Infertiliteit bij de man

Question 1

Vruchtbaarheidscijfer

Answer 1

hoeveelheid kinderen dat geboren wordt per vrouw
Gemiddelde: 2,1 kind per vrouw

Question 2

Vruchtbaarheid van vrouw wordt bepaald door

Answer 2

Eisprong dus geslachtsgemeenschap timen op eisprong
Kans op zwangerschap is groter bij dag 2 voor eisprong
Leeftijd van vrouw: jongere vrouw hogere kans

Question 3

Wanneer is de kans op zwangerschap het hoogste (frequentie)

Answer 3

2, 3, 4 keer per week seksueel contact is

Question 4

Spermatogenese (11)

Answer 4

Wordt aangestuurd vanuit hypothalamus en hypofyse
* HT maakt in GnRH-neuron het hormoon GnRH aan
* GnRH stimuleert de gonadotrope cel in de HF
* Gonadotrope cel maakt gonadotropines LH en FSH aan
* LH stimuleert leydigcellen (in de teelbal)
* FSH stimuleert de sertolicellen
* Leydicellen in teelbal maken T aan
* Sertolicellen in teelbal maken inhibine B aan
* Sertolicellen en T uit teelbal ondersteunen spermatogenese
* Uit kiemcellen worden zaadcellen gemaakt
* T geeft negatieve feedback aan GnRH-neuron en gonadotrope cel
* Inhibine B geeft negatieve feedback aan gonadotrope cel

Question 5

Functie sertolicellen

Answer 5

Sertolicellen ondersteunen zaadcellen en maken inhibine B aan

Question 6

Effect van injecties van T op ZC aanmaak

Answer 6

Injecties van T gaat zaadcel aanmaak verlagen omdat er niet voldoende lokaal aanmaak van T in teelbal is

Question 7

Bekijke foto’s op p15 (spermatogenese)

Answer 7

Gedaan

Question 8

Waarom zijn er miljoenen zaadcellen nodig

Answer 8

Veel ZC kunnen traject tussen baarmoeder en eileider niet voltooien
In vagina kunnen een heel aantal ZC doodgaan door het zure milieu
Meeste ZC kunnen barriere in baarmoeder niet doorkomen en worden gevangen in het slijm

Question 9

Bepalen van optimale spermakwaliteit

Answer 9

• Kijken naar hoeveel ZC er zijn en hoe beweeglijk ze zijn
• Kijken naar stalen van koppels die binnen het jaar zwanger geworden zijn vs koppels die niet binnen het jaar zwanger geworden zijn

Question 10

Optimale spermakwaliteit (aantal ZC)

Answer 10

Kans op zwangerschap 90-95% als je 15 miljoen ZC per ml
o Onder 15 miljoen per ml is verminderde spermakwaliteit
o Tussen 15 en 40 miljoen is goed
o Boven 40 miljoen is optimaal

Question 11

Optimale bewegelijkheid

Answer 11

Altijd een fractie onbeweeglijk, dus meer dan 70% bewegelijk komt niet vaak voor
o 70% is optimaal
o Tussen 70%-40% is goed
o Voorbij 40% is verminderd

Question 12

WHO-criteria verminderde spermakwaliteit (8)

Answer 12

• volume: 1.4ml
• aantal: 39 milj
• totale beweeglijkheid: 42%
• progressieve beweeglijkheid: 30%
• niet progressieve beweeglijkheid: 1%
• immotiel: 20%
• Vitaliteit: 54%
• normale vorm: 4%

Question 13

Subfertiliteit

Answer 13

uitblijven van een zwangerschap bij een koppel, gedurende tenminste 12 maanden bij regelmatige, onbeschermde, op conceptie gerichte coïtus

Question 14

Subfertiliteit vs infertiliteit

Answer 14

Subfertiliteit: verminder vruchtbaarheid
Infertiliteit: onvruchtbaarheid

Question 15

Cumulatieve conceptie ratio

Answer 15

per cycli of per maand de kans dat je zwanger wordt
* 85% van koppels zijn zwanger na 12 maanden
* 90% van koppels zijn zwanger na 24 maanden

