Lijst GM Partim 1 Flashcards
(116 cards)
1
Q
5-Hydroxytryptamine
A
Effecten:
- GI motiliteit (5-HT4)
- braken (5-HT3; iontroop)
- trombo aggregatie (5-HT2A)
- vasoconstrictie - migraine (5 - HT1B/D)
- vasodilatatie door stimulatie endotheel (via NO)
- ontsteking: prikkeling pijnsensoren (5-HT3)
Aangrijpingspunten farmaca
- receptoren
- inhibitie heropname 5-HT (TCA, SSRI)
- inhibitie afbraak 5-HT (MAO-inhibitoren)
2
Q
Acetylcholine
A
Parasympatisch zenuwstelsel
Receptoren:
1) Muscarine receptoren - G-proteïne
- M1 (neuronaal): Gq zorgt voor stijging IP3 -> exciterend ==> CZS, , maagzuursecretie stijgt
- M2 (hart) : Gi –> cAMP dalen, inhiberend ==> daling hartfrequentie
- M3 (klieren): Gq –> IP3 stijgen (via PLC) -> exciterend ==> Klieren: stimulatie secretie ==> gladde spieren: contractie ==> endotheelcellen: stimulatie -> productie NO (eNOS)
2) Nicotine receptoren
- snel kationkanaal
- enkel van medisch belang omwille van toxiciteit, aanwezigheid in tabak en veroorzaking van afhankelijkheid
1; Neuromusculaire overgang (skeletspier)
2; bijnier (adrenaline productie)
3; ganglia,
4; CZS (BHB)
3
Q
Adenosine
A
P1 (adenosine familie)
- G-proteïne gekoppeld (Gi of Gs)
- A1
- daling cAMP
- bronchoconstrictie
- remming atroventriculaire geleiding (anti-aritmisch)
- theofylline antagonist
- A2
- stijging cAMP
- vasodilatatie
- trombo inhibitie
- agonist dipyridamol
4
Q
ADP
A
P2Y familie
- G-proteïne gekoppeld
- agonisten: ATP, ADP
- oa activatie van trombo’s
5
Q
Adrenaline
A
- A en B agonist
- IM bij anafylactische reactie
- IV bij hartstilstand
- verlenging werkingsduur van lokale anesthetica (via alfa lokale vasoconstrictie -> lokaal blijven anesthetica)
6
Q
Allopurinol
A
Klasse: uricostatica
Werking:
- inhibitie van productie urinezuur (remt xanthine oxidase)
Indicatie:
- chronisch anti-jichtmidel
Nevenwerkingen:
- belang therapietrouw en opvolging urinezuurspiegels
Interactie: remt afbraak andere GM
7
Q
Alteplase
A
Klasse: fibrinolytica
Indicatie:
- acuut MI
- acuut trombotisch herseninfarct (tot 3h)
- DVT en longembolie
CAVE: zeer hoog bloedingsrisico
8
Q
Amfetamine
A
Klasse: indirecte sympathicomimetica
Verdringing van NA uit vesikels -> meer NA beschikbaar in spleet
CAVE: MAO-inhibitoren (daling afbraak) -> hypertensieve (kaas)reactie
BHB: JA
9
Q
Aspirine R°
A
Acetylsalicylzuur
Klasse: NSAID: irreversibele remming van COX1 en COX2
- Orale, snelle resorptie
- Leverklaring: groot first pass effect
Indicatie:
- lage dosis: remt aggregatie irreversibel -> preventie en behandeling MI
- cardiovasculaire preventie
- hoge dosis: anti-inflammatoir
Nevenwerkingen:
- bloedverlies GIS
- syndroom van Reye
- toediening aan kind na virusinfectie
- ernstige aantasting lever -> opstapelen metabolieten -> hepatische encefalopathie
- toxiciteit boven 4g
- duizeligheid, doofheid, oorsuizen
10
Q
Atenolol
A
Klasse: B1 antagonist (B-blokker)
- hydrofiel
- “cardioselectief” (als grote dosis ook B2 receptoren aangesproken)
BHB: JA
11
Q
Atracurium
A
Klasse: competitieve antagonist nAChR
Indicatie:
- spierverslappers tijdens anesthesie
- eerst oog, aangezicht -> ledematen -> farynx -> ademhaling
Contra-indicatie:
- Myastenia gravis
BHB: NEE
12
Q
ATP
A
P2X familie
- ionkanalen
