Endodontium i tkanki okołowierzchołkowe - morfologia i funkcje Flashcards
(175 cards)
1
Q
Czym jest endodontium?
A
strukturalno-funcjonalna jedność składająca się z miazgi i zębiny
2
Q
Z czego rozwija się endodontium?
A
z brodawki zębowej
3
Q
Co znajduje się w kanalikach zębinowych?
A
- wypustki odontoblastów (włókna Tomesa)
- bezmielinowe włókna nerwowe
- niezmineralizowane włókna kolagenowe lub zmineralizowane złogi
- płyn tkankowy odżywiający zębinę
4
Q
Czy miazga zęba z wiekiem ulega mineralizacji?
A
miazga zęba z wiekiem może ulegać zmianom zwyrodnieniowym, a tylko sporadycznie przekształca się w tkankę twardą
5
Q
Gdzie kończy się miazga?
A
w obrębie otworu fizjologicznego
6
Q
Czym jest otwór fizjologiczny?
A
przewężenie kanału w odległości 0,5 - 2 mm od otworu anatomicznego
7
Q
W jaki sposób powstaje otwór fizjologiczny?
A
na skutek wnikania cementu korzeniowego do światła kanału
8
Q
Czym jest tkanka miazgowo-ozębnowa?
A
= tkanka mieszana
pomiędzy otworem anatomicznym a fizjologicznym elementy komórkowe i włókniste ozębnej w okolicy wierzchołkowej przechodzą bezpośrednio w utkanie miazgowe i tworzą tkankę mieszaną
9
Q
Czy tkanka mieszana ma właściwości regeneracyjne? Dlaczego?
A
ma duże właściwości regeneracyjne, ponieważ jest bardzo dobrze unaczyniona, jej naczynia krwionośne są bezpośrednio połączone z naczyniami ozębnej i szpiku kostnego
10
Q
W jaki sposób tkanka mieszana może zamknąć wrota zakażenia z jamy ustnej do ustroju?
A
poprzez pobudzenie odonto- i cementoblastów, ulega mineralizacji i zamyka wrota zakażenia
11
Q
Czym jest miazga zęba?
A
niedojrzała tkanka łączna typu embrionalnego, bogato unaczyniona i unerwiona
12
Q
Co znajduje się w substancji podstawowej miazgi?
A
- komórki
- włókna
- naczynia
- nerwy
13
Q
Jaką konsystencję ma substancja podstawowa miazgi?
A
galaretowatą
14
Q
Z czego zbudowana jest substancja podstawowa miazgi?
A
z proteoglikanów
15
Q
Jaką funkcję pełni substancja podstawowa miazgi?
A
miejsce transportu i wymiany substancji odżywczych, reguluje metabolizm
16
Q
Jakie rodzaje włókien znajdują się w substancji podstawowej miazgi?
A
- kolagenowe
* siateczkowe / reticulinowe / srebrochłonne
17
Q
Gdzie znajdują się włókna siateczkowe w miazdze zęba?
A
- najwięcej włókien siateczkowych znajduje się na obwodzie miazgi
- w strefie Weila tworzą one splot
18
Q
Czym są włókna Korffa?
A
pęczki włókien siateczkowych wychodzących ze splotów strefie Weila i spiralnie wnikające do warstwy odontoblastów i do prezębiny
19
Q
Co produkuje włókna substancji podstawowej?
A
fibroblasty
20
Q
Czy odontoblasty produkują włókna?
A
tak, ale dla zrębu zębiny
21
Q
Jak zmienia się struktura miazgi wraz z wiekiem?
A
- młoda miazga zawiera dużo komórek i mało cienkich włókien
* wraz z wiekiem zmniejsza się liczba komórek, a przybywa elementów włóknistych
22
Q
Jakie warstwy wyróżniamy w budowie miazgi?
A
- warstwa środkowa właściwa
- warstwa pośrednia Weila
- warstwa obwodowa odnotoblastów
23
Q
Z czego zbudowana jest warstwa środkowa miazgi?
A
= strefa bogatokomórkowa
- duża liczba fibroblastów i niezróżnicowanych komórek mezenchymatycznych
- granulocyty, limfocyty, makrofagi, komórki plazmatyczne i komórki tuczne
- przez warstwę środkową przebiegają naczynia krwionośne i limfatyczne oraz nerwy, które wniknęły do miazgi przez otwór wierzchołkowy
24
Q
Jaki kształt mogą mieć fibroblasty miazgi?
