Podejście psychoanalityczne i psychodynamiczne Flashcards
(30 cards)
3 najważniejsze nurty psychoanalityczne
- Psychoanaliza ortodoksyjna (szkoła wiedeńska)
- Neopsychoanaliza (Sullivan, From, Horney, Jung, Adler)
- Teorie relacji z obiektem
Inne szkoły psychoterapii wywodzące się z
psychoanalizy (nurt bionowski, winnicottowski, szkoła francuska, psychologia self, psychologia relacyjna Mitchella)
Psychoanaliza ortodoksyjna (szkoła wiedeńska)
- Wyjaśnia mechanizmy zaburzeń neurotycznych; odwołuje się do nieświadomych konfliktów wewnętrznych (między id, ego i superego) uruchamiających mechanizmy obronne.
Neopsychoanaliza
(Sullivan, From, Horney, Jung, Adler)
- Istotną rolę w rozumieniu zaburzeń przypisuje wpływom, jakiewywierają na człowieka czynniki kulturowo-środowiskowe.
Teorie relacji z obiektem
(Klein, Winnicott, Fairbairn; psychologia ego)
-opisują także mechanizmy głębszych niż neurotyczne zaburzeń tożsamości (np. w schizofrenii, zaburzeniach z pogranicza).
Źródłem zaburzeń tożsamości są konflikty w obrębie ego pacjenta.
4 najważniejsze szkoły psychoanalityczne:
▫ Szkoła ortodoksyjna (szkoła wiedeńska)
▫ Szkoła Lancana (francuska, lingwistyczna)
▫ Szkoła Klein (brytyjska)
▫ Szkoła psychologii ego (amerykańska)
▫ Psychoterapie wywodzące się z psychoanalizy
▫ Neopsychoanaliza
nie dokonuje się systematycznego analizowania przeniesień
5 głównych założeń/aspektów psychoanalizy
- Dynamiczny
- Ekonomiczny
- Topograficzny
- strukturalny
- rozwojowy
dynamiczny aspekt psychoanalizy
- Istnienie biologicznie uwarunkowanych popędów będących w konflikcie
- Konflikty te są nieświadomie rozstrzygane, tylko niektóre z popędów są uświadomione
- Między świadomością, podświadomością i nieświadomością działają „cenzury” hamujące i kontrolujące przejścia między systemami
- Zachowanie jest regulowane przez dwa popędy: seksualny (libido) i agresywny (destrudo)
- Źródło popędu jest wewnętrzne, cielesne.
- Celem popędu jest rozładowanie napięcia i osiągnięcie przyjemności. Rozładowanie napięcia możliwe jest tylko przez kontakt z obiektem (realnym bądź wewnętrzną reprezentacją)
ekonomiczny aspekt psychoanalizy
- Opisuje i wyjaśnia przebieg pobudzeń między istancjami i systemami
- Przebieg pobudzeń kieruje się zasadą m.in. nirwany, stałości, homeostazy – przyjemności.
- Czynności psychiczne (marzenia, myśli) naładowane są energią popędową – kateksją
- Rozładowanie popędu za pomocą obiektu – „obiekt związał kateksję” lub „został nią obsadzony”.
- Popęd może zostać rozładowany tylko w taki sposób i przy pomocy takich obiektów, które są bezpieczne, możliwe do zaakceptowania ->
przekształcanie motywów seksualnych i agresywnych w dozwolone
lub na dozwolone obiekty.
topograficzny aspekt psychoanalizy
Topografia psychiki: świadomość,
przedświadomość, nieświadomość (tu treści nieakceptowane, bolesne, zagrażające).
- Motywy działania są często nieświadome – często sprzeczne z tym, czego osoba chce świadomie -> faktyczne pragnienia często
wyrażane są w tzw. pomyłkach słownych.
strukturalny aspekt psychoanalizy
Budowa osobowości: id, ego, superego.
Konflikt między ich motywami i celami budzi lęk:
- Lęk neurotyczny (id – ego) – id domaga się rozładowania popędu, ego przeciwstawia się bezpośredniej gratyfikacji uruchamiając mechanizmy obronne. Przejawia się w lęku
bezprzedmiotowym, fobiach, atakach paniki.
- Lęk moralny (id – superego) przeżywany jako wstyd, poczucie winy, depresja.
