quiz 2

Question 1

Inna nazwa przemiany materii i energii?

Answer 1

• PRZEMIANA MATERII I ENERGII = METABOLIZM

Question 2

2. czym jest przemiana materii i energii?

Answer 2

• METABOLIZM:
  
  • oznacza zmianę, czyli procesy podczas, których następuje zmiana energii chemicznej z pożywienia na:
    
    • energię mechaniczną:
      
      • skurcz-rozkurcz mm. szkieletowych, gładkich, sercowego -> RUCH NEUROPLAZMY W NEURONACH
    • energię użyteczną biologicznie:
      
      • praca pompy sodowo-potasowej
      • procesy podziału komórki i biosyntezy białka: komórka produkuje białka dla siebie np.
        
        • enzymy
        • białka błony komórkowej
        • białka wydzielone na zewnątrz - hormony
    • energię cieplną:
      
      • ok. 70% z rozpadu ATP uwalnia w postaci ciepła
      • 100% energii pozyskiwanej z rozpadu ATP jest uwalniania w postaci ciepła
  • miara metabolizmu: ILOŚĆ CIEPŁA/ uwolniony w czasie -> ciepło to sposób przekazywania energii cieplnej
    
    • jednostki ciepła: 1kJ = 0,24kcal
    • 1kcal ‎ = 4,184kJ
  • reakcja:
    
    • rozpadu = katabolizmu = reakcja egnoenergetyczna
      
      • powstaje energia zamknięta w ATP warunkuje REAKCJE SYNTEZY
    • syntezy = anabolizmu w komórkach = reakcja endoenergetyczna
      
      • energia jest potrzebna do energii uwalnianej z ATP

Question 3

3. podstawowa przemiana materii = podstawowy wydatek energetyczny – od czego
   zależy (4 czynniki)

Answer 3

• Podstawowa przemiana materii (PPM), czyli podstawowy wydatek energetyczny, to ilość energii, jaką organizm zużywa w spoczynku, żeby podtrzymać podstawowe funkcje życiowe (oddychanie, krążenie, praca mózgu itd.).
• Od czego zależy? (4 podstawowe czynniki):
  
  1. Masa ciała i powierzchnia ciała – większe ciało = więcej komórek = większe zużycie energii.
  2. Wiek – im młodsza osoba, tym wyższa PPM (ze względu na intensywniejszy metabolizm).
  3. Płeć – mężczyźni zwykle mają wyższe PPM niż kobiety (bo więcej masy mięśniowej).
  4. Skład ciała – więcej mięśni = wyższa PPM; tłuszcz spala mniej energii niż mięśnie.

Question 4

4. warunki wyznaczania podstawowej przemiany materii

Answer 4

• Podstawowa przemiana materii (basal metabolic rate: BMR) = podstawowy metabolizm = podstawowy wydatek energetyczny
• Podstawowa przemiana materii to najniższy poziom przemian energetycznych (rozpad i resynteza ATP) w naszym organizmie dostarczający energii do podstawowych funkcji fizjologicznych, czyli do zachowania przy życiu.
  
  • Czyli ile energii potrzebujemy, aby utrzymać się przy życiu
• Warunki wyznaczania BMR:
  
  • Na czczo (12-14 godz. po ostatnim posiłku),
  • spokój fizyczny i psychiczny – spoczynek (po 1 godzinie leżenia),
  • po 3-dniowej diecie bezbiałkowej,
  • warunki termicznie neutralne (temperatura otoczenia +20°C).
  • BMR wyrażana w kaloriach (kilokaloriach) oraz MET:
    
    • Wartość BMR: ≈1kcal/kg masy ciała/godzinę lub 1 MET
  • Spoczynkowa przemiana materii (resting metabolic rate: RMR) - określona w tych warunkach z wyłączeniem stanu na czczo.

