GEOMETRIJA VLAKANA

Question 1

geometrija vlakana - podjela

Answer 1

duljina, finoća, kovrčavost

Question 2

duljina

Answer 2

• duljina - razmak krajeva ispravljenog vlakna (ne istegnutog)
  • vlasasta (kratka) - sva prirodna osim svile, mm ili cm
  • filamentna (duga) - sva umjetna i svila, režu na duljinu prirodnih, m ili km
  • min. duljina 12 mm (standardne tekstilije), <10 mm flok i vlaknima ojačani komp.
  • svila > moher, azbest > vuna > ramija > deva > lan, pamuk > kudelja > juta, kokos (elementarna vlakna za tehnička vlakna)
  • polidisperznost duljina prirodnih vlakana - utjecaj na predivost - unutar 1 vrste vlakana mogu biti velike razlike (pamuk)
  • dijagram vlaska - učestalost duljina

Question 3

tehnološko značenje duljine

Answer 3

• sistem predenja (izgled i vrsta pređe)
• čvrstoća pređe (dulja vlakna - čvršća)
• izgled i opip (vlasasta - topao opip i ugašen sjaj, filamentna - hladan opip i visok sjaj)

Question 4

postupci mjerenja duljine

Answer 4

• na pojedinačnim vlaknima -> ručno uz skalu, instrumentom WIRA
• na počešljanom snopu vlakana -> sortiranjem vlakana pomoću iglenog polja i vaganjem snopića, skeniranjem (fotoelektrično - USTER, SHIRLEY)

Question 5

tipovi duljine

Answer 5

• pamučarski tip -> 25-60 mm
• vunarski tip -> 40-180 mm
• tepiharski tip -> 120-150 mm

Question 6

finoća

Answer 6

• mjera za debljinu vlakna
  • moher, vuna, lan > deva, kudelja > pamuk, svila
  • varijacija - 20-40% prirodna, 10% umjetna
  • prirodna vlakna:
• nejednolična debljina duž 1 vlakna
  • vuna (cijelom dužinom), pamuk i svila (tanji krajevi)
• utjecaj na finoću - maceracija i kotonizacija (stabljična), dijeta (keratinska)

Question 7

metode mjerenja finoće

Answer 7

gravimetrijska, vibroskopska (mjerenje brzine titranja f određene duljine vlakna l)

Question 8

svojstva grubih vlakana (finoća)

Answer 8

• krut opip, veće gužvanje, sjajniji izgled (optika), intenzivniji izgled boje
• manja - sposobnost uvijanja, jednoličnost, voluminoznost, sposobnost pokrivanja, apsorpcija tekućina i para

Question 9

svojstva finih vlakana (finoća)

Answer 9

• mekan opip, manje gužvanje, izgled (optika) - ugašen sjaj, slabiji izgled boje
• veća - sposobnost uvijanja, jednoličnost, voluminoznost, sposobnost pokrivanja, apsorpcija tekućina i para

Question 10

iskazivanje finoće

Answer 10

promjer, veličina poprečnog presjeka, specifična površina, duljinska masa

Question 11

promjer (finoća)

Answer 11

• za ≈ kružan poprečni presjek, jedinica μm (10-6m)
• vuna, fine dlake, mikrovlakna (poteškoća - nepravilan poprečni presjek)
• mjerenje - mikroskop lanametar -> puno mjerenja (200-10000), duljina odreska 0,5 mm, sredstvo za ulaganje (ne smije izazvati bubrenje)
• vuna > moher, konoplja > deva, lan > pamuk > svila > PAN > PES

Question 12

veličina poprečnog presjeka (finoća)

Answer 12

• određuje površina poprečnog presjeka, jedinica μm2
• određuje mikroskopom (dugotrajno) - razni oblici poprečnog presjeka neprikladni

Question 13

specifična površina (finoća)

Answer 13

• određuje površina jedinične mase vlakana, mjeri v (brzina strujanja zraka)
• princip mjerenja strujanja zraka kroz uzorak - pad struje veći kod finijih vlakana
• pogreške pri mjerenju - šuplja vlakna, vlakna nepravilnog poprečnog presjeka
  • nezreli pamuk ima veću površinu od zrelog - faktor korekcije
  • mikronaire vrijednost - odnos specifične površine i zrelosti pamuka

Question 14

duljinska masa (finoća)

Answer 14

• masa jedinične duljine vlakna - tex, den, Nm
• tex - osnovna jedinica, označava da 1000m vlakna ima masu 1g
  • finoća vlakna - dtex
• denier - stara jedinica, označava da 9000m vlakna ima masu 1g
  • finoća vlakna - den (filamenti, čarape)
• metrički broj Nm (numeracija) - stara jedinica, označava duljinu 1g vlakna u m
  • finoća vlakna - duljina niti sadržana u jediničnoj masi

Question 15

jedinice tex-a

Answer 15

• tex - 1km teži 1g - vlakna, predene pređe, konci
• dtex - 10km teži 1g - vlakna, filamentne pređe
• mtex - 1000km teži 1g - mikrovlakna
• datex - 0,1km teži 1g - grube pređe, konopci
• ktex - 0,001km teži 1g - užad, pramen vlakana

Question 16

skupine vlakana po finoći (dtex)

Answer 16

gruba vlakna - 7>
srednje gruba vlakna - 2,4-7
uobičajena vlakna - 1-2,4
vlakna visoke finoće - 0,3-1
prava mikrovlakna - <0,4

Question 17

skupine vlakana po promjeru (mikrometar)

Answer 17

gruba vlakna - 100
srednje gruba vlakna - 22-100
uobičajena vlakna - 12-22
vlakna visoke finoće - 10-12
prava mikrovlakna - <3

Question 18

kovrčavost

Answer 18

• nelinearnost uzdužne osi vlakna
  • utjecaj na - predivost, voluminoznost, toplinsko izolacijska svojstva, izgled/sjaj
  • geometrija kovrča - α (kut nagiba), β (kut), r (radijus), l (duljina)
  • izražavanje kovrčavosti
• broj kovrča -> svaka promjena smjera na 1cm
• stupanj kovrčavosti K -> produljenje u trenutku potpunog ispravljanja vlakna

Question 19

kovrčanje - prirodna i umjetna vlakna

Answer 19

• prirodna vlakna - vuna i neke dlake (kašmir, ljama) -> 3D postojane kovrče
• umjetna vlakna - kovrčanje (vlasasta), teksturiranje (filamentna)
- princip kovrčanja:
• deformiranje vlakana - zadavanje kovrča
• zagrijavanje i hlađenje - termoplastična vlakna (postojane kovrče), ne termoplastična vlakna (nepostojane kovrče)
• kemijsko kovrčanje - bikomponentna vlakna (po uzoru na vunu, ali nije 3D)

Question 20

definiranje kovrčavosti

Answer 20

• visina - visoko voluminozne, nisko voluminozne
• broj - visoko istezljive, nisko istezljive
• položaj (u prostoru) - 2D, 3D
• oblik - pravilne, nepravilne, petljaste
• stabilnost (trajnost) - postojane, nepostojane
• frekvencija