A
- gwieździste
- okrągłe
- owalne
- wrzecionowate
25
Jaką funkcję pełnią fibroblasty miazgi?
wytwarzają substancję podstawową i prokolagen
26
Jaką funkcję pełnią komórki mezenchymatyczne miazgi?
mają zdolność do przekształcania się w odontoblasty (poprzez formę pośrednią - preodontoblasty)
kom. mezenchymatyczna → preodontoblast → odontoblast
27
Czy fibroblasty mogą przekształcać się w odontoblasty?
prawdopodobnie tak
28
Co zawiera warstwa pośrednia miazgi?
= strefa ubogokomórkowa = warstwa Weila
* włókna Korffa
* wypustki fibroblastów
* miazgowe wypustki odontoblastów
* bogata sieć naczyń włosowatych
* dwa sploty nerwowe
29
Jakie sploty nerwowe występują w miazdze?
splot Raszkowa i splot pododontoblastyczny
30
Gdzie znajduje się splot Raszkowa?
na granicy warstwy środkowej i Weila
31
Gdzie znajduje się splot pododontoblastyczny?
pod warstwą odontoblastów
32
Włókna nerwowe odchodzące od którego splotu miazgowego wnikają do kanalików zębinowych?
od splotu pododontoblastycznego
33
Jakie pęczki włókien nerwowych tworzą splot Raszkowa?
pęczki rdzennych włókien nerwowych
34
Jakie pęczki włókien nerwowych tworzą splot pododontoblastyczny?
pęczki bezrdzennych włókien nerwowych
35
W której warstwie miazgi małozróżnicowane komórki przekształcają się w odontoblasty? Jaki czynnik to wywołuje?
w warstwie Weila pod wpływem uszkodzenia odontoblastów
36
Jakie komórki miazgi są najbardziej zróżnicowane?
odontoblasty
37
Jaką funkcję pełnią odontoblasty?
tworzą zębinę
38
W jaki sposób rozmnażają się odontoblasty?
przez stadium preodontoblastyczne z mniej zróżnicowanych komórek mezenchymatycznym i młodych fibroblastów
39
Jaki kształt mają odontoblasty?
gruszkowaty lub walcowaty
40
Jakie wypustki mają odontoblasty?
* włókno Tomesa - obwodowa dłuższa, wnikająca do kanalika zębinowego
* wypustka miazgowa - krótsza, przechodzi przez strefę Weila i kończy się w miazdze właściwej
* wypustki międzykomórkowe = desmosomy - połączenia między odontoblastami
41
Jakie organella występują w odontoblastach?
* duże owalne jądro w domiazgowym biegunie komórki
* aparat Golgiego
* siateczkę śródplazmatyczną
* liczne mitochondria
42
Co występuje we włóknach Tomesa?
liczne pęcherzyki i ziarnistości wydzielnicze zawierające produkty odżywcze, które przez mikrokanaliki wypustek przedostają się do substancji podstawowej zębiny okołokanalikowej
43
Gdzie jest odkładana i w jakiej postaci zębina produkowana przez odontoblasty?
w postaci niezmineralizowanej prezębiny odkłada się między wypustkami cytoplazmatycznymi (a następnie ulega mineralizacji)
44
Jak zmienia się kształt odontoblastów wraz z lokalizacją w miazdze?
w części korzeniowej ulegają spłaszczeniu, a w okolicy wierzchołkowej zanikają
45
Który rodzaj wypustek odontoblastów oddaje odgałęzienia boczne?
włókna Tomesa, poprzez które łączą się z sąsiednimi wypustkami
46
Od jakich tętnic odchodzą gałązki zębowe?
od tętnic zębodołowych (3 lub więcej)
47
Którędy gałązki zębowe wnikają do miazgi?
przez otwór wierzchołkowy i kanały boczne
48
Jak biegną naczynia tętnicze w miazdze?
obwodowo
49
Jak biegną naczynia żylne w miazdze?
centralnie
50
Gdzie naczynia włosowate miazgi tworzą splot?
w okolicy odontoblastów
51
Którędy naczynia żylne opuszczają miazgę?
przez otwór wierzchołkowy i kanały boczne
52
Jaką budowę błony podstawnej mają naczynia włosowate miazgi?
1) ściana ciągła wysłana śródbłonkiem otoczonym pericytami
2) posiadają okienka w błonie podstawnej przykryte cienką błoną plazamtyczną - występują bardzo licznie pod warstwą odontoblastów, umożliwiając dobrą wymianę substancji odżywczych
53
W jaki sposób regulowany jest przepływ krwi w naczyniach mazgi?
przez zwężenie lub rozszerzenie naczyń
• przy udziale mięśni gładkich ścian naczyń
• przy udziale zwieraczy w naczyniach (komórek mięśniowych, silnie unerwionych, znajdujących się na granicy naczyń przedwłosowatych i włosowatych)
54
Jaką funkcję pełnią liczne anastomozy w miazdze?