Question 5

5. ponadpodstawowa przemiana materii – od czego zależy? (4 czynniki)

Answer 5

PONADPODSTAWOWA PRZEMIANA MATERII:
* ponadpodstawowa przemiana materii = ponadpodstawowy wydatek energetyczny
* CZYNNIKI:
* Wysiłek fizyczny;
* praca umysłowa,
* niska lub wysoka temperatura otoczenia,
* stan zdrowia: stany chorobowe → wzrost metabolizmu, ale w przypadku
* niedoczynności tarczycy spadek metabolizmu,
* stan odżywienia (niedożywienie → spadek metabolizmu),
* termiczny efekt pożywienia (thermic effect of food: TEF):
* Efekt termiczny pożywienia (thermic effect of food: TEF) - specyficzne działania dynamiczne, polega na zwiększeniu metabolizmu po posiłku.
* Wzrost ten związany z wydatkiem energetycznym spożycia, trawienia, wchłaniania, transportu dokomórkowego i magazynowanie pokarmu w komórkach.

Question 6

6. kalorymetria bezpośrednia i pośrednia – cel, na czym polegają?

Answer 6

KALORYMETRIA:
* Kalorymetria bezpośrednia:
* co to?
* To metoda pomiaru podstawowej przemiany materii (PPM) - sprawdzamy, ile ciepła twoje ciało oddaje do otoczenia, a to ciepło = zużyta energia.
* Wyznaczenie rzeczywistego wydatku energetycznego organizmu w stanie spoczynku (czyli dokładna wartość PPM).
* Na czym to polega?
* Organizm ludzki wytwarza ciepło podczas wszystkich procesów metabolicznych (np. oddychanie komórkowe).
* Kalorymetria bezpośrednia to:
* 1. Umieszczenie osoby w specjalnej komorze kalorymetrycznej – to szczelne pomieszczenie izolowane termicznie.
* 2. Pomiar ilości ciepła oddawanego przez ciało – mierzy się zmianę temperatury wody (lub powietrza), która krąży wokół komory.
* 3. Na podstawie ilości tego ciepła wylicza się zużytą energię (w kcal lub kJ).
* Przykład: jeżeli organizm odda 1 kcal ciepła, to oznacza, że spalił 1 kcal energii.

• Kalorymetria pośrednia: na podstawie poboru tlenu i wskaźnika wymiany gazowej RER.
  
  • Opiera się na ocenie poboru tlenu i produkcji dwutlenku węgla, których ciśnienie parcjalne (ilość cząsteczek) w powietrzu jest mierzona przy użyciu analizatora gazów oddechowych.
  • Aby oszacować tempo metabolizmu (innymi słowy wydatek energetyczny) poza poborem i zużyciem tlenu VO₂ potrzebujemy również znać inny wskaźnik:
    
    • Współczynnik wymiany gazowej RER (respiratory exchange ratio)
    • RER = VCO₂/VO₂
  • obliczenia dla mocnych agentów:

Question 7

7. inne metody niekalorymetryczne – czyli na podstawie czego (2 przykłady) możemy

Answer 7

• Metody niekalorymetryczne: na podstawie:
  
  • powierzchni ciała,
  • wieku,
  • składu ciała,
  • tętna

Question 8

8. jak obliczyć tempo metabolizmu podstawowego?

Answer 8

Obliczanie swojego TEMPA METABOLIZMU PODSTAWOWEGO = BMR = podstawowy wydatek energetyczny
* Wzór Harrisa-Benedicta służące do oszacowania PPM (dla dzieci i dorosłych, bez względu na wiek):
* Kobiety (kcal) PPM= 665,09 + 9,56 x masa ciała [kg] + 1,85 x wysokość ciała [cm] – 4,67 x wiek
* Mężczyźni (kcal) PPM= 66,47 + 13,75 x masa ciała [kg] + 5 x wysokość ciała [cm] – 6,75 x wiek
* Wzór Mifflin-St Jeor:
* Mężczyzna: 9,99 x masa ciała + 6,25 x wzrost – 4,92 x wiek + 5
* Kobieta: 9,99 x masa ciała + 6,25 x wzrost – 4,92 x wiek – 161
* [masa ciała w kg, wzrost w cm, wiek w latach]

Question 9

9. czym jest RER, o czym nas informuje i dlaczego RER podczas i/lub po zakończeniu wysiłku wzrasta do ponad 1,0?

