Psikofarmakoloji Flashcards
(127 cards)
1
Q
Psikofarmakolojideki ilaç başlıkları nelerdir?
A
Antipsikotikler
Duygudurum dengeleyiciler
Antidepresanlar
Anksiyolitikler
Demans ilaçları
Bağımlılık ilaçları
2
Q
Tipik antipsikotikler kaçıncı kuşaktır?
A
- kuşak
3
Q
- kuşak antipsikotikler düşük ve yüksek potensli şeklinde iki ayrılır.
Her bir başlığın içinde nelerin olduğunu açıklayınız.
A
Düşük potensliler
- Klorpromazin
- Mezoridazin
Yüksek potensliler
- Haloperidol
- Zuklopentiksol
- Flupentiksol
4
Q
- kuşak antipsikotikler düşük ve yüksek potensli şeklinde iki ayrılır.
Her bir başlığın yan etkilerini açıklayınız.
A
Düşük potensliler
- Antikolinerjik yan etkiler
- Sedasyon
- İştah
- Ortostatik ht
- Nöbet
Yüksek potansliler
- Malign nöroleptik sendrom
- EPS yan etkileri (Tremor, sekonder parkinsonizm, akatizm)
5
Q
- kuşak antipsikotikler hangi mekanizma ile etki gösterirler?
A
Temel etkilerini D2 blokajı ile gösterirler.
SSS’nin her alanında D2 blokajı yaparlar.
6
Q
- kuşak antipsikotikler pozitif belirtileri nasıl engeller?
A
Mezolimbik yolaktan dopamin çekerek
7
Q
- kuşak antipsikotikler tuberoinfindubular ve nigrostriyatal yolaktan dopamin çektiklerinde sırasıyla hangi yan etkilere neden olur?
A
Tuberoinfindabular yolaktan dopamin çekilmesi –> Hiperprolaktinemi
Nigrostriyaral yolaktan dopamin çekilmesi –> Parkinsonizm
8
Q
En eski, en yaygın, en ucuz 1. kuşak antipsikotik nedir?
A
Klorpromazin
9
Q
Depo antipsikotik olan 1. kuşak antipsikotik nedir?
A
Flufenazin
10
Q
Yüksek dozlarda QTc uzaması yapan 1. kuşak antipsikotik nedir?
A
Haloperidol
11
Q
Acilde en sık kullanılan 1. kuşak antipsikotik nedir?
A
Haloperidol
12
Q
Atipik antipsikotikler dediğimizde bu kavramın içine neler dahildir?
A
- EPS yan etkilerini oluşturma ihtimali daha az.
- Şizofreninin negatif semptomlarına da etkili olabilen.
- Serum prolaktin düzeyini yükseltme etkisi az olan
- Dopaminerjik yolaklarda dopamin serotonin etkileşimi yapan
- Serotonin ve dopamin antagonizması
- Serotonin ve dopamin parsiyel agonizması
- D2 reseptörlerine hızlı bağlanma, hızlı ayrılma
13
Q
Atipik antipsikotikler ile ikinci kuşak antipsikotikler aynı şey midir?
A
Hayır
14
Q
İkinci kuşak antipsikotiklerin maksimum yan etkisi nedir?
A
Metabolik sendrom
15
Q
Antidepresan etkili antipsikotikler nelerdir?
A
Klozapin
Olanzapin
Ketiyapin
Aripiprazol
Risperidon
16
Q
Histamin, Alfa 1 ve Muskarnik reseptör blokajları nasıl yan etkilere yol açar?
A
Histamin –> Sedasyon
Alfa 1 –> Ortostatik HT
Muskarnik –> Salgıları atamama, kabızlık, idrar retansiyonu
17
Q
Tüm antipsikotikler içerisinde en güçlü ilaç nedir?
A
Klozapin
18
Q
Klozapinin yan etkileri nelerdir?
A
Metabolik sendrom
Agranulositoz
Sedasyon
Hipersalivasyon
Myokardit
19
Q
Klozapinin yüksek dozlarda yaptığı etki nedir?
A
Nöbet eşiğini düşürür.
20
Q
Klozapin uzun süreli tedavide tardiv diskinezi riskini nasıl etkiler?
