Glærur - Hilmar Flashcards

1
Q

Nefndu þrjár gerðir stoð- og hreyfiþráða í frumunni.

A

Actín þræðir/örþræðir Hornþræðir - intermediate filament Örpíplur - Microtubuli

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Hvaða stoð- eða hreyfiþráður kemur að þessum hlutverkum? -Frumulögun -Vöðvasamdráttur -Frumuhreyfingar -Frumuskipting

A

Aktín þræðir/örþræðir

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Hvaða stoð- eða hreyfiþráður kemur að þessum hlutverkum? -Frumulögun -Styrktarþræðir -Samhengi í vef

A

Hornþræðir - intermediate filament

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Hvaða stoð- eða hreyfiþráður kemur að þessum hlutverkum? -Frumulögun -Bifhárahreyfingar -Skiptispólan -Skipulag stoð- og hreyfikerfis

A

Örpíplur - microtubuli

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Hver er grunneining Aktín þráða?

A

G-actin

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Hvaða stoð- eða hreyfiþráðum er hægt að lýsa sem holu röri?

A

Örpíplur - microtubuli

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Grunneining aktínþráða er G-actin en í hvað fjölliðast þau? Er fjölliðunin háð ATP?

A

F-actin Fjölliðunin er háð ATP

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Hversu mörg gen kóða fyrir aktíni?

A

6 gen

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Hefur aktínþráðurinn stefnu? Ef já hvernig á fjölliðun sér stað?

A

Já, fjölliðun verður í báða enda en er hraðari við + enda en - enda.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Eyðufylling: ________ klippir sundur aktín þræði í stutta búta og stakar einingar

A

Cofilin

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Eyðufylling: Þegar báðir endar aktínþráða eru fríir á sér stað _________.

A

“Treadmilling”

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Lýstu ferlinu á myndinni.

A
  1. G-actin-ATP fjölliðast við F-aktín þráðinn
  2. Vatnsrof verður á ATP í ADP klippir cofilin G-aktín-ADP einingarnar af þræðinum.
  3. G-ADP aktín binst Thymosin
  4. Thymosin er skipot út fyrir Profilin og við það skiptir G-aktín einingin ADP út fyrir ATP og hringurinn endurtekur sig.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Nefndu aktín-tengd prótín sem koma að upphafi fjölliðunar (2stk.)

A

Arp2/3 flóki

Formins

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Nefndu aktín-tengd prótein sem koma að því að hylja endana?

A

Aðallega:

Tropomodulin

Tropomyosin

En líka:

Gelsolin

Fragmin

Severin

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Hvaða aktín-tengda prótíni er verið að lýsa?

-Prótein sem klipir sundur þræði. Stjórna sundrun þráða.

A

Cofilin

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Hvaða aktín-tengda prótíni er verið að lýsa?

-Upphaf fjölliðunar, myndun nets (lamellipodia), krosstengi, capping.

A

Arp2/3 flóki

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Hvaða aktín-tengda prótíni er verið að lýsa?

-Upphaf fjölliðunar beinna samsíða þráða (filopodia), örva fjölliðun.

A

Formins

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Nefndu aktín-tengd prótein: krosstengjandi prótein (4stk.)

-

A

Villin

alpha-actinín

Filamin

Fimbrin, Fascin

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Hvernig er uppbygging filapodia aktín-þráða?

A

Samsíða þræðir

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Hvernig er uppbygging lamellipodia aktín-þráða?

A

Net

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Á hvaða formi er aktín inni í kjarna frumunnar?

A

G-aktín einingar eru stöðugt fluttar inn og út úr kjarna. Sjaldan fjölliðað í F-aktín þræði.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Eyðufylling: _________ er mikilvælgt fyrir virkni RNA Polymerasa II

A

G-aktín

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Eyðufylling: __________ er hluti af “chromatin remodeling complex”.

A

G-aktín

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Hvaða sjúkdómi er verið að lýsa?

  • Skortur á LIM-kínasa sem stýrir cofilin virkni.
  • Truflun í lengingu og staðsetningu taugaþráða vegna truflunar í flæði aktín eininga/hringrás aktín eininga við myndun lamellipodia/filopodia.
  • Flestir einstaklingar með heilkennið andlega fatlaðir.
A

Williams heilkenni (“álfabörnin”)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Hverjar eru grunneiningar örpípla - microtubuli?

