Şişlər-ümumi

Question 1

Atipizmin növləri

Answer 1

Morfoloji atipizm
Funksional atipizm
Biokimyəvi atipizm
Antigen atipizmi

Question 2

Morfoloji atipizm

Answer 2

Struktur və ya arxitektural atipizm də adlanır
2 səviyyədə:toxuma və hüceyrə səviyyəsində olur
2 növü var:hüceyrə və toxuma atipizmi

Question 3

Toxuma atipizmi

Answer 3

Hər iki növ şiş zamanı rast gəlinə bilər—ən çox xoşxassəli şiş
Üzvün parenximası və stroması arasındakə əvvəlki nisbətin pozulması
Vəzili üzvlərdə sekretor şöbələrinin həcminin və formasının dəyişməsi
Lifli strukturlarının miqdarının dəyişməsi,liflərin əmələ gətirdikləri dəstənin qalınlaşması
Liflərin nizamlı düzülüşünün pozulması

Question 4

Hüceyrə atipizmi

Answer 4

Yalnız bədxassəli şişdə olur—əsas morfoloji kriteriya
Şiş hüceyrələri polimorfizm əldə edir
Hüceyrədə nüvə və sitoplazma arasındakı xarakter nisbət pozulur
İri hiperxrom nüvələr
Ribosom sayı artır
Müxtəlif ölçülü və formalı anormal mitoxondrilər
Patoloji mitozlar

Question 5

Biokimyəvi atipizm

Answer 5

Metabolik atipizm və ya histokimyəvi atipizm də adlanır
Anaerob qlikolitik proseslər üstünlük təşkil edir
Embrional toxumalardakı kimi hüceyrədə çoxlu miqdarda süd turşusu toplanır
Qana olan tələbatı normadan çoxdur
Anormal onkozülallar sintez edir
Bütün şiş toxumaları xolesterinlə,lipidlə,qlikogen və nuklein turşuları ilə zəngin olurlar

Question 6

Hepatositlərdə olan biokimyəvi atipizm

Answer 6

Şiş toxumasında çoxlu aminopeptidazalar

Question 7

Prostat vəz xərçəngində baş verən biokimyəvi atipizm

Answer 7

Turş fosfataza
Esteraza aktivliyi yüksəlir

Question 8

Antigen atipizmi

Answer 8

1.Virus tərəfindən əmələ gələn şiş antigenləri:nüvə antigenləri və membran antigenləri
2.Kanserogen maddələr tərəfindən əmələ gələn
3.transplantasiya tipli izoantigenlər—onkospesifik antigenlər
4.Embrional antigenlər—onkofetal—alfa-fetoproteinlər
5.heteroorqan antigenlər

Question 9

Anaplaziya

Answer 9

Şiş hüceyrəsinin həmin toxumanın embrional dövrdəki xüsusiyytərlərini əldə etməsi

Question 10

Differensiasiya səviyyəsinə görə şiş növləri

Answer 10

Differensiasiya etməmiş şişlər—q.müəyyən histogenezli şişlər—ən bədxassəli şişlər
Az differensiasiya etmiş şişlər—çox bədaxassəli şiş
Orta differensiasiya etmiş şişlər—hibrid şişlər də ola bilər,bir tipli də
Yüksək differensiasiya etmiş şişlər—

Question 11

Autosom-dominant ötürülən irsi onkoloji sindromlar

Answer 11

Yoğun bağırsaq polipozu
Gözün trolu qişasının bədxassəli neyroepiteloması
Retinoblastoma

Question 12

DNT-mənşəli autasom resessiv sindromları

Answer 12

Aplastik Fankoni anemiyası
Piqmentli kserodermiya

Question 13

EBV törədir

Answer 13

Berkitt limfoması
Limfoqranulomatoz bəzi növlərini
Nazofaringeal sahə karsinomaları

Question 14

Papilloviruslar—HPV tərəfindən törənən şişlər

Answer 14

Ziyillər
Cinsiyyət üzvü dərsiində,uşaqlıq boynunda,düz bağırsağın yastı epitelinin karsinomaları

Question 15

RNT tərkibli HLTV-1 virusları

Answer 15

Xronik limfositae leykoz
Bəzi limfomalar

Question 16

Retroviruslar

Answer 16

Sarkoma
Leykozlar

Question 17

Hepatit-B virusları

Answer 17

Hepatosellülar xərçəng

Question 18

Şiş patogenezi mərhələləri

Answer 18

Şişönü dəyişikliklər
Şişin formalaşması
Şişin böyüməsi

Question 19

Obliqat prekanserogen proseslər

Answer 19

Latent dövrdə olan xərçəng
Displaziyalar
Yoğun bağırsağın anadangəlmə polipozu

Question 20

Fakültətiv prekonserogen proseslər

Answer 20

Mədə xorası
Vərəm
Sirroz
Xronik hepatit
Metaplaziya
Sklerotik proseslər
Hiperplaziyalar

