les 18

Question 1

celcommunicatie:
4 mechanismen

Answer 1

direct celcontact
synaptisch contact: mbv neurotransmitters
endocriene signalering
paracriene signalering

Question 2

endocriene signalering

Answer 2

mbv hormonen
bestemming kan ver van bron zijn, receptoren voor hormoon om te reageren
endocrien stelsel: alle organen en weefsels die hormonen produceren

Question 3

paracriene signalering

Answer 3

mbv paracriene regulatoren
niet getransporteerd door bloed
dichtbij elkaar (vb. 1 orgaan)
in meeste organen:
- groeifactoren: proteïne die groei en celdeling stimuleren
- cytokines: regulatie van celdeling en celdifferentiatie in immuunsysteem

Question 4

paracriene regulatoren

Answer 4

1. prostaglandines: vetzuurderivaten, reguleren contractie van gladde spieren, longfunctie, geboorte,synthese geïnhibeerd door aspirine en ibuprofen
2. NO dilateert slagaders
3. endotheline stimuleert vasoconstrictie
4. bradykinine stimuleert vasodilatatie

Question 5

feromonen

Answer 5

stoffen die vrijgezet worden in omgeving om te communiceren met andere organismen
vb. geurstoffen

Question 6

zenuwstelsel en endocrien stelsel zijn verworven

Answer 6

neuronen secreteren neurohormonen in het bloed (stressrespons) vb. dopamine
bepaalde neurotransmitters ook als hormoon:
vb. adrenaline, noradrenaline

Question 7

2 soorten klieren

Answer 7

endocrien: secreteren hormonen in extracellulaire vloeistof, verder getransporteerd door bloed
exocriene: secreteren chemische stoffen via kanaal in buitenwereld

Question 8

hormonen

Answer 8

regulatorische info overbrengen

Question 9

3 grote klassen hormonen

Answer 9

peptiden en proteïnen: keten van az
aminozuurderivaten: afgeleid van az (geen eiwit)
steroïden: afgeleid van cholesterol

Question 10

hormonen zijn:

Answer 10

lipofiel (apolair): vetoplosbaar
- steroïdhormonen, schildklierhormonen
- binden aan intracellulaire receptoren
hydrofiel (polair): wateroplosbaar
- alle andere hormonen
- binden aan extracellulaire receptoren
- binden op celopp. want kunnen niet door plasmamembraan

Question 11

lipofiele hormonen

Answer 11

in bloed gebonden aan transportproteïnen
doorheen plasmamembraan diffunderen
hormoon-receptor complex bindt vervolgens dna thv hormoon respons element (reguleert gen expressie in doelwitcel)

Question 12

hydrofiele hormonen

Answer 12

niet door celmembraan (te groot of te polair)
binden op receptoren op celmembraan

Question 13

2 klassen transmembranaire receptoren

Answer 13

1. receptor tyrosinekinasen (RTK’s)
   - receptor soms zelf kinase (vb. insuline)
2. G proteïne gekoppelde receptoren (GPCR’s)
   - bij activatie wordt enzyme geactiveerd dat productie van secondary messengers zal stimuleren of inhiberen

Question 14

GPCR’s

Answer 14

1. respons hangt af van het type G proteïne
   - sommige inhiberen en sommige stimuleren
2. hetzelfde hormoon kan verschillende reacties uitlokken in verschillende cellen

Question 15

hypothalamus en hypofyse

Answer 15

endocriene regulatiecentra thv hersenen
hypothalamus deel van CZS

Question 16

hypofyse

Answer 16

adenohypofyse (voorste): kliervormig
neurohypofyse (achterste): vezelig doordat axonen bevat die vertrekken uit hypothalamus
produceren verschillende hormonen

Question 17

neurohypofyse

Answer 17

stockeert en zet 2 hormonen vrij die door neuronen in hypothalamus worden geproduceerd

Question 18

neuroendocriene reflex

Answer 18

vrijzetting vereist zenuwstelsel en endocrien stelsel

Question 19

oxytocine

Answer 19

melksecretie stimuleren
stimuleert baarmoedercontracties tijdens geboorte
reguleert voortplantingsgedrag

Question 20

vasopressine of antidiuretisch hormoon (ADH)

Answer 20

waterreabsorptie stimuleren thv nieren
inhibeert diurese
vasoconstrictor
rol bij geheugenvorming en verschillende gedragingen