* dzięki nim dany obszar nie jest zamknięty i ograniczony do jednego źródła ukrwienia
* umożliwia równomierne odżywianie tkanki
* zabezpieczają przed niedokrwieniem w wyniku zaczopowania jednego z głównych naczyń
* zespolenia tętniczo-żylne pozwalają na wyrównanie ciśnienie naczyń odprowadzających w przypadku procesu zapalnego
55
Gdzie oddają chłonkę naczynia limfatyczne miazgi?
* do naczyń ozębnej i kości
| * do węzłów podżuchwowych i szyjnych
56
Kiedy naczynia limfatyczne miazgi mogą ulec uszkodzeniu?
gdy ciśnienie w miazdze znacznie wzrasta i hamuje odprowadzanie produktów zapalnych
57
Jak przebiegają naczynia limfatyczne w miazdze?
wzdłuż naczyń krwionośnych, największa ich sieć znajduje się w strefie pododontoblastycznej
58
Skąd pochodzi unerwienie miazgi?
* włókna czuciowe (rdzenne), pochodzące z drugiej i trzeciej gałęzi nerwu trójdzielnego → przewodzą odczucia bólowe po zadziałaniu szkodliwych bodźców na zębinę lub miazgę
* włókna naczynio-ruchowe (bezrdzenne), pochodzące z układu wegetatywnego → regulują przepływ krwi (poprzez regulację światła naczyń)
59
Którędy włókna nerwowe wchodzą do miazgi?
przez otwór wierzchołkowy
60
Jaką długość kanalika zębinowego zajmuje włókno Tomesa?
1/3 przymiazgową, pozostałe 2/3 zajmuje płyn tkankowy
61
Co powoduje, że ból z zębiny jest przenoszony na miazgę?
naprzemienne ruchy płynu tkankowego w kanalikach zębinowych w kierunku domiazgowym i obwodowym oraz zmiany ciśnienia stymulują wrażliwość zakończeń nerwowych oplatających odontoblasty
62
Czym są pulpolity?
= kamienie miazgi
złogi soli wapniowych o różnych kształtach, które są często wyrazem zmian zwyrodnieniowych miazgi, uciskając na włókna nerwowe mogą powodować ból
63
Z czym NIE NALEŻY MYLIĆ pulpolitów?
z zębiniakami
64
W jakim zwoju mają początek włókna nerwu trójdzielnego unerwiające miazgę?
w zwoju Gassera
65
W jakim zwoju mają początek włókna parasympatyczne unerwiające miazgę?
w zwoju usznym i w zwoju skrzydłowo-podniebiennym
66
W jakim zwoju mają początek włókna sympatyczne unerwiające miazgę?
w zwoju szyjnym górnym
67
Co stanowi podstawową masę zęba?
zębina
68
Jaką twardość w skali Mosha ma zębina?
4-5°
69
Jaką strukturę ma zębina?
* strukturę kanalikową
| * wykazuje pewną elastyczność i sprężystość, dzięki czemu odporna jest na działanie urazów mechanicznych
70
Ile procent zębiny stanowią związki nieorganiczne a ile substancje organiczne?
* 70% związki nieorganiczne
| * 30% substancje organiczne wraz z wodą
71
Co wchodzi w skład macierzy zębiny?
kolagen, białka i woda (90% to włókna, 10% - fosfoproteiny połączone wiązaniami chemicznymi z kolagenem)
72
Jak nazywamy substancje organiczne zawart w zębinie?
macierz
73
Jakie rodzaje włókien występują w zębinie?
* włókna Ebnera (kolagenowe)
| * włókna Korffa (siateczkowe / srebrochłonne)
74
Jak układają się włókna Ebnera w zębinie?
układają się w pęczki, mają układ równoległy do osi długiej zęba i prostopadły do kanalików zębinowych
75
Jaki układają się włókna Korffa w zębinie?
spiralnie skręcone pęczki o przebiegu promienistym ułożone są prostopadle do granicy szkliwno-zębinowej
76
Gdzie w zębinie znajdują się włókna Ebnera?
głównie w zębinie okołomiazgowej i jej środkowych warstwach
77
Gdzie w zębinie znajdują się włókna Korffa?
najwięcej umiejscowionych jest w powierzchownej warstwie zębiny sąsiadującej z połączeniem szkliwno-zębinowym (zębiną płaszczową)
78
Jakie znaczenie ma obecność włókien Korffa w zębinie płaszczowej?
