Mat á Hjarta- og æðakerfi

Question 1

Hver eru landamerkin?

Answer 1

• Precordium
• Rifbein
• Bringubein
• Viðbein

Question 2

Líffæri í hjarta- og æðakerfi (nefna 10 hluti)

Answer 2

• Hjarta
• Hjartalokur
• Gollurhús
• Superior vena cava
• Inferior vena cava
• Lungnaslagæðar
• Lungnabláæðar
• Aorta
• Slagæðar
• Bláæðar
  …. o.fl

Question 3

Hvernig er hjartað uppbyggt, hvað heita lokurnar?

Answer 3

• Hægri og vinstri gátt
• Hægri og vinstri slegill

Lokur:
- Mítrallokan
- þríblöðukloka
- ósæðarloka
- Lungnaslagæðarloka

Question 4

Rafvirkni hjartans (hverjir eru takkarnir?

Answer 4

• P, QRS og T

Elektrólýtar hafa mikið að segja um hjartarafleiðni - kalíum, magnesíum, kalsíum.

Question 5

Hvað táknar P takkinn?

Answer 5

Afskautun gátta - samdráttur gátta

Question 6

Hvað táknar QRS takkinn?

Answer 6

Afskautun slegla - samdráttur slegla

Question 7

Hvað táknar T takkinn?

Answer 7

Endurskautun slegla

Question 8

Í hvaða röð á að skoða hjarta- og æðakerfi?

Answer 8

1. Saga
2. Skoðun
3. Þreifing
4. Hlustun

Question 9

Saga - hvað þarf að koma fram?

Answer 9

• Brjóstverkir, hjartsláttatruflanir
• Andþyngsli / mæði
• Hósti (láta lýsa hósta)
• þreyta, hvenær byrjaði?
• Húðlitur
• Bjúgur
• Næturþvaglát
• Fyrri saga um hjartasjúkdóma
• Áhættuþættir
• Aðrir sjúkdómar

Question 10

Brjóstverkir og einkenni sem benda til blóðþurrðar í hjarta

Answer 10

Brjóstverkur:
- Hvenær hófst hann, hve lengi stóð hann og er hann tengdur eh?

Lýsing á verk:
- Staðsetning og leiðni, styrkleiki, önnur einkenni sem fylgja verknum

Viðbótareinkenni: þreyta, skyndileg mæði, hósti, öndunarerfiðleikar, bjúgur, meðvitundarleysi, verkir í kvið, svimi og yfirlið, kaldur sviti

Question 11

Hvað gerist í hjartanu á eldri árum?

Answer 11

• Samdráttur skerðist
• Hjartslátturinn er lengur að jafna sig eftir áreynslu
• Erfiðara að finna apical impulse þar sem anterior posterior diameter eykst
• Hjartalokur geta kalkað
• Æðar verða stífari
• BÞ hækkar

Question 12

Hvað erum við að skoða í skoðuninni sjálfri?

Answer 12

• Almennt útlit og líkamsstöðu
• Litarhátt ( fölvi, blámi - t.d á vörum/fingrum)
• Húðbreytingar (bjúgur, clubbing)
• Húðspenna (turgor)
• Háræðafylling

Question 13

Hvar þreifum við?

Answer 13

1. Aortic svæði - (2.rifjabil, hæ. megin við bringubein)
2. Pulmonic svæði - (2.rifjabil, vi. megin við bringubein)
3. Erbs point - (3.rifjabil, vi megin)
4. Tricuspid svæðið - (4.rifjabil og 5.rifjabil, vi. megin við bringubein)
5. Mitral (apical) svæði - 5.rifjabil í MCL (við apex)

Question 14

Hverju erum við að þreifa eftir?

Answer 14

Hjartslætti og titringi

Question 15

Hvar er PMI (point of macimal impulse) staðsettur?

Answer 15

í 5.rifjabili í midclavicular línu

Question 16

Hvað á PMI að vera stór?

Answer 16

1-2 cm

Question 17

Hvernig hlustum við sjúkling og hvað notum við?

Answer 17

Hlustum sjúkling liggjandi, sitjandi og á vinstri hlið

notum bjöllu og þind yfir öllum svæðum

Question 18

Hverju erum við að hlusta eftir?

Answer 18

1. Takti og tíðni
2. S1 og S2
3. Meta þarf S1 og S2 í sitthvoru lagi
4. Reyna að greina önnur hjartahljóð frá S1 og S2 (S3 og S4)

Question 19

Hvað eru S3 og S4?

