Hormón

Question 1

Hver er munurinn á hormónakerfinu og taugakerfinu?

Answer 1

Hormónakerfið er grófara og hefur oft hægari viðbrögð með langvinnum áhrifum, meðan taugakerfið er hratt, oft skammvinnt, með fínt stjórnuð áhrif.

Question 2

Hvað seytir innkirtlar út í?

Answer 2

Efnin út í ECF (utanfrumuvökvan).

Question 3

Hvernig berast hormón í líkamanum?

Answer 3

Hormón berast í blóðrás og hafa áhrif á allar frumur sem hafa viðtaka fyrir hormón.

Question 4

Hver eru áhrif hormóna?

Answer 4

• Næring
• Efnaskipti
• Vöxtur
• Þroski
• Æxlun
• Aðlögun
• Homeostasis

Question 5

Hver er ferlið sem hormón stjórna?

Answer 5

Hypothalamus -> heiladingull -> kirtlar -> hormón.

Question 6

Hvað eru neuroendocrine frumur?

Answer 6

Sérstakar frumur sem framleiða hormón og losa þau við áreiti.

Question 7

Hvernig þekkja hormónar og frumur hvort annað?

Answer 7

Með sérhæfðum bindistöðum, þ.e. viðtökum.

Question 8

Hvað er ACTH?

Answer 8

Hormón sem er framleitt í framhluta heiladinguls.

Question 9

Hvað er amine hormón?

Answer 9

Hormón sem eru frá amínósýrunni tyrosine.

Question 10

Hver eru áhrif thyroid hormóna?

Answer 10

Áhrif á efnaskiptahraða, þroska og starfsemi heila, vöxt o.fl.

Question 11

Hvað eru katekólamín?

Answer 11

Hormón eins og adrenalín, noradrenalín og dópamín, losuð frá nýrnahettumerg.

Question 12

Hvað eru peptíð hormón?

Answer 12

Langstærsti hópur hormóna, amínósýrukeðjur frá 3 upp í nokkur hundruð a.s.

Question 13

Hvað gerir sterar í hormónakerfinu?

Answer 13

Myndast frá fituefnum (sbr. kólesteról) og hafa oft mjög ólíka verkun.

Question 14

Hver eru lög nýrnahettubarkar?

Answer 14

• Zona glomerulosa
• Zona fasciculata
• Zona reticularis

Question 15

Hver er aðalstarfsemi aldosterone?

Answer 15

Meðhöndlun nýrna á Na+, K+ og H+.

Question 16

Hvernig er flutningur hormóna í blóði?

Answer 16

• Peptíð og katekólamín eru vatnsleysanleg og berast uppleyst
• Sterar og thyroid hormón eru illleysanleg í plasma og ferðast bundin við plasmaprótein.

Question 17

Hvað er inactivering hormóna?

Answer 17

Niðurbrot og útskilnaður hormóna, aðallega í lifur.

Question 18

Hvað er upregulation?

Answer 18

Fjölgun viðtaka.

Question 19

Hvað er downregulation?

Answer 19

Fækkun viðtaka.

Question 20

Hvað gerist við hormón 1 í frumum?

Answer 20

Það hefur sín áhrif, síðan klofið í: * Brotið a -> áhrif
* Brotið b -> önnur áhrif.

Question 21

Hvað er synergism í hormónakerfi?

Answer 21

Eitt hormón magnar áhrif annars.

Question 22

Hvað eru autocrine efni?

Answer 22

Efni sem hafa áhrif á sömu frumur og seyta þeim.

Question 23

Hvað eru paracrine efni?

Answer 23

Efni sem hafa áhrif svæðisbundið á nærliggjandi frumur.

Question 24

Hver er munurinn á innkirtlum og útkirtlum?

Answer 24

Innkirtlar seyta hormónum beint inn í blóðrásina, útkirtlar losa afurð sína á yfirborð líkamans eða inn í annað líffæri.

Question 25

Hvað er cortisol?

Answer 25

Glucocorticoid hormón sem hefur áhrif á glúkósaefnaskipti og streituviðbrögð.

Question 26

Hvað eru áhrif efnaskipta hormóna?

Answer 26

Stjórna efnaskiptum annarra fruma og hafa langvarandi áhrif.

Question 27

Hvað er farmakólogísk áhrif hormóna?

Answer 27

Stórir skammtar hormóna geta haft undarleg áhrif sem sjást ekki við eðlilega styrk.

Question 28

Hvað stjórnar hormónaseytun?

Answer 28

Hormón eru yfirleitt losuð í skvettum með flókinni stýringu og dægursveiflur.

Question 29

Hverjir eru þættirnir sem hafa bein áhrif á seytun hormóna?

Answer 29

* Breytingar í styrk steinefna/jóna * Virkni í taugum sem losa boðefni * Önnur hormón

Question 30

Hvað er Corticosterone?

Answer 30

Glucocorticoid sem tengist glúkósaefnaskipti ## Footnote Corticosterone er mikilvægt hormón í stressviðbrögðum.

Question 31

Hverjir eru androgenar sem eru kynhormónar karla?

Answer 31

Dehydroepiandrosterone og androstenedione ## Footnote Þeir innihalda einnig testosterone.

Question 32

Hvað eru þrjú lög nýrnahettubarkar og hvaða efni mynda þau?

Answer 32

* Zona glomerulosa – mineralocorticoids (aðallega aldosterone) * Zona fasciculata – glucocorticoids (aðallega cortisol) * Zona reticularis – gonadocorticoids (aðallega kynhormón) ## Footnote Þessi lög hafa mismunandi hlutverk í hormónaseytun.

