LESSON 1: BALITA, PAMATNUBAY, AT PALABANTASAN Flashcards

(71 cards)

1
Q

Ito ay ang napapanahon at makatotohanang ulat ng mga pangyayaring naganap na, nagaganap, at magaganap pa lamang. Ito ay maaaring maibahagi sa pamamaraang pasalita, pasulat, at pampaningin.

A

BALITA

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Ano ang tatlong salik na mahalaga sa balita?

A
  1. MGA PANGYAYARI O DETALYE NITO
  2. KAWILIHAN
  3. MAMBABASA
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Ano ang apat na kahalagahan ng balita?

A
  1. NAGBIBIGAY IMPORMASYON
  2. NAGTUTURO
  3. LUMILIBANG
  4. NAKAPAGBABAGO
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Katangian ng balita na tumutukoy sa kawastuhang paktuwal: Tunay na pangyayari, katumpakan ng pangkalahatang impresyon; kaayusan ng mga detalye, tamang pagbibigay diin, hindi magulo o masalimuot ang diwa.

A

GANAP NA KAWASTUHAN

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Katangian ng balita kung saan inilahad ang mga datos na walang kinikilingan sa alinmang panig na sangkot.

A

KATIMBANGAN

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Katangian ng balita kung saan ang mga impormasyon ay tunay at aktiwal at hindi gawa-gawa lamang.

A

MAKATOTOHANAN

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Katangian ng balita kung saan ang mga datos ay inilahad nang diretsahan, hindi maligoy.

A

KAIKLIAN

e. kalinawan
e. kasariwaan

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Ito ay ang katangiang taglay ng isang pangyayari na maaaring nakapagbigay ng kasiyahan sa mambabasa.

A

SANGKAP NG BALITA

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Sangkap ng balita kung saan ang pangyayari’y kagaganap o katutuklas lamang. Napapanahon pa rin ang balita kung ang pangyayari ay matagal nang naganap ngunit ngayon lamang natuklasan.

A

KAPANAHUNAN

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Sangkap ng balita kung saan mas interesado ang mga tagapakinig o mambabasa na malaman ang nangyayari sa kanilang paligid o pamayanan kaysa sa malalayong lugar.

A

KALAPITAN

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Sangkap ng balitang nakaaakit at nakatatawag pansin kung bantog o kilala ang paksa ng balita.

A

KATANYAGAN

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Sangkap ng balita na nagtatampok ng mga bagay na pambihirang mangyari gaya ng isang lalaking nagdadalantao o isang taong patay na nabuhay at nang makita siyang nasa loob siya ng ataul, siya ay namatay uli dahil sa takot.

A

DI-KARANIWAN, PAMBIHIRA

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Sangkap ng balitang tumutukoy hindi lamang sa laban ng tao laban sa kapwa, maaari rin itong pakikibaka ng tao laban sa kalikasan o ng tao laban sa kaniyang sarili.

A

TUNGGALIAN

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Sangkap ng balitang umaantig ng damdamin at kaukulang reaksyon ng mambabasa upang siya’y paiyakin, pagalitin, pahangain atbp.

A

PAMUKAW-DAMDAMIN O KAWILIHAN

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Sangkap ng balitang anumang pagbabago at kaunlarang pangyayari sa pamayanan ay maaaring paksain ng balita tulad ng pagpapatayo ng mga bagong gusali, kalsada, pamilihang bayan atbp.

A

PAGBABAGO AT KAUNLARAN

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Sangkap ng balita kung saan ang halimbawa nito ay ang mga ulat ukol sa pananalapi, resulta ng eleksyon atbp.

A

BILANG O ESTADISTIKA

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Sangkap ng balitang tumutukoy sa mga pangalang nasasangkot sa balita tulad ng mga nakapasa sa board examinations. Kung marami ang mga pangalang nakalathala na nasasangkot sa balita, dumarami rin ang mga mambabasa.

A

PANGALAN

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Sangkap ng balita kung saan ang halimbawa nito ay ang mga bagong inakay na Philippine Eagle mula sa itlog na nabuo sa pamamagitan ng artipisyal inseminasyon.