- Lęk obiektywny – zagrożenie pochodzi z zewnątrz. Ego radzi sobie z nim przez czujność i unikanie.
rozwojowy aspekt psychoanalizy
Sposób realizacji popędów zmienia się w ciągu życia. Fazy:
- Oralna (0 – 18 mc) – ufna relacja zależności
- Analna (18 mc – 3 r.ż) – autonomia i niezależność, działanie
- Uretralna
- Falliczna (3 – 5/6 r.ż) kontakt z rodzicem przeciwnej płci/identyfikacja z rodzicem tej samej płci
- Latencji (5/6 – 11 r. ż.)
- Genitalna (11/13 – wczesna dorosłość) odseparowanie się od rodziców
Każda z faz rozwija określone cechy osobowości. Każda zawiera przesłankę konfliktu pomiędzy impulsem, by wykonać daną
czynność i zaspokoić popęd a siłami, które nakazują powstrzymanie się od impulsywnego zachowania.
psychoanaliza ortodoksyjna
na czym polega
- Istotnym czynnikiem odpowiedzialnym za emocje, zachowanie i symptomy chorobowe są procesy nieświadome.
- W dzieciństwie, na skutek trudności w radzeniu sobie z doświadczeniami, ego uruchamia mechanizmy obronne – usuwają one ze świadomości nieakceptowane, zagrażające ludzkie tendencje, których źródłem jest id, ale też zaciemniają prawdziwą naturę konfliktu intrapsychicznego, co prowadzi do nerwicy.
- Symptomy choroby są u neurotyka formą kompromisu między wywierającymi presję tendencjami id, a wymaganiami superego lub ego. Objawy neurotyczne (tiki, ataki paniki, zaburzenia obsesyjne, histeria) są efektem kompromisów. W sposób zamaskowany wyrażają tendencje id – umożliwiają częściowe zaspokojenie potrzeb, ale też stają się źródłem cierpienia.
odkrywanie nieświadomego znaczenia słów, działań i wyobrażeń pacjenta.
psychoanaliza ortodoksyjna
metody
- Psychoanaliza polega na odkrywaniu nieświadomego znaczenia słów, działań i wyobrażeń pacjenta.
- Techniki: zadawanie pytań, analiza snów, wolne skojarzenia, strumień świadomości, odtwarzanie wspomnień, analiza oporu, przeniesienia i przeciwprzeniesienia, dostarczanie interpretacji.
- Zasada swobodnych skojarzeń jako podstawowa metoda docierania do nieświadomego materiału.
- Analiza przeniesień w stosunku do analityka.
- Wgląd, uświadomienie sobie swoich potrzeb, osłabienie działania mechanizmów obronnych przyczyniają się do zaspokojenia przez pacjenta własnych potrzeb w sposób bardziej dojrzały, do rozwiązania konfliktu, do odróżniania fantazji od rzeczywistości oraz do usunięcia objawów chorobowych.
psychoanaliza ortodoksyjna
cel
- reorganizacja struktury charakteru człowieka wraz ze zredukowaniem obron patologicznych,
- integracja lub ostateczne odrzucenie źle ukierunkowanych dążeń i wyobrażeń (oczekiwań),
- przede wszystkim poznanie, rozumienie siebie (czemu często towarzyszy poprawa objawowa),
- korekcja rozwojowych odchyleń u skądinąd względnie dojrzałej osobowości.
Psychoanaliza – wymagania
- Gotowość do udziału w 4-5 sesjach (50 min.) w tygodniu przez okres 2-5 lat
- Względnie dojrzała osobowość
- Dobra sytuacja życiowa
- Motywacja do długotrwałego kontaktu
- Zdolność do tolerowania frustracji
- Zdolność do stabilnego związku terapeutycznego
- Psychologiczna refleksyjność
- Relacja między analitykiem a pacjentem na charakter zależności, a nie równości. Analityk jest ekspertem – pozostaje zdystansowany, obiektywny i neutralny, by przeniesienie
mogło rozwijać się bez zakłóceń. - Wieloletnie rygorystyczne szkolenie, obejmujące własną psychoanalizę i superwizję pracy z pacjentami.
Neopsychoanaliza
adler, jung, ego
Główną przyczynę zaburzeń nerwicowych i psychotycznych stanowią aktualne wpływy kulturowo-środowiskowe, stosunki
interpersonalne i komunikacja między ludźmi.