- agonist: uitsluitend ATP
- oa activatie van trombo’s
P2Y familie
- G-proteïne gekoppeld
- agonisten: ATP, ADP
- oa activatie van trombo’s
13
Q
Atropine
A
Klasse: mACh R antagonist
Indicatie:
- sinus bradycardie
- anaesthesie (co-medicatie)
- diagnostische oogdruppels (pupildilatatie)
- Parkinson (tremor)
Werking:
Tachycardie
Inhibitie nervus vagus -> meer ATP
Contra-indicatie:
- glaucoom (door mydriasis)
- prostaatlijden
Nevenwerkingen - Anticholinerge bijwerkingen (TCA, anti-psychotica)
- droge mond
- wazig zicht
- constipatie
- urine retentie
- geheugenstoornissen
- tachycardie
BHB: JA
14
Q
Azathioprine
A
Klasse: conventionele DMARDs + immunosuppresiva
Pro-drug van 6-MP -> remming purine synthese (Th-cel)
Nevenwerkingen:
- beenmertoxiciteit: leukopenie en trombocytopenie
- Farmacogenomics (TPMT)
- bepaald risico op toxiciteit
Interactie: ja, allopurinol remt XO en afbraak 6-MP
BHB: JA
15
Q
Bivalirudine
A
Klasse: anticoagulantia: DOAC
Werking:
- trombine inhibitie
- antagonist van trombine receptor op trombo’s
Toediening:
- parenteraal
Indicatie:
- PTCA
16
Q
Bromocriptine
A
Klasse: ergotalkaloïden: agonist D-receptoren (dopaminerge)
Indicatie:
- ziekte van Parkinson
- hyperprolactinemie
17
Q
Cafeïne
A
Klasse: niet-specifieke FDE-remmer
-> verhogen intracellulaire cAMP + antagonist adenosine receptoren
Nevenwerkingen:
- hartkloppingen (remming FDE3 -> verhoging cAMP)
18
Q
Carbachol
A
Klasse: muscarine receptor agonsiten
Eigenschappen:
- zelfde potentie voor mACh en nACh als ACH
- bezit carbamylgroep -> bestand tegen AChE
19
Q
Carbamazepine
A
Klasse: anti-epilepticum
Interactie: inductie P-gp en CYP450
20
Q
Celecoxib
A
Klasse: reversibele en selectie inhibitie van COX2
Indicatie:
- voor chronisch gebruik vb RA
Nevenwerkingen:
- minder gastro-intestinale COX1 nevenwerkingen
- CVD risico (cardiovasculair risico)
- selectieve COX2 remmers: sterk verhoogd risico hartinfarct (tromboxaan overwegen)
- oppassen bij atherosclerose
21
Q
Cetirizine
A
Klasse: 2de gen antihistaminica: H1 receptor antagonist
Indicatie:
- allergische reactie
Contra-indicatie:
- geen zin bij astma, verkoudheid, hoesten
Nevenwerkingen:
- minder sedatie
- minder anti-cholinerg
BHB: JA (minder)
22
Q
Cimetidine
A
Klasse: H2 antihistaminica
Werking:
- inhibeerd maagzuursecretie
H2 -> Gs stimulatie cAMP -> stimulatie maagzuursecretie
23
Q
Cinnarizine
A
Klasse: 1ste gen antihistaminica (piperazines), antagonist H1, 5HT en mACh receptoren
Indicatie:
- sterk anti-emetisch (reisziekte)
Nevenwerkingen:
- weinig sedatie
- weinig anti-cholinerg
BHB: JA
24
Q
Clonidine
A
Klasse: A2 agonist (presynaptische auto-inhibitie)
Indicatie:
- hypertensie (centrale werking)
Nevenwerkingen:
- cave rebound hypertensie
25
Cocaïne
Klasse: inhibitor NET (neurale heropname NA/A)
Nevenwerkingen:
+ chronotropie
+ inotropie
- hypertensie
=> O2 nood hart
- OS activatie
+ catecholamines
- coronair vasoconstrictie
- trombose neiging
=> ischemie ((-) LV functie) => infarct
- daling Na transport
-> -) LV functie
-> aritmia
-> QRS verlening
-> QT verlening
(dood)
26
Colchicine
Klasse: anti-jichtmidelen
Werking:
▪ Interfereert met de dissociatie van microtubuli
▪ Minder influx van neutrofielen in de ontstekingshaard.
