Finals Flashcards
(151 cards)
1
Q
Bahagi ng mga akademikong gawain mula
pa sa mga unang taon ng pag-aaral ay ang
paglikha ng ________. Kasabay ng paglago sa
antas ng kaalaman ng mga mag-aaral ay ang
pagyabong din ng mga paksa at kaalamang
nagiging bahagi ng kanilang naisusulat sa
_________.
A
komposisyon
2
Q
pinakapayak na paraan ng
pagsulat.
A
komposisyon
3
Q
Ang pagsulat ng mga natatanging
karanasan, pagbibigay interpretasyon sa
mga pangyayari sa kapaligiran at puna sa
mga nabasang akda o napanood na
pagtatanghal ay nagagawa sa
pamamagitan ng pagsulat nito.
A
Komposisyon
4
Q
Walang pag-aalinlangang masasabi na ang
pagsulat ay isang aktibong gawain. Hindi basta na
lamang nangyayari. Nasasangkot ito ng marubdob na
partisipasyon at imersyon na proseso. Ang imersyong ito
sa pagsulat ay kadalasang:
A
- Solitari at Kolaboratibo
- Pisikal at Mental
- Konsyus at Sabkonsyus
5
Q
Ayon sa kanya, ang proseso ng pagsulat ay
kinasasangkutan ng ilang lebel ng gawain na
nagaganap nang daglian at maaaring kaugnay o
kasalungat ng bawat isa.
A
W. Ross Winterowd (1985)
6
Q
ginagamit dito ang pisikal na kakayahan ng
manunulat.
A
Pisikal
7
Q
isang ehersisyo ng pagsasatitik ng mga ideya
ayon sa isang tiyak na metodo na debelopment at
patern ng organisasyon at sa isang istilo ng
grammar na naayon sa mga isinusulat ng isang tao.
A
Mental
8
Q
malayang gawain kung saan ang isang
manunulat ay patuloy-tuloy na sumusulat ng walang
pagtatangi sa spelling, grammar o paksa ng kanyang
isinusulat at hindi gumagawa ng pagwawasto.
A
Konsyus
9
Q
Ito ay
isang paraan upang makaipon ng mga pangunahing
ideya para sa isang paksa at tungkol ito sa
paghahanda sa proseso ng pag-iisip.
A
Konsyus
10
Q
Sa pagsusulat, ang mga salita ay maaring
nanggaling mula sa konsyus na kaisipan.
Gayunpaman, sa pagsusulat, ang mga salita ay
maaaring patuloy na lumalabas mula sa iyong
kaisipan ngunit sa isang pagkakataon ay daglian
itong mahihinto.
A
Writer’s block
11
Q
Isang screenwriting instructor ang
nagsabing,
“ang pagkamalikhain ay
nagmumula sa _______ na kaisipan”
A
sabkonsyus
12
Q
Ang hindi alam ng karamihan ay halos
lahat ng proseso sa pag-iisip ay ginagawa ng
ating _____ na kaisipan.
A
sabkonsyus
13
Q
Ang iyong
konsyus na kaisipan ay ang tumatanggap ng
mga _____ sa pamamagitan ng paningin,
panlasa, pandinig, pang-amoy at pandama.
A
stimulus
14
Q
Pagkatapos, sisimulan ang proseso sa
pamamagitan ng pagpapadala ng mensahe sa
sabkonsyus na kaisipan. Kapag ang isang tao ay
nagsimulang sumulat, maaring iniisip niya na ang
lahat ng mga salitang kanyang isinusulat ay
nagmumula sa konsyus na kaisipan.
Totoo ba ito?
A
Hindi
Dahil ang totoo,
nagmumula ang mga ito sa sabkonsyus na kaisipan.
15
Q
pagsulat ay maaaring maging gawaing pang-
isahan. Maraming bagay ang maaring makagulo sa
pagsulat, kaya naman siya ay dapat mapag-isa,
walang sagabal at walang aspeto na makagugulo sa
kanyang pag-iisipi upang matapos niya ang isinusulat.
A
Solitari
16
Q
tumutukoy sa mga oroyekto kung saan sa
halip na paisa-isa ay sama-samang
gumagawa ng liha ang mga manunulat.
A
Kolaboratib
17
Q
Ayon sa kanya, na ang pagsulat ay
isang eksplorasyon pagtuklas sa kahulugan, pagtuklas sa
porma at ang manunulat ay nagtatrabaho nang pabalik-balik, nagtutuon sa isa sa mga batayang kasanayan sa
bawat panahon ng kanyang matuklasan kung ano ang
kanyang isusulat at kung paano niya iyon
maipapahayag nang episyente.
A
Donald Murray (2003)
18
Q
Idinagdag pa niya na ang
pagsulat ay isang prosesong rekarsibo o
paulit-ulit. Writing is rewriting, wika niya
A
Donald Murray (2003)
19
Q
Ayon sa kanya, na I am a demon on the subject of revision. I
revise, revise, revise until every word is what I
want.
A
Ben Lucian Burman
20
Q
Ang komposisyon ay binubuo ng mga ________.
A
talata
Mahalagang malaman, kung gayon, kung ano
ang talata at uri ng katangian nito para sa
epektibong pagsulat ng komposisyon.