Question 21

Kanserogenez(şişin formalaşması mərhələsi) prosesinin mərhələləri

Answer 21

1.başlanğıc və mutasiya mərhələsi—genetik aparatında dəyişiklikləri
2.ekskresiya mərhələsi və ya modifikasiya mərhələsi—fenotipik dəyişiklərin üzə çıxması,proliferasiya

Question 22

Ekspansiv böyümə

Answer 22

Şiş böyüyərkən əteaf tocumanı sıxır—kompression işemiya—Xronik hipoksiya—fibroblastlar aktivləşir—kapsula
Boşluqlu üzvlərdəki xoşxassəli şişlər zamanı kapsula olmur
Əsasən xoşxassəli şişlərin böyümə üsulu
İstisna yerində xərçəng

Question 23

İnvaziv və infiltrativ böyümə

Answer 23

Ətrafdakı yumşaq toxumaların arasına yumşaq nahiyələrə doğru soxularaq onları məhv edir —yerini tutur
Aydın sərhədləri olmur—differensiasiya etməmiş və ya az dufferensiasiya etmiş şişlər

Question 24

Appozision böyümə

Answer 24

Yanındakı hüceyrəyə mutagen təsir edir—şiş hüceyrəsinə trnasformasiya edir—tədricən böyüyür

Question 25

Boşluqlu üzvlərin divar və mənfəzlərinə olan münasibətinə görə şişlərin böyümə növləri

Answer 25

Ekzofit böyümə Endofit böyümə

Question 26

Ekzofit böyümə

Answer 26

Mənfəzə doöru böyüməı-divardan kənara Mənfəz daralır və hətta tam tutula bilir Differensiasiya etmiş şişlər

Question 27

Endofit böyümə

Answer 27

Divar daxilində hər hansısa qatların arasında böyümə Obturasiya olmur Differensiasiya etməmiş şişlər

Question 28

Xoşxassəli şişlər

Answer 28

Homoloji şişlər Yüksək və ya orta differensiasiya etmiş şişlər Toxuma səviyyəsində morfoloji atipizm Ekspansiv yolla zəif böyümə Kapsul içərisində Metastaz vermir,yerli təsir edir—yan toxumaları sıxaraq Dəri və selikli qişalardan başlanğıc götürənlər—ekzofit böyümə—kapsulasız Maliqnizasiya edə bilər

Question 29

Bədxassəli şişlər

Answer 29

Yerişməmiş şişlər Aşağı(orta,yüksək də ola bilər) differensiasiyalı və ya differesnisasiya etməmiş Anormal və atipik İnvaziv və appozision böyümə Dəqiq sərhədləri—kapsulu olmur Hüceyrə atipizmi Heteroloji şişlər Metaztasvermə,Residivvermə,Orqanizmə yerli təsir,ümumi təsir(intoksikasiya,xərçəng kaxeksiyası,paraneoplastik sindromlar)

Question 30

Metastazvermə növləri

Answer 30

Limfogen Hematogen Kontakt və ya implantasion Qarışıq !!! Bəzən:likvorogen,yatrogen və ya inokulyativ şişlərə də rast gəlinir

Question 31

Limfogen metastazlar

Answer 31

Ən çox epitel toxumasının bədxassəli şişləri Limfa düyünündə qalan şiş buradada bölünüb çoxalaraq limfa düyününün böyüməsinə səbəb olur 3 stadiyası var

Question 32

Limfogen metastazların stadiyaları

Answer 32

Regionar limfa düyünlərinə metastaz Uzaq limfa düyünlərinə metastaz Hematogen metastaz

Question 33

Hematogen metastazvermə

Answer 33

Sarkomalar zamanı Həzm traktı metastazları —qapı venası vasitəsilə qaraciyərə baş verir Digər üzvlər isə əsasən ilk olaraq ağciyərə gəlir

Question 34

İmplantasion və ya kontakt metastaz

Answer 34

Kanseramatoz—üzvün bədxassəli şişinin ona bitişik seroz qişa boyunca yayılması

Question 35

Şişlərin orqanizmə təsiri

Answer 35

İntoksikasiya—ŞNA-alfa—kaxeksiya

Question 36

Paraneoplastik sindromlar

Answer 36

Simptomarik hiperkalsiemiya Simptomatik endokrinopatiyalar

Question 37

Bədxassəli şişlərin yerli təsiri

Answer 37

Destruktiv təsir

Question 38

Yerində xərçəng

Answer 38

Xoşxassəli şişlər və bədxassəli şişlər arasında orta mövqe Hüceyrə atipizmi Kapsula—metastaz vermirlər