▪ Hierdoor minder vorming van melkzuur => minder neerslag van uraatkristallen
Indicatie:
- acute aanval jicht
Nevenwerkingen:
- nauwe therapeutische marge
- diarree (teken van toxiciteit)
27
Cortisol
Klasse: glucocorticoïden
Wordt door bijnier door het lichaam zelf aangemaakt
28
Dabigatran
Klasse: anticoagulantia: DOAC
Werking:
- trombine inhibitor
Indicatie:
- preventie DVT en longembolie bij chirurgie
- behandeling DVT en longembolie
- preventie TIA & CVA bij VKF
Nevenwerkingen:
- dyspepsie
- Renale klaring -> cave nierinsufficiëntie
Interactie: P-gp interacties
29
Desipramine
Klasse: TCA - inhibitie NET
30
Dipyridamol
Klasse: FDE-V remmers
Dubbele werking:
- inhibitie FDE-V -> toename cGMP -> Vasodilatator
- remt opname adenosine
Indicatie:
- inhibitie trombo aggregatie (associatie met aspirine)
-> plaatjesremmer
Nevenwerkingen:
- orthostatische hypotensie en reflex tachycardie
- flushing en kloppende hoofdpijn
- als gevolg van vasodilatatie
31
Dobutamine
Klasse: B1 agonist
Indicatie:
- cardiogene shock (IV)
32
Ergometrine
Klasse: ergotalkaloïden: 5HT1 en alfa-receptoren
Werking:
- uterus contractie
Indicatie:
- post-partum bloedingen
33
Etanercept
Klasse: biologische DMARDs: TNFa remmer
‘Engineered antilichaam’ tegen TNFa-receptor
34
Ethanol
Verzadigingskinetiek
Inductor CYP P450
35
Fenylefrine
Klasse: A1 agonist
Indicatie:
- mydriaticum (diagnostisch/oogchirurigie) als oogdruppels
- voordeel tov anticholinergica: geen wazig zicht (= cycloplegie)
Nevenwerkingen:
- cave systemische effecten
36
Fysostigmine
Klasse: Cholinesteraseremmers
Indicatie:
- glaucoom
37
Heparine
Klasse: anticoagulantia: sterk anti F-IIa
- parenterale toediening
Indicatie:
- acute therapie
- diep veneuze therapie
- longembolie
- acute coronair syndroom (samen met acetylzuur)
- (korte-termijn) preventie DVT of longembolie
Nevenwerkingen:
- monitoring via APTT
- heparine induced thrombocytopenie (HIT)
38
Hyoscine
Klasse: muscarine receptor antagonisten
Indicatie:
- preventie reisziekte
39
Ibuprofen
Klasse: NSAID: reversibele COX inhibitie
Indicatie:
- lage dosis: analgetisch
- hoge dosis: ook anti-inflammatoir
40
Infliximab
Klasse: Biologische DMARDs: TNFa-remmers
Monoclonale AL tegen TNFa
41
Isoprenaline
Klasse: B1 & B2 agonist
Indicatie:
- AV-geleidingsblok
Toediening
- IV
42
Leflunomide
Klasse: conventionele DMARDs + immunosuppressieva
Werking:
- remt pyrimidine synthese -> T-cel proliferatie remming
Indicatie:
- RA
- immunosuppresieva
Nevenwerkingen:
- teratogeen
43
Leukotrieen B4
Fysiologische werking:
- Potente chemotactische stof
- Veroorzaakt adhesie en activering van granulocyten en monocyten
- Stimuleert proliferatie en cytokineproductie door macrofagen en lymfocyten
- Belangrijke mediator in talrijke ontstekingsprocessen
44
Leukotrieen C4
Samen met LTD4
Fysiologische werking:
- bronchoconstrictie
- vasodilatatie
- verhoging permeabiliteit
45
Leukotrieen D4
Samen met LTC4
Fysiologische werking
- bronchoconstrictie
- vasodilatatie
- verhoging permeabiliteit
46
LMWH
Korte keten heparine
Klasse: anti-coagulantia (eindigen op parine)
Toediening:
- subcutaan
Voordelen tov heparine:
- enkel renale klaring
- langere t1/2 (en onaf van dosis)
- geen monitoring nodig
- synthetische pentasacharide mimetica
Indicatie:
- acute therapie
- diep veneuze therapie
- longembolie
- acute coronair syndroom (samen met acetylzuur)
- (korte-termijn) preventie DVT of longembolie
47
Methotrexaat
Klasse: conventionele DMARDs
Indicatie:
- hoeksteen chronische behandeling RA
