Nitreuze gassen
NO2 / NO / N2O3 / N2O4
silo’s (silo fillers disease)(industrie, luchtwassers)
zuuranhydrasen, veroorzaken KAUSTISCHE symptomen (etsing luchtwegen)
verbindingen met alkaliën geven nitrieten
hoge conc: VD (shock)
lage conc : methemoglobine
irritatie slijmvliezen (tranen, hoesten)
methemoglobinemie, cyanose, verstikking
Chloor
desinfectantia chloorgas: industrie \+water = HCl -inhalatie: lokaal etsend op mucosa (AH) -resorptie: THIOLOPRIEVE werking --> inhibitie SH groepen enzymen, afname celmetabolisme -GI reactie (als gas neerslag op voeder) FOSFOGEEN: HCl in longen: bronchopneumonie door irritatie YPERIET=mosterdgas etsing longen en huid
Koper acuut
koperzouten! vnl schaap gevoelig uit geneesmiddelen CuSO4 = fungiside lokale irritatie GIS: diarree en koliek PRIKKELING VAGUS (verhoogde motiliteit+bradycardie) resorptie: VD --> BD daalt --> SHOCK + STERFTE donkergroene faeces/urine koperbepaling in faeces Kaliumferrocyanide Natriumthiosulfaat
fotosensibiliserende planten
primair: fluorescerend pigment in huidcapilairen omgezet met UV –> fotodermatitis
secundair: leverbeschadiging geeft iceterus, galpigmenten in huidcapilairen, UV activatie en fotodermatitis (ook fyloerythrine in bloedbaan door galgangobstructie, UV activatie en fotodermatitis
crucifeae en brassicaceae
mostaardglycosiden en enzymes
glucosinolaatwordt enzymatisch omgezet tot R isothiocyanaat: giftig (bv goitrine = 5 VTO
lokaal: GI etsing (koliek, diarree); huid irritatie
resorptie: lever (icterus)
eliminatie: nier (albuminurie en hematurie
Thallium
zwaar metaal: mollengift
Tl+ meer giftig dan Tl+++ (in vivo niet actief)
vnl accumulatiegift
lokaal GI irritatie (braken
snellle resorptie: systemische effecten na LATENTIETIJD
1: blok zwavelenzymes: algemene celgift (degeneratie hart, lever, nier)
2: competitie K+ transport, membraan ATPase stimulatie –> accumulatie Tl+ in kalium rijke weefsels = polyneuritisch syndroom: zenuw en psychische stoornis
3: sympaticus stimulatie: tachycardie, BD stijgt, obstipatie en haaruitval
uiteindelijk UITSCHEIDINGSTOXICOSE
vnl varken en khd
acuut : koliek, braken, diarree (bloederig), motorysche paralyse, AH verlamming en dood na max 3 d
subacuut: lagere dosis, milde GI klacht, zenuw en huidaandoeningen
chronisch: na 14 d; geringe continue opname: haaruitval
dithizone/ K+ / berlijns blauw
lood
bloedgift bij chronische vergiftiging
interferrentie haemsythese door interactie SH bindingen en ceompetitie Cu, Fe
remming delta ALA dehydratase: verhoogde delta ALA
remming coproporfyrinogeen oxidase: remming haem/Hb synthese
remming ferrochelatase: opstapeling ZPP
Chloraten
lokale irritatie GI: koliek + bloederige diarree
snelle resorptie: naar bloedbaan (erythrocyten)
methemoglobine vorming : weefselanoxie
hemolyse: methemoglobinecilinders naar milt en nier
–> anemie en uremie
acute dood
subacute GI klachten, dyspnee en uremie
CHOCOLADEKLEUR BLOED
+zwelling lever en nier
+erosies GI
nitriet en nitraat