Question 39

Psammomatoz cisimciklər

Answer 39

Şişin ikincili dəyişikliyi—kalsinoz —qumlu əhəng ocaqları

Question 40

Psammom cisimciklər hansı şişlərə xarakterikdir

Answer 40

Meningiomalar Qalxanabənzər vəz və yumurtalığın papilyar karsinomaları

Question 41

Psamomların əmələ gəlməsi ilə gedən şişlər adlanır

Answer 41

Psammomalar Aservulomalar

Question 42

Bədxassəli şişlərdə çoxlu qansızma ocaqlarının olma səbəbi

Answer 42

Şiş toxumasının içərisində olan qan damarlarının şiş hüceyrələri tərəfindən yeyilib dağılması—diabrosis qanaxma

Question 43

Bədxassəli şişlərdə şiş toxumalarının mərkəzində nekroz ocaqlarının olma səbəbi

Answer 43

Qan ağdamarlarının sürətlə böyüyən şişə yetməməsi

Question 44

Şişlərin təsnifatı

Answer 44

Q.spesifik lokalizasiyalı epitelial şişlər Epitelial şişlər—spesifik,orqano-spesifik Mezenximal şişlər Melanin əmələ gətirən toxuma şişləri Sinir sistemi və beyin qişalarının şişləri Qan sistemi şişləri Teratomalar

Question 45

Xoşxassəli qeyri-orqanospesifik epitelial şişlər

Answer 45

Papilloma Adenoma

Question 46

Papilloma ən çox harda rast gəlinir

Answer 46

Dərinin və bəzi selikli qişaların örtük epitelindən Ən çox dəridə,ağız boşluğu,qida borusunun,sidik yollarının,uşaqlıq yolunun selikli qişalarında Nadir hallarda hətta beyin mədəciklərinin divarında

Question 47

Papillomaların mikroskopik xüsusuiyyətləri

Answer 47

3 əsas xüsusiyyət 1.çoxlu məməciklərdən ibarətdir—hər məməcik ortada qan damarı və birləşdirici yoxuçadan ibarət stromadan və onun ıtrafında hiperplzxiyaya uğramış çoxlu yastı epiteldən yəni parenximadan ibarətdir 2.çoxlu miqdarda və ekspansiv yolla bölünən enli əsasa malikdir 3.məməciklərin hiperfunksiyası nəticəsində—şiş toxumasının səthində hiperkeratoz.

Question 48

Papilloma konsistensiyaları

Answer 48

Dəridə —bərk Sdlikli qişalarda—yumşaq Stromal elementlərin miqdarından asılıdır

Question 49

Papillomanın digər adı

Answer 49

Xoşxassəli yastı epitelli keratoz

Question 50

Adenoma

Answer 50

Kapsul daxilində Yumşaq konsistensiyalı Ağımtıl-çəhrayı Toxuma atipizmi Parenxima daha coxdu Bir nece mm-bir nece sm qədər Şiş toxuması—vəzli strukturlar və ya məməciklər əmələ gətirən prizmatik və kubabənzər epitel

Question 51

Adenoma növləri

Answer 51

Adenomatoz polip Fibroadenoma Alveolyar adenoma Tubulyar adenoma Trabekulyar adenoma Solid adenoma

Question 52

Asenomatoz polip

Answer 52

Şiş polip və ya vəzli polip Selikli qişalarda olur

Question 53

Fibroadenoma

Answer 53

Çoxlu kollagen lif Stroma üstünlük təşkil edir—şişin konsistensiyası bərk olur

Question 54

Alveolyar adenoma

Answer 54

Asinar adenoma Vəzlərin alveolyar parenximasından inkişaf edir Şiş toxuması kiçik cibəbənzər—asinar vəzli strukturlardan ibarətdir

Question 55

Tubulyar adenoma

Answer 55

Histoloji quruluşuna görə vəz axacağını xatırladır

Question 56

Trabekulyar adenoma

Answer 56

Tirli quruluşa malik şiş toxuması

Question 57

Solid adenoma

Answer 57

Kriboz adenoma—ələyəbənzər Şiç toxumasının İri vəzli strukturlarının içi hüceyrə ilə dolu olur

Question 58

Məməcikli adenoma

Answer 58

Papilyar adenoma—sistadenoma—kistadenoma Kistoz törəmələrdən təşkil olunur(kista)—polikistoz Kirğtaların mənfəzi şəffaf və ya sarımtıl-boz mayelerlə dolu olur