Nevenwerkingen:
- teratogeen
CAVE
Per week dosering - in lage dosis (ook ziekte proces beïnvloeden)
48
Methylprednisolone
Klasse: glucocorticoïden
Indicatie:
- anti-inflammatoir
- immunosuppressief
49
Milrinone
Klasse: FDE-III
Werking:
- stijging cAMP in hart
+ inotroop
+ chronotroop
50
Metoclopramide
Klasse: 5-HT geneesmiddelen: D2 antagonist + agonist 5HT4
Indicatie:
- GI motiliteit (gastroprokineticum -> persitaltiek verbeteren)
- anti-emeticum
BHB: JA
51
Molsidomine
Klasse: NO donoren - pro drug SIN-1
Indicatie:
- angina pectoris
- acuut hartfalen
Nevenwerkingen:
- orthostatische hypotensie en reflex tachycardie
- flushing en kloppende hoofdpijn
52
Natriumcromoglicaat
Klasse: indirecte antihistaminica (mestcel stabilisatoren)
Indicatie:
- profylactisch allergie
53
Neostigmine
Klasse: Cholinesteraseremmers
Indicatie:
- Myasthenia gravis
- Anesthesie
BHB: NEE
54
Nicotine
Aangrijpingspunten:
- Neuromusculaire overgang
- ganglia autonoom ZS (BHB)
- CZS (BHB)
- vrijgave adrenaline in bijnier
Type antwoord afh dosis:
- lage dosis -> stimulatie (agonist)
- hoge dosis: desensitatie (antagonist)
Bijwerkingen:
- trombose neiging
- bronchospasme
- tremor
- spier + gewrichtspijn
- nausea
- droge mond
- dyspepsie
- diarree
- reflux
- duizelig
- hoofdpijn
- slaapproblemen
- abnormale dromen
- geïrriteerd zijn
- bradycardie of tachycardie
- hypertensie
- arrithmie
- coronaire vasoconstrictie
- hyperinsulinemie
- insuline resistentie
55
Ondanstron
Klasse: 5HT3 antagonist
Indicatie:
- krachtig anti-emeticum (kanker behandeling)
56
Organische nitraten
Klasse: NO donoren
Nitroglycerine, isosorbide nitrate
Toediening:
- sublinguaal (acute aanval)
- pleisters
Werking:
- vasodilatatie -> coronairen + work load hart verminderen
Indicatie:
- angina pectoris
- acuut hartfalen
Nevenwerkingen:
- orthostatische hypotensie en reflex tachycardie
- flushing en kloppende hoofdpijn
- tachyfylaxie -> drug free periode
57
Oxymetzoline
Klasse: A1 agonist
Indicatie:
- rhinitis (zorgt voor lokale vasoconstrictie)
Contra-indicatie:
- geen chronisch gebruik max 5d
Nevenwerkingen:
- neusspray cave -> systemische effecten: hypertensie
- medicamenteuze rhinitis
58
Paracetamol
= Acetaminophen
Indicatie:
- analgetisch
- antipyretisch
(Niet anti-inflammatoir)
Nevenwerkingen:
- toxische dosis meer 4g/dag -> fatale leveraantasting
Metabolistatie door lever t1/2: 2-4h
59
Pilocarpine
Klasse: mACh R agonist
Indicatie:
- chronische open hoek glaucoom
- partiële mACh agonist
Werken:
- trabeculaire outflow verbeteren
60
Prazosine
Klasse: selectief alfa1 antagonist
Indicatie:
- hypertensie (niet voorkeur)
Nevenwerkingen:
- **orthostatische hypotensie**
- **hypotensie -> reflextachycardie** (bij cardiovasculaire belasting niet altijd oké)
- ejacualtiestoornissen
- perifeer oedeem
61
Promethazine
Klasse: 1ste gen antihistaminica: antagonist H1, 5HT en mACh receptoren
Indicatie:
- anti-emetisch
Nevenwerkingen:
- sterk sederend
- sterk anticholinerg
62
Propranolol
Klasse: B1+B2 receptor antagonist (B-blokker; olol)
Nevenwerkingen:
- lipofiel -> CNS -> nachtmerries
- door lever afgebroken: sterke 1ste passage -> actieve metaboliet
BHB: JA
63
Prostacycline
Klasse: prostaglandines
Werking:
- Biosynthese voornamelijk in endotheelcel.
- Werkt in op IP-receptoren en verhoogt cAMP en werkt inhiberend.
Fysiologische functie:
- Vasodilatatie in sommige bloedvaten.
- Remt bloedplaatjesaggregatie
- Stimuleert nierperfusie en natrium excretie, vooral bij patiënten met hartfalen.