Question 33

Hvernig berast peptíð og katekólamín í blóði?

Answer 33

Eru vatnsleysanleg og berast uppleyst ## Footnote Þau eru flutt í blóðrásinni án þess að tengjast próteinum.

Question 34

Hvernig ferðast sterar og thyroid hormón í blóði?

Answer 34

Illleysanleg í plasma – ferðast bundnir við plasmaprótein ## Footnote Jafnvægi er mikilvægt fyrir virkni þeirra.

Question 35

Hvar eru flestir viðtakar fyrir stera og thyroid hormón?

Answer 35

Inn í frumunni, alveg inn í kjarna frumunnar ## Footnote Þetta leyfir þeim að hafa áhrif á genatjáningu.

Question 36

Hvar eru viðtakar fyrir peptíð hormón og katekólamíð?

Answer 36

Á frumuhimnunni ## Footnote Þeir eru ekki inn í frumu eins og stera- og thyroid viðtakar.

Question 37

Hvað er upregulation?

Answer 37

Fjölgun viðtaka ## Footnote Þetta getur aukið næmi frumna fyrir hormónum.

Question 38

Hvað er downregulation?

Answer 38

Fækkun viðtaka ## Footnote Þetta getur minnkað áhrif hormóna.

Question 39

Hvernig hefur progesteron áhrif á estrógen viðtaka?

Answer 39

Fækkar þeim í legi ## Footnote Þetta dregur úr áhrifum estrógens á leg og kemur í veg fyrir egglos í meðgöngu.

Question 40

Hvernig er niðurbrot og útskilnaður hormóna háður?

Answer 40

Háður seytun og hraða niðurbrots og útskilnaðar ## Footnote Lifur og nýru sjá um að fjarlægja hormón úr plasma.

Question 41

Hver er munurinn á niðurbroti peptíð hormóna og stera?

Answer 41

Peptíð hormón eru fjarlægð hratt úr blóði, en sterar hægt vegna bindingar við plasma prótein ## Footnote Þetta hefur áhrif á lengd virkni þeirra í líkamanum.

Question 42

Hvað felur metabolismi hormóna í sér?

Answer 42

Inactivation og activation ## Footnote T.d. T4 -> T3, testosterone -> dihydrotestosterone.

Question 43

Hvað eru dægursveiflur (circadian rhythms)?

Answer 43

Sveiflur í þéttni ýmissa hormóna sem tengjast svefni ## Footnote T.d. vaxtarhormón sem losnar mest á nóttunni.

Question 44

Hvað er jákvæð afturvirkni (positive feedback mechanism)?

Answer 44

Ferli þar sem hormón eykur útskilnað á öðru hormóni ## Footnote T.d. estrogen losað frá eggjastokkum eykur losun GnRH.

Question 45

Hvað er neikvæð afturvirkni (negative feedback mechanisms)?

Answer 45

Hormón eða næringarefni í plasma stjórna seytun hormóna ## Footnote T.d. parathyroid hormón sem eykur kalkmagn í blóði.

Question 46

Hvað stjórnar seytun hormóna í undirstúku (hypothalamus)?

Answer 46

Tauga- og hormónastjórnun ## Footnote Undirstúka er tengistöð fyrir hormónakerfið.

Question 47

Hvað er framhluti heiladinguls (anterior pituitary)?

Answer 47

Adenohypophysis af ectodermal uppruna, undir áhrifum hormóna frá undirstúku ## Footnote Myndar 6 hormón sem hafa áhrif á önnur innkirtla líffæri.

Question 48

Hver eru hormónin sem myndast í framhluta heiladinguls?

Answer 48

* ACTH * FSH * LH * TSH * Vaxtarhormón (GH) * Prólaktín ## Footnote Þessi hormón hafa mismunandi áhrif á líffæri.

Question 49

Hvað er afturhluti heiladinguls (posterior pituitary)?

Answer 49

Neurohypophysis af taugavefsuppruna ## Footnote Fær boð frá taugaendum sem koma frá undirstúku.

Question 50

Hver eru tvö hormón sem framleidd eru í afturhluta heiladinguls?

Answer 50

* Arginin-Vasopressin (ADH) * Oxytocin ## Footnote Þessi hormón hafa mikilvægar lífeðlisfræðilegar virkni.

Question 51

Hvað örvar seytun ADH?

Answer 51

* Hækkaður osmólalitet * Minnkað blóðrúmmál * Stress, ógleði ## Footnote Seytun getur verið trufluð í sjúkdómum eins og diabetes insipidus.

Question 52

Hver eru áhrif oxytocin?

Answer 52

* Vöðvasamdrættir legs * Örvar mjólkurtæmingu úr brjósti ## Footnote Oxytocin er mikilvægt við fæðingu og brjóstagjöf.

Question 53

Hvað gerist þegar T4 og T3 eykst í blóði?

Answer 53

Neikvæð afturvirkni á framhluta heiladinguls og undirstúku ## Footnote Þetta dregur úr seytun TRH og TSH.

Question 54

Hver eru einkenni vanvirks skjaldkirtils?

Answer 54

* Máttleysi og þreyta * Kuldaóþol * Þyngdaraukning * Þurr og gróf húð * Hægðatregða ## Footnote Þessir einkenni tengjast lítilli virkni skjaldkirtilsins.

Question 55

Hver eru einkenni ofvirks skjaldkirtils?

Answer 55

* Þyngdartap þrátt fyrir ríkulega fæðuneyslu * Sviti og hitaóþol * Hraður hjartsláttur * Óróleiki og tremor * Niðurgangur ## Footnote Þessir einkenni tengjast of mikilli virkni skjaldkirtilsins.