21
Q
Ito ay binubuo ng isang pangungusap o
lipon ng mga pangungusap na naglalahad ng isang
bahagi ng buong pagkukuro, palagay o paksang-diwa.
A
Talata
22
Q
Ang mga ______ ay karaniwang isinusulat sa
talatang iisahing pangungusap. Makakatagpo rin ng
mga talatang iisahing pangungusap sa maikling
kuwento.
A
balita
23
Q
Ito ang una at kung minsan ay hanggang sa
ikalawang talata ng komposisyon. Layunin nito ang
ilahad ang paksa ng komposisyon. Sinasabi rito kung ano
ang ipinaliliwanag, ang isasalaysay, ang ilalarawan o
bibigyang katuwiran.
A
Panimulang Talata
24
Q
Kung maikli ang komposisyon, ito’y isa lamang
maikling talata rin. Subalit kung mahaba ang akda,
maari itong buuin ng mahigit
isang talata.
A
Panimulang Talata
25
Halimbawa ng Panimulang Talata
"Ang tao ay natatanging nilalang ng Diyos". Kung
ihahambing nga naman sa iba pang nolika sa daigdig,
walang pag-aalinlangang masasabi na ang tao ang
nakahihigit sa lahat. Ang paniniwalang ito ay maibabatay sa
mataas na antas ng pag-iisip ng tao.
Bunga nito, at ng iba pang tanging kakanyahang
ibinibigay ng Diyos sa tao, may mga tungkuling iniatang ang
Diyos sa balikat ng bawat tao.
26
Matatagpuan ito sa kalakhang gitnang bahagi ng
komposisyon. Tungkulin nito ang idebelop ang
pangunahing paksa. Binubuo ito ng paksang
pangungusap at mga pangungusap na tumutulong
upang matalakay nang ganap ang bahagi ng
pangunahing paksa ng komposisyon na nililinaw ng
talata.
Talatang Ganap
27
Halimbawa ng Talatang Ganap
"Ang pananampalataya sa Diyos ang pangunahing
tungkulin ng tao". Dapat niyang kilalanin na kung hindi dahil sa
Diyos ay wala siya sa daigdig na ito. Kung gayon, dapat
niyang ipagpasalamat sa Diyos ang lahat ng biyayang
kanyang natatanggap. Ang pananampalataya niya sa Diyos
ay dapat ding Makita sa kabutihan sa kanyang kapwa
sapagkat Diyos ang nagsabi kung ano ang ginagawa mo sa
iyong kapwa ay siya mo na ring ginagawa sa akin.
28
Mahalaga ito upang magkaroon ng ugnayan at
kaisahan ng mga pahayag sa mga talataan ng
komposisyon.
Talata ng Paglilipat-diwa
29
Ginagamit ang talatang ito upang pag-ugnayin ang diwa ng dalawang magkasunod na talata.
Ipinahihiwatig din nito ang development ng paksang
tinatalakay.
Talata ng Paglilipat-diwa
30
Halimbawa ng Paglilipat-diwa
Bakit naman sinasabi sa balita na "Ibigay mo
kay Caesar ang kay Caesar, ang sa Akin sa Akin?
Ano ang nais ipahiwatig ng Diyos dito?"
31
Kadalasan, ito ang pangwakas na talata o talata
ng komposisyon. Inilalagay rito ang mahahalagang
kaisipan o pahayayag na tinatalakay na gitna ng
komposisyon. Maari ring gamitin ang talatang ito upang
bigyan ng higit na linaw ang layunin ng awtor ng isang
komposisyon.
Talatang Pabuod
32
Halimbawa ng Talatang Pabuod
Ang mga iyan ang mga tungkulin ng tao
ayon sa pagkakasunod-sunod ng halaga ng
bawat isa. Una, tungkulin ng Diyos, ikalawa,
tungkulin sa kapwa, ikatlot tungkulin sa bayan at
ikaapat, tungkulin sa sarili.
33
Masasabing mayroon nito ang isang
talata kapag ito ay nagtataglay ng isa lamang
paksang pangungusap.
May isang paksang diwa
34
Ang pangungusap ay pangungusap sa talata na
nagsasaad ng buod ng nilalaman niyon.
May isang paksang diwa
35
Nagsisilbi itong patnubay upang hindi malihis sa
paksa ng talata ang mga pangungusap na
napakaloob sa talata at nang sa gayo’y maiwasan
ang pagpasok ng mga bagay na hindi kailangan sa
talata.
May isang paksang diwa
36
Masasabing mayroon nito ang isang
talata kapag ang bawat pangungusap ay
nauugnay sa paksang pangungusap.
May Kaisahan ng Diwa
37
Nagiging malinaw ang mga pangungusap
ng talata kapag mayroon nito
May Wastong paglilipat-diwa
38
May mga _____ at ______ na ginagamit sa
paglilipat-diwa. Makatutulong ang mga ito upang
munawaan ang tamang pagkakaugnay-ugnay
ng mga pangungusap na bumubuo sa talata.
salita at parirala
39
Sa bawat isipang ililipat, may angkop na
salita o pariralang ginagamit.