Answer 9

• co to?
  
  • RER (respiratory exchange ratio): Współczynnik wymiany gazowej
    
    • to stosunek ilości wydychanego dwutlenku węgla (VCO₂) do ilości zużywanego tlenu (VO₂)
    • RER = VCO₂/VO₂
• o czym nas informuje?
  
  • RER mówi nam z jakiego rodzaju substratów energetycznych (tłuszcze, węglowodany) organizm czerpie energię podczas spoczynku lub wysiłku.
  • dane:
    Tabela RER (Respiratory Exchange Ratio)

RER Równ. en. [kJ] Udział substratów w uwalnianiu energii
% węglowodanów
0,707 19,62 0
0,82 20,19 40,30
0,94 20,81 80,70
1,00 21,12 100

➡️ W spoczynku
📈 Gdy wzrasta tempo metabolizmu:
wysiłek fizyczny, umysłowy, stres emocjonalny

• dlaczego?
  
  • Podczas wysiłku:
    
    • Im intensywniejszy wysiłek, tym organizm bardziej przechodzi na spalanie węglowodanów, bo dają szybszy dostęp do energii.
      
      • RER zbliża się do 1,0 lub przekracza 1,0, bo:
        
        • więcej CO₂ powstaje z buforowania mleczanu (reakcja kwasu mlekowego z wodorowęglanami),
        • oddech staje się szybszy → wzrost wentylacji → wzrost VCO₂.
  • Po wysiłku (faza regeneracji):
    
    • Przez chwilę RER może pozostać podwyższony, bo organizm:
      
      • usuwa nadmiar CO₂,
      • nadal spala głównie węglowodany (odbudowa glikogenu),
      • przywraca równowagę kwasowo-zasadową (kompensuje zakwaszenie).

Question 10

10. MET, ile wynosi, do czego jest używane?

Answer 10

• MET (metabolic equivalent): równoważnik metaboliczny:
  • 1 MET ≈ 3,5 ml O₂ / kg m.c. / min
  • 1 MET ≈ 1 kcal / kg m.c. / godz
• Przykłady:
  • siedzenie: 1 MET
  • marsz (4,8 km/h): 3,3 METs
  • trucht: 7,0 METs
  • podskoki na skakance: 10,0 METs
• używa się także do określenia intensywności wysiłku:
• Intensywność wysiłku (tabela)

Intensity VO₂ +heart. %HR max %VO₂ max
Very Light ≤30 ≤57 ≤37. ≤9. ≤2.4
Light 30–40. 57–64 37–45 9–11 <4.8
Moderate 40–59 64–76 46–63 12–13 4.8–7.1
Vigorous 60–89 77–95 64–90 14–16 7.2–10.1
Near Maximal to Maximal ≥90 ≥96 ≥91 17–19 ≥10.2

Question 11

11. substance odżywcze: węglowodany, tłuszcze, białko – ile energii dostarcza 1g i 3 przykładu produktów bogatych w każde z nich.

