Politieke filosofie: Politieke filosofie - Postmodernisme Flashcards
examen (48 cards)
Wat is politieke filosofie?
Hetvakgebied dat filosofisch reflecteert op politiek en samenleving.
Wat onderzoekt politieke filosofie omtrent rechtvaardigheid?
Hoe een rechtvaardige samenleving ingericht kan worden.
Bv. via wetten en beleid.
Welke aspecten van macht horen bij politieke filosofie?
De vormen van macht, leiderschap, democratie en het onderscheid tussen verschillende politieke machten.
Welke verhoudingen staan centraal in de politieke filosofie?
- Individu & collectief
- vrijheid & onvrijheid
Welke politieke systemen worden geanalyseerd?
politieke filosofie
Systemen als democratie, communisme en kapitalisme - hun werking, sterke en zwakke punten.
Wat zijn belangrijke vragen rond macht binnen de politieke filosofie?
macht, gezag en legitimiteit
De oorsprong van macht, vormen van macht, legitimiteit, en of de staat een geweldsmonopolie heeft.
Wat stelt Plato in ‘De Staat’ over rechtvaardige macht?
macht, gezag en legitimiteit
Macht moet bij de filosofen liggen - zij beschikken over rationeel inzicht en liefde voor de waarheid. De maatschappij is verdeelt in filosofen, wachters en arbeiders.
Hoe ziet Aristoteles de rol van politiek?
macht, gezag en legitimiteit
De mens is van nature politiek, en de stad (polis) is noodzakelijk voor het goede leven en een politieke realisatie, niet alleen orde of macht.
Komt voor in zijn boek ‘Politika’.
Wat zegt Machiavelli in zijn boek ‘Il Principe’ over een heerser?
macht, gezag en legitimiteit
Een heerser moet pragmatisch zijn, waarbij het doel (macht behouden) alle middelen heiligt.
Wat stelt Carl Schmitt over macht?
macht, gezag en legitimiteit
Hij verdedigt de absolute soevereiniteit van de machthebber en bekritiseert liberale democratie vanwege politieke zwakte.
soevereiniteit = hoogste gezag, de staat kan onafhankelijk beslissen en
Opinies Schmitt zijn omstreden: heeft openlijk nazi’s gesteund.
Wat is Hobbes’ opvatting over macht?
macht, gezag en legitimiteit
Mensen geven vrijwillig een deel van hun vrijheid af aan een soeverein (Leviathan) via een sociaal contract in ruil voor orde en bescherming.
Hoe ziet Locke overwinning op macht?
macht, gezag en legitimiteit
Regering krijgt macht van burgers, maar die is beperkt - burgers kunne in opstand komen als fundamentele rechten geschonden worden.
Nadruk op individuele vrijheid, eigendomsrechten en het recht op verzet.
Wat is Rousseau’s concept van de algemene wil (volonté générale)?
macht, gezag en legitimiteit
Ware vrijheid bereik je door jezelf te onderwerpen aan wetten die voortkomen uit de algemene wil, representatief voor het collectieve belang.
Hoe staat Rousseau tegenover democratie?
macht, gezag en legitimiteit
Hij pleit voor een directe democratie. Het volk moet zelf de wetgever zijn.
Wat is een belangrijke kritiek op de sociale contracttheorieën?
macht, gezag en legitimiteit
Volgens Hume is het onrealistisch: je kunt in werkelijkheid niet vrijwillig toetreden of uittreden uit de maatschappij. Er is dus ook geen sprake van een vrijwillige overdracht van rechten.
Wat stelt politiek anarchisme over staatsgezag?
macht, gezag en legitimiteit
Niemand het bestaan van staatsgezag overtuigend heeft kunnen rechtvaardigen. Sommigen pleiten zelf voor afschaffing van staatsstructuren.
Politieke anarchisten = filosofen die zich bezighouden met het probleem van het staatsgezag.
Wat zijn de elementaire principes van de democratie?
democratie
- De macht gaat uit van de burgers zelf.
- Er zijn vrije en eerlijke verkiezingen, waaraan iedereen kan deelnemen.
- Er is vrijheid van meningsuiting en vrije pers.
- Burgers zijn vrij om zichzelf te zijn: ze mogen denken en doen wat ze willen.
- Er zijn basisvrijheden, zoals het recht op privacy, vrije meningsuiting, persvrijheid, vrijheid van godsdienst, …
- Minderheden moeten beschermd worden
- Er is gelijkheid tussen burgers.
- Er zijn rechters die onafhankelijk zijn van de politieke macht.
- Burgers moeten voldoende kennis en informatie hebben.
Wat is de enge/smalle definitie van democratie?
democratie
De meerderheid (50%+1) wint en heeft gelijk. Dit zou betekenen dat dictators ook ‘democratisch’ verkozen kunnen worden, of zoals George Shaw het zegt: “in een democratie kiest de incompetente massa een corrupte elite”. Plato waarschuwde al voor de beperkingen van zo’n democratie.
Wat is de dikke definitie van democratie?
democratie
Democratie gaat erom te aanvaarden dat meningen verschillen en we allemaal anders zijn. Het gaat dus om aanvaarden van verschillen. In deze theorie krijgen minderheden dus meer aandacht dan de meerderheid. Dat betekent dus ook dat bepaalde wetten ‘boven’ de democratische stemming moeten staan.
Wat is de ‘veil of ignorance’ van John Rawls?
(sociale) rechtvaardigheid
Als men niet wist waar, wanneer en hoe men in de maatschappij terecht zou komen, hoe zou men deze maatschappij dan inrichten?
Rawls stelt dat iedereen zou kiezen voor een fundamentele gelijkheid.
Het is een gedachtenexperiment
Met eventueel voordelen voor de minstbedeelden.
Welke voorwaarden stelt Rawls aan rechtvaardige ongelijkheid?
(sociale) rechtvaardigheid
Ongelijkheden zijn toegestaan als ze ten goede komen aan de minstbedeelden.
Wat is het uitgangspunt van Nozick’s visie op rechtvaardigheid?
(sociale) rechtvaardigheid
Wie iets op rechtmatige wijze verwerft of vrijwillig overdraagt, heeft daar recht op. Eigendom is volgens hem een natuurlijk recht.
Ongelijkheid mag bestaan zolang het ontstaan ervan niet gepaard ging met geweld of diefstal.
Wat vindt Nozick van herverdeling door de staat?
(sociale) rechtvaardigheid
Hij ziet belasting voor herverdeling als schending van individuele vrijheid en pleit voor een minimale nachtwakersstaat.
Geen tussenkomst van de overheid.
Wat is volgens von Hayek het probleem met “sociale rechtvaardigheid”?
(sociale) rechtvaardigheid
Het suggereert een centrale planning en ondermijnt vrije markten.