May Wastong paglilipat-diwa
40
at, saka, gayon din
Pagdaragdag
41
ngunit, subalit, datapwat,
bagaman, kahiman, sa kabilang dako
Pagsalungat
42
katulad ng, kawangis ng,
animo’y, anaki’y
Paghahambing
43
sa madaling sabi, kaya nga
Pagbubuod
44
samakatuwid, kung gayon
Pagkokongklud
45
Bagama’t walang tiyak na panuntunang
sinusunod ukol sa pagsasaayos ng talaan,
mabuting ayusin ang mga pangungusap sa
talata sa paraang papaunlad ang galaw ng mga
pangyayari o ang kaisipang tinatalakay.
May Kaayusan
46
Maaaring ganito ang gawaing pagsasaayos ng
mga pangungusap sa loob ng talata.
a) Ayusin nang kronolohikal ayon sa
pagkakahanap ng mga pangyayari. Karaniwan
ang ayos na ito sa mga komposisyong pasalaysay
o palahad.
b) Ayusin ayon sa pananaw sa bagay o
pangyayari, gaya halimbawa ng malapit-palayo
o kabalikan nito, mula sa loob-labas o kabalikan
nito o mula sa kanan-pakaliwa o kabalikan nito.
c) Iayos na mula sa masaklaw patungo sa ispesipiko. Ito ang katraniwang ayos na ang paksang pangungusap
ang unang pangungusap ng talata. Maari ring ayusin sa
kabalikan nito na mula sa mga pangungusap na
ispesipiko tungo na masaklaw na pangungusap. Sa
ganito, ang paksang pangungusap ang huling
pangungusap ng talata.
47
Ito ay isang komplikadong
gawain. Hindi ito madaling mailarawan.
Pagsulat
48
Wala itong tiyak na pormula
Pagsulat
49
Wika nga, ang dami ng pamamaraan o teknik
sa ______ ay singdami ng bilang ng mga
manunulat
pagsulat
Idagdag pa na ang pamamaraan o
teknik ng isang manunulat ay maaaring
mag iba-iba depende sa mood, layunin,
genre, panahon at iba pang salik.
50
walang manunulat ang walang ano-anoý
bigla na lamang na nagsusulat. Lahat ay may
kinapapalooban o kinakasangkutan gawain,
sinasadya man o hindi, bago siya magsulat.
Pre- writing Activities
51
Ang gawaing ito ang maaaring pinagmumulan
ng kanyang inspirasyon o motibasyon o di kaya’y
pinaghahanguan niya ng mga ideya o kaalaman
na nagsisilbing puwersa upang itulak siyang
magsulat at bigyang-direksyon ang kanyang
pagsusulat.
Pre- writing Activities
52
Ito ay talaan ng mga ideya, ngunit ito
ay mula sa araw-araw na pangyayari ng apgsulat.
Nagsisilbi rin itong imbakan ng mga ideya para sa
maraming manunulat.
➢ Pre- writing Activities
❑ Pagsulat sa Dyornal
53
Mabisa itong magagamit pangangalap ng
opinion at katuwiran ng ibang tao.
➢ Pre- writing Activities
❑ Brainstorming
54
Binabagsakan ng mga tanong sa gawaing ito
ang isang posibleng paksa. Madalas gamitin dito
ang limang W’s at isang H ( What, When, Why,
Where, Who at How)
➢ Pre- writing Activities
❑ Questioning
55
Mabisa itong ginagamit sa pagpapalawak ng
isang paksang isusulat at pangangalap ng mga
kaugnay na karagdagang kaalaman.
➢ Pre- writing Activities
❑ Pagbabasa at Pananaliksik
56
Ito ay isinasagawa sa pamamagitan ng isa-
isang paglapit sa mga kasambahay, kaibigan,
kapitbahay o kasama sa trabaho at
pakikipagtalakayan sa kanila hinggil sa isang paksa.
➢ Pre- writing Activities
❑ Sounding-out Friends
57
Ito ay pakikipanayam sa isang tao o pangkat
ng mga tao sa ipinlalagay na awtoridad hinggil sa
isang paksa.
➢ Pre- writing Activities
❑ Pag-iinterbyu
58
Ito ay paraan ng pangangalap ng mga
impormasyon hinggil sa anumang paksa sa
pamamagitan ng pagpapasagot sa isang
talatanungan sa isang pangkat ng respondent.
➢ Pre- writing Activities
❑ Pagsasarbey
59
Pagmamasid ito sa mga bagay-bagay, tao o
pangkat. Inaalam dito ang mga gawi at distinksyon
ng inoobserbahang paksa.
➢ Pre- writing Activities
❑ Obserbasyon
60
Ito ay sadyang pagpapaloob ng isang
karanasan o gawin upang makasulat hinggil sa
karanasan o gawing iyon.
➢ Pre- writing Activities
❑ Imersyon
61
Dito, sinusubukan ang isang baagy bago
sumulat ng tungkol dito. Madalas itong gawin sa
pagsusulat ng mga sulating siyentipiko.
➢ Pre- writing Activities
❑ Pag-eeksperimento
62
Kapag may paksa na at may mga datos o
ideya na ang mga manunulat, ang susunod niyang
lohikal na tanong ay ang mga sumusunod;
✓ Paano ko sisimulan ang komposisyon?