Answer 19

• Óhljóð (murmur)
• Núningshljóð (rub)
• Smellir (clicks)

Question 20

5 svæði í hjartahlustun

Answer 20

Sama og í þreifingu

Aortic svæði –2. rifjabil, hæ. megin við
bringubein
Pulmonic svæði –2. rifjabil, vi. megin
við bringubein
Erbs point –3. rifjabil, vi. megin
Tricuspid svæðið –4. rifjabil og 5.
rifjabil, vi. megin við bringubein
Mitral (apical) svæðið –5. rifjabil í MCL
(við apex)

Question 21

Hjartahljóðin - Hvað er S1?

Answer 21

• Fyrra hljóðið í lub dub (lub)
• Myndast þegar lokur milli gátta og slegla lokast (mitral og tricuspid lokur)
• Heyrist yfirleitt hærra en S2 yfir mitral og tricuspid svæðum

Question 22

Hjartahljóðin - Hvað er S2?

Answer 22

• Seinna hljóðið í lub dub (dub)
• Myndast þegar lokur yfir ósæð og lungnaæð lokast (aortic og pulmonic lokur)
• Heyrist yfirleitt hærra en S1 yfir aortic og pulmonic svæðum

Question 23

Hver er munurinn á æðaslætti í bláæð og slagæð?

Answer 23

Internal jugular bláæð:
- Sjaldast hægt að þreifa púls, sést bara
- Léttur þrýstingur á æðina fyrir ofan viðbeinið lætur æðasláttinn hverfa
- Staðsetning æðasláttarins er breytileg eftir stöðu sjúklings
- Staðsetning æðasláttar breytist með öndun

Carotis slagæð:
- Auðvelt að þreifa púls
- Æðasláttur hverfur ekki við léttan þrýsting
- Staðsetning breytist ekki við stöðubreytingu
- Breytist ekki með öndun

Question 24

Afhverju skoðum við JVP (jugular veins pressure) - hálsbláæð

Answer 24

• Hjálpar við mat á ástandi hjarta- og æðakerfis
• Er of mikið þan á æðinni?
• Yfirleitt aukið þan í hjartabilun

Question 25

Hvernig skoðum við hálsbláæð (JVP)?

Answer 25

- 30° halli á rúmi - Nota ljós og fylgjast með bláæðapúlseringu - þan á æðinni á ekki að vera meira en 3-4cm fyrir ofan sternal angle

Question 26

þreifing/hlustun - hálsslagæð

Answer 26

- Púls hálsslagæðar gefur okkur vísbendinu um ástand æðakerfisins og hjartans - Carotid artery: hlusta eftir bruit (æðaniður), eðlilegt að heyra ekki neitt, láta sjúkling anda frá sér og halda niðri í sér andanum. - þreifa eftir púls (meta styrk og hreyfingu) - þreifa eftir thrill (víbríng í æðinni) - þreifa öðru megin í einu og bera saman við hina - Passa að þrýsta ekki á carotid sinus (efst í þriðjungi hálsins): getur hægt á hjartslætti, lækkað BÞ - þreifa frekar neðarlega

Question 27

Afhverju þurfum við að þreifa alla útlimi?

Answer 27

- Finna hitastig - Litur (roði, fölvi..) - Eymsli - Fyllitími háræða - þrýsta í 5sek, liturinn á að koma aftur á eftir 2-3 sek - Bjúgur - ökklar, framan á sköfluni, sacral svæði og bak

Question 28

Hvað er bjúgur?

Answer 28

Of mikill millifrumuvökvi

Question 29

Afhverju myndast bjúgur?

Answer 29

- þyngdarafl - lokur bláæða í fótum - Lágur styrkur próteina í bílóðvökva - Aukið gegndræpi háræða - Sjúkdómar

Question 30

Hvað þýðir 1+ varðandi bjúg?

Answer 30

Lítið far eftir fingur (um 2mm) og hverfur fljótt

Question 31

Hvað þýðir 2+ varðandi bjúg?

Answer 31

Dýpra far eftir fingur (um 4mm) hverfur venjulega á 10-15sek

Question 32

Hvað þýðir 3+ varðandi bjúg?

Answer 32

Farið er um 6mm djúpt og meira en 1 mín getur liðið þangað til það hverfur, útlimur er bólginn.

Question 33

Hvað þýðir 4+ varðandi bjúg?

Answer 33

Farið er mjög djúpt (8mm) og 2-5 mín geta liðið þar til húðin kemst í eðlilegt horf aftur. útlimurinn er mjög bólginn.

Question 34

Hvað er mikilvægt að komi fram í skoðun á sjúklingi heildrænt?

Answer 34

- Hver er sagan? - Hvernig líður honum? - Hvernig lítur hann út? - Hvað finnum við í skoðun, við þreifingu og hlustun - Hvernig passar þetta allt saman og hvað segir það okkur?