Tekst 3 Flashcards
(37 cards)
Rodzaje struktur wiedzy
Schematy
Skrypty
Teorie
Schemat poznawczy
podstawowy element wiedzy o świecie społecznym, rozumiany jako organizacja naszych uprzednich doświadczeń z jakimś rodzajem zdarzeń, osób czy obiektów. Zawiera wiedze uogólnioną, wyabstrahowaną z konkretnych doświadczeń (epizodów, czyli egzemplarzy schematów).
Prototypowość
Uniwersalna zasada schematów poznawczych, zgodnie z którą rdzeniem znaczeniowym schematu jest PROTOTYP, czyli egzemplarz najbardziej typowy, najlepiej spełniający schemat, idealny.
Najczęściej prototyp jest jakimś wyśrodkowaniem i uśrednieniem wiedzy o większości napotkanych- szczególnie niedawno- egzemplarzy schematów.
Kategorie prototypów
(1) schematy osób i rodzajów (stereotypy)
(2) skrypty
(3) schematy cech
Skrypt poznawczy
stanowi umysłową reprezentacje zdarzeń, działań lub ich ciągów np. wizyta towarzyska, zachowanie na egzaminie.
Skrypt reprezentuje nie konkretny ciąg zdarzeń, lecz typowe elementy i okoliczności charakterystyczne dla danego zdarzenia i powtarzające się w większości wykonań. Jest więc -> schematem reprezentującym zdarzenia, egzemplarzami tego schematu są zaś kolejne skrypty. Scenki składowe skryptu są typowe dla kolejnych jego wykonań.
Charakteryzują się też czasową organizacją scenek (typowe następstwo w czasie)
Skrypt jest strukturą poznawczą (umysłowe narzędzie przetwarzania informacji-interpretacja i zapamiętywanie zdarzeń), jak i wykonawczą ( gotowy program działania dla jednostki).
Schematy cech
nie odzwierciedlają ani „całych” ludzi, ani całych zdarzeń LECZ jedynie pewne rodzaje ich zmienności.
Najważniejszym przejawem cech człowieka, jest jego zachowanie. -> prototypowa struktura cech np. niektóre zachowania są prototypowym przejawem uczuciowości itp.
Im bardziej typowym przejawem cechy jest zachowanie, tym silniej obserwator wnioskuje o jej występowaniu na podstawie tego zachowania.
Warunki, które musi spełniać struktura poznawcza, aby mieć wpływ na przetwarzanie danych
Wykształcenie
Aktywizowanie
Stosowalność
Aktywizowanie
uczynnienie: przesłanie kopii schematu z pamięci długotrwałej do pamięci operacyjnej. Z wiedzy potencjalnej i nieczynnej -> wiedza pamięciowo dostępna, używalną.
Dwie drogi aktywizacji
- charakter percepcyjny – odbodźcowy, czyli być rezultatem zaobserwowania jakiegoś obiektu związanego z tą strukturą (np. pojawienie się egzemplarza)
- charakter przedpercepcyjny; oznacza podwyższoną dostępność pamięciową jakiejś struktury wiedzy w momencie wejścia człowieka w daną sytuację, a więc przed rozpoczęciem przetwarzania danych dochodzących z zewnątrz
Przedpercepcyjna aktywizacja jakiegoś schematu bardziej prawdopodobna, jeśli:
- im silniejsze subiektywne oczekiwanie pojawienia się w otoczeniu egzemplarzy tego schematu (oczekując złośliwości- wszystko jesteśmy skłonni tak interpretować)
- im silniej powiązany schemat z realizacją celów i motywów podmiotu (głodny zobaczy pomidora, tam gdzie najedzony widzi zwykłą czerwoną plamę)
- im krótszy czas upłynął od poprzedniego zaktywizowania schematu
- im częściej dany schemat aktywizowany w przeszłości (to odpowiedzialne za skrzywienie zawodowe- policjant widzi więcej przestępców, a psychiatrzy – paranoików).
Stosowalność, czynniki
- wieloznaczność danych: im większa niejasność, tym większa szansa że zaktywizowana wiedza posłuży jej rozstrzygnięcia
- wpływ schematów nasila się wraz ze spadkiem jakości warunków, w których przetwarzamy informacje – czyli wtedy gdy jest ich za mało/dużo, nasz umysł jest zajęty albo popadliśmy w stan bezmyślności.