✓ Paano ko aayusin ang katawan?
✓ Paano ko wawakasan ang komposisyon?
Writing Stage
63
➢ Writing Stage
❑ Pagsisimula
Maraming nagpapalagay na sa simula ang buhay
ng ano mang komposisyon o akda. Sa ganitong
palagay, nararapat lamang na maging maganda ang
simula upang mapagpasyahan ng mambabasa kung
itutuloy o hindi ang nasimulang pagbasa.
Sa simula pa lamang dapat nang makuha ang
interes at kawilihan ng mambabasa . May ilang
paraan na maaring gamitin sa pagsisismula ng
paglalahad upang makaakit ng atensyon.
64
❑ Pagsisimula
1. Gumamit ng isang serye ng mga tanong retorikal.
2. Gumamit ng isang pangungusap na sukat
makatawag –pansin.
3. Gumamit ng pambungad na pagsasalaysay.
4. Gumamit ng salitaan.
5. Gumamit ng isang sipi.
6. Banggitin ang kasaysayan o mga pangyayaring
nasa likuran ng isang paksa.
7. Gumamit ng salawikain o kawikaan.
8. Maglarawan ng tao o pook.
9. Gumamit ng isang salitang makatatawag ng
kuryosidad.
65
❑ Pagsasaayos ng Katawan
1. Iayos ang mga datos nang pakronolohikal.
2. Iayos ang datos nang pabuod.
3. Iayos ang datos ng pasaklaw.
4. Paghambingin ang mga datos.
5. Isa-isahin ang mga datos.
6. Suriin ang mga datos.
66
❑ Pagwawakas
1. Ibuod ang paksa.
2. Mag-iwan ng isa o ilang tanong.
3. Mag-iwan ng hamon.
4. Bumuo ng konklusyon.
5. Gumawa ng prediksyon.
6. Magwakas sa angkop na sipi o kasabihan.
67
Ito ay isang mahalagang yugto sa pagsulat. Maging ang mga
batikang manunulat ay ginagawa ito sa kanilang mga
kada. Sa yugtong ito, lalong pinabubuti ang isang
akda.
Pagrerebisa
Revising Techniques
68
➢ Revising Techniques
Nakapaloob dito ang sumusunod:
1. Pag-eebalweyt sa nagawang draft.
2. Pag-eedit ng akda
3. Proofreading
4. Peer editing
5. Professional editing
69
uri ng
komposisyon na may bisang para sa sarili o
personal na kagamitan
komposisyong personal
70
Ito ay isa pa ring paraan
ng pagpapalaya sa mga kaisapan at damdamin
ngunit hindi para maging abeylabol para sa iba
ngunit para sa sarili rin.
komposisyong personal
71
Isang talaan ng mga pansariling gawain,
mga repleksyon, mga naiisip o nadarama
at kung ano ano pa.
Jornal
72
Madalas itong ipagmalaki sa isang dayari
Jornal
73
Tinatawag na “ pangkaraniwang aklat”
noong ika-16 na siglo.
Jornal
74
Isang tahimik na kasama, repository ng
mga lihim at karanasan, isang
instrumentong ginagamit sa pag-iisa upang
usisain o kausapin ang sarili.
Jornal
75
In fact, most of my play ideas first started off as
entries in my dream journal. And just like me mother,
I too, would sometimes turn my dreams into songs,
healing songs … the background music to my life.
Robert Alexander
76
While keeping a journal is one of the pleasures
of being a writer, it also provides a place to find
solace when the inexorable loneliness of poetry, of the
poet’s life, haunts you with feelings of frustration and
powerlessness.
James Bertolino
77
I use my journal to jolt my mind when I sit down
to write a particular chapter…
Marianna de Morco Torgovnick
78
My journal became a place to pursue a feeling or
a dream instead of forgetting or evading it
Joan Weimer
79
Magagamit ang journal upang lalong
maging makahulugan ang pagbibiyahe sa iba’t
ibang lugar. Ang akto ng pagsulat sa journal ay
maaring mag-udyok upang maging mapagmasid
nang mabuhay sa ating gunita ang mga lugar na
ating narrating. Ika nga, ang lahat sa buhay ay
dapat buhayin tulad ng isang paglalakbay
Isang “Travelogue”
80
kung makita pala natin ang mga panaginip,
matukoy natin ang mga tinatawag ni Freud na
*OVERT o mga hayag na bahagi ng panaginip sa
pamamagitan ng sikolohiya. Masusuri din ang
LATENT o tagong kahulugan.
Talaan ng mga panaginip
81
sa dyornal, maaaring isulat ang draft ng mga
sulat sa kaibigan, kamag-anak o sa kahit na sino,
kasama ng ipadala iyon kalaunan o hindi.
Isang lagbuk
82
maaaring maidulot nito ang mga libangan o
kapaki-pakinabang na gawain tulad ng
paghahalaman, pag-aayos ng bahay, paglahok sa
isang paligsahan at iba pa.
Isang aklat ng kaisipan
83
maitatala dito ang mga balak, tunguhin o
mga plano sa anumang proyekto o business.