A
Azaltabilir.
21
Q
Klozapin şizofrenide özkıyım olasılığını nasıl etkiler?
A
Azaltır.
Saldırganlık ve şiddeti de azaltır.
22
Q
Düşük dozlarda atipik, yüksek dozlarda tipik antipsikotik etki gösteren ilaç nedir?
A
Risperidon
23
Q
Risperidonun yan etkisi nedir?
A
Hiperprolaktinemiye yol açabilir.
24
Q
Risperidon’un aktif metaboliti nedir?
A
Paliperidon
25
KC'de metabolize edilmediği için KC yetmezliğinde kullanılan antipsikotik nedir?
Paliperidon
26
Klozapin ve Olanzapini sedasyon etkileri açısından kıyaslayınız.
Klozapin daha sedatiftir.
27
Klozapin ile Olanzapin kimyasal yapı olarak çok benzerdir.
Olanzapinin yan etkileri Klozapin'den ne yönüyle farklıdır?
Olanzapin, klonzapin gibi agranülositoz ve myokardit yapmaz.
28
Metabolik sendrom tanı kriterleri nelerdir?
Aşağıdakilerden en az biri
- DM
- Bozulmuş glikoz toleransı
- İnsülin direnci
Aşağıdakilerden en az ikisi
- Hipertansiyon (>130/85) veya anti hipertansif kullanıyor olmak.
- Dislipidemi
- Abdominal obezite
29
Noradrenalin üzerinden de etki eden antipsikotik nedir?
Ketiyapin
30
100-150 mg -> Sedatif
300-400 mg -> Antidepresan
700-800 mg --> Antipsikotik
Etki gösteren ilaç nedir?
Ketiyapin
31
Kilo alımı, dislipidemi ve insülin direncine neden olmayan antipsikotik nedir?
Ziprasidon
32
Yemeklerle birlikte alınan antipsikotik nedir?
Ziprasidon
33
QTc uzamasına neden olan antipsikotik nedir?
Ziprasidon
34
Manik semptomların tedavisinde etkin olan antipsikotik nedir?
Aripiprazol
35
Sedasyon yapmayıp aktive edici olan antipsikotik nedir?
Aripiprazol
36
Kilo alımına neden olmayan antipsikotikler nelerdir?
Aripiprazol ve Ziprasidon
37
D2 parsiyel agonist atipik antipsikotik nedir?
Aripiprazol
38
EPS yan etkileri yüksek potansli tipik antipsikotiklerde en çok görülür.
Atipik antipsikotikler içerisinde en sık hangi ilaç EPS yan etkilerine neden olur?
Risperidon
39
EPS yan etkileri diyince aklımıza hangi durumları getirmeliyiz?
Akatizi
Akut distoni
Parkinsonizm
Tardiv diskinezi
40
Akut distoni durumunu açıklayınız.
Dil, yüz, göz, boyun, ense, sırt kaslarında kasılmalar olur.
Tortikolis, opistotonus, laringospazm, okulojirik kriz
41
Akut distoni durumu %90 tedaviye başladıktan ne kadar süre içerisinde ortaya çıkar?
İlk üç gün
42
En yaygın EPS yan etkisi nedir?
Akatizi
43
Akatizi nedir?
Yerinde duramama, uzun süre oturma, sürekli dolaşma, yürüme isteği
44
Akatiziye en sık hangi atipik antipsikotik neden olur?
Aripiprazol
45
Akatizi tedavisinde hangi ilaçlar etkilidir?
BDZ
B-bloker
46
Nigrostriyatal yolakta dopamin çekilmesine bağlı hangi yan etki görülür?
Parkinsonizm
47
Parkinsonizm başlığı içinde hangi bulgular vardır?
Tremor, rijidite, bradikinezi, maske yüz
Deride yağlanma, tükürük artışı, tek düze konuşma
Öne doğru eğik yürüme
48
Tardiv kelimesi ne anlama gelir?
Geç
49
Tardiv diskinezi bulgusunu açıklayınız.
Dudak, dil ve ağız kenarında istemsiz kasılmalar olur.
Ellerde koreiform hareketler, bacak-kalçada atma hareketleri
Geç başlar (3 ay)
50
Tardiv diskinezi ne ile tetiklenir, ne ile kaybolur?