obecność włókien Korffa powoduje, że zębina płaszczowa jest mniej zmineralizowana → sprzyja to szerzeniu się próchnicy wzdłuż połączenia szkliwno-zębinowego
79
Co stanowi substancję nieorganiczną w zębinie?
hydroksyapatyty (podobnie jak w szkliwie i cemencie)
80
Jak zmienia się zawartość substancji nieorganicznych w zębinie wraz z wiekiem i jakie to ma znaczenie?
zawartość substancji nieorganicznych w zębinie wraz z wiekiem wzrasta → zęby starcze częściej ulegają urazom mechanicznym niż procesom próchnicowym
81
Jak przebiegają kanaliki zębinowe w zębinie?
* w kształcie litery "S"
* biegną od miazgi w kierunku szkliwa
* oddają liczne odgałęzienia, które łączą się ze sobą
* na granicy szkliwno-zębinowej i cemento-zębinowej rozwidlają się
82
Gdzie jest najwięcej a gdzie najmniej kanalików zębinowych w zębinie?
* przywierzchołkowa część zębiny może być pozbawiona kanalików (znajdują się w zębinie koronowej i korzeniowej)
* najwięcej kanalików znajduje się w pobliżu miazgi (w kierunku obwodowym ich liczba spada)
83
Jakie znaczenie ma istnienie sieci miazgowo-zębnowo-cementowo-szkliwnej?
* umożliwia krążenie płynu tkankowego we wszystkich tkankach zęba i właściwe ich odżywianie
* wpływa na przenoszenie bodźców patologicznych przez otwarte procesem chorobowym kanaliki z jamy ustnej do miazgi
84
Jakie wyróżniamy rodzaje zębiny w zależności od lokalizacji względem kanalików? Jaki jest jej stopień mineralizacji?
* zębina okołokanalikowa - otacza kanaliki, zawiera mało susbstancji organicznych i jest silnie zmineralizowana
* zębina międzykanalikowa - znajduje się pomiędzy kanalikami, jest zbudowana ze zmieralizowanego kolagenu i jest mniej twarda niż zębina okołokanalikowa
85
Czym jest zębina pierwotna?
zębina odkładana do momentu całkowitego ukształtowania zęba
86
Czym jest zębina wtórna fizjologiczna?
zębina odkładana po całkowitym ukształtowaniu zęba, jest ona wynikiem fizjologicznej funkcji odontoblastów i powstaje bez udziału bodźców patologicznych
87
Czym jest zębina wtórna patologiczna?
* zębina powstająca w odpowiedzi na patologiczne bodźce zewnętrzne (bakterie, czynniki mechaniczne i chemiczne)
* ma bardziej nieregularną budowę niż zębina wtórna fizjologiczna
88
Czym różni się zębina pierwotna od wtórnej fizjologicznej?
* zębina wtórna fizjologiczna zawiera nieprawidłowo ukształtowane i nieprawidłowo rozmieszone kanaliki
* oddzielone są ciemniej zabarwioną linią
89
Czym są zębiniaki?
= denticuli
powstają na skutek nieprawidłowego rozwoju zębiny wtórnej, mogą występować w obrębie zębiny prawidłowej, uwypuklając jej wewnętrzną powierzchnię ku miazdze lub mogą leżeć luźno w samej miazdze
90
Jak dzielimy zębiniaki ze względu na ich powstawanie i budowę?
* prawdziwe - wysokozróżnicowane
| * rzekome - małozróżnicowane
91
Jak dzielimy zębiniaki ze względu na ich stosunek do miazgi i zębiny?
* wole - w całości otoczone przez miazgę
* przylegające (przyścienne) - częściowo związane z zębiną
* śródmiąższowe - otoczone przez zębinę
92
Jak powstają i jak są zbudowane zębiniaki prawdziwe?
powstają w czasie rozwoju z pofałdowania ścianki brodawki zębowej lub oderwanych odontoblastów, posiadają budowę zębiny
93
Jaką budowę mają zębiniaki rzekome?
koncentrycznie ułożone blaszki wapniowe wokół "jądra"
94
Jaka jest częstość występowania zębiniaków i jakie mają znaczenie kliniczne?
występują dość rzadko, ale mogą utrudniać leczenie endodontyczne oraz mogą wywoływać bóle samoistne (poprzez ucisk na włókna nerwowe)
95
Jakie zmiany zachodzą w endodontium wraz z wiekiem?