A

HAYOP

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Sangkap ng balita kung saan kapag nagkakaroon ng malakas na bagyo, lindol, pagputok ng bulkan at iba pa. Karaniwang pinapaksa ng balita ang mga pinsalang dulot nito.

A

KALAMIDAD

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Uri ng balita ayon sa istilo ng pagkakalahad ng datos.

A
  1. TUWIRANG BALITA
  2. PABALITANG LATHALAIN
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Uri ng balita ayon sa istilo ng pagkalahad ng datos. Diretsahan ang pagkakahanay ng mga datos at ginagamitan ng kombensyonal o kabuuang pamatnubay.

A

TUWIRANG BALITA

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Uri ng balita ayon sa istilo ng pagkalahad ng datos. Hindi diretshan ang paglalahad ng datos at ginagamitan ng makabagong pamatnubay.

A

PABALITANG LATHALAIN

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Ani ang uri ng balita ayon sa lugar na pinangyarihan kung ang kinasasaklawan ng pangyayari ay sa pamayanang kinabibilangan o tinitirhan ng tagapakinig o mambabasa.

A

LOKAL NA BALITA

a. pambarangay
b. pambayan
c. panlunsod
d. panlalawigan
e. panrehiyon
f. pambansa

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Ano ang uri ng balita ayon sa lugar na pinangyarihan kung ang nasasaklaw ay labas sa bansa (international)