AUTOMATYCZNE PRZETWARZANIE INFORMACJI:
- pojawia się bez intencji podmiotu
- pojawia się w odpowiedzi na pewne bodźce mimo lub wbrew woli podmiotu
- jest bezwysiłkowe, szybkie i nie pochłania zasobów umysłowych podmiotu
- pojawia się i przebiega po za świadomością podmiotu
KONTROLOWANE PRZETWARZANIA INFORMACJI:
- charakter intencjonalny, dowolny, wysiłkowy i powolny oraz uświadomione przez podmiot
Procesy spostrzegania świata społecznego
- Selektywność
- Interpretacja znaczenia
- Pamięć
- Regulacja zachowania
Co jest lepiej zapamiętywane? (sprzeczne czy zgodne ze schematem)
Zależy od tego co określamy mianem pamięci:
(a) jeżeli procesy czystej reprodukcji danych- wtedy lepiej pamiętane dane nietypowe – efekt SPRZECZNOŚCI
(b) jeżeli jednak pamięć rozumiemy jako sumę subiektywnych wspomnień itd. to lepiej to co zgodne ze schematem (rekonstruowanie na jego podstawie) – efekt ZGODNOŚCI
BŁĘDY NADUŻYCIA SCHEMATU
przypominanie sobie przez człowieka takich danych, z którymi człowiek się nie zetknął, a które jedynie wnioskował
Wyrazistość i jej konsekwencje
- to co wyraziste przyciąga większą uwagę i jest lepiej pamiętane
- osoby wyraziste są postrzegane jako wywierający większy wpływ społeczny i bardziej przyczyniają się do osiąganych przez grupę wyników
- osoby wyraziste są oceniane w bardziej krańcowy sposób: jeden Rosjanin wśród Polaków, będzie oceniany jako bardziej kulturalny niż jak gdyby był wśród innych Rosjan
- wyrazistość- wywołana systemem solisty- decyduje o kategoryzacji spostrzeganego człowieka, a więc o tym, przez pryzmat jakiej struktury wiedzy informacja na jego temat jest przetwarzana
Efekt asymilacji
polega na przesunięciu oceny w kierunku informacji kontekstowej, tj dodatni kontekst ją podwyższa, ujemny – obniża (ocena ucznia rośnie w skutek tego, że jest oceniany z dobrymi uczniami, a spada gdy ze złymi)
Efekt kontrastu
odsunięcie oceny od informacji kontekstowej, tzn. dodatni kontekst obniża ocenę, ujemny ją podwyższa (ocena ucznia rośnie na tle złych uczniów, słabnie na tle dobrych uczniów)
WPŁYW STANÓW EMOCJONALNYCH:
- dobry nastrój ułatwia przychodzenie na myśl pozytywnych treści i podwyższa ocenę, nasila skłonność do pomagania innym,
- skutki nastroju mają asymetryczny charakter – choć pozytywny z reguły podnosi ocenę, wpływy złego nastroju są słabsze i mniej konsekwentne (może zarówno obniżać i podnosić, nasilać i gasić). –niejednorodność efektu złego nastroju
- nastrój ma niespecyficzny i rozlany charakter, nastrój nie jest konkretną emocją, lecz kroczącą średnią niedawnych doświadczeń emocjonalnych.
- nastrój, a formułowanie sądów- badanie Schwarz’a i Clore’a
- wiele badań donosi, że ludzie w dobrym nastroju pobieżnie przetwarzają informacje – mocniej ulegają heurystyce dostępności, łatwiej popadają w skrypty, stereotypy i uprzedzenia, a w trakcie perswazji słabiej rozróżniają argumenty silne od słabych. W negatywnych – odwrotnie.
UCIELEŚNIENIE:
- męski-kobiecy ; twarda kula – miękka kula / obcy – kubek z ciepłym i z zimnym / Huang-władcza pozycja ciała / emocje: dumni-wyprostowani / ludzkie twarze, gorzej zapamiętywane gdy nie można ich naśladować
- ucieleśnienie czyli wpływ stanów ciała na przetwarzanie informacji, jest zjawiskiem powszechnym zarówno podczas przebiegających na bieżąco interakcji społecznych, jak i myślenia o nieobecnych osobach czy obiektach. Ucieleśnienie ma zwykle charakter automatyczny i bezwiedny- stanowi przejaw impulsywnego funkcjonowania ludzkiego umysłu.
Heurystyka
uproszczone reguły myślenia pozwalające na formułowanie sądów bez analizy większości informacji, na których sąd powinien się opierać.
Rodzaje heurystyk
- Dostępności
- Zakotwiczenia
- Reprezentatywności
Heurystyka dostępności
to ocena częstości lub prawdopodobieństwa zdarzeń na podstawie łatwości, z jaka przychodzi nam na myśl ich przykłady, czyli egzemplarze. Prowadzi do formułowanie trafnych ocen, bez trudu dostępnych pamięciowo. Czasami bywa myląca, bo – nie wszystkie informacje dostępne pamięciowo dotyczą zdarzeń częstych (co jest częściej popełniane: samobójstwa czy zabójstwa? Mimo że pierwsze na myśl przychodzą zabójstwa, według statystyk sprawa wygląda inaczej)
Prowadzi do wzrostu wpływu wywieranego na nasze sądy przez zdarzenia łatwo przypominane, a więc dramatyczne, konkretne i wyraziste, niedawne, często omawiane i lokalnie dominujące.