Kwaderno sa pagpaplano
84
para sa mga artis, pintor, kompositor, iskultor,
drama. Mahalagang jornal sa kanilang paglikha
ng sining. Maaring gumuguhit sila sa jornal na
pinagmumulan ng isang obrang pinta, eskultura o
arkitektura.
Batayan/ paraan ng malikhaing gawain
85
maaring ipunin dito ang mga paboritong
sawikain o mga salita, mga panunudyo, mga
usapang narinig o anekdota.
Imbentaryo Ekletik
86
ang mga selyo, subinir, litrato o anumang
nakatutuwang koleksyon ay maaring makatagpo
ng isang tahanan sa mga balngkong pahina ng
isang dyornal.
Tagatago ng Koleksyon
87
mababasa muli ng isang tao ang nangyari
noon.
Memoir
88
may kalayaan o walang Censorship
Isang uri ng pakikipag-usap sa sarili
89
Mga Ideyang Maitatala sa Jornal
1. Itala ang kapaligirang iyong nakikita.
2. Isulat ang iyong mga karanasan sa pagsusulat ng jornal
mismo.
3. Magsulat ng tungkol sa mga salitang makukuha kung
saan-saan.
4. Magtala ng mga pahayag, paglalarawan o mga
tanong na pumapasok sa isipan.
5. Ilarawan ang proseso ng iyong pagsusulat.
6. Magtala ng mga entris nang patula.
7. Magsulat ng mga liham.
8. Isulat ang hinggil sa mga taong importante
sa iyo.
9. Isulat ang iyong mga alalahanin o problema.
10. Irebisa ang dati mo nang naisulat.
11. Magsulat ng tungkol sa mga taong may interes o
hilig na tulad ng sa iyo.
12. Isulat ang lagay ng panahon.
13. Maglarawan ng mga bagay-bagay mula sa iyong
kinauupuan.
14. Gumawa ng listahan ng mga pahayag na may
patlang.
15. Gamitin ang alpabeto.
16. Magsuri ng mga aklat na iyong nabasa.
17. Maglista ng mga aklat na gusto mong
basahin.
18. Magsulat ng tungkol sa inyong klase.
19. Isulat ang iyong mga narinig sa radyo.
20. Magsulat tungkol sa mga programa sa “tv” o
kaya’y mga patalastas
21. Mag-imbento ng mga karakter.
22. Kausapin ang sarili o mga bagay bagay.
23. Tala ang mga makahulugang “sms” na iyong natanggap.
90
Higit na masining ito kung ihahambing sa
mga karaniwang komposisyon. Mas malalim at
mas makulay, wika nga. Higit din ang panahong
ilalaan dito. May iba't iba ring kaalaman at
kasanayang kailangan sa pagsulat ng iba't
ibang uri nito
Malikhaing Komposisyon
91
Pinakamahalagang bahagi
ng isang pahayagan o
magazine.
Editoryal
92
Tinatawag din itong pangulong-tudling.
Editoryal
93
Masasalamin dito ang kalakalan,programa at
paninindigan ng isang
pahayagan,lalo na sa isang
pangyayaring o isyu na may
malaking kahalagahan sa
bayan
Editoryal
94
hindi lamang ito nagpapahayag
ng opinion o damdamin hinggil sa
isang isyu o pangyayari ;
➢ Ito’y nagsusuri rin sa isang
napapaksang isyu o kaya’y nagpapaliwanag sa
isang malabong pangyayari
Editoryal
95
hindi lamang ito nagpapahayag
ng opinion o damdamin hinggil sa
isang isyu o pangyayari ;
➢ Ito’y nagsusuri rin sa isang
napapaksang isyu o kaya’y nagpapaliwanag sa
isang malabong pangyayari
Editoryal
96
nagpapaliwanag tungkol sa
isyu. Nililinaw nito ang mga bagay na
may kaugnayan sa kasalukuyang isyu
upang matulungan ang mga
mambabasa na magkaroon ng
buong kaalaman tungkol sa tinalakay
na paksa.
Mga Uri ng Editoryal
Nagpapabatid
97
Lohikal na pinangangatwiranan
ang isang panig ng isyu upang patunayan ang isang paninindigan.
Mga Uri ng Editoryal
Nangangatuwiran
98
ipinaliliwanag ang kahulugan
ng balita kaugnay ng iba pang
pangyayari.
Mga Uri ng Editoryal
Pagpapakahulugan o
Komentaryo
99
ibinibigay ng mga puna at
mungkahi hinggil sa isang isyu.
Mga Uri ng Editoryal
Pamumuna
100
Naglalayong libangin ang mambabasa habang nagmumungkahi ng isang
makatwirang gawain.
Mga Uri ng Editoryal
Nanlilibang
101
Tuwirang pagsalungat sa
opinyon ng ibang editor na inilathala
sa ibang pahayagan.
Mga Uri ng Editoryal
Sumasalungat
102
Nagpapahayag ng isang
natatanging balita na siyang laman
ng usap-usapan sa buong kapuluan.
Ito rin ay nagbibigay ng opinyon ng
editor tungkol sa isyu.
Mga Uri ng Editoryal
Nagbabalita
103
kung
tutuusin, ay sanaysay din. isinulat
ito upang bigkasin sa harap ng
madla o pangkat ng mga
tagapakinig.