64
Prostaglandine D2
Klasse: prostaglandinen
Fysiologische werking:
- Vnl gevormd in mestcellen
- DP-receptoren
Effecten:
- Vasodilatatie
- Inhibitie aggregatie trombo’s
65
Prostaglandine E2
Klasse: prostaglandinen
Fysiologische werking:
- EP1-receptor: contractie van GSC van de bronchi en GIS.
- EP2-receptor: relaxatie van GSC van bronchi, GIS, bloedvaten.
-> roodheid en oedeemvorming door bradykinine, histamine.
- EP3-receptor:
o Inhibitie van maagzuursecretie
o Toename van mucussecretie door de maagwand (cytoprotectief effect)
o Contractie van de (zwangere) uterus
o Contractie van gladde spiercellen van het GIS
o Inhibeert lipolyse
o Inhibeert vrijstelling van neurotransmitters.
- Mediator van koorts.
- Sensibiliseert sensorische zenuwuiteinden voor het pijn verwekkend effect van andere mediatoren (bv. histamine, bradykinine).
66
Prostaglandine F2 alfa
Klasse: prostaglandinen
Fysiologische werking:
- FP-receptor
- Inductie contractie uterus
- Verbeterd afvoer van oogvocht
67
Rivaroxaban
Klasse: anticoagulantia: DOAC: xabanen
Werking:
- F-Xa inhibitor
Indicatie:
- preventie DVT en longembolie bij chirurgie
- behandeling DVT en longembolie
- preventie TIA & CVA bij VKF
Interactie: P-gp en CYP3A4
68
Salbutamol
Klasse: B2 agonist (inhalatie of IV)
Indicatie:
- astma/COPD (kortwerkend -> acute aanvallen)
- tocolyticum (= weeën uitstellen)
Nevenwerkingen:
- cave: systemische effecten: tachycardie & aritmia, tremor
69
Streptokinase
Klasse: fibrinolytica
- niet stolsel specifiek
- completeert plasminogeen
Indicatie:
- acuut MI (typisch ladingsdosis; additief effect met acetylsalicylzuur)
- acuut trombotisch herseninfarct (tot 3u)
- DVT en longembolie
Nevenwerkingen:
- zeer hoog risico (fatale) bloedingen -> in ziekenhuisomgeving
- als 2de keer gebruiken -> kan anafylactisch shock (AL tegen AG)
70
Sumatriptan
Klasse: 5-HT GM: 5-HT1B/1D agonist
Indicatie:
- migraine
Werking:
- vasculaire constrictie
71
Suxamethonium (succinylcholine)
Klasse: nAChR agonist - depolarisatieblok
Werking:
- transiënte (fasiculaire) skeletspiercontracties
- persistente depolarisatie eindplaat: fase I blok
- daarna desensitisatie nAChR: fase II blok
- kort (10min) effect
- **effect wordt versterkt door AChE remmers**
Indicatie:
- spierverslappers tijdens anesthesie
*BHB: NEE*
72
Theofylline
Klasse: P1 nucleotide receptoren - adenosine familie - antagonist A1
Indicatie:
- astma
Werking:
- bronchodilatatie
Nevenwerkingen:
- vrij nauwe therapeutische marge
- verhoogde kans aritmie
73
TNFalfa-antagonisten
Klasse: biologische DMARDs
Infliximab en Etanercept
74
t-PA
Klasse: fibrinolytica (afbraak stolsel)
Werking:
- protease enzyme
- stolsel specifiek
- weefseltype plasminogeenactivator
Indicatie:
- acuut MI (typisch ladingsdosis; additief effect met acetylsalicylzuur)
- acuut trombotisch herseninfarct (tot 3u)
- DVT en longembolie
Nevenwerkingen:
- zeer hoog risico (fatale) bloedingen -> in ziekenhuisomgeving
75
Tromboxaan A2
Klasse: prostaglandinen
Fysiologische werking:
- biosynthese vnl trombo’s
- TP-receptoren
Effecten:
- vasoconstrictie
- bronchoconstrictie
- stimulatie aggregatie van trombo’s
76
Tyramine
Klassen: indirect werkende sympathicomimetica
- Zit in sommige wijnen en kazen
- Ander substraat van NET
Interactie: met MAO-inhibitoren -> ernstige hypertensieve opstoten
77
Viagra R°
= Sildenafil
Klasse: FDE-V remmers
Indicatie:
- impotentie
78
Vitamine K