A

alpha- /beta tubulín

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Hvaða orkugjafa er örpíplulenging háð?

A

GTP

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

Við hvaða enda eiga lengingar og styttingar örpípla sér stað og hvað gerist með hinn endann?

A

Lengingar og styttingar verða við + enda

  • endinn er bundinn t.d. í geislaskaut
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

Hvað gerist ef það er skortur á GTP í umhverfi örpípla?

A

Þær hrynja í sundur, stöðugleiki þeirra er háður GTP.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

Fyrir hvað stendur MAP í tengslum við stoð- og hreyfikerfi frumna og hvert er hlutverk þess?

A

Microtubule - associated proteins

  • Hvetja fjölliðun
  • Styrkja byggingu
  • Krosstengja, knippa saman
  • Ensím, hafa áhrif á tengingar við hreyfiprótein og aðra stoðþræði
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

Eyðufylling: Í __________ eru ýmsar sameindir sem stýra vexti örpípla: upphaf (nucleation), klippingar, lengingar, virkjanir, o.s.frv.

A

geislaskautum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

Eyðufylling: _______ geisla út frá geislaskauti og vísa + enda að yfirborði.

A

Örpíplur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
32
Q

+TIP prótein (MAP prótein) tengjast + endum örpípla, virðast hafa þrenns konar hlutverk, hver eru þau?

A
  1. Tengjast aktín þráðum og frumuhimnu
  2. Stjórna stöðugleika
  3. Stjórna umferð hreyfipróteina
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
33
Q

Nefndu meðfædda galla sem tengjast örpíplum.

A
  • Hreyfingarlausar sáðfrumur
  • Kartageners sjúkdómur (galli í bifhárahreyfingum)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
34
Q

Nefndu áunna galla sem tengjast örpíplum.

A
  • Tóbaksreykur lamar bifhár
  • Alzheimers sjúkdómur
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
35
Q

Eyðufylling:

Alzheimer sjúkdómur: prótein-flækjur = neurofibrillur sem myndast í heila.

________ örpíplu-samstarfs-próteinið (MAP) er ekki lengur tengt örpíplunum og safnast saman í flækjur.

A

Tau

36
Q

Útfellingar hvaða próteina í heila tengjast Alzheimers sjúkdómnum?

A
  • Tau
  • Amyloid
37
Q

Stökkbreyting á hvaða próteini tengist spastískri lömun og hvað gerir þetta prótein?

A
  • Spastin, stökkbreytingar valda óvirku spastini
  • Klippir örpíplur
38
Q

Hvernig á fjölliðun hornþráða sér stað, hver er grunneiningin?

A

Fjölliðaðir hornþræðir tengjast milliliðalaust og geta myndað blandaðar fjölliður.

Grunneiningin eru mismunandi gerðir próteina svo mun meiri fjölbreytileiki.

39
Q

Hornþræðir (intermediate filaments) eru mjög sterkir og torleystir en þeir slitna við _________, t.d. við frumuskiptingu.

A

Fosfórun

40
Q

Hvaða stoð- / hreyfiþræðir mynda tenglsanet milli frumuhimnu og kjarna og styrkir þannig frumuna?

A

Hornþræðir (intermediate filaments)

41
Q

Hvert er helsta hlutverk hornþráða?

A

Þeir eru fyrst og fremst styrktarþræðir

42
Q

Hornþræðir eru þráðprótein.

Margar mismunandi gerðir og um 5 megin fjölskyldur. Einkennandi fyrir hverja frumutegund.

Nefndu dæmi um mismunandi gerðir hornþráða og hvar þær finnast.

A
  • Keratín í þekjufrumum
  • Vimentin í bandvefsfrumum
  • Neurofilament í taugafrumum
  • Lamin A og B í kjarna
43
Q

Hafa hornþræðir stefnu og hvernig má lýsa því hvernig grunneiningar þeirra tengjast?

A

Grunneiningar hornþráða tengjast saman í sterk reipi

Hafa enga stefnu

44
Q

Eyðufylling: Stoðkerfið tengist innbyrðis með _______.

__________ = eitt af fáum knippa-próteinum hornþráða.

A

Plectin

45
Q

Hvaða prótein er átt við?

-Tengiliður hornþráða við prótein á yfirborði frumna = “snertifletir” frumu við umhverfið.

A

Plectin

46
Q

Hvert er hlutverk LINC hneppis?