Question 16

Oorzaken subfertiliteit (4)

Answer 16

Mannelijke oorzaken: 30-40%
Vrouwelijke oorzaken: 30-40%
Beide partners: 10-20%
Geen verklaring: 5-25%
–> belangrijk om koppel te behandelen

Question 17

Globale prevalentie van onvruchtbaarheid

Answer 17

1/6 mensen heeft onvruchtbaarheid ervaren
17,5% geschatte prevalentie van onvruchtbaarheid gedurende het leven
12,6% geschatte prevalentie van onvruchtbaarheid gedurende een periode

Question 18

Mannelijke onvruchtbaarheid niveaus

Answer 18

Kijken naar de verschillende niveaus waarop het probleem zich voordoet
* Hypothalamus
* Hypofyse
* Teelbal
* Erectie/ejaculatie

Question 19

Oorzakelijke factoren van mannelijke onvruchtbaarheid (6)

Answer 19

secundair hypogonadisme
obstructie van zaadleiders
genetische oorzaken
oncologische ziektes
aangeboren afwijkingen in de uro-genitale kanalen
verworven/secundair testiculaire schade

Question 20

Bijdragende factoren van mannelijke onvruchtbaarheid (4)

Answer 20

varicocele
leukocytospermie (verhoogd # witte bloedcellen in zc)
chronische ziekte
overgewicht

Question 21

Globozoöspermie

Answer 21

kop van ZC bevat geen acrosoom (topje van de ZC is er niet)

Question 22

Oorzaken mannelijke onvruchtbaarheid (3)

Answer 22

Pretesticulair probleem: secundair hypogonadisme
Testiculair probleem: primair hypogonadisme, gestoorde spermatogenese, Y chromosoom deleties, varicocele
Post-testiculair probleem: obstructie

Question 23

Bekijk overzicht onderaan p18

Answer 23

Gedaan

Question 24

Testiculair probleem kwalitatief en kwantitatief

Answer 24

Kwantitatief (# ZC dat er gemaakt worden)
Kwalitatief (# is goed maar niet bewegelijk of abnormale vorm)

Question 25

Secundair hypogonadisme

Answer 25

Pretesticulair probleem Hormoonaanmaak verstoord (gonadotropine verlaagd) waardoor er minder T en inhibine B gemaakt en dus ook minder ZC

Question 26

Oorzaken secundair hypogonadisme (4)

Answer 26

* Hypofysetumor * Aangeboren hypofyseprobleem * Anabolica * Radiotherapie hersenen

Question 27

Behandeling secundair hypogonadisme

Answer 27

* Oorzaak behandelen (indien mogelijk) * Hormoonvervangende therapie

Question 28

Hormoonvervangende therapie secundair hypogonadisme

Answer 28

o LH --> HCG injecties o FSH injecties

Question 29

HCG

Answer 29

zwangerschapshormoon Lijkt heel erg qua structuur op LH

Question 30

Bekijk foto op p19 (secundair hypogonadisme)

Answer 30

Gedaan

Question 31

Primair hypogonadisme

Answer 31

Testiculair probleem Problemen met T * Laag T --> verminderde ZC aanmaak o Als er geen zc aanmaak is gaan sertolicellen ook geen inhibine B aan maken * Verhoogde LH en FSH * Meestal kan er niks aan gedaan worden om ZC aan maak te verbeteren

Question 32

Primair hypogonadisme oorzaken

Answer 32

* Klinefelter syndroom * Orchidectomie ikv testistumor

Question 33

Primair hypogonadisme behandeling

Answer 33

* Oorzaak behandelen: Meestal niet mogelijk * Hormoonvervangende therapie: Niet mogelijk --> testosteroninjecties onderdrukken spermatogenese