* światło jamy zęba ulega zmniejszeniu na skutek odkładania się zębiny wtórnej fizjologicznej
* zanikają odontoblasty
* zmniejsza się liczba komórek, a zwiększa liczba elementów włóknistych
* włókna nerwowe i naczynia krwionośne (szczególnie włosowate i przedwłosowate) ulegają zwapnieniu
* niekiedy cała jama zęba ulega zwapnieniu (najwsześniej złogi mineralne zamykają kanaliki boczne i komorowo-ozębnowe)
* w kanalikach zębinowych odkładają się złogi mineralne, które doprowadzają do zamknięcia ich światła
* żywotność miazgi zmniejsza się
96
Jak wpływa obliteracja kanałów bocznych na rokowanie leczenia endodontycznego?
obliteracja kanałów bocznych lepiej rokuje ze względu na niemożność rozprzestrzeniania się tą drogą infekcji
97
Gdzie rozpoczynają się procesy mineralizacyjne prowadzące do zamknięcia kanalików zębinowych?
rozpoczynają się od okolicy wierzchołkowej i postępują w kierunku korony
98
Jak zmiany zachodzące w endodontium wraz z wiekiem wpływają na leczenie endo?
* leczenie przyżyciowe w podeszłym wieku jest problematyczne
* opracowanie kanałów jest trudne z uwagi na występujące złogi wapniowe
* zmniejszają się właściwości obronne i regeneracyjne miazgi
99
Jakie funkcje pełni endodontium?
* odżywianie zęba
* funkcja czuciowa
* tworzenie zębiny
* funkcja obronna
miazga bierze udział w procesach fizjologicznych i patologicznych zębiny, cementu, szkliwa i tkanek okołowierzchołkowych
100
Dzięki czemu możliwe jest odżywianie miazgi i tkanek twardych zęba?
dzięki dobrze rozwiniętemu układowi naczyń krwionośnych
naczynia tętnicze biegnące obwodowo odżywiają całą miazgę → splot pododontoblastyczny odżywia odontoblasty → sok tkankowy w kanalikach zębinowych odżywia zębinę → rozgałęzienia kanalików zębinowych i wypustek odontoblastów wnikających do organicznego zrębu szkliwa odżywia szkliwo
101
W jaki sposób "czuje" miazga?
rejestruje ból, bez względu na rodzaj bodźca i jego lokalizację
102
Jaką drogą przewodzone są bodźce bólowe z zębiny?
* włókna Tomesa są receptorami czuciowymi, które przekazują bodźce fizyczne i chemiczne do miazgi zęba
* bezpośrednio przez włókna nerwowe oplatające włókna Tomesa, pochodzące ze splotu pododontoblastycznego
* przepływ płynu tkankowego w kanalikach zębinowych prowadzi do odkształcenia błony komórkowej włókna Tomesa i zaburza równowagę jonową w okolicy zakończeń nerwowych, zwiększając ich pobudliwość
103
W jaki sposób odontoblasty biorą udział w tworzeniu zębiny?
wydzielają prokolagen → włókna kolagenowe stanowiące 90% substancji podstawowej prezębiny + pozostałe 10% to glikoproteiny i fosfoproteiny → fosfoproteiny mają zdolność wiązania soli wapnia → odkładanie kryształów hydroksyapatytów na włóknach kolagenowych = zębina
104
W jaki sposób przebiega proces mineralizacji prezębiny w rytmie dobowym i jakie to ma odzwierciedlenie w budowie zębiny?
przebiega cyklicznie w ciągu coby dla każdej warstwy prezębiny wynoszącej 4 - 8 mikronów → uwidacznia się to w postaci linii przyrostu Ebnera lub linii konturowych Owena (mają przebieg prostopadły do kanalików zębinowych)
105
Czy po ukończeniu okresu rozwoju zęba proces tworzenia zębiny trwa nadal?
tak, odkładana jest zębina wtórna fizjologiczna (drugorzędowa), lecz proces odkładania zębiny ulega zwolnieniu
106
Czym jest zębina reparacyjna?
= zębina naprawcza = most zębinowy
szczególny rodzaj zębiny trzeciorzędowej powstający w odpowiedzi na leczenie biologiczne w miejscu odsłonięcia lub zranienia miazgi, pod wpływem działania leków odontotropowych
107
Który rodzaj zębiny stanowi główną masę zęba?
zębina pierwotna
108
W jaki sposób miazga może zwalczać infekcje?
na drodze fagocytarnej i immunologicznej
109
Jakie są bariery ochronne zabezpieczające przed wtargnięciem drobnoustrojów przez jamę zęba do organizmu?