Answer 11

• Węglowodany (cukry)
  
  • Ilość energii z 1 g: 4 kcal
  • Przykłady produktów bogatych w węglowodany:
    • Chleb pszenny
    • Makaron
    • Ziemniaki
• Tłuszcze
  
  • Ilość energii z 1 g: 9 kcal
  • Przykłady produktów bogatych w tłuszcze:
    
    • Masło
    • Olej roślinny (np. rzepakowy, słonecznikowy)
    • Orzechy (np. włoskie, migdały)
• Białko
  
  • Ilość energii z 1 g: 4 kcal
  • Przykłady produktów bogatych w białko:
    
    • Jajka
    • Pierś z kurczaka
    • Twaróg

Question 12

12. czym jest efekt termiczny pożywienia i jak można go zwiększyć? (2 czynniki)

Answer 12

• Efekt termiczny pożywienia (thermic effect of food: TEF), zwany także specyficznym działaniem dynamicznym (lub termogenezą indukowaną dietą), polega na zwiększeniu tempa metabolizmu i uwalnianiu ciepłą po posiłku,
  
  • Wzrost ten związany z wydatkiem energetycznym:
    
    • spożycia (rozdrabnianie pokarmu),
    • trawienia,
    • wchłaniania,
    • transportu dokomórkowego i magazynowania (np. glukozy w formie glikogenu) pokarmu w komórkach.
  • Jak zwiększyć TEF?
    
    • 1. Więcej białka w posiłkach
         * Wrzucaj do każdego posiłku: jajka, twaróg, mięso, rośliny strączkowe, tofu.
    • 2. Wybieraj produkty nieprzetworzone
         * pełne ziarna > białe pieczywo,
         * brązowy ryż > biały,
         * warzywa surowe > gotowane na miękko.
    • 3, Więcej błonnika: Błonnik nie trawi się łatwo
      
      • warzywa,
      • owoce ze skórką,
      • otręby,
      • nasiona chia,
      • płatki owsiane.
    • 4. Żucie
         * więcej gryzienia = wyższy wydatek energii.
         
         • sałatki
    • 5. Dodaj przyprawy termogenne
         * Ostrość podkręca metabolizm – np. papryczka chili, pieprz cayenne, imbir.

Question 13

13. Skąd pochodzi ciepło w naszym organizmie?

Answer 13

CIEPŁO W ORGANIZMIE: pochodzi w większości z rozpadu ATP (oddawanie ciepła to efekt uboczny rozpadu)
* wyzwalanie ciepła jest niejednakowe, ciepło jest wydzielane:
* w spoczynku: najwięcej przez wątrobę
* w strefie komfortu cieplnego:
* 1 kcal (4,184 kJ)/kg masy ciała/godzinę (podstawowa przemiana materii)
* w ruchu: najwięcej przez mięśnie szkieletowe
* w strefie komfortu cieplnego:
* 12 kcal/min, czyli 720 kcal/godzinę.

Question 14

14. Wymień 4 sposoby (tylko nazwy) oddawania ciepła przez naszą skórę.

Answer 14

• SPOSOBY ODDAWANIA CIEPŁA PRZEZ SKÓRĘ:
  
  • promieniowanie: tracimy ciepło poprzez różnicę temperatur ciała i otaczającego środowiska.
  • unoszenie (konwekcja): cząsteczki powietrza stykając się ze skórą, ulegają ogrzaniu i po chwili unoszą się ku górze
  • przewodzenie: wymiana ciepła z ciałem stykającym się nieruchomo ze skórą
  • wydzielanie potu i parowanie: Pot musi odparować z powierzchni skóry, aby spowodować utratę ciepła.

Question 15

15. Wewnętrzna tempertura ciała wynosi około?

Answer 15

• WEWNĘTRZNA TEMP. CIAŁA: 37 oC (36-38 oC)

Question 16

16. W jaki sposób nasz organizm reaguje na ciepło, a jak na zimno?

Answer 16

• CIEPŁO: podwyższenie temp. krwi
  
  • rozszerzenie naczyń krwionośnych w skórze - zwiększenie skórnego przepływu krwi (zaczerwienienie skóry),
  • wzmożone wydzielanie potu,
  • przyśpieszenie akcji serca i wzrost wentylacji minutowej płuc,
  • pobudzenie ośrodka hamującego drżenie mięśniowe w śródmózgowiu
• ZIMNO: obniżenie temp. krwi
  