Klasse: noodzakelijke co-factor voor aanmaak stollingsfactoren (gamma-glutamyl carboxylering)
Indicatie:
- neonaat: hypoprothrombinemie
- vit K defficiëntie tgv malabsorptie
- overdosis vit K-antagonisten
79
Warfarine
Klasse: anticoagulantia: vitamine K -‘antagonisten’
Indicatie:
- chronische therapie
- behandeling en preventie DVT en longembolie
- preventie trombose bij VKF
- preventie trombose bij kunstkleppen (met acetylsalicylzuur)
Eigenschappen:
- snelle absorptie (1h), maar vertraagd effect (36h)
- variabele kinetiek
Nevenwerkingen:
- nauwe therapeutische marge
- monitoring INR vereist
- bloedingen
- teratogeen
Interactie: veel, sterke eiwitbinding (gevoelig voor verdringing)
Bloedingsrisico
- daling vitamine K: dieet, AB
- minder aanmaak stollingsfactoren: leverziekten
- meer afbraak stollingsfactoren (vb koorts)
- farmacodynamisch
- inhibitoren trombo: aspirine, NSAIDs, clopidogrel, SSRI
- farmacokinetisch
- verdringing van albumine: hoge dosis aspirine, NSAIDs
- inhibitie CYP2C9: flucanozol, allopurinol
Trombose risico
- vitamine K rijke voeding
- zwangerschap (meer aanmaak stollingsfactoren), vroegere contraceptiva met hoog oestrogeen
- farmacokinetisch
- daling resorptie warfarine
- inductie CYP2C9: rifampicine, carbamazepine, st-janskruid
80
Zafirlukast
Klasse: LTD4/C4 antagonist (eindigt op lukast)
Indicatie:
- astma
81
Scopolamine
Klasse: mAChR antagonisten
Werking:
- anti-emetisch
- M1
Indicatie:
- reisziekte
Contra-indicatie:
- glaucoom (door mydriasis)
- prostaatlijden
Nevenwerkingen - Anticholinerge bijwerkingen (TCA, anti-psychotica)
- droge mond
- wazig zicht
- constipatie
- urine retentie
- geheugenstoornissen
- tachycardie
82
Butyl-scopolamine
Klasse: Antagonist mAChR
Indicatie:
- GI hypermotiliteit, spasmen
Contra-indicatie:
- glaucoom (door mydriasis)
- prostaatlijden
Nevenwerkingen - Anticholinerge bijwerkingen (TCA, anti-psychotica)
- droge mond
- wazig zicht
- constipatie
- urine retentie
- tachycardie
BHB: NEE
83
Ipratropium
Klasse: mAChR antagonisten
Toediening
- inhalatie
Werking:
- bronchodilatatie
Indicatie:
- astma
- bronchitis
- COPD
Contra-indicatie:
- glaucoom (door mydriasis)
- prostaatlijden
Nevenwerkingen - Anticholinerge bijwerkingen (TCA, anti-psychotica)
- droge mond
- wazig zicht
- constipatie
- urine retentie
- geheugenstoornissen
- tachycardie
BHB: NEE
84
Myastenia Gravis
Behandeling: AChE-remmers
85
Cholinesteraseremmers effecten
▪ Parasympatisch zenuwstelsel
• Indicatie: glaucoom
• Bijwerking: cholinerge crisis (~ mAch receptoren)
▪ Neuromusculaire overgang
• Indicatie: Myasthenia gravis
• Indicatie: opheffen transmissieblok
▪ Ganglia autonome zenuwstelsel
• Depolarisatie blok => Hypotensie en bradycardie
▪ CZS:
• Intoxicatie (parathion, sarin oorlogsgas, novichok)
• Indicatie: Ziekte van Alzheimer
86
Cholinesterase remmers opties
- Kortwerkend (min)
- Middelmatige werkingsduur (uren)
- Neostigmine* - fysostigmine
- Irreversibel (dagen)
87
Cholinesteraseremmers indicaties
▪ Anesthesie
▪ opheffen transmissieblok (door nAChR antagonist)
▪ neostigmine* in combinatie met atropine
▪ Myasthenia gravis
▪ neostigmine*
▪ CAVE: paradoxale spierzwakte (testen met edrofonium)
▪ Glaucoom (fysostigmine)
▪ Oogdruppels, betere afvoer van oogvocht
▪ Vergiftiging (parathion, oorlogsgassen)
▪ Ziekte van Alzheimer
88
Chemische selectiviteit A en B receptoren
Grotere moleculen (isoprenaline en dobutamine) -> selectiviteit voor B
