les 5 Flashcards
(19 cards)
sociale determinanten van gezondheid (4)
- kindertijd ervaring
- huis
- opleiding
- toeging tot gezondheid
meeste mond aandoeningen hebben een multifactoriële oorzaak. mondgezondheid valt onder 3 producten + uitleg
- biologisch product –> genetische en biologische factoren spelen een rol
- een maatschappelijk product –> leeftijd, opleidingsniveau, SES spelen een rol
- gedragsproduct –> individuele leefstijlkeuzes spelen een rol
2 modellen van determinanten van de mondgezondheid
- model van Lalonde
- Dahlgren and whitehead
model van Lalonde + 4 facotoren
er zijn factoren die (mede) bepalen hoe gezond je bent
- biologische factoren
- omgeving
- voorzieningen gezondheidszorg
- leefstijl
model van Dahlgren and whitehead + 4 factoren
factoren die (mede) bepalen hoe gezond je bent
- socio economische status, cultuur
- sociale netwerken
- individuele leefstijl factoren
- leeftijd, geslacht
5 hypotheses over de relatie tussen SES en gezondheid
- artefacthypohtese
- hypothese van sociale selectie
- materiële hypothese
- psychosociale hypothese
- hypothese van gezondheidsgedragingen
artefacthypothese
iets wat kunstmatig gemaakt is. er is geen oorzakelijk verband tussen SES en gezondheid. waargenomen verschil berust op fouten in de studies van sociale ongelijkheden (Artefacten) –> maar zeer uiteenlopende studiemethoden tonen een duidelijke relatie tussen SES en gezondheidsproblemen
hypothese van sociale selectie
geen oorzakelijk verband tussen SES en gezondheid. de gezondheidstoestand heeft een weerslag op de SES –> een slechte gezondheidstoestand leidt vaak tot een verlaging van SES (loonverlies, arbeidsongeschiktheid, isolement, sociale uitsluiting)
materiële hypothese
materiële factoren zoals gebrek aan financiële middelen, slechte huisvesting of blootstelling aan milieuproblemen veroorzaken gezondheidsproblemen.
stelling; wie meer materiële hulpmiddelen heeft, heeft daardoor minder risico op gezondheidsproblemen
juist
psychosociale hypothese
psychosociale stress heeft impact op gezondheid en kan mensen kwetsbaarder maken voor ziektes. deze stress is mede veroorzaakt door beperkte mogelijkheden van mensen met een lage SES. hoge stress kan aanzetten tot middelenmisbruik (alcohol, drugs, tabak)
hypothese van gezondheidsgedragingen
de gedragingen die gezondheid schaden/bevorderen zijn ongelijk verdeeld over sociale groepen. groepen met een lagere ses hebben meer rokers. gedragingen die een risico vormen voor de gezondheid zijn daarom niet zomaar het product van vrije keuze maar ingegeven door de sociale omgeving
hypotheses verband tussen SES en gezondheid doorheen de levenscyclus (3)
- hypothese van cumulatieve effecten
- hypothese van latente effecten
- hypothese van levensloopeffecten
hypothese van cumulatieve effecten
ses heeft een cumulatief effect op gezondheid; factoren die een gunstig of ongunstig effect op de gezondheid hebben zijn elk moment even belangrijk. hierdoor kunnen gunstige factoren die impact van eerder voorkomende ongunstige factoren compenseren.
hypothese zegt dat gezondheidsgedrag altijd een gunstig of ongunstig impact heeft op de gezondheid
hypothese van latente effecten
ongunstige SE-factoren van bij de conceptie (moeder) tot in de latere kinderjaren zij bepalend voor een slechtere gezondheid op volwassen leeftijd omwille van biologische effecten. veranderingen van SES doorheen levensloop heeft hier geen effect op de gezondheid
hypothese van de levensloopeffecten
ongunstige SE factoren van bij conceptie tot in de latere kinderjaren zijn bepalend voor een slechtere gezondheid op volwassen leeftijd omwille van een aaneenschakeling van waarschijnlijkheden; waarschijnlijk mindere toegang tot opleiding, goede job, weerstand. straalt een vermoeden uit hoe je het later gaat doen
hypothese van het cumulatieve nadeel + 2 effecten
mensen met een lagere SES accumuleren problemen doorheen de tijd
- mattheüseffect –> nieuwe kansen worden toegekend van vroegere successen; wie weinig successen heeft geboekt, krijgt moeilijker erkenning dan wie al successen heeft geboekt
- multiplicatief sociaal effect –> de dichtheid en omvang vn het netwerk hebben een invloed op de kans om problemen te voorkomen of op te lossen
Sociaal economische status
staat voor de positie vn mensen op de maatschappelijke ladder met het daaraan verbonden aanzien en prestige
wat zij socio-economische indicatoren? (4 + uitleg)
- inkomen –> invloed op toegang tot materiële middelen die een invloed op de gezondheid hebben
- opleiding –> toegang tot informatie en determinant van komen en werk
- werk –> invloed en basis van privileges
- rijkdom –>rijkdom is anders verdeeld dan inkomen
