β-laktamy Flashcards
jaki jest czteroczłonowy pierścień laktamowy
unikalny
Penicyliny dzielą się na
- penicyliny naturalne (np. penicylina G)
- penicyliny przeciwgronkowcowe (np. metycylina i penicyliny izoksazolilowe)
- penicyliny o rozszerzonym spektrum (ampicylina i penicyliny antypseudomanalne)
penicyliny naturalne spektrum
bakterie Gram-dodatnie, Gram-ujemne ziarenkowce i beztlenowce (nieprodukujące β-laktamaz). słaba aktywność na pałeczki Gram-ujemne i podatność na β-laktamazy
penicyliny przeciwgronkowcowe spektrum
gronkowce i paciorkowce (odporne na gronkowcowe β-laktamazy). nie działają na enterokoki, bakterie beztlenowe i na Gram-ujemne ziarenkowce i pałeczki
penicyliny o rozszerzonym spektrum
jak penicyliny naturalne + lepsza aktywność wobec bakterii Gram-ujemnych
minimalne stężenie hamujące (MIC) określa jednostka
μg/ml
większość penicylin występuje w postaci
soli sodowych lub potasowych
w iniekcjach domięśniowych penicylina G jest podawana jako
sole prokainowe i benzatynowe
czy penicyliny są stabilne?
tak, ale tylko w postaci krystalicznej (w roztworze tracą aktywność po 24h, dlatego muszą być przygotowane bezpośrednio przed podaniem)
β-laktamy działają w bakterii na
syntezę ściany komórkowej
ściana komórkowa bakterii składa się z
peptydoglikanu – usieciowanego polimeru polisacharydów i polipeptydów
polisacharydowa część peptydoglikanu to
N-acetyloglukozamina i kwas N-acetylomuraminowy
jaki ważny fragment ma peptydowa część peptydoglikanu
końcówkę D-Ala-D-Ala
co robi enzym PBP
usuwaw końcową alaninę w procesie tworzenia wzajemnego wiązania z najbliższym peptydem
jak β-laktamy hamują PBP
są analogami strukturalnymi D-Ala-D-Ala, kowalcyjnie wiążącymi się z miejscem aktywnym PBP (hamują transpeptydację)
β-laktamy to bakteriostatyki czy bakteriobójcze?
bakteriobójcze (autoliza), ale TYLKO WTEDY KIEDY KOMÓRKI BAKTERYJNE SĄ W OKRESIE AKTYWNEGO WZROSTU I SYNTEZY ŚCIANY KOMÓRKOWEJ ZAPAMIĘTAJ TO DO CHOLERY JASNEJ
mechanizm oporności na β-laktamy
produkcja β-laktamaz (najczęściej)
modyfikacja PBP (MRSA)
upośledzenie penetracji leku do PBP (tylko bakterie Gram-ujemne)
proces aktywnego usuwania antybiotyku (Gram-ujemne)
β-laktamazy, które wykazują raczej wąskie spektrum są produkowane przez
S. aureus
H. influenzae
E. coli
penicyliny i cefalosporyny, ale nie karbapenemy hydrolizują
AmpC i ESβL
karbapenemy hydrolizują
metalo-β-laktamazy i karbapenemazy
dlaczego mechanizm oporności na β-laktamy poprzez zmniejszenie dostępu do PBP jest charakterystyczny dla bakterii Gram-ujemnych?
bo mają one błonę zewnętrzną, nieprzepuszczalną dla β-laktamów, które mogą przejść jedynie poprzez pory (białkowe kanały) w błonie. brak lub zmniejszenie ilości produkowanych kanałów powoduje pośrednio (!) oporność. pośrednio dlatego, że nie wystarcza to do wykształcenia oporności, jednak bakterie, które zawierają mało aktywne β-laktamazy, które normalnie nie wystarczają do oporności, teraz wystarczają ze względu na małe stężenie przenikającego antybiotyku
stabilne w środowisku kwaśnym żołądka są
dikloksacylina, ampicylina i amoksycylina, dlatego dobrze wchłaniają się po podaniu doustnym
czy wchłanianie penicylin jest osłabiane przez pokarm?
tak (wyjątek: amoksycylina), dlatego 1-2h przed/po posiłku
jak podajemy penicylinę G
dożylnie, bo domieśniowo ma działanie drażniące i wywołuje duży ból przy dużych dawkach
Czy penicyliny wnikają do komórek?
nie, bo są polarne, dlatego ich stężenie jest większe w płynie pozakomórkowym
które penicyliny wiążą się słabo z białkami?