NA: A selectief
Adrenaline: A en B
89
Indicaties B-blokker
- angina pectoris (daling zuurstofnood hart)
- hypertensie
- secundaire preventie na MI
- hartritmestoornissen
- hartfalen (altijd combinatie met ACE-remmer)
- angst / stress (onderdrukking somatische symptomen)
- glaucoom (timolol)
- tyrotoxicose (overactieve schildklier; co-medicatie)
- feochromocytoom (A + B blokker, in afwachting van chirurgie)
- profylactisch migraine
90
Contra-indicaties niet-selectieve B-blokkers
- astma (salbutamol krijgen)
- diabetes (inhibitie hypoglycemie recovery + maskeren symptomen hypo)
- hartfalen (tenzij specifieke moleculen)
91
Nevenwerkingen niet-selectieve B-blokker
- bradycardie (pindolol kan)
- vermoeidheid
- koude extremiteiten (B2)
- slaapstoornissen / depressie
92
Domperidone
Motilium
Klasse: D2 antagonist
Indicatie:
- GI motiliteit stimulatie
- anti-emeticum
- anti-nausea
BHB: NEE
93
Timolol
Klasse: B-blokker
Oogdruppels, vermindert de aanmaak van kamervocht
Indicatie: glaucoom
Minder nevenwerkingen dan ChE remmer of mAChR agonist
94
Behandeling migraine
- bifasische hoofdpijn: aura (vasoconstrictie) -> hoofdpijn (vasodilatatie)
- paracetamol / NSAIDs
- triptanen (5HT1B/D)
- ergotamine (5HT en A1)
Profylaxe
- B-blokker (vasodilatatie deels tegenhouden)
95
5-HT farmaca + receptoren
TCA, SSRI, MAO-inhibitoren
5-HT1
- A: CZS inhibitie
- B/D: vasculaire constrictie
- migraine
- sumatriptan
- ergotamine
5-HT2
- A/B: vasoconstrictie, trombo aggregatie, CZS excitatie
- agonist: LSD
- antagonist: atypische antipsychotica
5-HT3
- CZS excitatie
- pijngevoelige zenuwen (CTZ)
- enterische plexus
- antagonist: ondansetron
5-HT4
- enterische plexus
- exciterend
- toename peristaltiek
- agonist: metoclopramide
96
Ergotamine
Klasse: ergotalkaloïden: partiële agonist 5-HT1D + A-adrenoreceptor (vasoconstrictie)
Indicatie:
- migraine
Nevenwerkingen:
- CAVE: coronair en perifeer vaatlijden (stijging 5HT1B/D bij artherosclerose)
97
Nucleotide receptoren
P1 (adenosine familie)
- G-proteïne gekoppeld (Gi of Gs)
- A1
- daling cAMP
- bronchoconstrictie
- remming atroventriculaire geleiding (anti-aritmisch)
- theofylline antagonist
- A2
- stijging cAMP
- vasodilatatie
- trombo inhibitie
- agonist dipyridamol
P2X familie
- ionkanalen
- agonist: uitsluitend ATP
- oa activatie van trombo’s
P2Y familie
- G-proteïne gekoppeld
- agonisten: ATP, ADP
- oa activatie van trombo’s
98
Clopidogrel
Klasse: irreversibele P2Y receptor antagonist
- Pro-drug (CYP2C19)
- trombo inhibitie
- 3-7d voor steady state (soms ladingsdosis)
Combinatie: clopidogrel + ASA (acetylsalicylzuur) => additief effect
99
NO donoren
- organische nitraten (nitroglycerine, isorbide nitrate)
- molsidomine
Indicaties:
- angina pectoris
- acuut hartfalen
Nevenwerkingen:
- orthostatische hypotensie en reflex tachycardie (niet goed bij acute O2-nood hart)
- flushing en kloppende hoofdpijn (vasodilatatie)
100
Klinische toepassingen van prostaglandinen
- Gynaecologie en verloskunde:
- Beëindigen van de zwangerschap (abortifaciens, misoprostol).
- Inductie van de arbeid (misoprostol). Postpartum bloedingen.
- Gastro-intestinaal:
- Als comedicatie bij NSAID om maag-/duodenum ulceraties te voorkomen (PPI beter)
- Cardiovasculair:
- Om de ductus arteriosus open te houden bij pasgeborenen met bepaalde congenitale
defecten.
- Inhibitie van plaatjesaggregatie tijdens hemodialyse (PGI2).
- Primaire pulmonaire hypertensie.