Question 59

Bədxassəli ümumi epitelial şişlərin növləri

Answer 59

Yastı epitelli xərçəng Adenokarsinoma Kolloid xərçəng Solid xərçəng Medulyar xərçəng Fibroz xərşəng Xırda hüceyrəli xərçəng Yerində xərçəng Dimorf xərçəng

Question 60

Yastı epitelli xərçəng

Answer 60

Epidermal xərçəng Dəridə və selikli qişalarda baş verir—prekanserogen proseslərdən sonra—metaplaziyadan sonra

Question 61

Yastı epitelli xərçəngin differensiasiyasına görə növləri

Answer 61

Buynuzlaşan Buynuzlaşmayan

Question 62

Buynuzlaşan yastı epitelli xərçəng

Answer 62

Yüksək və orta differensiasiyalı xərçəng Eleidin zülalı sintez edir bəzi qrup hüceyrələr Eleidin şiş hüceyrələrindən kənara çıxıb oksifil keratohialinə çevrilir—buynuz maddə

Question 63

Buynuzlaşan yastı epitelli xərçəngə niyə mirvari xərçəngi də deyilir

Answer 63

Çünki,buynuzlaşmış hissənin içində qalan və nekrizlaşmış şiş hüceyrələri—xərçəng mirvariləri adlanır

Question 64

Adenokarsinoma

Answer 64

Vəz xərçəngi Vəzli üzv epiteli və ya vəzli strukturların prizmatik epitelindən inkişaf edir Hüceyrə atipizmi Vəzli strukturlar bazal membrana malik olmurlar Differensiasiya dərəcəsinə görə 4 növü var

Question 65

Adenokarsinomanın quruluşuna görə növləri

Answer 65

Alveolyar və ya asinar adenokarsinoma Tubukyar adenokarsinoma Məməcikli adenokarsinoma

Question 66

Kolloid xərçəng

Answer 66

Sülikli xərçəng—selik kütləsi içərisində az diff etmiş və ya heç diff etməmiş atipik xərçəng hüceyrələri,bəziləri selik kütləsi içərisində məhv olur

Question 67

Solid xərçəng

Answer 67

Heç diff etməmiş atipik hüceyrələr Sıx yerləşmiş hüceyrələr—trabekulyar strukturlar—trabekulyar xərçəng də deyilir Trabekulyar və solid srtukturlar birləşdirici toxuma arakəsmələri ilə ayrılırlar Stroma və parenxima nisbəti eyni Bəzən kribroz,vəzəbənzər hətta vəzli strukturlar ola bilər Tez böyüyür,yayılır,metastaz verir

Question 68

Medulyar xərçəng

Answer 68

Solid xərçəngə bənzər—fərqi trabekulyar və solid strukturlar birbirindən !!!nazik!!! birləşdirici toxuma vasirəsilə ayrılır—parenxima üstünlük təşkil edir—yumşaq konsistensiyalı—beyin maddəsini xatırladır—beyinvari xərçəng Heç diff etməmiş hüceyrələr—metastazlar

Question 69

Fibroz xərçəng

Answer 69

Heç diff etməmiş—yüksək bıd xassəlilik Geniş kobud lifli birləşdirici toxuma sahələri və atmaları araslnda həddən artıq atipikm,hiperxrom xərçəng hüceyrələr Bərk konsistensiya—stroma üstün—skirr

Question 70

Xırda hüceyrəli xərçəng

Answer 70

Heç diff etməmiş/bəzən hətta q.müəyyən histogenezli şiş Xırda hüceyrəli, monomorf Səpələnmiş şəkildə şiş toxuması boyunca yayılır Çoxlu nekroz ocaqları—stroması çox zəif inkişaf edib

Question 71

Xırda hüceyrəli xərçəngin variantları—formalarına görə

Answer 71

Limfositəbənzər Yulafabənzər İri hüceyrəli Polimorf

Question 72

Yerində xərçəng

Answer 72

Bsşqa adları : Q.invaziv karsinoma,Preinvaziv karsinoma,İntraepitelial karsinoma 3.növ—bədxassəliyə çevrilə bilər Epitel hüceyrədən ibarət kapsulu olur

Question 73

Dimorf xərçəng—qarışıq xərçəng

Answer 73

İki fərqli epitel növlərindən başlanğıc götürür

Question 74

Anaplastik xərçəng

Answer 74

Heç diff etməmiş xərçənglərin ümumi adı Kolloid,Medulyar,xırda hüceyrəli xərçəng və.s…