  • Aktywacja tkanki brunatnej, czyli produkcji ciepła na drodze bezdrżeniowej: TERMOGENEZA BEZDRŻENIOWA
  • „Gęsia skórka” – skurcz mięśni przywłosowych na skórze – ciepło jest zatrzymywane.
  • uruchomienie TERMOGENEZY DRŻENIOWEJ - drżenie mięśniowe, czyli „dreszcze”.
  • Wzrost tempa metabolizmu poprzez:
    
    • pobudzenie układu współczulnego,
    • uwalnianie do krwi hormonów zwiększających tempo metabolizmu, tym samym produkcję ciepła (noradrenalina, hormony tarczycy).
  • Centralizacja przepływu krwi i ograniczenie przepływu krwi przez skórę.

Question 17

17. Ośrodek termoregulacji znajduje się w…

Answer 17

• OŚRODEK TERMOREGULACJI: znajduje się w podwzgórzu mózgowym

Question 18

18. Jakie są efektory ośrodka termoregulacji?

Answer 18

• EFEKTORY OŚRODKA TERMOREGULACJI:
  
  • Układ krążenia – regulacja przepływu krwi.
  • Układ oddechowy – regulacja wentylacji minutowej płuc.
  • Gruczoły potowe – produkcja potu, który musi odparować.
  • Tkanka mięśniowa – „termogeneza drżeniowa”.
  • Brunatna tkanka tłuszczowa

Question 19

19. Czym jest termogeneza bezdrżeniowa a czym drżeniowa?

Answer 19

• TERMOGENEZA BEZDRŻENIOWA: To produkcja ciepła bez skurczów mięśni (czyli bez drżenia). Odbywa się głównie dzięki tkance tłuszczowej brunatnej (BAT – brown adipose tissue) i układowi nerwowemu.
• TERMOGENEZA DRŻENIOWA: To produkcja ciepła przez rytmiczne, mimowolne skurcze mięśni – czyli klasyczne drżenie przy zimnie.

Question 20

20. Termoreceptory w skórze: zimna i ciepła – jakie są ich nazwy?

Answer 20

• TERMORECEPTORY w skórze:
  
  • ciepła: ciałka Ruffiniego,
  • zimna: ciałka Krauzego
  • termodetektory (w podwzgórzu mózgowym)

Question 21

21. Wydolność tlenowa: od czego zależy? (1 czynnik genetyczny, 4 czynniki niegenetyczny (zmieniający się pod wpływem treningu aerobowego), czyli innymi słowy co w układzie sercowo-naczyniowym (w tym krwi), oddechowym i termoregulacyjnym będzie decydowało o tym, że dana osoba będzie miała wysoki poziom wydolności tlenowej?

Answer 21

• CZYNNIKI GENETYCZNE:
  
  • Maksymalna pojemność minutowa serca (Qmax) uwarunkowana budową serca
    
    • Osoby genetycznie predysponowane mogą mieć większe serce (szczególnie lewej komory), co umożliwia większy wyrzut serca (SV) i tym samym większy przepływ tlenu.
    • To ogranicza maksymalną wydolność u osób z mniejszym „sercem atletycznym”.
  • Rodzaj włókien mięśniowych:
    
    • przewaga ilości włókien wolnokurczliwych typu I w mięśniu(ach), będzie przystosowywała do wysiłków z przewagą przemian tlenowych (wysiłki wytrzymałościowe).
  • Typ budowy ciała:
    
    • w pewnym stopniu może decydować o tym, czy osoba bedzie lepiej przystosowana do wysiłków tlenowych (ektomorf), czy innych - masa i wysokość (większe płuca u osób o większym rozmiarze ciała) , skład ciała (ile tkanki mięśniowej, ile tłuszczowej), proporcje ciała.
• TRENING AEROBOWY:
  
  • to trening przygotowujący do długotrwałego wysiłku fizycznego
  • przeważają przemiany tlenowe
  • jest bez dużych zmian homeostazy
  • powrót do wartości spoczynkowych jest szybki
• CZYNNIKI NIEGENETYCZNE: pod wpływem treningu AEROBOWEGO:
  