Stresle tetiklenir, uykuda kaybolur.
51
Tardiv diskinezi için risk faktörleri nelerdir?
Uzun süre - Yüksek doz AP kullanımı
Yaşlı - kadın
DM - MR - Beyin Zedelemesi
52
Tardiv diskinezi durumunda nasıl tedavi yapılır?
Klozapine geçilip doz azaltılır.
53
Tardiv diskinezi durumunda antikolinerjik kullanmak nasıl etki gösterir?
Tabloyu daha da kötüleştirir.
54
Tavşan tremoru nedir?
Dudaklarda hızlı Tremor vardır.
Uykuda sürer.
55
Tavşan tremorunda dilde Tremor görülür mü?
Hayır
56
Tavşan tremoru nasıl tedavi edilir?
Antikolinerjik
57
Malign Nöroleptik Sendrom'u açıklayınız.
- Yüksek ateş, rijidite, otonom SSS etkinliğinde artma (Taşikardi, HT)
- Bilinç bulanıklığı, terleme, Tremor, inkontinans, yüksek serum CK, lökositoz
- DTR'lerde artma, rabdomyoliz, ölüm
58
Malign Nöroleptik Sendrom tedavisini açıklayınız.
Dantrolen, bromokriptin, benzodiazepin, EKT
59
Düşük potensli antipsikotiklerde sık görülen yan etkiler nelerdir?
ANTİ KOLİNERJİK
Ağız kuruluğu
Midriyazis
Görme bulanıklığı
Taşikardi
Konstipasyon
Bellek bozukluğu
Deliryum
60
En sık görülen antipsikotik yan etkisi nedir?
Ortostatik HT
61
Metabolik Sendrom gelişme riski yüksek antipsikotikler nelerdir?
Klozapin
Olanzapin
Ketiyapin
62
Lityum hangi durumlarda kullanılır?
Akut mani döneminin tedavisinde
Bipolar bozukluğun koruyucu tedavisinde
Yineleyici depresyonda koruyucu tedavi
Tedaviye dirençli depresyonda koruyucu tedavi
Nötropeni tedavisi
63
Duygudurum dengeleyiciler nelerdir?
Lityum
Sodyum valproat
Lemotrijin
Karbamazepin
64
Lityumun etki mekanizmasını açıklayınız.
Hücre zarında inotol fostanazı inhibe eder.
Adenilat siklaz üzerinden c-AMP oluşmasını engeller.
Hipokampüste 5HT salınımını artırır.
65
Lityum c-AMP oluşumunu engellediği için hangi yan etkilere sebep olur?
Vazopressin ve TSH'a yanıtsızlık
Bunlar da nefrojenik Dİ ve hipotiroidiye neden olur.
66
Lityum kullanmadan önce hangi tetkikler yapılır?
Kilo, VKİ
GFR (BUN, Kre)
EKG
TFT (Tiroid Fonksiyon Testi)
Ca miktarı
67
Lityum kullanırken izlem sırasında hangi tetkikler yapılır?
Serum Li (3 ayda bir)
BUN, Cre (6 ayda bir)
TFT (6 ayda bir)
Ca (yılda bir)
Kilo
68
Lityumdan etkilenmediği için lityum kullanan hastalarda tercih edilen diüretik nedir?
Furosemid
69
Lityum dozu akut manide ve koruyucu tedavide nasıl ayarlanır?
Akut mani: 0,8-1,2 mEq/L
Koruyucu tedavi: 0,6-0,8 mEq/L
70
Lityum dozu hangi miktarın üzerine çıktığında toksiktir?
>1,5 mEq/L
71
Lityum yan etkileri nelerdir?
Bulantı, Tremor, polidipsi, poliüri, iştah artışı, kilo alımı
Guatr
Hipotiroidi
Hiperparatiroidi
Hiperkalsemi
72
Lityum neden yaşlılara ilk aşamada verilmez?
Böbreğe etkileri
Bellek, dikkat ve yürütücü işlevlerde bozukluklar
73
Lityumun tetatojenik yan etkisi nedir?
Ebstein anomalisi
74
Lityumun dermatolojik yan etkisi nedir?