Talumpati
104
ang ganitong uri ng
talumpati ay karaniwan sa mga
salosalo, mga pagtitipong sosyal,
mga meeting ng mga klab at
mga bangketa.
Talumpating Pampalibang
105
layunin ng talumpating ito
na maipabatid sa mga nakikinig
ang isang bagay. Ganitong uri
ng talumpati ang ginagamit sa
pagbibigay ng ulat, mga panuto
o kaya’y pahayag.
Talumpating nagbibigay kabatiran
106
Ginagamit din ang talumpating ito
sa mga rally at kumbensyon dito’y
sinasariwa sa ala-ala sa magagandang
tradisyon at adhikaing tila nalilimot na ng
madla ngunit mga tradisyon lamang ang
buhayin upang may panibagong-sigla
ang lakas ng diwa at isip ng mga
nakikinig
Talumpating Pampasigla
107
ito’y talumpating
nagmamatruwid. Angkop ito sa
sermon sa simbahan. Sa pagkampanya sa panahon ng
halalan sa pakikipagtalo, sa talumpati, sa kongreso o talumpati ng
abogado sa hukuman
Talumpating Paghikayat
108
kabilang sa mga ito ay ang
talumpati ng pagsalubong sa bagong
kaanib sa isang kapisanan, sa mga
bagong dating na dalaw, talumpating
tugon sa talumpating pagsalubong,
talumpati ng pagtanggap sa isang
tungkulin o sa isang ala alang handog
Talumpating Nagbibigay galang
109
Kabilang sa ganitong uri ng
parangal (eulogy), ang talumpati ng
pagtatalaga, ang talumpati ng
pamamaalam, ang talumpati ng paghahandog at ang talumpati ng
pagmumungkahi.
Talumpating Papuri
110
Pagsulat at Pagbigkas ng Talumpati
Sa paghahanda ng talumpati
unang tiyakin kung anong klaseng
tagapakinig ka, halimbaway grupong
intelektwal, mga kabataan , o
kagawad ng isang grupong relihiyoso.iakma sa tagapakinig na ito
ang paksa at pag aralan kung sa anong dapat bigkasin ang gagawing
talumpati.
111
Balangkas ng isang Talumpati
A.Panimula
Isang paraan ito ng
pagpapasok ng paksa na ang
ginagamit ay pamukaw o panggulat
na pananalita upang tawagan ang
pansin ang tagapakinig. Kaya
lamang, iwasan maging bombastiko baka ka kainisan ng mga tagapakinig
112
Balangkas ng isang Talumpati
B. Paglalahad
Isunod ito
pagkaraang maikondisyon na sa
paksa ang isip at damdamin ng
tagapakinig. Kailangan dito ang
sistematiko at malinaw na paghahalayhay ng mga kabatiran,
pagpapaliwanag at panghihikayat.
113
Balangkas ng isang Talumpati
C. Bigay-diin o empasis
Pagkaraang mailahad na ang
kabuuan ng ideya o paninindigan,
bigyan agad iyon ng diin upang ang
bias niyon ay malalim na tumalab sa
isip at kalooban ng tagapakinig.
114
Dito
nakikita kung forceful o malakas ang
panghikayat ng isang tagapagsalita.
Balangkas ng isang Talumpati
C. Bigay-diin o empasis
115
Balangkas ng isang Talumpati
C. Bigay-diin o empasis
Dito
nakikita kung forceful o malakas ang
panghikayat ng isang tagapagsalita.
116
Balangkas ng isang Talumpati
Wakasan ang pagsulat ng
talumpati sa pamamagitan ng
pagbibigay ngbimpresyong ang
inilalahad ng ideya o paninindign ay
katotohanan o kalagayan na hindi
nagbabago. Sa gayon, buong-buo ang
paniniwala at simpatya ng tagapakinig
sa iyong talumpati kapag nagwakas ka
na.
117
Ito ay isang akdang
sumusuri o pumunta sa isang
likhang-sining. Maingat ditong
binibigyang-pansin ang mga
sangkap o element ng genre upang ang isang kritiko
ay makapaglahad ng objektiv at
matalinong analisis.
Rebyu
118
Mga Katangiang dapat Taglayin ng isang Kritiko
1. Sapat na kaalaman sa genre
na kanyang sinusuri at sa
paksa niyon.
2. Sapat na kakayahang
magsuri o kakayahang
kumilala ng mga kahinaan at
kalakasan ng genre na sinusuri
3. Pagiging tapat, objektiv at
kawalan ng bahid impluho ng
damdaming pansarili, at
4. Pagkakaroon ng likas na kurukuro o hindi pagpapadala sa
iba’t ibang influwensyang may
kiling
119
Sa kanyang aklat na Malikhaing Pagsulat, si _____ (2000:226) ay
naglista ng ilang Mahalagang bagay na dapat tandaan sa panunuri
Arrogante
1. Liwanaging mabuti kung anong uri
ng katha ang sinusuri kung itoy nobela, maikling kwento, tula, dula,
pelikula, programang pantelevisyon o
iba pa.