1. żywa i zdrowa miazga
| 2. tkanka mieszana (może zamknąć wrota zakażenia gdy ulegnie mineralizacji = bardzo ważne by ją zachować w czasie endo)
110
Czym charakteryzuje się zębina obronna?
* odkłada się w miejscu zadziałania bodźca
* ma nieregularną budowę
* mniejsza ilość kanalików, które są nieprawidłowo rozmieszczone
* jest bardziej twarda od zębiny pierwotnej
* ma brązową barwę
* odkłada się w jamie zęba, powodując zmniejszenie jej światła
111
Czym jest zębina sklerotyczna?
= zębina przezroczysta
jest odczynem obronnym na szkodliwe działanie zewnętrznych czynników patologicznych, powoduje zamknięcie kanalików zębiny pierwotnej (powstaje w zębinie pierwotnej między ogniskiem próchnicowym a miazgą) na skutek odkładania się soli mineralnych w ich świetle
112
W jaki sposób powstają martwe przestrzenie (drogi śmierci)?
uszkodzone procesem patologicznym odontoblasty ulegają zwyrodnieniu, a nawet obumierają → ich włókna w kanalikach mogą również ulegać zwyrodnieniu i mineralizacji → nie dochodzi do całkowitego zamknięcia światła kanalika, bo zębina odżywiana przez kanalik ulega martwicy (z powodu braku substancji pokarmowych) → drogi śmierci
113
Jakie komórki odpowiadają za tworzenie zębiny reparacyjnej?
fibroblasty → efektem ich działania jest powstanie zębiny włóknistej bezkanalikowej
114
Czy po wytworzeniu zębiny naprawczej możliwe jest wyróżnicowanie się nowych odontoblastów?
po ustąpieniu stanu zapalnego a owszem, czemu nie → jeśli się wyróżnicują to powstaje zębina kanalikowa, w której odkładają się sole mineralne
115
Od czego uzależniona jest odpowiedź miazgi na patologiczne czynniki zewnętrzne?
* siła i czas działania bodźca
* stan miazgi
* ogólna odporność ustroju
116
Jaką funkcję pełni przyzębie?
utrzymuje ząb w zębodole
117
Co wchodzi w skład przyzębia?
* dziąsło
* ozębna
* cement
* kość
118
Co wchodzi w skład tkanek okołowierzchołkowych?
= przyzębie okołowierzchołkowe
* cement korzeniowy (kostniwo)
* ozębna
* kość wyrostka zębodołowego szczęki / część zębodołowa żuchwy
119
W której części korzenia kostniwo jest najgrubsze?
w okolicy wierzchołkowej (150 - 200 μm)
120
Jak zmienia się warstwa kostniwa wraz z wiekiem? Do czego to prowadzi?
z wiekiem dochodzi do nawarstwiania kostniwa → dochodzi do zwężenia, a nawet zamknięcia otworu wierzchołkowego
121
Z jakich substancji składa się cement?
* 65% substancje nieorganiczne (hydroksyapatyty - fosforany wapniowe; węglany wapnia, fluorki wapnia, fosforany magnezu)
* 23% substancje organiczne (20% kolagen, 3% białka niekolagenowe)
* 12% woda
122
Jakie wyróżniamy rodzaje cementu?
* cement bezkomórkowy (pierwotny)
| * cement komórkowy (wtórny)
123
Czym jest cement bezkomórkowy?
= cement pierwotny, bezpośrednio pokrywa zębinę korzeniową, jest odkładany podczas kształtowania się korzenia (przed wyrznięciem się zęba)
124
Jakie komórki odpowiadają co wytwarzanie cementu?
komórki cementotwórcze = cementoblasty
125
Jak powstają cementoblasty?
z niezróżnicowanych komórek woreczka zębowego
126
Co wydzielają cementoblasty do przestrzeni międzykomórkowej?
organiczną macierz zawierającą włókna kolagenowe typu I i bezpostaciową substancję podstawową
127
Co zawiera macierz pozakomórkowa cementu i czemu to służy?
białka i czynniki wzrostu, które mogą stanowić źródło regeneracji ozębnej i cementu
128
Czym są włókna Sharpeya i czemu służą?
włókna kolagenowe cementu, które wychodzą poza cement → biegną do kości i biorą udział w umocowaniu zęba w zębodole (więzadło ozębnowe)
129
W co przekształcają się cementoblasty, które tracą zdolność syntezy składników istoty komórkowej?
przekształcają się w cementocyty i pozostają w cemencie komórkowym
130
Czym jest cement komórkowy?
