HC 5 Het kritisch rationalisme van Karl Popper Flashcards
(40 cards)
Twee vragen van Karl Popper
- kunnen we wetenschap redden van de irrationaliteit van inductie?
- kunnen we een ander demarcatiecriterium geven dan verifieerbaarheid of confirmeerbaarrheid?
–> antwoord op beide is ja vanuit het kritisch rationalisme
Confrontatie Popper met Karl Marx
De sociale confrontatie met Karl Marx leidt ertoe dat Popper tot vragen over de wetenschap komt. Hij heeft van Marx, Marxisten enz ichzelf geleerd dat de mens feilbaar is. Hij liep ogmatisch met Marx en de Marxisten mee, maar Marx had het misschien fout, en dit kan levens kosten. Hij heeft geleerd dat hij zelf ook fielbaar is. Er is een groot verschil tussen dogmatisch en zelf kritisch denken
Overeenkomsten LP en Popper
Ondanks dat Popper geen empirist is, is empirisme volgens hem van groot belang. Ervaring is een manier om kennis te verwerven, maar de Logisch Positivisten zijn te radicaal volgens Popper
- Logica en wiskunde kunnen worden gebruikt. Volgens hem staat de geldigheid niet ter discussie, maar die leveren geen kennis (synthetische oordelen) op (want ze zijn analytisch). Dit is anders dan wat Kant denkt
Verschillen tussen LP en Popper
Popper hanteert een ander wetenschappelijk model dan de LP
- LP: verifiëren/confirmeren/bevestigen (context of discovery en justification)
- Popper: eerst is er een probleem, er wordt een gissing gedaan (hypothese) en die ga je dan proberen te weerleggen –> tegenintuïtief, want normaal wil je juist data verzamelen die bij je fenomeen passen
Context of Discovery
- Logisch Positivisten
Je ontdekt een algemene wet via inductie, maar dit is irrationeel waardoor je niks kan bevestigen
Context of Justification
- Logisch Positivisten
Je gat nog meer bewijsmateriaal verzamelen, maar omdat algemene beweringen in principe onverifieerbaar zijn (je kunt ze alleen confirmeren), gaat het niet lukken om de rechtvaardiging te vinden, want er is altijd een kans dat er bijv. een zwarte zwaan is naast alle witte die je hebt gezien
Poppers kritisch rationalisme
- flasificationisme
- ingeboren ideeën
- kritisch rationalisme
- kritisch rationalisme??
Falsificationisme
Popper: Marx en Freud zijn pseudowetenschappers en Newton en Einstein zijn wetenschappers
–> wetenschap is de bron van kennis, een ware en gerechvaardigde overtuiging –> demarcatiecriterium om wetenschap te onderscheiden van niet-wetenschap
- Volgens Popper is dit niet een waarheidscriterium –> falsificationisme levert juist demarcatiecriterium op
4 kenmerken van falsiofactionisme
- Popper
- feilbaarheid van de mens (en wetenschapper)
- falsifieerbaarheid als demarcatiecriterium
- enkel falsifieerbare theorieën zijn informatief
- enkel door falsificatie kunnen we kennis vergroten
Feilbaarheid van de mens
Popper stelt dat zelfs de grote denkers fouten kunnen maken, zoals Aristoteles en zijn ideeën over de fysica, die vervangen werd door Newton, die vervangen werd door Einstein. Deze theorieën zijn niet ineens niet-wetenschappelijk, maar grote denkers kunnen het ook fout hebben omdat ze ‘educated guesses’ maken.