nitriet 10X toxischer dan nitraat
hyperacuut: plotse dood door VMC verlamming (vasodilatatie/ hypotensie)
acuut thv erythrocyt: vomring methemoglobine (weefselanoxie)
subacuut: irritatie GI
CHOCOLADEKLEUR BLOED
methyleenblauw
koper chronisch
accumulatie in lever (hepatotoxiciteit, metabole onderdrukking, icterus, gele leveratrofie): release in bloedbaan: hemolyse door methemoglobinevorming (bilirubinemie, icterus, hemoglobine cylinders dus nierblok)
resorptie onder Cu eiwit complex
binding in plasma aan ceruloplasmine: accumulatie lever in Cu S Mo COMPLEX
ACETAAT betere resorptie dan sulfaat en oxide
herkauwer: Cu thiomolybdaat vorming (meer gevoelig)
bij niet herkauwers minderk ans op toxiciteit bij hoog gehalte Zn, Fe en eiwit
ammonium tetrathiomolybdaat
adelaarsvaren
bracken disease
Vit B1 def paard, varken (verlamming en spiertremor)
hemorrhagisch syndroom rund, schaap
bloedstolling storing bij rundvee
urineblaasen maag darm tumoren (sesquiterpeenglycosiden = ptaquiloside)
aplastische anemie, hematurie
bloedingen door beschadigd capilairwand
mastceldegranulatie: VD en bloedstolling daalt
enterale type rund
laryngeale type kalf
batylalcohol
beuk
fagine
hemolyse
paarden
koliek en convulsies
eik
tanninen GI irritatie pyrogallol hemolyse, nierschade latentietijd mundulcers, faryngitis
nachtschade
Atropine nicotine solanine: glycoalkadoiden --> solanidine: GI + hemolyse + methemoglobine remming acetylcholine esterase excitatie, daarna depressie cardiovasc: hartstilstand
bingelkruid
mercurialine (saponine werking) lokale etsing GI lyse RBC CZS depressie levernecrose / nierdegeneratie vers gemaaid wel opname, zelden spontaan
CO
respiratoire alkalose
eliminatie door uitademing
HELROOD BLOED
coumarine derivaten
coumarine en dicoumarine
witte honingklaver
cummulatie effect
vit K defficientie
leverinsufficientie (bloedstollingsfactoren)
klinische interacties farmaca bv cortico’s
meest gevoelig varken rat hond paard pluimvee minst gevoelig
acuut: capilair beschadiging: VD en bloedingen
cumulatief: capilairwand, bloedstolling gestoord, competitie vit K
latentietijd
vit K1 toedienen: 5 mg/kg/d SC acuut
2,5 mg/kg/d oraal over 2 dosissen 2-3 w
ghd: 0,5 - 1 mg/kg/d SC
Arseen
multipele orgaanfalen
driewaardig meest toxisch
thioloprief: aantasting lipoinezuur + verminderde activiteit oxydatieve enzymes
sec. leververvetting
+ maagdarm mucosa degeneratie
+ SH enzymes daling
uiteindelijk verbloed dier in eigen bloedvatstelsel
hyperacuut: BD, shock, collaps
subacuut: koliek, excitatie, paralyse, bloederige darmen, leververvetting, nefrose
ionoforen
preventief coccidiostaticum (monensin)
paard en konijn
rund: omzetting nitraat naar nitriet bevorderd
pluimvee, varken: interactie tiamuline (CYP450)
algemeen:
interactie ionen, complexvorming, depletie
verstoring intracell evenwicht
hartblok door sarcolemma besch.
catecholamines uitstort, vrije radicaal vorming
lipidenperoxiden vorming (membraanbesch. )
verh Ca influx: mitochondrien besch.