A

Það tengir kjarnahjúp við umfrymisstoðgrind

…. og þar með afmörkuð svæði í kjarnanum við yfirobrð frumunnar og tengingar hennar við nágrannafrumur og undirlag.

47
Q

Alvarleg blöðrumyndun: epidermiolysis bullosa tengist hvað stoðpróteini.

A

Keratíni (hornþráðum)

48
Q

Eyðufylling:

Tjáning _________ eykst við ýmiss konar álag, bæði innan frá og utan frá.

Uppröðun ________ breytist og hafa því verndandi hlutverk.

A

Hornþráða

49
Q

Frumur eru á sífelldri hreyfingu og sífellt að breyta um lögun sem er miðlað af?

A

Breytilegri uppröðun og fjölliðun örþráða og örpípla

50
Q

Frumulíffæri færast til innan frumna, eftir hvaða brautum?

A

Örpíplur og örþræðir eru brautir sem hreyfiprótein flytja farminn eftir.

51
Q

Nefndu dæmi um sérhæfðar hreyfingar sem eiga sér stað fyrir tilstuðlan hreyfipróteina.

A
  • Vöðvasamdráttur
  • Sláttur bifhára og svipa
52
Q

Úr hverju eru þanþræðir, “stress fibres” gerðir?

A

Örþráðum (aktín þráðum), alpha-aktiníni tengipróteini og myosín II (sem sér um samdráttinn)

53
Q

Eyðufylling: Þanþræðir eru háðir ATPasa virkni myosíns. Myndun þeirra örvast af _______.

A

Rho

54
Q

Hvað er ROCK?

A

Rho-stýrður-kínasi sem fosfórylerar léttu keðju myosíns.

55
Q

Hvað eru þanþræðir, “stress fibers”?

A

Örþræðir sem liggja á milli snertipunlta frumna við undirlag. Þeir festast við frumuhimnu.

56
Q

Við hvaða aðstæður geta þanþræðir dregið saman frumur?

A
  1. Við lokun á sári
  2. Í kirtli þegar innihaldi er þrýst út í kirtilgang
  3. Í háræðum, auka þrýsting.
57
Q

Eyðufylling: Breytingar á actini við frumuskrið stjórnast af ____ rofum.

_____ rofar stjórna hreyfingum frumna.

A

GTP

58
Q

Eyðufylling: Myosín hreyfa/hreyfast eftir _______.

Kinesin og dynein hreyfa/hreyfast eftir _________.

A
  • örþráðum (aktín-þráðum)
  • örpíplum (microtubuli)
59
Q

Eyðufylling: Öll hreyfiprótein eru _______ og ATP vatnsrof drífur hreyfinguna.

A

ATPasar

60
Q

Sækni myósínhausanna í aktín breytist efitr því hvort ATP eða ADP er bundið hausnum. Útskýrðu nánar.

Hvernig er þessu háttað með kinesín?

A
  • ADP bundið myosín hausnum, meiri sækni í aktín þráðinn
  • ATP bundið myosín hausnum, hausinn losnar frá aktíninu.

(Svipað gildir um kinesín gagnvart örpíplunum, nema ADP = minni sækni í örpíplurnar.)

61
Q

Hvaða hreyfiprótein tengjast örpíplum?

A

Kinesín og Dynein

62
Q

Í hvaða átt geta dynein og kínesín ferðast eftir yfirborði örpípla?

A

Dynein færa að miðju frumunnar (- enda örpípla)

Kínesín færa ða yfirborði (+ enda örpípla)

63
Q

Bygging kinesíns líkist helst byggingu hvaða hreyfipróteins?

A

Myosín

64
Q

Eyðufylling: ________ hausinn hefur bindiset fyri tubulin og ATP. breytir um lögun eftir því hvort ATP eða ADP er bundið.

A

Kinesín

65
Q

Hvaða orkugjafa nota Kínesín og Dyneín?

A

ATP

66
Q

Hvernig flest dynein að því að flytja vörur/varning (cargo)?

A

Flest dynein flytja vörur með hjálpar “aðstoðarpróteina”, t.d. Dynactin

Stundum vinna þau tvö og tvö saman.

67
Q

Eyðufylling: Bólur og frumulíffæri, m.a. hvatberar, eru flutt með _______ og __________.

A

Kinesin

Dynein

68
Q

Í hvaða áttir ferðast kinesin og dynein?