2. Basahin o panoorin ito nang
masinsin at igawa ng lagom. Ang
lagom ay maikli lamang, sapat ang
haba upang maunawaan ng babasa
ang paksang diwa ng kathang sinusuri. Hindi dapat pag-ukulan ang
lagom ng kung ilang pahina. Ang
kailangan lamang dito ay ang
buod ng nilalaman.
3. Bigyang-halaga hindi
lamang ang nilalaman kundi
pati ang istilo o paraan ng pagkakasulat ng katha.
4. Bukod sa pagbanggit ng
kahusayan at kahinaan ng katha,
mag ukol din ng karampatang
pagpapakahulugan.
5. Lakipan ng ilang siping (quotations) na makakapagbigay kahulugan sa ginagawang
panunuri. Maingat itong piliin at
samahan ng maikling pagbibigay-katuturan.
6. Iwasan ang pagbibigay ng
anumang kapasyahan ng
walang lakip na batayan o
patunay. Hindi sapat na sabihing
“ ang akda ay maganda at
kawili-wili.” Kailanagang
ipaliwanag kung bakit ito
maganda at kawili-wili.
7. Kailanagang nababatay din
ang anumang pagpapasya sa
mga takdang pamanatayan,
bagamat maaaring isama rin
ang sariling pagkakakilala ng
sumuulat ayon sa matapat
niyang paniniwala.
120
Ama ng Maikling Kuwento
Edgar Allan Poe
121
maikli at
masining
Isang upuan at sandaling
panahon lamang ang ginugugol,
agad itong matutunghayan, mababasa at kapupulutan ng
aral, pananabik at aliw.
Maikling kwento
122
Katangian ng Maikling Kuwento
(1) isang madulang bahagi ng
buhay na tinatalakay
(2) isang pangunahing tauhan na
may mahalagang suliranin at
kakauntian nito
(3) isang pangunahing tauhan na
may mahalagang tagpuan at kakauntian nito
(4) mabilis ang galaw ng
pangyayari tungo sa kawilihan
hanggang kasukdulang sinusundan
agad ng wakas
(5) iisang kakintalan
(6) maikli ang kaanyuan at
(7) nababasa sa iisang upuan
lamang
123
Katangian ng Maikling Kuwento ayon kay Alejandro G. Abadilla
1. May maayos at wastong
pagkakasunod-sunod ng mga
pangyayari na tinatawag na
banghay
2. Gumagamit ng iisang paningin
na tumutukoy sa kung sinong
tauhan ang dapat magsalaysay
ng mga pangyayaring nakikita at
naririnig niya.
3. Ang pangunahing tauhan ay
may suliraning tinataglay na
dapat niyang bigyan ng
kalutasan sa pagwawakas ng
maikling kwento
4. May mahalagang ideya o paksang-diwa na iniikiran ng
mga pangyayari sa akda
5. Nagtataglay ang maikling
kwento ng kulay ng damdamin
tulad ng kasiyahan,
kalungkutan atbp.
6. Natural na usapan o
diyalogo ng mga tauhan
7. Nagkakaroon ng tunggalian
ang pangunahing tauhan
laban sa kapwa tauhan, sa
kalikasan, o sa mismong
damdamin niya
8. May kapananabikan,
kasukdulan at kakalasan
9. May paggalaw o pagunlad ng pangayayari sa
kwento mula sa
pagkakalahad ng suliranin
tungo sa pagkalutas ng
suliranin.
124
tawag sa paggamit ng wika bilang paraan
ng pagpapahatid ng mensahe
Diskurso
125
berbal na komunikasyon tulad ng kumbersasyon
Diskurso
126
pormal o sistematikong eksaminasyon ng
isang paksa pasalita man o pasulat -
kapareho ng komunikasyon
Diskurso
127
Dalawang Uri ng Diskurso
1. Pasulat
2. Pasalita
128
mas nakatuon ang atensyon ng
nagsusulat sa kanyang kakayahang pangwika
upang matiyak na malinaw niyang maipapahayag
sa kanyang isinulat ang kanyang mensahe dahil
maaaring maging iba ang pakaunawa ng
tatanggap nito.
Ngunit sa pagsulat, mayroon ding mga salik
na dapat isaalang-alang tulad ng anyo ng sulatin
o format, uri ng papel at iba pa. Mahalagang
wasto ang gramatika dahil ito ay nakasulat.
maaaring ikapahiya o di kaya ay maging ugat ng gulo.
Dalawang Uri ng Diskurso
1. Pasulat
129
mahalaga ang kakayahang
pangwika sa pakikipag-usap ngunit minsan ay
naaapektohan ang kahulugan kung hindi
bibigyang-pansin ang kalagayang sosyal habang
nagaganap ang diskurso kung kaya’t mahalaga
rin ang kakayahang komunikatibo
Dapat na iangkop ang sasabihin sa
panahon, sa lugar at maging sa taong
kausap upang makamit ang layunin.
Dalawang Uri ng Diskurso
2. Pananalita
130
Layunin ng Diskurso
❖ Makalikha ng imahe sa isipan ng kanyang
mambabasa, upang maging sila ay maranasan din
ang naranasan ng manunulat .
❖ Pagbibigay ng malinaw ng imahe ng isang tao,
bagay, pook, damdamin o teorya upang
makalikha ng isang impresyon o kakintalan .