Question 34

Bekijk foto op p19 (primair hypogonadisme)

Answer 34

Gedaan

Question 35

Gestoorde spermatogenese

Answer 35

Testiculair probleem Kan zijn dat T aanmaak normaal is maar dat sperma-aanmaak verstoord is * Inhibine B laag * FSH verhoogd

Question 36

Gestoorde spermatogenese oorzaken (4)

Answer 36

* Afwezige kiemcellen * Chemotherapie * Y-microdeleties * Varicocele

Question 37

Gestoorde spermatogenese behandeling

Answer 37

* Oorzaak behandelen: meestal niet mogelijk * Bij verminderde zaadcelaanmaak: o Geassisteerde vruchtbaarheidsbehandeling --> als er wel ZC aanmaak aanwezig is * Bij azoöspermie: o Testiculaire sperma-extractie (TESE)

Question 38

Bekijk foto op p19 (verstoorde spermanamaak)

Answer 38

Gedaan

Question 39

Y chromosoom microdeleties

Answer 39

Genetisch/aangeboren aandoening Functioneert normaal, maar stukje op Y-chromosoom dat verantwoordelijk is voor ZC aanmaak mist * Stukje is AZF regios * FSH hoog en inhibine B laag omdat er geen ZC zijn * T is normaal

Question 40

Bekijk foto p20 (Y chromosoom microdeleties)

Answer 40

Gedaan

Question 41

Varicocele

Answer 41

Spatader in teelbal, vergroting van ader die zorgt voor bloedafvoer in teelbal * Graad 1: enkel palpabel bij Valsalva * Graad 2: bij palpatie * Graad 3: bij inspectie

Question 42

Invloed van varicocele op spermatogenese

Answer 42

Bij graag 3 heeft 54,9% een lage zaadkwaliteit Bij graad 2 heeft 40,4% een lage zaadkwaliteit Bij graad 1 heeft 31,4% een lage zaadkwaliteit

Question 43

Obstructie

Answer 43

Post-testiculair probleem Afvoerwegen zijn niet toegankelijk, wel ZC aanmaak

Question 44

Oorzaken obstructie (5)

Answer 44

* Vasectomie * Bilaterale afwezigheid vas deferens (CFTR) * Obstructie afvoerwegen * Erectiele dysfunctie * Ejaculatieproblemen

Question 45

Behandeling obstructie

Answer 45

* Oorzaak behandelen: soms mogelijk * Testiculaire sperma-extractie (TESE)

Question 46

Investigaties man bij onvervulde kinderwens (4)

Answer 46

* Anamnese en klinisch onderzoek * Echo scrotum * Hormonaal bilan * Genetisch onderzoek

Question 47

Hormonaal bilan

Answer 47

Analyse van 2 spermastalen (voormiddag) Leydig cel functie: LH, testosteron, SHBG, vrij testosteron, prolactine meten Sertoli cel functie: FSH, bij azoöspermie: inhibine B meten

Question 48

Genetisch onderzoek vruchtbaarheid

Answer 48

Karyotype en Y-chromosoom microdeleties: bij concentratie <5 miljoen/mL CFTR-dragerschap: bij vermoeden obstructieve azoöspermie

Question 49

Spermiogram

Answer 49

sperma aantal sperma morfologie sperma motiliteit

Question 50

Oligospermie

Answer 50

te weinig ZC (≤ 15 milj/ml)

Question 51

Teratospermie

Answer 51

abnormale ZC

Question 52

Asthenospermie

Answer 52

te weinig beweeglijk

Question 53

Azoöspermie

Answer 53

volledige afwezigheid van zaadcellen (1% van alle mannen, 10-15% infertiele mannen) Obstructieve azoöspermie (40%) Niet-obstructieve azoöspermie (60%)

Question 54

Volume en pH sperma

Answer 54

* Volume ≥ 1,5 ml o Zaadvocht: afkomstig van de zaadblaasjes, prostaat o Verlaagd volume: teken van obstructie * pH: 7,2 – 8,0 o Lage pH: teken van obstructie