Popper: we do not know, we can only guess
- sociale consequentie hiervan is als je niks weet, dat je dan ook niet kan weten hoe een rechtvaardige samenleving eruit ziet
Falsifieerbaarheid als demarcatiecriterium
Neem een onfalsifieerbare ‘mini-theorie’: morgen regent het of niet. –> dit is waar/ niet falsifieerbaar, maar het is geen wetenschap. Waarheid, verifieerbaarheid, confirmeerbaarheid vallen diract af als mogelijke demarcatiecriteria. Hetzelfde geldt voor de theroie van Freud over het Oedipudcomplex. Deze is onwetenschappelijk omdat het altijd waar kan zijn
Oedipuscomplex
Alle jongetjes willen hun vader vermoorden en seks hebben met hun moeder. Dit haalde hij uit de mythologie waarin gezegd werd dat het orakel voorspelde dat Oedipus zijn vader zou vermoorden en mijn zijn moeder zou trouwen. Freud maakt deze theorie onfalsifierbaar door te stellen dat of alle jongens een Oedipuscomplex hebben of in ontkenning zijn
- conclusie: de theorie van Freud kan alle gevallen verklaren, dat is een zwakte
- conclusie: deze theorie is zo geformuleerd dat ze nooit te weerleggen/falsificeren zijn
Wat betekent het als een theorie fasifieerbaar is
Je kunt de theorie dan weerleggen
–> ales een stelling/theorie zo wordt geformuleerd dat die nooit te weerleggen is, meestal in het geval van als het dit niet is, dan is het dat, dan is de theorie niet falsifieerbaar
- als een theorie falsifieerbaar/weerlegbaar is dan is deze wetenschappelijk
Verschil falsificationisme en geschiedenistheorie van Marx
- productiemiddelen veranderen
- sociale condities veranderen
- politieke macht verandert
- ideologische overtuigingen veranderen
Popper over de geschiedenistheorie van Marx
In eerste instantie falsifieerbaar en dus wetenschappelijk
- later is deze geïmmuniseerd door herinterpretatie
Geïmmuniseerde theorie
De theorie is altijd juist maar niet wetenschappelijk
–> Bij een revolutie zijn er stappen, maar niet met een vaste volgorde –> er is dus een alleen een revolutie en verder niks
- zonder herinterpretatie is deze theorie onjuist maar wetenschappelijk
Criterium van falsificeerbaarheid is de oplossing tegen demarcatieprobleem
- Popper
Beweringen/theorieën worden als wetenschappelijk beschouwd indien ze instaat zijn om te kunnen conflicteren met mogelijke of voorstelbare waarnemingen
- ‘alle zwanen zijn wit’: wetenschappelijke bewering, want deze botst mogelijk met de waarneming van een niet witte zwaan
Einstein weerlegt Newton
Newton: licht gaat in een rechte lijn -> Einstein: licht wordt afgebogen door grote lichamen
- Eddington: maakt 2 foto’s van de sterren ‘s nachts en met zonsverduistering
-> Newtons theorie was onjuist, waardoor die van Einstein werd gecorroboreerd
Corroberated evidence
Wanneer je een theorie probeert te bewijzen, maar dit lukt niet
- Volgens Popper zegt bevestigend bewijsmateriaal alleen iets wanneer je de theorie daadwerkelijk getoetst hebt (= theorie proberen te weerleggen)
Alleen falsifieerbare theorieën zijn informatief
Een voorspelling moet scherp zijn; to the point. ‘morgen regent het of regent het niet’ is niet informatief. Een horoscoop zoals: ‘op het werk kunnen communicatieproblemen onstaan’ is ook niet informatief, want er staat dat het kan niet dat het gebeurt
Overtuiging die waar is
Een belangrijk kenmerk van kennis is dat het gaat om een overtuiging die waar is
–> met onze kennis willen we de wereld begrijpen en beter maken. Als psycholoog wil je wellicht mensen met psychische problemen helpen, daarvoor moet je kennis hebben over psychische stoornissen en hoe deze werken. Als je zeker weet dat een behandeling niet werkt, dan ga je deze niet gebruiken
Falsifieerbare en waarachtige uitspraken
Als wetenschapper ben je bijna verplicht deze uitspraken te doen, maar zelfs dan kunnen theorieën onjuist lijken.
–> het maakt niet uit dat de theorieën onwaar zijn, maar het gaat erom dat je niet liegt, maar waarachtig bent.
–> nog niet gefalsifieerde uitspraken die wel fasifieerbaar zijn
–> Er is dus nooit echt iets bewezen
Alleen door falsificatie kunnen we kennis vergroten
Je kunt nooit zeker zijn van beweringen, maar je mag ze wel voor waar aannemen –> corroboratie wordt niet gezien als inductief bewijs voor een theorie, want inductie is irrationeel en de wetenschap is rationeel
–> wetenschappers houden een theorie voor waar zolang deze niet gefalsificeerd is (weerlegd)
Corroboratie
Ondersteunend bewijsmateriaal
–> niet inductief bewijs voor een theorie, want inductie is irrationeel en de wetenschap is rationeel
