H12.4 Flashcards
1
Q
Prostaat locatie en functie
A
Locatie: tussen blaas en plasbuis
Functie: maakt PSA (maakt ejaculaat vloeibaar)
Er lekt altijd een beetje PSA naar het bloed, wat gebruikt kan worden als marker
2
Q
Locatie basis prostaat
Locatie apex prostaat
A
Basis: blaaszijde
Apex: urethrazijde
3
Q
PCA
A
- Meest voorkomende vorm van kanker bij mannen
- 14.000 nieuwe gevallen per jaar
- 2800 sterfgevallen oer jaar
- Incidentie neemt laatste jaren toe
4
Q
Hoezo neemt incidentie PSA toe?
A
- Dubbele vergrijzing
- Toename aan PSA check-ups
- Screening
5
Q
Top 3 prostaataandoeningen
A
- Benigne prostaat hyperplasie (BPH)
- Prostatitis
- PCA
6
Q
Diagnose PCA
A
- <10% symptomatisch (pijn door metastase, hematurie, paraneoplastisch syndroom)
- Helft bij toeval: mictieklachten (LUTS)
- Helft door screening/check-ups
Kans dat iemand prostaatkanker heeft in %: leeftijd - 10%
7
Q
Detectie PCA
A
- PSA-test (prostaat specifiek antigeen)
- RT
- Transrectale echo
- Prostaatbiopten en pathologisch onderzoek
8
Q
PSA-test
A
- In bloed
- Verhoogd bij zowel BPH, prostatitis als PCA
9
Q
RT
A
- LO
- Voelen aan prostaat
- Minder prettig
10
Q
Transrectale echo
A
- Als iemand grote prostaat heeft, mag PSA ook hoger zijn
- Met echo volume prostaat bepalen
11
Q
Prostaatbiopten en pathologisch onderzoek
A
- Nodig om diagnose kanker te stellen
- Vervelend als diagnostisch middel
- Kans op PCA >12.5-20%
- Kans op agressieve tumor > 4-7%
12
Q
Gleasonscore
A
- Twee getallen
- Eerste getal is meest voorkomende groeipatroon
- Tweede getal wordt groeipatroon aangegeven, maar mindere mate
- Getallen bij elkaar optellen
- Score van 1/2 weinig gezien, omdat er vaak geen biopten worden gedaan
- Score van 6 (3+3) laagste
- Score van 10 (5+5) hoogste
- 5+3 erger dan 3+5
- Hoe hoger eerste getal, hoe agressiever tumor
- Vanaf score 7 zijn er verschillende subcategorieën zoals cribriforme en intraductale groei
13
Q
ERSPC
A
- Studie in 1993
- PSA test afgenomen
- Bij PSA >3 ng/ml prostaatbiopsie gedaan als interventie
- Iedere 2-4 jaar herhalen tot 70-74 jaar
- Screening verminderd de kans op PCA-sterfte met 21%
- Om 1 PCA dode te voorkomen, moeten er 781 mannen worden gescreend en 27 extra gediagnosticeerd
14
Q
Voordelen PSA-screening volgens ERSPC studie
A
- Screening vermindert kans op prostaatkanker sterfte
- Screening vermindert risico op gemetastaseerde ziekte
- ERSPC resultaten na 12 jaar mediane follow-up geeft: M+ bij diagnose 50% risicoreductie en M+ inclusief follow-up 30% risicoreductie
15
Q
Risicocalculatie doen o.b.v.
A
- TRUS (prostaatvolume)
- Etniciteit
- FA (BRCA2)
- Comorbiditeit, levensverwachting
- Wensen patiënt
16
Q
Risicofactoren agressieve tumoren
A
- Hoge Gleasonscore
- Hoge PSA
- Hoger stadium: T2 (binnen prostaat, voel je amper), T3 (buiten prostaat in kapsel), T4 (ingroei in plasbuis of rectumwand)
- Meer positieve biopten
- Grote tumor
- Secundaire groeipatronen
17
Q
Verhoogde risico op metastasen als
A
- PSA >2 ng/ml
- Gleason >4+3
- Stadium T3 of hoger
- Intraductale groei of cribriforme groei
18
Q
Aantonen of uitsluiten van metastasen m.b.v.
A
- Botscans
- CT-thorax/abdomen
- MRI-scan bij verdenking neurogene schade
19
Q
PSMA PET-CT scan
A
- M.b.v. prostaatspecifiek membraan antigeen (PSMA) aankleuren
- Eiwit wordt door prostaattumoren geproduceerd, maar ook door speekselklieren, nieren en nieuwe bloedvaten
20
Q
Preventie
A
- Voeding/supplementen
- Preventieve prostatectomie
- Castratie op jonge leeftijd
- Roken, veel eten, weinig sporten
21
Q
Bijwerkingen behandeling
A
- Erectiele dysfunctie: 30-100%
- Stress-incontinentie: 10-50%
- Urge klachten (vaak plassen)
- Urethrastrictuur
- Radiatie-proctitis/cystitis: 5-10%
- Fistels: 1%
- Mortaliteit: <1%
22
Q
Bijwerkingen worden steeds minder
A
- Bestralingsveld wordt exacter
- Operatietechniek is geperfectioneerd
- Steeds meer alternatieve therapieën (HIFU, cryotherapie, cyberknife, protonen)
23
Q
Watchfull waiting
A
- Niet curatief behandelen
- Palliatieve geen indien nodig
24
Q
Active surveillance
A
- Regelmatige controles
- Uitstel curatieve behandeling tot tumor progressie toont
- 3+3
- Laag PSA
- T1/T2
- 60% na 5 jaar nog niet curatief behandeld
25
Curatieve opties
- RT: external beam (cyberknife), brachytherapie
- Radicale prostectomie
- Andere fysische methoden
26
External beam (Cyberknife)
- Uitwendige bestraling
- Robotgestuurde methode van bestraling
- Bij grote tumoren of hoge Gleasonscore (>8) wordt HT toegevoegd
27
Brachytherapie
- Inwendige bestraling
- Naald in tumor, verhit
- LDR-jodiumzaadjes of HDR-iridium kan ligging prostaat aangegeven worden
- Ligging varieert veel vanwege de vulling van rectum en blaas
28
Radicale prostectomie
- Open chirurgie
- Laparoscopisch met robot
- Bij kans op positieve klieren >5-10% wordt ook lymfeklierdissectie gedaan
29
Andere fysische methoden
- Cryotherapie
- Bestralen met protonen
- HIFU-methode
- Ultrasonography
- Verhitten als een soort magnetronstraling
30
Salvage behandelingen
- Bij recidief om alsnog curatie te kunnen krijgen
- Uitwendige bestraling: EBRT, cyberknife, cryotherapie, salvage prostectomie en salvage klierdissectie
31
Eerste keuze metastasen
HT -> Androgeen deprivatie therapie (ADT)
Kan middels chemische castratie (bicalutamide, LHRH-agonist of antagonist) of operatieve castratie
32
Weetjes over HT
- Werkt 18 maanden
- Hoe lager Gleasonscore, hoe langer HT werkzaam is
- Veel bijwerkingen zoals minder energie, opvliegers, gewichtstoename, osteoporose, afname libido
- Winst is iets langer leven bij vroege start
- Voor symptomatische metastasen verdwijnen de klachten
33
Combinatie HT en CT
- Bij veel metastasen
- Bij bot- en viscerale metastasen
- Overlevingswinst met 13-17 maanden t.o.v. ADT
- 6 kuren docetaxel direct na het starten met LHRH-agonist