Question 21

adenohypofyse

Answer 21

niet tot zenuwstelsel
produceert min. 7 trofische hormonen: activeren receptoren op andere endocriene klieren, reguleren vrijgaven van hormonen uit deze klieren

Question 22

trofische hormonen

Answer 22

onderverdeeld in peptide, proteïne en glycoproteïnehormonen

Question 23

peptidehormonen

Answer 23

ACTH of corticotropine: stimuleert vrijzetting van corticosteroïden door bijnieren
MSH: stimuleert productie van melanine door melanocyten in huid

Question 24

proteïnehormonen

Answer 24

prolactine (PRL): stimuleert melkproductie, reguleert electrolytenverhouding via nieren
groeihormoon (GH): stimuleert groei via vele signaalwegen, reguleert anabolisme en katabolisme van proteïnen, lipiden en koolhydraten
verhoogde productie GH -> acromegalie (abnormale groei van zachte weefsels en extremiteiten

Question 25

glycoproteïnen hormonen

Answer 25

tsh: stimuleert schildklier tot vrijgave T3 en T4 LH: stimuleert vrijzetting testosteron bij mannen, ovulatie en corpus luteum bij vrouwen fsh: stimuleert spermatogenese bij mannen en rijping van eicellen bij vrouwen

Question 26

regulatie

Answer 26

neuronen van hypothalamus produceren hormonen die vrijgave van trofische hormonen stimuleren (releasing hormones) of inhiberen (inhibiting hormones) trofische hormonen van adenohypofyse reguleren ook synthese en vrijgave van trofische hormonen via negatieve feedback

Question 27

schildklier

Answer 27

secreteert 2 belangrijke hormonen: - calcitonine, peptidehormoon stimuleert opname Ca2+ in beenderen (verlaging Ca2+ in bloed)

Question 28

schildklierhormonen

Answer 28

thyroxine (T4): omgezet in T3 in doelwitcellen door deiodinasen triiodothyronine (T3): actievere vorm van T4, MINDER STABIEL T3 EN T4: verhogen basaal metabolisme, essentieel voor ontwikkeling larvaal stadium blijft duren als schildklier afwezig is

Question 29

bijschildklieren

Answer 29

4 kleine klieren achteraan schildklier produceren pth: verhoogt Ca2+ niveaus in bloed: - stimuleert osteoclasten om calciumfosfaat op te lossen - stimuleert nieren om Ca2+ op te nemen uit urine - activeert enzyme dat vitamine D activeert, wat absorptie van Ca2+ thv darmen stimuleert

Question 30

bijnieren

Answer 30

merg: secreteert alarmhormonen schors of cortex: secreteert corticosteroïden mineralocorticoïden: reguleren mineralenbalans glucocorticoïden: reguleren glucosehomeostase, stresshormoon, rol in immuunsysteem

Question 31

pancreas

Answer 31

exo klier: verbonden met duodenum van dunne darm endo: eilandjes van langerhans zijn celclusters verspreid over pancreas - reguleren bloedsuikerspiegel door productie van 2 antagonische hormonen (insuline ,glucagon)

Question 32

insuline

Answer 32

stimuleert opname van glucose in bloed door lever en spierren en omzetting tot glycogeen

Question 33

glucagon

Answer 33

stimuleert hydrolyse van glycogeen in lever en vetten in vetweefsel

Question 34

diabetici

Answer 34

geen glucose opnemen uit bloed type 1: insuline afhankelijk - B-cellen secreteren geen insuline type 2: insuline onafhankelijk - te weinig insulinereceptoren

Question 35

gonaden

Answer 35

ovarie en testes produceren geslachtshormoon die reproductie reguleren

Question 36

oestrogeen en progestagenen

Answer 36

vrouwelijke hormonen oestradiol: ontwikkeling geslachtsorganen en secundaire geslachtskenmerken progesteron: rol in menstruatie cyclus en zwangerschap

Question 37

androgenen

Answer 37

mannelijk testosteron en derivaten

Question 38

epifyse

Answer 38

endocriene klier in hersenen die melatoninen secreteert synchronisatie van melatonineproductie met dag-nacht ritme verstoort bij jetlag, ploegwerk,...

Question 39

atriaal natriuretisch hormoon

Answer 39

stimuleert zout- en waterexcretie vasodilator

Question 40

erythropoïetine

Answer 40

stimuleert beenmerg tot productie van rode bloedcellen

Question 41

vitamine D

Answer 41

stimuleert opname van ijzer, calcium, magnesium, zink, fosfaat,...