Question 55

Telling sperma

Answer 55

* Concentratie ≥ 15,0 milj/ml * Totaal aantal zaadcellen ≥ 40,0 milj

Question 56

Motiliteit

Answer 56

* Progressieve motiliteit --> motiliteit ≥ 32% progressieve motiliteit * Niet-progressieve motiliteit * Immotiel Opm. Indien geen enkele beweeglijke zaadcel gezien, Vitaliteit testen: (DD dode zaadcellen), met vitaliteitskleuring

Question 57

Motiliteit 4 klassen

Answer 57

Klasse A: snelle voorwaartse beweeglijkheid (> 25µm/sec) Klasse B: langzame voorwaartse beweeglijkheid (>5µm/sec) Klasse C: ter plaatse beweeglijk Klasse D: onbeweeglijk

Question 58

Asthenozoöspermie

Answer 58

<32% progressieve motiliteit

Question 59

Asthenozoöspermie oorzaak

Answer 59

* Te veel tijd alvorens staalverwerking * Genital tract infections (leucocytospermie ≥ 1 milj leucocyten/ml) * Varicocoele * Verlengd abstinentie-interval * Immotile cilia syndrome (Kartagener synroom)

Question 60

Bekijk foto p22 (morfologie)

Answer 60

Gedaan

Question 61

Bekijk foto p23 (morfologie)

Answer 61

Gedaan

Question 62

Morfologie

Answer 62

* Morfologie ≥ 4% normale vormen o Reflecteert de kwaliteit van de spermatogenese: WHO criteria o Normale vorm : hoofd = ovaal en glad; nekstuk = recht; staart = ononderbroken, geen krullen of knikken * Teratozoöspermie < 4% normale vormen

Question 63

Afwijkende vormen ZC

Answer 63

Pinhead: geen/kleine kop, bevat geen DNA Globozoospermie: round-headed sperm syndrome, geen acrosoom Macrocephalie: grote kop, extra chromosomen, moeilijke fertilisatie

Question 64

Aanvullende tests op spermiogram

Answer 64

Total motile count (TMC) Vitaliteit (hoeveel ZC leven er?) o Belangrijk bij hoog percentage onbeweeglijke zaadcellen * Ronde cellen en leukocytospermie: teken van infectie * Antistoffen

Question 65

Total motile count

Answer 65

(Concentratie x volume ejaculaat x % progressief motiel) / 100 Combi van belangrijke parameters

Question 66

Necrozoöspermie

Answer 66

geen vitale zaadcellen

Question 67

Testen voor antistoffen

Answer 67

MAR-test: mixed agglutination reaction Detecteert IgA en IgG antibodes tegen sperma-antigenen Immunologische infertiliteit

Question 68

Bekijk foto p23 (Sperm preparation techniques)

Answer 68

Gedaan

Question 69

Capacitatietest

Answer 69

Doel: voorbereiding op fertilisatie: vloeibaar maken van het plasma membraan en veranderingen in motiliteit induceren Zaadcellen met beste beweeglijkheid selecteren Techniek: incuberen na isolatie via densiteitsgradiënt op 37°C in incubator gedurende 30 min in speciaal medium ( bicarbonaat + albumine)

Question 70

TOTAL MOTILE COUNT na capacitatie

Answer 70

o TMC ≥ 5 miljoen IUI o TMC 2-5 miljoen IVF o TMC ≤ 2 miljoen ICSI

Question 71

Voorgeschiedenis vruchtbaarheid

Answer 71

Secundaire geslachtskenmerken: Indalen van de teelballen, verloop puberteit Medische voorgeschiedenis: radio/chemotherapie, chronische ziekte Heelkundige voorgeschiedenis: ingreep voor niet-ingedaalde teelbal, varicocele behandeling, vasectomie, ingrepen genitale regio Infecties: bof orchitis, seksueel overdraagbare aandoeningen, urogenitale infecties, prostatitis