131
isang anyo ng diskurso na nagpapahayag ng sapat
na na detalye o katangian ng isang tao, bagay,
pook o damdamin upang ang isang mambabasa
ay makalikha ng isang larawan na aayon sa
inilalarawan
Paglalarawan/ Deskriptib
132
Mga Pangangailangan sa Epektibong Paglalarawan/ Deskriptib
Check PPT
133
pagbubuo ito ng malinaw na
larawan sa isipan ng mambabasa sa
tulong ng mga katangiang ating
napag-aralan na. Ang layunin nito ay
makapagbigay lamang ng kabatiran
tungkol sa katangian isang paksa, at
walang kinalaman dito sa kuru-kuro at
damdamin ng naglalarawan.
Karaniwang Deskripsyon
134
pumupukaw ito ng guniguni. Higit sa
nakikita ng paningin ang maaaring
ilarawan ng salita sa tulong nito. Ito’y
gumagamit ng mga salitang
nagbibigay-kulay, tunog, galaw, at
matinding damdamin.
Masining na Deskripsyon
135
Pinagaganda ito ng paggamit
ng mga tayutay tulad ng talinhaga,
pagtutulad, pagwawangis,
paglalarawang-tauhan at iba pa.
Isinasaalang-alang din dito ang
damdamin at kuru-kuro ng
manunulat.
Masining na Deskripsyon
136
isang dsikurso na may layuning magsalaysay o
magkwento ng mga magkakaugnay-ugnay na
pangyayari. Ang batayan nito’y maaaring mga
sariling karanasan, mga pangyayaring likhang-isip
lamang
Pagsasalaysay/Naratib
137
Katangian ng Mabuting
Narasyon
Check PPT
138
ang diskurso na ito ay tinatawag na
paglalahad sa maraming aklat sa Filipino. Layunin
nitong gumawa ng isang malinaw, sapat at walang
pagkiling na pagpapaliwanag sa ano mang bagay
na nasasaklaw ng kaalaman ng tao.
Paglalahad/ Ekspositori
139
Mga Katangian ng Mabuting Eksposisyon
1. May sapat na kaalaman sa paksang
tinatalakay
2. Bihasang magsuri at mag uri-uri
3. Mahusay mag hanap ng mga kaisipan.
4. Objektiv at may malawak na pananaw
5.
Palabasa at palamasid
140
Ito ang mapapansing
nasa dakong huli ng mga uri ng diskurso. May konkretong
dahilan ito sa pag aaral sa kadahilanang hindi
magkakaroon ng sapat, malinaw at mabisang argumento (lalo pa at pagsulat ) kung wala munang matibay na
kaaalaman at kakayahan sa mga naunang paraan ng
pagpapahayag.
Pangangatwiran/Argumentatib
141
isang nakahihiyang pag-atake sa personal na
katangian/katayuan ng katalo at hindi sa isyung tinatalakay
o pinagtatalunan
Argumentum ad hominem
142
Halimbawa: Ano ang mapapala ninyong aking katunggali gayong
ni hindi siya naging pinuno ng kanyang klase o ng kanyang kabaranggay
kaya? Balita ko’y under de saya pa yata!
Argumentum ad hominem
143
pwersa o awtoridad ang gamit upang
maiwasan ang isyu at tuloy maipanalo ang
argumento.
Argumentum ad baculum
144
Halimbawa: Tumigil ka sa sinasabi mo! Anak lang kita at
wala kang karapatang magsalita sa akin nang ganyan! Baka
sampalin kita at ng makita mo ang hinahanap mo!
Argumentum ad baculum
145
Halimbawa: Tumigil ka sa sinasabi mo! Anaik lang kita ata
wala kang karapatang magsalita sa aking nang ganyan! Baka
sampalin kita at ng makita mo ang hinahanap mo!
Argumentum ad baculum
146
upang makamit ang awa at pagkampi ng
mga nakikinig/bumabasa, ginagamit ito sa paraang
pumipili ng mga salitang umaatake sa damdamin
at hindi sa kaisipan
Argumentum ad misericordiam
147
Halimbawa: Limusan natin ang mga kapuspalad na taong ito
sa lansangan. Hindi ba natin nakikita ang marurumi nilang
damit, payat na pangangatawan at nanlalalim na mga mata?
Ano na lamang ba ang magbigay na isang sentimo bilang
pantawid-gutom?
Argumentum ad misericordiam
148
sa Ingles ang ibig sabihin nito ay "It doesn’t follow" .
Pagbibigay ito ng konklusyon sa kabila ng mga walang
kaugnayang batayan.
Non Sequitur
149
Halimbawa: Ang santol ay hindi magbubunga ng mangga.
Masamang pamilya ang pinagmulan nya. Magulong paligid ang nilakhan. Ano pa ang inaasahan mo sa ganyang uri ng tao kundi
kawalang-hiyaan!
Non Sequitur
150
- karaniwan nang tinatawag na "usapang lasing"
ang ganitong uri pagkat mayroon ngang
hambingan ngunit sumasala naman sa matinong
kungklusyon.
Maling Paghahambing
151
Halimbawa: (Sagot ng anak sa ina)Bakit nyo ko patutulugin
agad? Kung kayo nga ay gising pa!
Maling Paghahambing
