Postupci obrade jednosječnim alatima Flashcards
(15 cards)
Šta su postupci obrade jednosječnim alatima i kako se dijele?
Postupci obrade rezanjem jednosječnim alatima predstavljaju postupke pri kojima alat ima jednu reznu ivicu koja može biti u zahvatu sa obratkom neprekidno ili povremeno. Ovi alati se nazivaju noževi. U ove postupke spadaju: struganje (tokarenje), blanjanje, te vertikalno i horizontalno rendisanje.
Struganje
Struganje je postupak obrade koji se najviše koristi od svih konvencionalnih postupaka obrade. Struganjem se obrađuju osnosimetrični (cilindrični) proizvodi pri čemu je moguće obrađivati kako cilindrične, tako i bočne (čeone) površine tih proizvoda. Glavno kretanje predstavlja rotaciono (obrtno) kretanje obratka, a pomoćno (posmično), kretanje alata.
Koje su osnovne operacije struganja?
- uzdužno vanjsko struganje (a),
- uzdužno unutrašnje (b),
- poprečno vanjsko (c),
- poprečno unutrašnje (d),
- konusno vanjsko (e),
- konusno unutrašnje (f),
- kopirno (g),
- profilno ili fazonsko (h),
- neokruglo (i),
- leđno struganje (j),
- struganje navoja (k),
- struganje sferne površine (l),
- usijecanje i odsijecanje (m).
(slike)
Šta su strugarski noževi i od čega se izrađuju?
Svi alati za obradu struganjem su jednosječni, znači, alati sa jednom reznom ivicom i zovu se strugarski noževi. Strugarski nož ima dva osnovna dijela: rezni ili radni dio i prihvatni dio (drška ili nosač). U zavisnosti od vrste operacije i materijala reznog dijela strugarski noževi mogu biti izrađeni od jednog dijela (naprimjer, od alatnog ili brzoreznog čelika) ili iz više dijelova (drška alata od konstrukcionog čelika, a rezni dio od alatnog materijala, naprimjer, od tvrdog metala, keramike i sl.). Međutim, i u prvoj varijanti se najčešće rezni dio radi od brzoreznog čelika koji se zavari za dršku noža izrađenu od mnogo jeftinijeg konstrukcionog čelika.
Koje su osnovne izvedbe strugarskih noževa od tvrdog metala?
Naime, dvije su osnovne izvedbe strugarskih noževa od tvrdog metala: tvrdo lemljena izvedba i izvedba sa mehanički pričvršćenim okretnim reznim pločicama.
Kako se dijele okretne rezne pločice?
Okretne rezne pločice se dijele prema vrsti materijala, obliku, namjeni, broju reznih ivica, načinu pričvršivanja i sl.
Koji su osnovni načini pričvršćavanja reznih pločica?
- Sistem stezanja palcem
- Sistem stezanja stezačem
- Sistem stezanja polugom
- Sistem stezanja sa rascijepljenim držačem
Od čega se sastoji oznaka rezne pločice?
Oznaka rezne pločice sastavljena je od četiri slovne oznake, šest brojnih oznaka (tri seta po dva broja) i dodatne slovne oznake.
Razlika između struganja rendisanja i blanjanja
S aspekta procesa nastanka strugotine, blanjanje i rendisanje predstavljaju postupke obrade identične struganju. Ustvari, blanjanje i rendisanje su specijalni slučajevi struganja kada je promjer obratka beskonačno velik. Dakle, ovdje se radi o obradi ravnih površina, dok je slučaju struganja to bila cilindrična (osnosimetrična) površina. Jedina razlika je u kontinuitetu rezanja; struganje je kontinuiran postupak obrade, dok su blanjanje i rendisanje diskontinuirani (prekidni) postupci.
Objasniti blanjanje
blanjanje predstavlja postupak obrade jednosječnim alatom pri kome glavno pravolinijsko kretanje vrši obradak, a periodično posmično kretanje alat. Glavno pravolinijsko kretanje obratka je također periodičnog karaktera koje je sastavljeno od radnog i povratnog hoda, pri čemu radni hod predstavlja dio glavnog kretanja kada se vrši rezanje, a povratni hod predstavlja “prazan” hod, odnosno kretanje suprotno radnom hodu. Posmično kretanje alata je periodično i obavlja se nakon završetka povratnog hoda obratka, a prije radnog hoda.
Objasniti rendisanje
Rendisanje predstavlja postupak obrade pri kojem glavno pravolinijsko kretanje vrši alat a periodično posmično obradak. I ovdje je glavno pravolinijsko kretanje sastavljeno od radnog i povratnog hoda. Vertikalno rendisanje se naziva i dubljenje, jer se često koristi za izradu unutrašnjih i vanjskih utora i kanala različitih oblika. Kod vertikalnog rendisanja, za razliku od blanjanja i horizontalnog rendisanja, pomoćno kretanje može biti u pravcima obje horizontalne ose, kao i rotaciono kretanje oko vertikalne ose, odnosno ose koja je paralelna sa pravcem glavnog pravolinijskog kretanja alata.
Koje su osnovne operacije blanjanja
- Obrada ravnih horizontalnih površina,
- Obrada vertikalnih ravnih površina
- Obrada stražnjih ravnih površina
- Obrada kosih površina
- Obrada utora, žljebova i kanala
Osnovne operacije horizontalnog rendisanja
Operacijske mogućnosti horizontalnog rendisanja su identične blanjanju uz napomenu da je horizontalno rendisanje stražnjih (donjih) površina teže izvodljivo na horizontalnim rendisaljkama.
Osnovne operacije vertikalnog rendisanja
- Obrada ravnih vertikalnih površina vertikalnim rendisanjem
- Kose površine se mogu obrađivati zakošenjem pravca kretanja alata ili zakošenjem obratka na radnom stolu.
- Ako se obratku obezbijedi kružno, ili u opštem slučaju krivolinijsko pomoćno kretanje, onda se vertikalnim rendisanjem mogu obrađivati i površine složenog oblika.
- Utori i žljebovi različitog oblika, broja i položaja se obrađuju na vertikalnim rendisaljkama (dubilicama) i u nekim slučajevima, ovaj postupak obrade unutrašnjih utora je nezamjenjiv
- Posebna operacija vertikalnog rendisanja je izrada zupčanika.
Alati za blanjanje i rendisanje
Većina alata za blanjanje i rendisanje su jednosječni alati i nazivaju se noževi za blanjanje i rendisanje. Za razliku od strugarskih noževa koji se izrađuju od svih vrsta reznih materijala, ovi alati se izrađuju od brzoreznog čelika i tvrdog metala. Zbog prekidnog karaktera rezanja i trenutnog ulaska i izlaska alata iz zahvata, keramički i supertvrdi alatni materijali zbog svoje osjetljivosti na udarce, pri rendisanju i blanjanaju se ne koriste.
