszym kosztem.
– Co decyduje o tym, że w warunkach powszechnego egoizmu funkcjonuje mechanizm,
który zapewnia więź społeczną ? ← Niewidzialna ręka rynku.
– Działanie we własnym (egoistycznym) interesie, w otoczeniu innych (motywowanych
egoistycznie) jednostek prowadzi do konkurencji (mechanizm).
– Konkurencja doprowadza do dostarczania tych dóbr, których pragnie społeczeństwo
(w pożądanej ilości i cenach).
– Chciwość to motyw działania każdego człowieka. Jeżeli jednak chciwość go
zaślepi, to konkurenci odbiorą mu klientów.
– Egoistyczne motywy w wyniku wzajemnego oddziaływania ulegają przekształceniu,
ograniczeniu.
– Rynek jako mechanizm samoregulujący wyznacza ceny na wyroby (w warunkach
konkurencji). Zapewnia zgodność podaży z popytem. Producenci muszą się dostosować do wielkości społecznego zapotrzebowania.
– Rynek to szczytowe osiągnięcie indywidualnej wolności ekonomicznej.
Bogactwo narodu
– Nie każda praca tworzy wartość (bogactwo), a tylko praca produkcyjna (tworzenie
dóbr materialnych).
– Bogactwo nie powstaje dla samego bogactwa. Celem jest konsumpcja (zaspokajanie
potrzeb społeczeństwa.
– Bogactwo tworzy sfera produkcyjna. Sfera nieprodukcyjna (służba, aparat
państwowy, armia) nie tworzy bogactwa, ale je konsumuje.
– Dla dobra społeczeństwa należy oszczędzać (akumulacja kapitału), a oszczędności
przeznaczać na zakup maszyn (inwestycje).
Konkurencja
– Mechanizm rynkowy powinien swobodnie funkcjonować.
– Monopol psuje (zakłóca) mechanizm rynkowy. Należy dążyć do wzrostu konkurencji
i likwidacji monopoli .
– Należy usuwać przeszkody w funkcjonowaniu rynku. Rynek powinien sam dojść do
naturalnych poziomów cen, płac, zysków i produkcji
Ekonomiczna teoria małżeństwa Gary Stanley Becker (1930-2014)
Podstawa tej teorii to zasady (założenia):
1. Jeżeli do małżeństwa dochodzi wskutek wolnego wyboru (małżeństwo „jest chciane”)
to oznacza, że osoby, które je zawierają liczą na to, że dzięki niemu osiągną użyteczność wyższą niż w ramach samotnego życia.
↑ Rozumując analogicznie: do rozwodu powinno dojść, gdy użyteczność rozwodu (i możliwość ponownego małżeństwa) jest wyższa niż użyteczność (dalszego) pozostania w małżeństwie.
- Partnera poszukuje wiele kobiet i mężczyzn, w pewnym sensie konkurując między
sobą. Można więc przyjąć, że konkurują na (swego rodzaju) rynku matrymonialnym.
Każde małżeństwo można traktować jako dwuosobowe przedsiębiorstwo.
Kiedy warto zawrzeć małżeństwo: należy porównać koszty związane z zawarciem
małżeństwa (np. koszty poszukiwania partnera) z korzyściami uzyskanymi ze związku
(małżeństwa) → korzyści netto małżeństwa.
Fizjokratyzm - charakterystyka
Fizjokratyzm to pierwszy w historii myśli ekonomicznej zwarty system.
Ideologia
Wolność wynika z praw natury. Człowiekiem i całą przyrodą rządzi natura (obiektywne i trwałe prawa przyrody). Teza o „panowaniu przyrody” (grec. physis – natura, kratos –władza).
Na forum gospodarczym wolność naturalna oznacza: wolność osobistą, własność prywatną (prawo do własności i jej nienaruszalność) oraz wolność gospodarczą. Prawo stanowione powinno być w zgodzie z prawem naturalnym.
Wymóg wolności gospodarczej ma być realizowany tak, aby prawodawstwo nikogo nie dyskryminowało (ani nie też nikomu nie stwarzało żadnych przywilejów), ale też nie ograniczało swobody jakiejkolwiek i czyjejkolwiek działalności.
Ustawodawca powinien kierować się zasadą: laissez faire, laissez passer (nie ingeruj, nie przeszkadzaj). Sprawy należy pozostawić same sobie, tak aby się rozwiązały samorzutnie, w zgodzie z naturalnymi bodźcami i hamulcami. Jednostki → prowadzą działalność gospodarczą spontanicznie (i dobrowolnie) będą zmierzać do osiągnięcia maksymalnych
efektów z posiadanych zasobów.