  • ukł. sercowo-naczyniowy:
    
    • Zwiększenie objętości wyrzutowej serca (SV)
      
      • Trening poprawia kurczliwość serca i zwiększa jego objętość.
      • Skutkuje to zwiększoną pojemnością minutową serca (Q = SV × HR), co oznacza więcej krwi (i tlenu) dostarczanej do mięśni.
    • Zwiększenie gęstości naczyń włosowatych (KAPILARYZACJA)
      
      • Trening powoduje rozrost naczyń włosowatych w mięśniach.
      • To poprawia dyfuzję tlenu z krwi do komórek mięśniowych i lepsze usuwanie metabolitów.
  • ukł. oddechowy:
    
    • Pojemność życiowa płuc: im większa pojemność życiowa płuc, tym więcej powietrza jest wdychane i tlen jest rozprowadzany do mięśni wydajniej
      
      • Trening powoduje rozrost naczyń włosowatych w mięśniach.
      • To poprawia dyfuzję tlenu z krwi do komórek mięśniowych i lepsze usuwanie metabolitów
  • ukł. termoregulacyjny:
    
    • Usprawnienie mechanizmów termoregulacyjnych
      
      • Osoby wytrenowane szybciej się pocą i efektywniej oddają ciepło.
      • Dzięki temu organizm może dłużej pracować bez przegrzania, co opóźnia zmęczenie.

Question 22

22. Czym jest VO2max i na podstawie czego wiemy, że badany je osiągnął?

Answer 22

• VO2 max:
  
  • to maksymalny pobór tlenu,
  • to moment osiągnięcia pułapu tlenowego,
• wiemy, że badany osiągnął VO2 max gdy:
  
  • Zmniejszenie bądź utrzymanie VO₂ na stałym poziomie podczas dalszego wzrostu VE i HR.
  • Osiągnięcie wartości RER 1,1 lub większej.
  • Osiągnięcie przewidywanej wartości HRmax* lub zbliżanie się do niej.
  • Osiągnięcie stężenia mleczanu we krwi 8-10 mmol/l osocza lub więcej – nie oznaczane podczas zajęć.

Question 23

23. Ile mniej więcej wynosi VO2max u elitarnych biegaczy maratońskich, narciarskich lub kolarzy?

Answer 23

• VO2 max u:
  
  • biegaczy maratońskich/ narciarskich/ kolarzy:
    
    • M: kolarz, 97 mls, kg, min -1
    • F: maratonka, 72 mls, kg, min -1

Question 24

24. Test progresywny, na czym polega i cel jego wykonywania.

Answer 24

• TEST PROGRESYWNY: tzw. test ERGOSPIROMETRYCZNY, CPET (cardio-pulmonary exercise test)
  
  • mierzy odpowiedź ukł. sercowo-naczyniowego i oddechowego na wysiłek maksymalny* (submaksymalny < maksymalny < supramaksymalny)
  • protokół badania:
    
    • Protokół dostosowany do:
      
      • Wieku.
      • Płci.
      • Stanu zdrowia.
    • PRZEBIEG: Przewidywanej wydolności fizycznej (na podstawie m.in. poziomu aktywności fizycznej) – pozwoli to na dobranie takiego obciążenia*, które pozwala badanemu wykonywać wysiłek przez około 8-12 minut trenowanej dyscypliny sportu.
  • cel:
    
    • u sportowców: osoby o wysokim poziomie aktywności
      
      • Ocena poziomu (wyjściowego) wydolności tlenowej.
      • Wyznaczenie optymalnych obciążeń treningowych (objętość, intensywność, częstość) w treningu sportowym.
      • Ocena efektywności tych obciążeń.
    • pacjenci kardiologiczni: osoby o niskim poziomie aktywności:
      
      • diagnostyczny i prognostyczny:
        
        • Ocena czynności serca i płuc przed operacją – czy narządy te „wytrzymają” operację, która jest dużym stresem dla organizmu.
        • Określenie źródła duszności podczas codziennych czynności np. wczesne stadium choroby wieńcowej serca.
        • Ocena tolerancji wysiłkowej podczas wysiłku pomaga dobrać odpowiednie obciążenia treningu zdrowotno-rehabilitacyjnego - wysiłek o jakiej intensywności i objętości będzie najkorzystniejszy w rehabiltacji pacjenta.