A

Kinesin ferðast að + enda, að jaðri frumunnar

Dynein ferðast að - enda, að miðju frumunnar

69
Q

Eyðufylling: Stökkbreyting í __________ veldur Usher heilkenni, sem m.a. einkennist af heyrnarleysi

A

Myosin VII

70
Q

Hvers konar sambýlisform sýna frumru í þekjuvef?

A

Frumunábýli með frumutengjum

71
Q

Hvaða vef má lýsa á eftirfarandi hátt?

Frumur tengdar millifrumuefni en ekki beint hver við aðra.

A

Bandvef

72
Q

Hvaða frumur líkamans mynda tímabundin sambýli?

A

Frumur á ferðalagi með líkamsvökvum, t.d. frumur ónæmiskerfisins

73
Q

Nefndu dæmi um 4 dæmigerð tengi milli skautaðra þekjufrumna.

A
  • Þétt tengi (zonula occludens)
  • Adherens tengi/cadherin
  • Desmósóm/cadherin
  • Gatatengi
74
Q

Nefndu 4 meginflokka samloðunarsameinda sem taka þátt í að mynda frumutengsl.

A
  1. Cadherin
  2. Ig-fjölskyldan (immúnóglóbúlín)
  3. Selectin
  4. Integrin
75
Q

Hvaða samloðunarsameind sem tekur þátt í að mynda frumutengsl er verið að lýsa?

  • Er Ca2+ háð
  • Mynda varanleg tengsl
  • Taka þátt í Adherens tengjum og Desmósómum.
A

Cadherin

76
Q

Hvernig eru adherens tengi milli frumna tengd stoðkerfi frumnanna?

Hvað með desmósóm?

A
  • Adherens tengi eru tengd örþráðum - aktín þráðum
  • Desmósóm eru tengd hornþráðum
77
Q

Nefndu hvar má finna eftirfarandi gerðir að cadherin samloðunarsameind?

E-cadherin

N-cadherin

Desmoglein/Desmocollin

A

E-cadherin = þekjufrumum

N-cadherin = tauga-/vöðvafrumum

Desmoglein/Desmocollin = Desmósóm

78
Q

Eru immúnóglóbúlín samloðunarsameindir háðar Ca2+ ?

Hvað með cadherin?

En integrin?

En selectin?

A
  • Ig er Ca2+ óháð
  • Cadherin eru Ca2+-háð
  • Integrin eru Ca2+-háð
  • Selectin eru Ca2+-háð
79
Q

Hvaða samloðunarsameindir sem tilheyra 4 meginflokkunum eru glýkóprótein?

A
  • Ig (immúnóglóbúlín)
  • Integrin
  • Selectin
  • ekki cadherin
80
Q

Hverju er verið að lýsa?

  • “Sykurhjúpur”
  • Misþykkt lag eftir frumutegundum
  • Rennur saman við millifrumefni
  • Er nánast ekkert þar sem frumur standa mjög þétt saman
  • Vatnsleysanlegt og viðkvæmt, losnar af þegar frumur eru losaðar úr vef t.d. fyrir ræktun.
A

Glycocalyx - “sykurhjúp”

81
Q

Eyðufylling: Selectin er samloðunarsameind sem myndar tímabundin tengsl við ___________ (glýkóprótein með >= 25% sykurinnihald) á frumuyfirborði.

T.d. þegar hvítfruma tengist æðaþeli.

A

Mucin

82
Q

Lýstu stoðþráðatenginu eftirfarandi frumutengja:

  1. Adherens tengi (cadherin)
  2. Desmósóm (cadherin)
  3. Hemidesmósóm (integrin)
A
  1. tengjast örþráðum (aktín þráðum)
  2. hornþráðum
  3. hornþráðum
83
Q

Hverjar eru sameindir eftirfarandi frumutengja?

  • Stoðþráðatengd tengi milli frumna
  • Þétt tengi
  • Gatatengi
  • Stoðþráðatengi við millifrumuefnið
A
  • Cadherin fjölskyldan
  • Þétt tengi: Occludin og claudin
  • Gatatengi: Connexin
  • Integrin fjölskyldan
84
Q

Eyðufylling:

Gagnkvæm tenging cadherin virkjar _____ sem aftur hvetur aktín fjölliðun.

_______ örvar Arp 2/3.

A

Rac

Rac

85
Q
A