Question 72

Anamnese vruchtbaarheid

Answer 72

Seksueel: libido, erectiele function, coitusfrequentie Medicatie: (anti)androgenen, corticosterioden, opioiden, medicatie die hyperprolactinemia kan veroorzaken (domperidone, antipsychotica, … (Ab)usus: alcohol, roken, chemicalien, druggebruik, anabolica gebruik

Question 73

Klinisch onderzoek vruchtbaarheid

Answer 73

Algemeen: BMI, lichaamsbeharing, gynaecomastie Genitaal onderzoek Testiculair volume Prader orchidometer Palpatie teelballen Normaal, zacht, stevig Peniele anatomie Locatie van de urethrale meatus Varicocoele Vas deferens Aanwezig/afwezig Epididymis Normaal/opgezet

Question 74

Bekijk foto p24 (echo scrotum)

Answer 74

Gedaan

Question 75

Bekijk foto p25 (hormonaal bilan)

Answer 75

Gedaan

Question 76

Bekijk foto p25 (Genetisch onderzoek)

Answer 76

Gedaan

Question 77

Obstructieve azoöspermie

Answer 77

Er is wel zaadcelaanmaak in de teelbal, maar geen zaadcellen in ejaculaat

Question 78

Niet-obstructieve azoöspermie

Answer 78

Er is geen zaadcelaanmaak in de teelbal, ook geen zaadcellen in ejaculaat

Question 79

Sperma-analyse obstructieve azoöspermie

Answer 79

o Laag volume o Lage pH o Laag fructose

Question 80

Hormonaal bilan obstructieve azoöspermie

Answer 80

o LH/FSH: normaal o Testosteron: normaal o Inhibine B: normaal

Question 81

Scrotale echografie obstructieve azoöspermie

Answer 81

tekens van obstructie tonen, bv thv epididymis

Question 82

Sperma-analyse niet-obstructieve azoöspermie

Answer 82

o Normaal volume o Normale pH o Normaal fructose

Question 83

Hypofysair probleem niet-obstructieve azoöspermie

Answer 83

Hormonaal bilan: o LH en FSH: verlaagd o Testosteron: verlaagd o Inhibine B: verlaagd

Question 84

Testiculair probleem niet-obstructieve azoöspermie

Answer 84

* Gestoorde testosteronaanmaak: o LH en FSH: verhoogd o Testosteron: verlaagd o Inhibine B: verlaagd * Gestoorde zaadcelaanmaak: o LH: normaal o FSH: verhoogd o Testosteron: normaal o Inhibine B: verlaagd

Question 85

TESE

Answer 85

Testicular sperm extraction Stukje tubili seminiferi en dan in labo uit die tubuli de ZC eruit halen * Obstructieve azoöspermie: 100% kans op vinden van zaadcellen bij TESE * Niet-obstructieve azoöspermie: 40-50% kans op vinden van zaadcellen bij TESE

Question 86

Surgical sperm retrieval

Answer 86

Tubuli seminiferi die het meest gezwollen zijn want dit is teken van meer ZC ZC op verschillende manieren uit teelbal halen (naald uit bij-/zaadbal, chirurgisch uit bij-/zaadbal, op een of meerdere plaatsen)

Question 87

"Behandeling" mannelijke infertiliteit

Answer 87

Intra-uterine inseminatie IVF ICSI

Question 88

In vitro fertilisatie (IVF)

Answer 88

Hormonale stimulatie om meerdere eicellen te laten uitrijpen Pick-up van de eicellen uit de eierstokken doorheen de vaginawand Eicel samenbrengen met veel ZC zodat ZC eicel gaat bevruchten

Question 89

Intracytoplasmatische injectie (ICSI)

Answer 89

Hormonale stimulatie om meerdere eicellen te laten uitrijpen Pick-up van de eicellen uit de eierstokken doorheen de vaginawand ZC in eicel injecteren