A

BALITANG PANG-IBANG BANSA

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Uri ng balita ayon sa pinagbatayan o pinagkukunan. Ang manunulat/ mambabalita ay naroon mismo sa lugar na pinangyarihan ng aksyon o pangyayari.
BATAY SA AKSYON
26
Uri ng balita ayon sa pinagbatayan o pinagkukunan. Kung ang pinagbatayan ng balita ay mga talang nakalap mula sa talaan ng pulisya, ospital at iba pang ahensya.
BATAY SA TALA
27
Uri ng balita ayon sa pinagbatayan o pinagkukunan. Kung ang pinagkukunan ng datos ay ang talumpati ng mga kilalang tao.
BATAY SA TALUMPATI
28
Uri ng balita ayon sa pinagbatayan o pinagkukunan. Kung ang mga datos ay nalikom sa pamamagitan ng pakikipanayam sa mga taong sangkot o may alam sa pangyayari.
BATAY SA PAKIKIPANAYAM
29
Uri ng balita ayon sa pagkakaayos o pagkakaanyo sa pahina. Tumatalakay sa iisang pangyayari lamang.
BALITANG MAY IISANG TALA
30
Uri ng balita ayon sa pagkakaayos o pagkakaanyo sa pahina. Naglalahad ng higit sa isang pangyayari na naganap sa iisang araw at halos magkaparehong oras.
MAY MARAMING TALANG ITINAMPOK
31
Uri ng balita ayon sa pagkakaayos o pagkakaanyo sa pahina. Ito naman ang balitang pinaikli, binuod na lamang upang magkasya sa maliit na ispasyo. Karaniwan sa mga pinaikling balita ang nagbuhat sa isang mahalagang balita, ngunit bunga ng kakulangan sa ispasyo ay pinaikli na lamang para sa kabatiran ng higit na nakararaming mambabasa.
BALITANG KINIPIL
32
Uri ng balita ayon sa pagkakaayos o pagkakaanyo sa pahina. Ito ay ang pinakabuod ng bagong mahalagang balita na kailangang mailathala kaagad ngunit huli na para mailathala ang buong balita. Halimbawa din nito ay kung ang ulo ng balita ay nasa unang pahina, ngunit ang istorya ay nasa ibang pahina.
DAGLIANG BALITA (FLASH)
33
Uri ng balita ayon sa pagkakaayos o pagkakaanyo sa pahina. Maikling balita na isinulat ng hiwalay ngunit kaagapay sa kauganay na pangunahing balita.
BALITANG PANGKATNIG
34
Uri ng balita ayon sa pagkakaayos o pagkakaanyo sa pahina. Ito ay ang habol at karagdagan sa mahalagang balita at inilagay sa pangmukhang pahina nakakahon at nasa tipong mariin.
BULITIN / BULLETIN
35
Ito ang tawag sa una at pangalawang talata ng balita. Nagsisilbi itong pang-akit sa mga mambabasa dahil ito ang pinakabuod ng balita. Sa akdang lathalain, ito ay maaaring isang salita, parirala, pangungusap o isang talata.
PAMATNUBAY
36
Ano ang tatlong uri ng pamatnubay?
1. KOMBENSYONAL O KABUUANG PAMATNUBAY 2. PANIMULANG PAMBALARILANG PAMATNUBAY 3. MAKABAGONG PAMATNUBAY
37
Sinasagot nito ang mga tanong na Ano?, Sino?, Saan?, Kailan?, Bakit at Paano?
KOMBENSYONAL O KABUUANG PAMATNUBAY
38
Kombensyonal na pamatnubay kung saan ang pinakatampok sa balita ay ang pangyayari.
PAMATNUBAY NA ANO
39
Kombensyonal na pamatnubay kung higit na pinakatampok ang tao o organisasyong kasangkot sa pangyayari.
PAMATNUBAY NA SINO
40
Kombensyonal na pamatnubay kung higit na mahalaga ang lugar na pinangyarihan kaysa sa gawain o tao na kasangkot dito.
PAMATNUBAY NA SAAN
41
Kombensyonal na pamatnubay na hindi gaanong gamitin dahil ginagamit lamang ito kung higit na mahalaga ang petsa kaysa sa iba pang aspekto ng mga pangyayari.
PAMATNUBAY NA KAILAN
42
Kombensyonal na pamatnubay kung ang dahilan o sanhi ng pangyayari ang pinakamahalaga.
PAMATNUBAY NA BAKIT
43
Kombensyonal na pamatnubay kung ang kaparaanan ng pangyayari ang pinakamabisang anggulo na dapat itampok.
PAMATNUBAY NA PAANO
44
Sa pagpapasiya kung anong uri ng kombensyonal na pamatnubay, kapag parehong matimbang ang "Ano at Sino", ano ang unang itatapok?
SINO (dahil mas mahalaga ang tao kaysa sa mga bagay at pangyayari)
45
Panimulang pambalarilang pamatnubay kung saan gumagamit ng: dahil kay, gaya ng, palibhasa, paano, mangyari, kasi, kundangan, alang-alang sa.
SUGNAY NA PASANHI
46
Panimulang pambalarilang pamatnubay kung saan gumagamit ng: kung, kapag, kundi, pagka, disin, sakali, sana.
SUGNAY NA PASUBALI
47
Panimulang pambalarilang pamatnubay kung saan gumagamit ng: habang, bago, simula nang, samantala
SUGNAY NA PATAKDA
