Steindir og berg 1.vika

Question 1

Steindir

Answer 1

Allt berg er byggt á steindum, erum að finna nýjar steindir árlega.

Question 2

Skilgreining á steind

Answer 2

• Verður að myndast í náttúrunni
• Í föstu formi
• Myndast jarðfræðilega
• Ákveðin efnafræðileg samsetning
• Kristölluð
• Aðallega ólífræn

Question 3

Berg

Answer 3

Berg er jarðefni gert úr steindum - lego kubbarnir
flest berg inniheldur meira en eina tegund af steindum
Dæmi : Granít inniheldur - Feldspöt, kvars og hornblendi.

Question 4

Frumsteindir

Answer 4

Myndast í kvikunni sjálfri við storknun. t.d. plagíóklas, kvars og pýroxen

Question 5

Síðsteindir

Answer 5

myndast í holrýmum og glufum í berginu eftir að það hefur storknað. Vatn með uppleystum efnum leikur um bergið og steindir falla út í holrýmum - Holufyllingar t.d. Seólítar, silfurberg(kalsít) og sumar kvarssteindir

Question 6

Gler

Answer 6

er fast efni þar sem atómin hafa ekki raðast upp heldur frosið saman

Question 7

Kristallað efni

Answer 7

er efni sem hefur ákveðna kristalröðun sem byggist á því hvaða atóm taka þátt

Question 8

Kristallar

Answer 8

Eru steindir sem hafa ákveðna kristalbyggingu.

• kristallar sem vaxa í opnu rými fá “rétt” lag
• dýrmætir

Question 9

Atómtengi

Answer 9

Atómum í grind er haldið saman af atómtengjum.

- gerð tengjanna ræður eiginleika steindarinnar

Question 10

Demantar og grafít

Answer 10

hafa sömu efnasamsetningu en ólíka kristalbyggingu.
Demantar - sterkt efnatengi, harðasta efni sem þekkist
Grafít - veik efnatengi og er mjög mjúkt t.d. blý í blýanti.

Question 11

Kristalvöxtur

Answer 11

Vaxa þegar ný atóm bætast á yfirborð kristalsins.
- vöxtur byrjar með kristalfræi/kristalkími
- ef plássið er nægjanlegt þá fær kristallinn “rétta” lögun.
Þeir vaxa aðallega við storknun í bráð og við útfellingar úr lausn.

Question 12

Eiginleikar kristalla

Answer 12

Eiginleikarnir ráðast af efnasamsetningu og kristalbygginu.
Algengustu eiginleikar :
1. Litur
2. Striklitur
3. Gljái
4. Harka
5. Eðlisþyngd
6. Kristalbygging
7. Kristalform
8. Brot
9. Kleyfni
10. Lykt
11. Bragð
12. Tilfinning

Question 13

Litur kristalla

Answer 13

Ólívín alltaf ólívugrænn
Azurite er alltaf blátt
Kvars - Allskonar liti t.d. tært, hvítt, gult, bleikt, fjólublátt (mismunandi litur í kvarsi er vegna óhreininda)

Question 14

Striklitur kristalla

Answer 14

Oft gagnlegur - strikliturinn sá sami og á steindinni

magnetít - svört steind = svartur striklitur

Question 15

Efnasamsetning steinda

Answer 15

Algengustu steindirnar eru myndaðar af aðeins 8 frumefnum í mismunandi blöndu

1. Oxygen
2. Silicon
3. Aluminum
4. Iron
5. Calcium
6. Sodium
7. Potassium
8. Magnesium

Question 16

Gimsteinar

Answer 16

Sérstaklega unnir kristallar, skornir og pússaðir

Question 17

Gosberg / storkuberg

Answer 17

Gosberg - storknar á yfirborði
Gangberg - storknar á leiðinni til yfirborðs
Djúpbreg - storknar djúpt niðri í skorpunni

Question 18

Setberg

Answer 18

• Lífrænt setberg
• Ólífrænt setberg
• Uppgufunarsetberg

Question 19

Myndbreytt berg

Answer 19

Flögótt / lagskipt berg

Þétt berg