Życiem gospodarczym kierują obiektywne prawa ekonomiczne, które wyzwalają
mechanizmy samoregulujące. ↑ prawa natury
Czym jest Leseferyzm?
(leissez faire’yzm) to program gospodarczy oparty na zasadach pełnej gospodarczej wolności jednostki, prywatnej własności i nieingerencji państwa w stosunki
gospodarcze
Teoria ekonomiczna - Co tworzy bogactwo?
Rodzaje pracy:
Praca produkcyjna (praca dająca nadwyżkę). To praca w sferze związanej z rolnictwem i pozyskiwaniem surowców. Tylko w rolnictwie można uzyskać
nadwyżkę ponad wyłożone nakłady (produkt czysty). Dawcą nadwyżki jest ziemia, o którą trzeba dbać.
Praca jałowa to praca poza rolnictwem (głównie w handlu).
Społeczeństwo dzieli się na klasy:
– produkcyjną (rolnicy z podziałem na dwie grupy),
– jałową (rzemieślnicy, kupcy, robotnicy najemni w przemyśle ← żyją z własnej pracy),
– właścicieli ziemskich (król, posiadacze gruntów: świeccy i duchowni). ↑ Otrzymują dochody z ziemi (renta) bez wkładu własnej pracy. Na posiadanych
terenach dokonali (lub ich przodkowie) wstępnych inwestycji. Dobierają dzierżawców i pośrednio kierują produkcją rolną.
Krytyka ekonomii ortodoksyjnej i analiza kapitalizmu Thorstein Veblen
- Odrzuca klasyczny (nieprawdziwy) wzorzec człowieka homo economicus.
- W czasach A. Smitha istniał ścisły związek między „robieniem zysków (pieniędzy)”
a wytwarzaniem dóbr służących ogółowi → później zmiana. - Odróżnienie zaangażowanych w produkcję dóbr od tych, którzy zarządzają przedsiębiorstwami ← Ich celem może być korzyść pieniężna, co może być działaniem szkodliwym dla społeczeństwa (celem korporacji nie musi być wzrost efektywności, lecz osiągnięcie monopolu i ograniczenie produkcji).
- Uważał, że należy zmienić przedmiot zainteresowania (badań) ekonomii → ewolucja struktury instytucjonalnej (instytucje).
Rola instynktów:
Instynkty (którymi kieruje się człowiek – żyjący w określonej kulturze – w swoich działaniach):
[↑ odwołania do psychologii, instynkty, motywy]
– skłonność opiekuńcza wobec rodziny (instynkt rodzicielski),
– czysta (bezinteresowna) ciekawość poznania (instynkt bezinteresownej ciekawości),
– instynkt dobrej roboty (klasa pracująca),
Działania wynikające z tych instynktów to zajęcia przemysłowe, technologiczne [świat przemysłu, produkcja, wytwarzanie produktów o wysokiej jakości, przynoszących korzyść].
– instynkt zachłanności (klasa próżniacza).
↑ Zajęcia pieniężne (świat interesu, biznesu, zysk i konsumpcja).
* Postawy, wzorce myślenia i zachowania, zwyczaje → podstawa do utworzenia pojęcia
„instytucja”.
* Fundamentalna rola instytucji .
* Instytucje ekonomiczne to zwyczajowo utarte sposoby regulowania procesów życiowych społeczeństwa w odniesieniu do środowiska materialnego, w którym to
społeczeństwo żyje.
Klasa próżniacza:
- Ostra krytyka klasy próżniaczej (świata interesu, biznesu).
- Klasa próżniacza to klasa o wysokich dochodach. Wykonuje prace mieszczące się (w zasadzie) w sferze pieniężnej (finanse, bankowość → wielcy finansiści,
inwestorzy, spekulanci). - Świat biznesu hamuje ewolucję społeczną.
- Zagrożenie: Pieniądz wyznacza miejsce (pozycję) w hierarchii społecznej, a to nie sprzyja instynktowi dobrej roboty.
- Obnoszenie się z bogactwem, krzykliwa konsumpcja, pogarda dla pracy, ostentacyjne próżniactwo. Samochody, mieszkania, odzież jako wskaźniki miejsca, jakie zajmujemy w (grabieżczym) porządku (ładzie).