= cement wtórny, pokrywa cement bezkomórkowy, tworzy grubszą warstwę, a od bezkomórkowego różni się obecnością cementocytów leżących w zagłębieniach odpowiadającym jamkom kostnym
131
Który cement odkłada się szybciej? Jak zmienia się tempo odkładania cementu wraz z wiekiem?
* cement komórkowy odkłada się znacznie szybciej niż bezkomórkowy
* tempo odkładania cementu wraz z wiekiem rośnie, pod wpływem podrażnień bakteryjnych, chemicznych i czynnościowych
132
Czy cement bezkomórkowy od komórkowego jest odgraniczony wyraźną granicą?
nope, przejście jest stopniowe, bez wyraźnej granicy
133
W jaki sposób cement jest odżywiany?
* przez miazgę za pośrednictwem zębiny i przez ozębną
| * cement nie jest unaczyniony i unerwiony
134
Jak wpływa na cement obumarcie ozębnej?
łatwo ulega obumarciu i może być resorbowany przez otaczającą go tkankę łączną
135
Czym jest hipercementoza?
nadmierne odkładanie cementu
136
W odpowiedzi na jakie czynniki może dojść do hipercementozy?
* narażenie zęba na sile i długotrwałe urazy
* wyłączenie zęba ze zgryzu
* zakażenie miazgi
137
Jakie funkcje pełni cement?
* utrzymanie zęba w zębodole (dzięki włóknom Sharpeya)
* ochrona zębiny przed szkodliwymi czynnikami
* naprawcza (poprzez apozycję cementu w miejscach uszkodzeń)
* utrzymanie prawidłowej szerokości szpary ozębnej (przez proces apozycji i resorpcji)
138
W jakiej okolicy tworzy się cement komórkowy?
głównie w okolicy wierzchołka zęba
139
Czym jest ozębna?
niezmineralizowana, zbita tkanka łączna, która wypełnia przestrzeń zwaną szparą ozębnej (pomiędzy cementem a kością), na której ząb jest zawieszony w zębodole
140
Od czego zależy szerokość szpary ozębnej?
* funkcji zęba
* wieku pacjenta
* różni się u różnych osób
* różni się w tym samym zębie na różnych jego wysokościach
141
Ile wynosi szerokość szpary ozębnej?
od 0,17 mm do 0,36 mm
142
Z czego powstaje ozębna?
z komórek mezenchymatycznych woreczka zębowego
143
Z jakich rodzajów tkanki łącznej zbudowana jest ozębna?
* upostaciowana, zbita, tworząca aparat więzadłowy
| * właściwa, wiotka, zawierająca naczynia krwionośne i chłonne, włókna nerwowe i komórki ozębnej
144
Co stanowi zasadniczy składnik aparatu więzadłowego zęba?
włókna ozębnej = biegnące w grubych pęczkach włókna kolagenowe, które tworzą więzadła utrzymujące ząb w zębodole, z jednej strony wnikają do cementu, a z drugiej do kości (włókna Sharpeya)
145
Jakie wyróżniamy rodzaje włókien ozębnej?
* włókna poziome
* włókna skośne
* włókna wierzchołkowe
* więzadło promieniste
146
Jakim metabolizmem charakteryzuje się kolagen tworzący włókna aparatu więzadłowego zęba? Jakie to ma znaczenie?
charakteryzuje się znacznym metabolizmem, co powoduje, że podlega on modelowaniu przez całe życie osobnicze
147
Czy ząb w zębodole może wykonywać ruchy?
włókna kolagenowe ozębnej, ze względu na swoją elastyczność i nieco falisty przebieg, pozwalają na niewielkie ruchy zęba w zębodole bez uszkodzenia korzenia i kości = ruchomość fizjologiczna
148
W jaki sposób połączone są grube pęczki włókien kolagenowych ozębnej?
poprzez leżące między nimi włókna o mniejszej średnicy (tworzą trójwymiarową sieć)
149
Jakie komórki znajdują się w ozębnej?
* osteoblasty i osteoklasty
* cementoblasty
* fibroblasty
* niezróżnicowane komórki mezenchymatyczne
* makrofagi
* komórki tuczne
150
Jaką funkcję pełnią osteoblasty i osteoklasty w ozębnej?
odpowiadają za ciągłą przebudowa kości
151
Jaką funkcję pełnią fibroblasty w ozębnej?
tworzą włókna i istotę podstawową więzadła ozębnowego
152
Które komórki ozębnej stanowią główny jej rodzaj?
fibroblasty
153
Jaką funkcję pełnią makrofagi w ozębnej?