np. penicylina G i ampicylina (dlatego osiągają w osoczu wyższe stężenia)
jaką cechę mają penicylina benzatynowa i prokainowa
opóźnione wchłanianie, stąd długotrwałe utrzymywanie się stężeń we krwi i w tkankach
czy penicylina przenika do OUNu?
słabo
czy penicylina przenika do gałki ocznej?
słabo
czy penicylina przenika do prostaty?
słabo
czy penicylinę można stosować w zapaleniu opon?
można! ponieważ bariera jest uszkodzona w aktywnym procesie bakteryjnym, a to wystarcza do zabicia pneumo- i meningokoków, jeśli są wrażliwe
jak jest wydalana penicylina?
głownie z moczem, 10% przesączaniem kłębuszkowym a 90% sekrecją kanalikową
okres półtrwania ampicyliny i innych penicylin o rozszerzonym spektrum
ok. 1h
jak jest wydalana oksacylina, dikloksacylina i kloksacylina?
nerkami i z żółcią (dlatego nie jest wymagana modyfikacja dawki w niewydolności nerek)
wydalanie penicyliny u noworodków
mniejszy klirens, dlatego dostosowujemy dawkę do masy ciała
czym można zwiększyć stężenia penicylin we krwi?
probenecydem, lekiem moczanopędnym stosowanym w dnie moczanowej lub hiperurykemii, który zmniejsza sekrecję kanalikową słabych kwasów, w tym β-laktamów
penicylina G lekiem z wyboru w zakażeniach
- paciorkowce
- meningokoki
- niektóre enterokoki
- wrażliwe na penicylinę pneumokoki
- gronkowce nieprodukujące β-laktamaz
- Treponema pallidum
- Clostiridium sp.
- Actinomyces
- niektóre Gram-dodatnie pałeczki
- nieprodukujące β-laktamaz Gram-ujemne beztlenowce
Penicylina V
doustna, tylko w lekkich infekcjach (słaba biodostępność), wąskie spektrum raczej stosowana amoksycylina w jej miejsce
penicylina benzatynowa skuteczna w leczeniu
zapalenia gardła przez paciorkowce β-hemolizujące
penicyliny przeciwgronkowcowe mają taką budowę
są półsyntetyczne
penicyliny przeciwgronkowcowe lekami z wyboru w
zakażeniach metycylinowrażliwymi i zarazem penicylinoopornymi gronkowcami
działają też na penicylinowrażliwe paciorkowce/pneumokoki, ale nie działają na L. monocytogenes, enterokoki i MRSA
penicyliny izoksazolilowe, przedstawiciele i zakażenia
oksacylina, kloksacylina lub dikloksacylina (metycyliny już się nie stosuje); doustne (pokarm zaburza wchłanianie)
łagodne zakażenia gronkowcowe
oksacylina we wlewie dożylnym w ciężkich ogólnoustrojowych zakażeniach gronkowcowych
wobec jakich bakterii i dlaczego penicyliny o rozszerzonym spektrum (aminopenicyliny, karboksypenicyliny, ureidopenicyliny) są bardziej aktywne od penicylin naturalnych/przeciwgronkowcowych
wobec Gram-ujemnych, łatwiej przechodzą przez błonę zewnętrzną
jak się różni spektrum ampicyliny od amoksycyliny?
nijak!
czym się różni amoksycylina od ampicyliny?
amoksycylina się lepiej wchłania po podaniu doustnym
ampicylina i amoksycylina są najbardziej aktywne ze wszystkich doustnych penicylin wobec
pneumokoki z podwyższonym MIC dla penicylin (preferowane w zakażeniach, w których można podejrzewać pneumokoki)
amoksycylina podawana jest w
infekcji dróg moczowych
zapaleniu zatok
zapaleniu ucha środkowego
infekcji dolnych dróg oddechowych
ampicylina (ale nie amoksycylina) jest skuteczna wobec
Shigella, ale jej stosowanie może przedłużyć nosicielstwo, także jej użycie jest kontrowersyjne
ampicylina dożylnie wskazania
ciężkie zakażenia wywołane przez wrażliwe na penicyliny:
- beztlenowce
- enterokoki
- L. monocytogenes
- niewytwarzające β-laktamaz Gram-ujemne ziarenkowce
- niewytwarzające β-laktamaz Gram-ujemne pałeczki (E. coli, Salmonella sp.)
Ampicylina nie jest aktywna wobec
Klebsiella sp. Enterobacter sp. Pseudomonas aeruginosa Citrobacter sp. Serratia marcescens indolo-dodatnie Proteus (powszechne w zakażeniach szpitalnych)
Ampicyliny nie stosuje się empirycznie w… i czemu
zakażeniu dróg moczowych, zapaleniu opon i durze brzusznym; dlatego, że wiele bakterii Gram-ujemnych wytwarza β-laktamazy