48
Panimulang pambalarilang pamatnubay kung saan gumagamit ng: kahit na, bagaman, gayon
SUGNAY NA PANINSAY
49
Panimulang pambalarilang pamatnubay kung saan binubuo ng sugnay na di mapag-iisa na ginagamit na simuno o tuwirang layon.
SUGNAY NA PANGNGALAN
50
Panimulang pambalarilang pamatnubay kung saan ginagamitan ng panlaping "um" at "mag" ang pandiwa. (hal. tumulong)
PARIRALANG PAWATAS
51
Panimulang pambalarilang pamatnubay kung saan ang pandiwa ay ginagamit na pang-uri.
PARIRALANG PANDIWARI
52
Panimulang pambalarilang pamatnubay na gumagamit ng: sa, ukol sa, hinggil sa, tungkol sa, para sa
PARIRALANG PANG-UKOL
53
Panimulang pambalarilang pamatnubay kung saan gumagamit ng pandiwang may unlaping pag.
PARIRALANG PANGALAWANG DIWA
54
Pamatnubay na ginagamitan ng pangganyak na panimula ang akda upang akitin ang mambabasang basahin ang kabuuan nito. Karaniwang ginagamit ito sa pagsulat ng pabalitang lathalain.
MAKABAGONG PAMATNUBAY
55
Uri ng makabagong pamatnubay na kalimitang ito ay isang pangungusap na maikli, hiwalay na talata na sinusundan ng buod ng ibang impormasyon. (hal. Kampeon ng NSPC!)
PANGGULAT
56
Uri ng makabagong pamatnubay. Ito ay mga pangungusap na naglalarawan ng pangyayari at ang pook na pinangyarihan ay higit na nakatatawag ng pansin kaysa sa mga taong kasangkot.
PINANGYARIHAN O SANLIGAN
57
Uri ng makabagong pamatnubay. "Malaki ang nagagawa ng pagkakaisa." Binigyan diin ito ni Gng. Alegria Flora, punong-guro ng PNU Labaratory School sa pulong ng mga guro at mga magulang tungkol sa pagsugpo "sa drug addiction." (clue: panipi)
TAHASANG SABI
58
Uri ng makabagong pamatnubay. Sino ang magiging Bb. Pamantasang Normal sa susunod na kapistahan? Ito ay malalaman bukas pagkatapos ng bilangan ng mga balota. (clue: nagsisimula sa tanong)
TANONG
59
Uri ng makabagong pamatnubay. Puting-puti ang kasuotan, tangan-tangan ang mga diploma, ang 597 na nagsisipagtapos ay masasagang nagmartsa pababa ng entablado habang tinutugtog ng rondalya ang "Aida March." (clue: naglalarawan)
PAGLALARAWAN
60
Uri ng makabagong pamatnubay Higit na marami ang nakapasa ngayon sa NEAT kaysa noong isang taon. (clue: kaysa)
PAGKAKAIBA
61
Uri ng makabagong pamatnubay "Tubig, tubig sa lahat ng dako, ngunit wala ni isang patak na maiinom." Ito ang karanasan ng mga naninirahan sa Tondo nang binaha ang buong Maynila at nawalan ng tubig ang MWSS.
PARODYA O NAKATATAWAD PANULAD
62
Uri ng makabagong pamatnubay na isang napakaikli ngunit mabisang pamatnubay. (hal. Araw ng tagumpay!)
PONTSE
63
Uri ng makabagong pamatnubay Kung gaano ang ama, ay ganoon din ang anak. Si Warren Cruz, isang binatang katatapos lang ng abogasya, ay nanguna sa pagsusulit sa batas gaya rin ng kaniyang ama na nakamit ang pinakamataas na marka noong 1967 bar examination.
KASABIHAN O KAWIKAAN
64
Uri ng makabagong pamatnubay Sugod! Ito ang utos ni G. Rene Romero sa mga batang iskawt ng tinangka nilang akyatin ang Bundok Arayat.
ISANG SALITA
65
Uri ng makabagong pamatnubay Sa pamamagitan ng awitan, sayawan at tugtugan, maligayang ipinagdiwang ng mga guro, magulang at mag-aaral ang ika-20 taong pagkakatatag ng kanilang paaralan.
KAPALIGIRAN - LAGAY NG KALOOBAN
66
Uri ng makabagong pamatnubay Kagandahang Venus, Katalinuhang Athena at pang-akit ni Cleopatra ang pambihirang katangiang taglay ni Bb. Jessa Cruz.
TUKOY MULA SA MITOLOHIYA, PANITIKAN, O KASAYSAYAN
67
Uri ng makabagong pamatnubay Krimen, demontrasyon, adiksyon, polusyon! Pagsama-samahin ang mga ito'y mababatid mo kung anong uring lungsod ang Maynila.
MAIKLI'T HIWA-HIWALAY NA PARIRALA O MGA SALITA
68
Ito ang pananda sa balita sa unang pahina
SLUGLINE
69
Mga salitang maituturing na pilosopoya sapagkat ito ay may malalim na kahulugan at talaga namang matalinghaga. (hal. kung anong puno, siyang bunga)
SALAWIKAIN
70
Mga salitang lumalarawan sa isang bagay o pangyayari na kadalasan ng mahirap malaman ang tumpak na kahulugan. Ito ay maaaring mga idyoma. (hal. magdilang-anghel)
SAWIKAIN
71
Mga salita o paniniwala ng mga tao na nakaaapekto sa isa.
KASABIHAN