Question 25

25. Wydolność beztlenowa: Podział

Answer 25

* WYDOLNOŚĆ BEZTLENOWA: to zdolność do wykonywania wysiłków krótkotrwałych z maksymalną intensywnością, czyli wysiłków, gdzie dominują przemiany beztlenowej resyntezy (odnawiania) ATP. * PODZIAŁ: * Wydolność fosfagenowa * Wydolność glikolityczna

Question 26

26. przykłady wysiłków o przewadze przemian beztlenowych.

Answer 26

WYSIŁKI O PRZEWADZE PRZEMIAN BEZTLENOWYCH: * Bieg na 60m * Bieg (na 100m u elitarnych sprinterów), na 200 m, * pływanie na 50 m. * W snowboardzie/narciarstwie przejazd na poręczy (rail’u), * rzut do kosza z dwutaktu

Question 27

27. Co zmienia się we włóknach mięśniowych w odpowiedzi na dobrze przeprowadzony trening beztlenowy? Co „dzieje” się z jednostkami motorycznymi?

Answer 27

* W odpowiedzi na dobrze przeprowadzony trening beztlenowy wlókna mięśniowe mogą ulec: * Zwiększeniu masy mięśniowej poprzez: * Hipertrofię mięśnia: * Miofibrilarna - dużo włókien, mało płynu * Sarkoplazmatyczna - mało włókien, dużo płynu * Hiperplazję - czyli zwiększenie liczby włókien mięśniowych poprzez podział włókien istniejących, bądź aktywację komórek satelitarnych, * Poprawę koordynacji nerwowo-mięśniowej poprzez: * pobudzenie większej liczby jednostek motorycznych w pracującym mięśniu; * zwiększoną synchronizację pobudzenia jednostek motorycznych → większa liczba włókien mięśniowych jest pobudzana w tym samym czasie. * Wzrost zdolności buforujących krwi * (podczas wysiłku – dzięki temu efektywne buforowanie jonów wodorowych, które powodują zakwaszanie krwi (spadek pH – zaburzenie homeostazy). * Bufor wodorowęglanowy (występujący w największym stężeniu we krwi): * H⁺ + HCO₃⁻ ↔ H₂CO₃ ↔ CO₂+ H₂O * Transformacje włókien mięśniowych IIX ↔ IIA * (jednak przejście włókien IIA w IIX zachodzi rzadko), ponadto II ↔ I w odpowiedzi na specjalistyczny trening: * trening oporowy/ sprinterski/ pliometryczny może wywołać przejście w kierunku włókien typu IIa (z typu IIX i typu I).

Question 28

28. Komórki satelitarne – czym są, jaka ich rola (krótko)

Answer 28

KOMÓRKI SATELITARNE: * czym są?: to kom. macierzyste w mięśniach szkieletowych * funkcja: regeneracja mięśni * mechanizm działania: * są pobudzane w wyniku uszkodzenia włókien mięśniowych z powodu wysiłku lub choroby * pobudzone: * mnożą się - poliferują * dzielą się - stają się kom. wyspecjalizowanymi np. mioblasty * naprawiają uszkodzone włókna przyłączając się do nich lub łączą się same ze sobą tworząc nowe włókna mięśniowe