* posiadają zdolność syntetyzowania szerokiego wachlarza białek, które mają wpływ na inne komórki
* są obecne na wielu etapach rozwoju
* kiedy zostaną pobudzone wykazują aktywność fagocytarną
154
Jaką funkcję pełnią komórki tuczne w ozębnej?
ich liczba zwiększa się w stanach zapalnych ozębnej
155
Z jakich komórek powstają komórki tuczne ozębnej?
z niezróżnicowanych komórek mezenchymatycznych
156
W co mogą przekształcać się obecne w ozębnej komórki nabłonkowe w warunkach patologicznych?
w tkankach będących w stanie zapalnym lub jako wyściółka nabłonka torbieli, zaczynają się rozrastać w wyspy lub łańcuchy nabłonka
157
Skąd pochodzi unaczynienie ozębnej?
* od tętnic zębowych
* od tętnic wyrostka zębodołowego
* od tętnic dziąsłowych
158
Skąd pochodzi unerwienie ozębnej?
* z nerwów wchodzących do miazgi
* z nerwów zębodołu
* z nerwów dziąseł
159
Jakie funkcje pełni ozębna?
* mechaniczna (utrzymanie i amortyzacja zęba w zębodole)
* ochronna bariera (chroniąca przed wnikaniem mikroorganizmów z jamy ustnej)
* obronna (aktywność makrofagów i komórek tucznych)
* tkankotwórcza (fibroblasty, cementoblasty i osteoblasty)
* resorpcyjna (osteoklasty, cementoklasty i fibroblasty)
* odżywcza (w stosunku do cementu)
* czuciowa
160
Jakie elementy ozębnej uczestniczą w ruchach fizjologicznych zęba?
* włókna kolagenowe
| * naczynia krwionośne (amortyzują nacisk)
161
Czym są resztki nabłonkowe Malasseza?
komórki nabłonkowe obecne w ozębnej, będące pozostałością nabłonkowej pochewki korzenia Hertwiga uczestniczącej w kształtowaniu korzenia zęba (po ukończeniu rozwoju korony)
162
Co stanowi cześć organiczną a co część nieorganiczną kości?
* organiczna - osteoblasty i osteoklasty
| * nieorganiczna - hydroksyapatyty
163
Z jakich części zbudowana jest kość wyrostka zębodołowego szczęki i część zębodołowa żuchwy?
* istota zbita - cienka warstwa, powierzchownie położona, z licznymi otworami, tworzącymi sito zębodołowe
* istota gąbczasta - głębsza warstwa kości
164
W czym są zatopione osteocyty kości przyzębia?
w lakunach i kanalikach
165
Czym jest pokryta kość od strony więzadła odzębnowego?
niezmineralizowanymi osteoidami i osteoblastami
166
Czym jest okostna?
dobrze unerwiona tkanka łączna włóknista, która pokrywa kość
167
Czy okostna jest widoczna na zdjęciach RTG?
w warunkach fizjologicznych - nie
168
Czym jest odczyn okostnowy?
nabranie przez okostną aktywności kościotwórczej w warunkach patologicznych, występuje najczęściej w zapaleniach kości i nowotworach złośliwych
169
Do czego prowadzi zaburzenie równowagi między aktywnością osteoblastów i osteoklastów w kości?
* wzmożona czynność osteoklastów → zanik kości (osteoporosis) lub resorpcja kości (osteolysis)
* wzmożona czynność osteoblastów lub zahamowanie fizjologicznego niszczenia kości → zagęszczenie utkania kostnego (osteosclerosis)
170
Jak radiologicznie manifestuje się zagęszczenie utkania kostnego?
zwiększone pochłanianie promieni
171
Czym jest sito zębodołowe?
liczne otwory w ścianach blaszki zbitej, przez które przechodzą naczynia krwionośne i chłonne
w stanach patologicznych, takich jak ostre zapalenie tkanek okołowierzchołkowych, przez sito zębodołowe wysięk przedostaje się w głąb kości gąbczastej
172
Istota gąbczasta kości czy istota zbita silniej pochłania promieniowanie X?
istota zbita
173
Dlaczego stany zapalne okostnej, szczególnie te, które przebiegają z jej odwarstwieniem charakteryzują się bardzo silnymi bólami?
ponieważ okostna jest bardzo dobrze unerwiona
174
Kiedy mamy do czynienia z zanikiem kości przyzębia?
* bezzębie
| * choroby przyzębia
175
Kiedy mamy do czynienia z resorpcją kości przyzębia?
* ziarniniaki okołowierzchołkowe
* torbiele
* nowotwory