Deride döküntü
Alopesi
75
Lityum intoksikasyonu durumunu açıklayınız.
>2.0 mEq/L
Tremor, baş dönmesi, bulantı, kusma, dizartri, ataksi, uyku hali, delirium, koma, ölüm
76
Lityum intoksikasyonu tedavisini açıklayınız.
Kusturma, sıvı elektrolit tedavisi
Osmotik diürez, Na laktat, hemodiyaliz
Hemofiltrasyon
77
Akut mani dönemine etki eden depresif döneme etki etmeyen duygudurum düzenleyici nedir?
Valproat
78
Valproatlar nelerdir?
Depakin, Konvulex, Navarin
79
En teratojen duygudurum düzenleyici nedir ve bu ilaçlar neye neden olurlar?
Valproattır.
Nöral tüp efektlerine neden olurlar?
80
Valproat yan etkileri nelerdir?
Kilo artışı, bulantı, alopesi
KCFT yüksekliği, trombositopeni, PCOS
Akut pankreatit
81
Valproatın etkin kan düzeyi nedir?
50-120 mg/ml
82
Karbamazepin nasıl etki gösterir?
GABA'yı artırır.
Glutamatı azaltır.
DA ve NA döngüsünü azaltır.
83
Karbamazepin Hematolojik olarak nasıl etki gösterir?
KCFT yüksekliği
Trombositopeni
Hiponatremi
Lökopeni
84
Karbamazepin hangi tetatojenik etkiyi gösterir?
Nöral tüp defekti
85
Lamotrijinin en ciddi yan etkisi nedir?
Toksik Epidermal Nekroliz (Stevens-Johnson Sendromu)
86
Mani dönemine etkisiz depresyon döneminde etkin duygudurum düzenleyici nedir?
Lamotrijin
87
Lamotrijin hangi tip bipolar bozuklukta kullanılabilir?
Tip 2 BB --> Mani yok, depresyon baskın
Lamotrijin de maniye etkisiz depresyona etkili
88
Antidepresan ilaçlar hangi durumlarda kullanılır?
Depresyon
YAB (Yaygın Anksiyete Bozukluğu)
SAB
OKB
TSSB
Yeme bozukluğu
89
Antidepresan ilaçların neredeyse tamamı ne üzerinden etki eder?
NA ve 5HT
90
TCA'lar nelerdir?
İmipiramin
Klomipiramin
Amitriptilin
Opipramol
91
SSRI'lar nelerdir?
Fluoksetin
Paroksetin
Sertalin
Fluvoksemin
Essitalopram
92
SNRI'lar nelerdir?
Venlaflaksasin
Duloksetin
Milnasipran
93
Enüresiz nocturna hastalığında kullanılan TCA nedir?
İmipiramin
94
OKB hastalığında kullanılan TCA nedir?
Klomipiramin
95
TCA'ları hangi durumlarda vermemeliyiz?
Yaşlı hastalar (Antikolinerjik yan etkiler)
Aktif suicid şikayeti
96
TCA toksikasyonlarında mide yıkanması neden gereksiz görülmemelidir?
Antikolinerjik etkileri nedeniyle midede uzun kalan ilaçlardır.
97
SSRI'lar nasıl etki gösterir?
Post sinaptik receptor don regülasyonu ile klinik etki yapar. (Sinaptik aralıkta serotonin birikmesiyle değil.)
Serotonin geri alımını inhibe eder.
98
>20 mg/gün kullanımında QTc uzaması yapan SSRI nedir?
Essitalopram
99
En uzun yarı ömüre sahip olan ve bu nedenle çekilme belirtisine neden olmayan SSRI nedir?
Fluoksetin
100
Sigma reseptörleri ile etki gösterdiği için anksiyolitik ve antipsikotik etki gösteren SSRI nedir?
Sertalin
101
Antikolinerjik etkisi en belirgin SSRI nedir?
Paroksetin
102
SSRI'larda gözlenebilen 5HT çekilme sendromunu açıklayınız.
Sersemlik, baş dönmesi, uykusuzluk, yorgunluk, anksiyete, bulantı, grip benzeri semptomlar
103
SSRI'larda gözlenebilen seratonerjik sendromu açıklayınız.