- Oftalmologie:
- Om intra-oculaire druk te doen dalen bij patiënten met open-hoek glaucoma
101
Cortison
Klasse: Glucocorticoïden
Indicatie:
- substitutietherapie (Addison)
102
Bradykinine effecten
- stijging vasculaire permeabiliteit -> angio-oedeem
- vasodilatatie
- sensorische zenuwen: pijn, hoestreflex
103
NSAIDs
Aangrijpingspunt: COX1 en COX2
Effect:
- anti-inflammatoir
- analgetisch (pijnstillend)
- anti-pyretisch (koortswerend)
Nevenwerkingen:
- maag/duodenumulceraties
- risico bloedingen
=> risico maagbloedingen
- nausea, braken, diarree of constipatie
- vochtretentie
- hypertensie
- uitlokken acute nierinsufficiëntie (cave pt actief RAAS, bv hartfalen)
- hyperkaliëmie
- chronische analgetische nefropathie
- opletten zwangerschap
- uitlokken acute astma aanval (shift pathway naar leukotriënen)
- allergische / anafylactische reacties
104
Indicatie NSAIDs
- Analgetica
- Acuut: voorkeur paracetamol
- Chronisch: meer potente, langwerkende NSAIDs
- Acute of chronische ontsteking (onderdrukking symptomen)
- Koortswerend
- Preventie/behandeling (athero)trombose
- acetylsalisylzuur in lage dosis
105
Geneesmiddelen bij reumatoïde artritis
- Analgetica
- NSAIDs
- Glucocorticoïden (liefst geen chronisch gebruik)
- DMARDS
- biologicals
- Proteïne Kinase (JAK) inhibitoren
106
JAK inhibitoren
Janus Kinase inhibitoren
Eindigen in ‘nibs’
Oraal
Remmen cytokine signaaltransductie
107
Biologische DMARDs
TNFalfa-blokkers
IV of subcutaan
(Biosimilars)
108
Ciclosporine
Klasse: conventionele DMARDs + immunosuppressiva
Calcineurine remmer
Eigenschappen:
- Klaring via lever en gal (enterohepatische circulatie)
Nevenwerkingen:
- Nauwe therapeutische marge
- CYP3A4 en P-gp interacties
- Therapeutic Drug Monitoring (TDM)
- Nefrotoxisch
109
Immunosuppresiva indicaties
- onderdrukking afstotingsreacties
- onderdrukken graft-vs-host reacties na beenmergtransplantatie
- behandeling AIZ
110
Anti-jichtmidelen
Acuut
- NSAIDs
- Oraal glucocorticoid
- Colchicine
Chronisch
- Voedingsgewoonten (wel koffie -> diureticum)
- Levensstijl
- Uricosuria
- Uricostatica: allopurinol
111
Benzbromaron
Klasse: uricosuria
Indicatie:
- chronisch anti-jichtmidel
Werking:
- inhibitie actieve reabsortie van urinezuur
(Acetylsalicylzuur kan ook, maar in hoge dosis nodig)
112
Bij welke trombo-embolische aandoeningen, welke type hemostatische medicatie nodig?
EC/Weefsel beschadiging (atherosclerose, PTCA)
-> trombose => anti-aggregatie
Hypercoagulatie + stase => anti-coagulatia
113
Indicatie plaatjesremmers
- Acuut Coronair Syndroom (eerst 12m)
- Acuut MI
- onstabiel Angina pectoris
- Acuut ischemisch herseninfarct (=beroerte)
- Na plaatsing stent of by-pass
- dual platelet
- Bij risico op MI of beroerte
Eerste keuze: acetylsalicylzuur
114
GPIIb-IIIa receptor antagonisten
Indicatie: PTCA procedures (hospitaal gebruik)
CAVE bloedingen
Op endotheelcel: hepraansulfaat -> activatie anti-thrombine III -> trombine uit circulatie halen
=> complex vormen
115
Verschil DOAC en Vit K-antagonisten
DOAC snelle en directe werking
DOAC beter voorspelbare PK/PD
DOAC gen monitoring nodig, maar aandachtspunten
- belang therapietrouw (korte t1/2 -> geen dosis vergeten)
- GM interacties
- nier en lever functie
116
Glucocorticoïden
Klasse: Inhibitie PLA2 (NFkB, interfereren inflammatie)
Werking:
- Glucocorticoïden -> PLA2 -> arachidonzuur -> leuotriënen of prostaglandinen
Aandachtspunten:
- Doseren in ochtend
- Traag afbouwen
- CAVE: Cushing syndroom
Toediening
- preferentieel lokaal gebruik
- oraal -> groot first pass effect
Groot deel plasmabinding
