Líffræði - frumulíffæri

Question 1

Frumuveggur

Answer 1

Gerð: Er úr beðmi í plöntum og beðma í plöntum og beðma og kítin í sveppum. Eru stinnar trefjar í hörðustu plöntufrumum

Hlutverk: Verndar og styrkir.

Question 2

Kjarni

Answer 2

Gerð: tvöföld fosfólípíð himna

Hlutverk: Geymir erfðaefni (DNA)

Question 3

Kjarnakorn

Answer 3

Hlutverk: myndar ríbósóm

Question 4

Ríbósóm (netkorn)

Answer 4

Mynda prótín. Inniheldur ríbósómkjarnsýru

Question 5

Frymisnet

Answer 5

Myndar og mótar prótín og fleiri efni og berast í bólur til annarra hluta eða út úr frumunni

Question 6

Kornótt frymisnet

Answer 6

Alsett ríbósómum. Tekur þátt í myndu próteina

Question 7

Slétt frymisnet

Answer 7

Án ribosomal. Myndar fosfólípið og stera. Geymir kalsíum jónir í vöðvafrumum og myndar blöðrur sem flytja prótein til frymisfléttu

Question 8

Frymisflétta

Answer 8

Gerð: himnubelgir úr fosfólípíðum

Hlutverk: breytir, flokkar og vinnur úr próteinum og lípíðum

Question 9

Hvatberar

Answer 9

Gerð: 2 frymishimnur, innri himna hefur fellingar, mergur (vökvafyllt hol sem inniheldur DNA, ríbósóm og framleiðir prótein og einsím)

Hlutverk: frumuöndun, eini hluti frumunnar sem sér fær súrefni

Question 10

Grænukorn

Answer 10

Gerð: tvöföld ytri himna, innrími (inniheldur DNA, ríbósom, framleiðir prótein og ensím), himnuskífur (grönur) með blaðgrænu (bindur sólarorku)

Hlutverk: ljósstillífun

Question 11

Plastíð

Answer 11

Algeng í plöntufrumum

Litkorn eða litplastíð; geyma litarefni (koma beint og óbeint við ljóstillífun)

Litlaus (hvítplastíð): geyma forðanæringu

Question 12

Safabólur

Answer 12

Gerð: stór himnubóla úr fosfólípíð himnu, áberandi í plöntufrumum

Hlutverk: geymir vatnslaus sölt, sykur og fleiri efni

Question 13

Leysikorn/leysibólur

Answer 13

Sjá um innanfrumumeltingu

Question 14

Oxunarkorn

Answer 14

Gerð: Inniheldur ensím. Mismunandi eftir frumugerð.

Hlutverk: Brýtur fitefni og myndar gall

Question 15

Deilikorn

Answer 15

Aðgreinur litninga við kjarnaskiptingu

Aðeins í dýrafrumu

Question 16

Frumuhimna

Answer 16

Gerð: Valgegndræð, fosfólípíð tvílag (glýseról snýr út og fitusýrur (vatnsfælnar) snúa inn) og prótein (íhimnu, yfirborðs). Innihalda kólesteról (áhrif á mýkt)

Hlutverk: Umlykur frumuna, aðskilur innihald frá umhverfi, afmarkar frumu og frymi, stýrir flutningi efna inn og út, viðheldur samvægi

Question 17

Himnuprótein

Answer 17

1. Próteingöng
   - Valin efni í gegn
   - Efnastýrð eða spennustýrð
2. Burðaprótein
   - Bindast efnum og dragast í gegn
3. Einkennisprótein
   - Syktrur
   - Einkenna agnir og sýkla
4. Viðtakaprótein
   - Tengjast efnum
   - Viðtakinn breytir um lögun og hrindir af stað viðbröðgum innan frumunnar
5. Ensím
   - Hvata efnahvörf

Question 18

Dreifkjörnungar

Answer 18

Án kjarna
Án himnubundinna líffæra
Frumuhimna (eina himnan)
Stundum hylki
Hálffljótandi frymi
Plasmíð (auka litningur)
Frumuveggur úr peptydoglycan
Ríbósom
Festiþræðir
Litlingur 
Svipa

Fornbakteríur og raunbakteríur

Question 19

Fornbakteríur

Answer 19

Án peptidoglycan
Sumar ljóstillífa: rautt litarefni
Sumar efnatíllífa og mynda metan

Skipting: hita- og/eða sýrukærar, saltkærar, metanbakteríur

Question 20

Blábakteríur

Answer 20

Hafa himnuskífur með blaðgrænu til ljóstillífun

Question 21

Skipting jarðar

Answer 21

Berghvolf, vatnshvolf, gufuhvolf, lífhvolf

Berghvolf: ysta fasta lag jarðar
Vatnshvolf: utan umberghvolf. Eru höf, stöðuvötn og ár
Gufuhvolf: utan um jörðina
Lífhvolf: líf í næst öllu vatnshvolfinu, í efstu lögum berghvolfsins og neðst í gufuhvolfinu

Question 22

Búsvæði

Answer 22

Er afmarkað af staðháttum þannig að lífskilyrði fyrir utan þau eru önnur en fyrir innan. Er skipting lífhvolfsins

Question 23

Líffélag

Answer 23

Lífverur sem lifa á búsvæði

Question 24

Vistkerfi

Answer 24

Líffélagið og búsvæðið. Allar lífverur og umhverfi á ákveðnu svæði

Question 25

Tegundir

Answer 25

Safn einstaklinga sem geta í náttúrunni átt saman frjó og eðlileg afkvæmi

Question 26

Stofn

Answer 26

Safn lífvera af sömu tegund, sem lifa á sama svæði og eiga oftar afkvæmi innbyrðis en með einstaklingum utan stofnsins

Question 27

Veirur

Answer 27

Ekki lífverur: eru ekki úr frumum
Nauðblundir sýklar
Geta ekki fjölgað sér utan frumna
Engin sjálfstæðefnaskiðti
Nota ensím, ribosome og orkuvinnslukerfi hýsilfrumna