* W psychoterapii – oprócz analizowania czy badania nieświadomości i reakcji przeniesieniowych– ważna jest także właściwa relacja terapeutyczna, polegająca na wzajemnej empatii.
* Dobre relacje z psychoterapeutą stwarzają możliwość, by pacjent mógł przeżyć emocjonalne doświadczenie korekcyjne. Pacjent uczy się w trakcie psychoterapii nawiązywania i utrzymywania nowych, lepszych kontaktów z ludźmi.
Teoria Adlera (individual psychology)
- Kładł nacisk na społeczne determinanty osobowości
- Skupiał się bardziej na przyszłości niż przeszłości oraz na świadomości
- Wierzył w zdolność człowieka do kształtowania własnego losu.
- Zachowania nieprzystosowacze powstają wtedy, gdy jednostka rozwija niewłaściwe strategie, by nadmiernie skompensować poczucie niższości, które pojawiło się w dzieciństwie
Teoria Adlera (individual psychology) - cel
Celem terapii opartej na zrozumieniu i psychoedukacji jest
▫ rozwinięcie u pacjenta zainteresowań społecznych,
▫ zmiana błędnego sposobu myślenia,
▫ pomoc w przezwyciężaniu poczucia niższości i bezsilności oraz
▫ stworzenie motywacji do pełnego uczestniczenia w życiu społecznym (potrzeba więzi społecznych)
Teoria Junga
uważał, że człowiek…
- czerpie energię nie tylko z popędów seksualnych >🍆
- zawsze rozwija się w kierunku pełni i samospełnienia (indywiduacji) 🌕
- dąży do równowagi między ciałem, umysłem i duchem ⚛️
- dąży do poszukiwania celu, sensu w życiu 🏞️
- dąży do integracji dość sprzecznych elementów psychiki – myślenia, uczuć, postrzegania, intuicji
Jung nieświadomość dzielił na:
- indywidualną 🥀 → bolesne i przerażające doświadczenia, które wypieramy lub ignorujemy
- zbiorową 💐→ ukryta głęboko w pamięci mądrość odziedziczona po przodkach; archetypy
- W terapii przywiązuje wagę do badania i uświadamiania przez pacjenta symboli, zwłaszcza symboli zbiorowych, typowych dla całej kultury ludzkiej ♎ ♏ ♐
- Jako ważniejsze uważał analizowanie nieświadomości zbiorowej niż indywidualnej, postuluje możliwość rozwoju duchowego, zwłaszcza w wieku dojrzałym 👴🏻
pojęcia wprowadzone przez Junga
- persona 🎭 → maski, fasady społeczne (aprobata) demonstrowane przez jednostkę
- animus i anima → pierwiastek męski i żeński
Psychologia ego
Istotny wpływ Zygmunta i Anny Freud. Główni przedstawiciele:
Heinz Hartman, David Rapaport, Erik Erikson (choć Erikson zaliczany też do przedstawicieli teorii relacji z obiektem)
* Zwrócono uwagę na wpływ środowiska na rozwój osobowości i zdolność ego do przekraczania instynktów id.
* Rozwój ego trwa przez całe życie. W każdej fazie występuje podstawowy kryzys rozwojowy.
* Problemy powstają, kiedy dochodzi do konfliktu między ego a potrzebą adaptacji społecznej.
Fazy rozwoju wg Eriksona:
psychologia ego
- Niemowlęctwo: ufność vs. brak ufności
- Wczesne dzieciństwo: autonomia vs. wstyd
- Wiek przedszkolny: inicjatywa vs. poczucie winy
- Wiek szkolny: pracowitość vs. poczucie niższości
- Dojrzewanie: tożsamość vs. pomieszanie ról
- Wiek młodzieńczy: intymność vs. izolacja
- Wiek średni: produktywność vs. stagnacja
- Wiek podeszły: integralność vs. rozpacz
Teorie relacji z obiektem
przedstawiciele
Główni przedstawiciele: Melanie Klein, William R. Fairbairn, Henry Guntrip, Donald W. Winnicott, Harry Guntrip,Wilfred R. Bion, Margaret Mahler, Otto Kernberg, Heinz Kohut (Psychologia self; model osobowości narcystycznej)