myopathie, spiernecrose
paard: anorexie, koliek, hartstoornissen, paralyse, dood
pluimvee: spieratrofie, hartstoornis, nieratrofie, paralyse en AH depressie
rund: GI stoornis, koliek
varken: anorexie, slappe achterhand, spieratrofie, AH depressie
taxus
taxine
paarden
HARTgeleiding: bradycardie
CZS: ah depressie
PCB
congeneren, enkel planier = toxisch
geen Cl op 2 en 6
structurele gelijkenis dioxines
meer Cl: meer accumulatie+ positie is belangrijk
koudbloeddieren meer gevoelig
geringe biologische degradatie
HCl vorming bij verbranding
onvolledige verbranding: dioxinevorming
opstapeling vetweefsel
chronische toxiciteit: leveraantasting (vergroting)
later: reproductiestoornis, Hb synthese, vertraagde groei, huidafwijking, immunosuppressie
dioxines
tricyclische aromatische verbinding
TCDD (2,3,7,8 variant)
TEQ: toxische equivalent
in melk en vlees
ah receptor in cytoplasma: dioxine bindt
binnendringen kern, binding DNA, verstoring transcriptie (aanmaak enzymes
–> vermindering detoxificatie carcinogenen en toxinen, invloed op hormonen, interactie GF
levernecrose, thymusnecrose
chicken oedema disease (hydropericard, hydroperitoneum)
rund: daling melk, anorexie, haarverlies
mens: gewrichts en spierpijn,
aromatische koolwaterstoffen
petrochemische industrie
PAK: benzopyreen
organische solventen: narcose en dood, accumulatie
koolteer: varkens, anorexie, depressie, spierzwakte, icterus
PAK: carcinogeen, bloedvorming verstoord, cyp 450
seneciosis
hepatotoxisch: retronecine –>oxygenatie tot pyrol –> alkylerend karakter: hepatotoxisch
veno occlusive disease, portale fibrosering, cirrhose
leverkanker
aflatoxine
jonge dieren
B1 meest toxisch en carcinogeen
1e fase: bioactivatie: uitputting glutathionmoleculen
eliminatie via nier
remming leverenzymes
alg: leverbeschadiging (centrolobulaire necorse, icterus)
2e fase: remming RNA polymerase (eiwitsynthese, anti mitotisch vnl thv lever)
immunologische depressie
alg: teratogeen, mutageen, carcinogeen
aspergillus flavus: nodulaire hyperplasie, galgangproliferatie, bloedstollingsstoornis
aspergillus clavatus: zenuwstoornissen
vomitoxine
veld
type A minder voorkomen maar veel toxischer
inhibitie proteinesynthese en vrijstelling pro infl cytokines
werkt in op translatie
DON: braken, abdominal distress syndrom bij varken
T2: immunosuppressie, dermatitis, hemorhagische diathese
zearalenone
veld
biotransformatie
mycotoxine en metabolieten binden op oestradiolreceptor
hypo oestrogenisme (zearanelone syndroom):
gezwollen vulva, prolaps uterus en rectum, vulvovaginitis, ovaria atrofie
–> reproductiestoornis
varken schaap hond rund
fumonisinen
veld B1 meest toxisch en voorkomen inhibitie sfinganine N acetyltransferase: sfingolipidensynthese paard: ELEM equine leucoencephalomalacie vakren: porciene pulmonary oedema carcinogeen lever
ochratoxine
type A toxischer
nieraandoening, immunosuppressie, embryotoxiciteit, teratogeen
varken: mycotoxic porcine nephropathy
nier: competitie cAMP: necrose niertubuli, polyurie en proteinurie
lever: degeneratie, celnecrose, uremische coma
tremorgene mycotoxines
raaigraskramp, staggers: ataxie, hypoactiviteit, spiertremor, krampen
ethyleenglycol
acidose, alcoholintoxicatie
metabole, CZS stoornissen: overmaat NADH, krebs remming, melkzuurvorming
cardiopulmonaire complicaties: inwerking metabolieten en acidose
renale aantasting
zwavelgassen
beerputgas, geur rotte eieren (S, H2S)
SO2: smog
GI: H2S vorming of SO2 irritatie
long irritatie (H2S, SO2 vorm H2SO3 of 4)
hydrosulfide radicaal: thioloprief
cytochroomoxydase in mitochondrien remmen (geen O2 meer, onderdrukken CZS)
hyperacuut: dood, AHC verlamming