Question 29

29. Na czym polega trening pliometryczny i jakie jest jego zastosowanie.5.

Answer 29

TRENING POLIMETRYCZNY: * zastosowanie: poprawia wydolność fosfagenową (patrz pyt. 4.1) * wykorzystuje cykl rozciągania i skracania mięśnia * → ruch wydłużający (skurcz ekscentryczny), * -> szybko następuje ruch skracający (skurcz koncentryczny). * Przykład: podskoki obunóż, na jednej nodze, skoki na skakance, wyskok dosiężny. * Jest to trening mocy mięśniowej. * Efekty: * poprawa sprężystości tkanki mięśniowej oraz łącznej budującej powięź i ścięgna mięśni; * poprawa koordynacji nerwowo-mięśniowej, * wzrost masy, siły oraz mocy mięśniowej.

Question 30

30. 2 testy oceniające poziomu wydolności beztlenowej, z krótkim opisem, jak wykonać i co dokładnie mierzą.

Answer 30

TESTY OCENIAJĄCE POZIOM WYDOLNOŚCI BEZTLENOWEJ: 1. Test Wingate: * polega na wykonaniu 30-sekundowego supramaksymalnego wysiłku na ergometrze rowerowym * co mierzy? * wydolność glikolityczną + wydolność fosfagenową 2. Test RAST (ocenia tzw. wytrzymałość szybkościową): * polega na jak najszybszym przebiegnięciu 6x35 m na bieżni. (pomiędzy każdym odcienkiem przerwa 10 s). * co mierzy? * wydolność glikolityczną

Question 31

31. DOMS – czym jest, 2 przyczyny, po jakim rodzaju skurczu mięśnia DOMS jest największy i dlaczego?

Answer 31

DOMS (Delayed Onset Muscle Soreness) – opóźniona bolesność mięśniowa, pojawia się 24–72 h po intensywnym wysiłku. 2 przyczyny: 1. Mikrourazy włókien mięśniowych. 2. Stan zapalny wywołany uszkodzeniami strukturalnymi (np. błon komórkowych, sarkomerów). Największy DOMS po skurczu ekscentrycznym, bo mięsień jest rozciągany mimo napięcia – to powoduje najwięcej mikrouszkodzeń.

Question 32

32. jakie mamy substraty energetyczne (poza samym ATP) w komórkach mięśniowych?

Answer 32

* Glikogen: rozkład podczas glikolizy * Triacylglicerole: mała intensywność wysiłku * Aminokwasy: auto-konsumpcja organizmu -> warunki ekstremalne * ATP: reakcja MIOKINAZOWA * Fosfokreatyna

Question 33

33. ile mniej więcej wynosi spoczynkowa pojemność minutowa serca (CO) a ile wentylacja minutowa płuc i do jakiej wartości mogą wzrosnąć podczas wysiłku maksymalnego?

Answer 33

SPOCZYNKOWA POJEMNOŚĆ MINUTOWA SERCA: CO około: 20 L/min u niewytrenowanych; WENTYLACJA MINUTOWA PŁUC: VE około: 100 L/min u niewytrenowanych - może wzrosnąć nawet do: 200 L/min u sportowców

Question 34

34. czy tętno to to samo co częstotliwość skurczów serca (HR)?

Answer 34

* HR (heart rate) – to częstość skurczów serca, czyli ile razy serce się kurczy w ciągu minuty. * Tętno – to fala ciśnienia, którą wyczuwamy na tętnicach (np. na nadgarstku), wynikająca z tych skurczów serca. Dzięki tętnu można sprawdzić HR Czyli: • Jeśli serce bije 70 razy/ 1 minutę = tętno: 70. • Ale: są sytuacje (np. niektóre zaburzenia rytmu serca), kiedy serce się kurczy, ale tętna nie wyczujesz, bo skurcz był za słaby, żeby „wypchnąć” krew – wtedy HR ≠ tętno. Podsumowując: Na ogół tętno i HR są tym samym, ale technicznie nie zawsze – tętno to to, co czujesz, HR to to, co robi serce.