Konfüzyon, ateş, terleme, Tremor, myoklonik kasılma, rabdomyoliz, böbrek yetmezliği, ölüm
104
Dopamin artışı yaptığı için ağrı azaltıcı etkili olmasından dolayı fibromyalji ve nöropatik ağrıda kullanılan ilaç grubu nedir?
SNRI'lar
105
Somatik bozukluklarda giden depresyonda kullanılan ilaç grubu nedir?
SNRI'lar.
106
Kilo aldırmayan, hızlı canlandırıcı etkisi olan, sigarayı bırakmada da etkili, yüksek dozda nöbet-psikoz yapabilen ilaç nedir?
Bupropion
107
5HT2A antagonisti olup eskiden antidepresan olarak kullanılsa da artık hipnotik amaçlı uyku bozukluğu tedavisinde kullanılan ilaç nedir?
Tradazon
108
Özellikle atipik depresyonda etkili ilaç nedir?
Maklobemid (MAO inhibitor)
109
Anksiyolitik ilaçlar nelerdir?
Benzodiazepinler
Buspiron
Antiepileptikler
Antihistaminikler
B blokörler
110
Benzodiazepinlerin içinde hangi ilaçlar vardır?
Alprazolam
Diazepam
Lorezepam
Midazolam
Flurazepam
Medazapam
111
Uzun ve kısa etkili benzodiazepinler nelerdir?
Uzun --> Flurazepam (en uzun), Diazepam
Kısa --> Midazolam (en kısa)
112
Uzun ve kısa etkili benzodiazepinler etki sürelerinden dolayı sırasıyla hangi amaçlarla kullanılır?
Uzun etkili --> Anksiyolitik
Kısa etkili --> Hipnotik
113
5HT1A parsiyel agonisti, bağımlılık yapmayan, dikkat boz-sedasyon-kilo alımı yapmayan, YAB'da kullanılan ilaç nedir?
Buspiron
114
Benzodiazepinlerin bir tanesi hariç hepsi nasıl metabolize edilir?
KC sp450 sistemi ile
115
Lorezepam nasıl metabolize edilir?
KC'de glukronize olarak idrarla atılır.
116
Antiepileptikler nasıl etki gösterirler?
Ca kanalının alfa 2 ünitesine bağlanarak nöron uyarılabilirliğini azaltırlar.
117
Çarpıntı, terleme, titreme gibi anksiyetenin otonomi bulguları varlığında ve performans anksiyetesine kullanılan anksiyolitik ilaç nedir?
Propanolol
118
Demansta kullanılan kolinesteraz inhibitörleri ve NMDA reseptör antagonistleri nelerdir?
Kolinesteraz inhibitörleri --> Donezepil, Rivastigmin, Galantamin
NMDA reseptör antagonistleri --> Memantin
119
Bağımlılık ilaçları nelerdir?
Disülfiram
Akamprosat
Naltrekson
Nalmafen
Bupropion/nalokson
Vareniklin
120
Asetaldehitdehidrogenaz inhibitörü olan ve alkol bağımlılığında kullanılan ilaç nedir?
Disülfiram
121
Glutamatı NMDA üzerinden azaltan, GABA'yı artırarak alkol alma isteğini azaltan ilaç nedir?
Akamprosat
122
Opioid reseptörlerine bağlanarak alkolün ödül sistemindeki etkinliğini bozan ilaç nedir?
Naltrekson
123
Alkolü tamamen bırakmayıp azaltmak isteyenlerin tercih ettiği, içilen miktarı azaltmaya yarayan, yalnızca gerektiğinde kullanılan ilaç ve etki mekanizması nedir?
Nalmafen - Opioid antagonisti
124
Opioid bağımlılığında çekilme belirtilerini azaltan kısmi opioid antagonisti nedir?
Buprenorfin
125
Opioid çekilme belirtilerini azaltan tam opioid antagonisti nedir?
Nalokson
126
Sigara bırakma tedavisi için geliştirilmiş a4B2 nikotinin asetilkolin reseptörlerine kısmen, a7 nikotinin reseptörlerine tam agonist etki gösteren ilaç nedir?
Vareniklin
127
