Tema 1 Flashcards
(16 cards)
De que esta hecho el universo?
- Materia eta energía
Materia bi talde:
Sistema materiala eta gorputzak
Sistema materiala
Muga zehatzak ez du HODEIAK
Gorputzak
Muga zehatzak du GIZAKIA
MATERIAREN ezaugarriak
Dimentsioak: materia betetzen duen lekua da. Bolumena. m3 eta SIn .
Inertzia: edozein materia geldi edo mugimenduan mantentzeko indarra da. Masarekin erlazionatuta.
Gravitates: planetas, izarrak eta galaxiak eratzea. Planetas eguzkiaren inguruan higitzea. Mareak sortzea. Askatzen ditugun gorputzak beherantz erortzea.
2 eskalak:
Makroskopikoa: nabaritzen ditugun material propietate guztiak dira.
Mikroskopikoa: zentzumenen bidez esin duguna nabaritzen.
IDAZKERA zientifikoa
Materia guztia neurtu ahal izateko unitate egokiak aukeratu behar ditugu, eta horretarako multiploak, azpimultiploak eta aurrizkiak erabil ditzakegu.
Tabla entera
Tera=10 12= T Giga=10 9 =G Mega= 10 6=M Kilo=10 3= K Hekto= 10 2=h Deka= 10 1=da Unitate=10 Dezi= 10 -1= d Zenti= 10-2=c Mili=10 -3=m Mikro= 10-6=ul Nano= 10 -9=n Piko= 10-12=p
Zerez eginda materia?
Materia osoa, atomoa izena duten partikula oso txikiz osatuta dago.
Zerez eginda atomoa?
Atomoa edozein elementu kimikoren kantitaterik txikiena da, unitate egonkor gisa egon daitekena.
Elementu kimikoak:
Mota bereko atomoek elementu kimikoak osatzen dute, elementu kimikoak bakoitza bere ikur kimikoaren bidez adierazten da
Sistema periodikoa
Substantzia purua:
Materia Substantzia purutan edo nahastetetan ageri da naturan.
Substantzia purua propietate bereizgarriak eta osaera iraunkorra dituen materia mota da.
Propietate bereizgarriak Substantzia puru bakoitzarenak dira.
Substantzia puru jakin bat osatzen duten atomoek arteko erlazioa finkoa dela.
Tabla Substantzia purua:
Elementu: atomoek: ezin dira banandu=aske: Helio
Lotuak: burdina
Molekulak: banandu daitezke=oxigenoa
Komposatuak: molekulak: ura
Kristal ionikoak: NaCl
Zer da aldaketa?
Materia dezakeen edozein transformazio neurgarria da.
Aldaketa bat emateko bi material arte an interakzio mean behar da.
Eta, Beth energia trukea emango da.
Aldaketa motak:
Aldaketa fisikoa: propietate batzuk aldatzen dira, baina barruko ez da aldatzen.
Aldaketa kimikoa: barruko osaera aldatzen da.
Erreakzio kimikoren bidez ematen dira.
Batzuk naturan : fotosintesia, herdoiketa
Eta bestie batzuk laborategian: errekuntsak
Aldaketa fisikoa:
Mugimendu aldaketa: leku batetik bestera desplazatu
Termikoa: temperatu aldatzen denean. Beroa=dilatazioa
Hotza= uzkurtzea
Argi eta soinu: uhinen bidez garraitzen da baina materia ez da garraiatzen.
Aldaketa elektrikoa: karma positivo edo negativoekin dago erlazionatuta.