acuut: spierzwakte, dyspnee, cyanose, krampen, convulsies
chronisch: vermageren, vertraagde reflex, slijmvlies irritatie
HCN
blauwzuur
beerputgas
snelle resorptie, geen accumulatie, cytochroomoxidase: krebs stil, acidose (melkzuurvorming)
CZS: onderdrukking AHC, snel dood
cyaancyclus: grotere aff metHb dan cytochroomoxidase
limiterende factoren: thiosulfaat en methemoglobine
KERSROOD BLOED
hoge dosis: snel dood
lage dosis: AH stoornis, convulsies
Esdoorn
hypoglycine A: metabolisatie tot MCPA: energiemetabolisme
MADD: multipele acyl Co A dehydrogenase deficientie
atypische myopathie paard
spierzwakte en DONKERE URINE
herbiciden
diquat < paraquat (longepitheel inwerken)
vrije radicaalvorming
latentietijd, GI, nier en long aangetast
ureum: diuron, inwerken Hill reactie, schildklier functie daalt
triazines: schildklier remming, hormoonstoring
chloorfenoxyherbiciden: hormoon herbicide: groei zo sterk geprikkeld, sterfte jonge groeiende planten
glyfosfaat: eiwitsynthese remmer aromatische aminozuren
fluor
Ca metabolisme hoog: hogere kans
stof of gas is gevaarlijker
vnl voeder
acuut: vnl urine
chronisch: beenderen en tanden
acuut: GI irritatie, calciprief (bloedstolling, spiertremor), onderdrukken enzymes
chronisch: beenderen, fluorapatiet, algemene intoxicatie door F in bloed (organen), mottling tanden
selenium
white muscle disease varken en rund seleniet ion sterke interactie GSH (depletie GSH door stimulatie GSH peroxidase) wegvallen anti oxiderende werking acuut: AH depressie sub acuut: blind staggers zenuwstoornis chronisch: alkali disease: huid en hoefproblemen
ammoniak
beerputgas
kaustische werking
lage C: lokale irritatie
hoge C: lokaal longoedeem
inhallatie, resorptie –> CZS convulsies en enxcitaties
ammoniumzouten: lokale GI, resorptie zoals ammoniak
ammoniak ik voeding: sojameel (ureum)
paard gevoelig door caecum, herkauwers door pens (urease): carbaminezuur+ NH3 vorming
normaal is er ureumcyclus met ornithine, maar bij overaanbod: alkalose, CZS stoornis( BBB overschrijden)
lood
loodacetaat
rund meest gevoelig, varken pluimvee minder
rund: subacuut
paard, hond: chronisch
kalf meer dan koe
lever en nier: excretie urine en gal
accumulatie nier cortex
ook in melk en naar CZS (door BBB)
chronisch: naar beenderweefsel, daarna ook naar lever en nier
BBB beschadigd: oedeem
interactie enzymes: ATP, cell respiratie en ox. fosforilatie rem: ENCEPHALOPATHIA SATURNINA
demyelinisatie perifere zenuwen (excitatie, daarna paralyse)
anemie
kalf (acuut), rund (meer subacuut): blindheid
paard (chronisch): cornage, verslikkingspneumonie
hond (chronisch) epileptiforme convulsies
alfachloralose
rattengift
GABA r binding (stimulerend, daarna deprimerend)
ataxie, convulsies
strychnine
hond en kat meest gevoelig
snelle resorptie door mucosa (geen accumulatie)
binding GABA en GLY R: wegvallen inhibitie
–> excitaties en convulsies, extensoren gespannen (tetanusbeeld)
alcohol
methanol: vorming formaldehyde (blindheid), mierenzuur (acidose)
ethanol: excitatie daarna onderdrukking CZS
aldehyden
lokaal etsend (eiwitdenaturatie)
onverzadigd, gehalogeneerd meest giftig
hypnotisch
GABA onderdrukt: convulsies
buxus
lokaal GI irritatie
buxine: prikkeling CZS (krampen, depressie, AH paralyse)
gouden regen
cystine lokaal etsend CZS: excitatie, incoordonatie, verlamming, AH depressie vnl paard sterk zweten
paardenstaart
thiaminase zoals bracken disease
paard
vit B1 toedienen
acacia
robine
GI etsing
zweten
CZS: excitatie, daarna depressie (paralyse)
cardiale effecten: hartinsuff/ tachycardie
paard
organische fosfaatesters
ACTH remmers vorming TEPP atropine behandeling: 1/4 IV, 3/4 SC of IM 0,2 mg/kg(monogastrica) - 0,5 mg/kg (herkauwer) 3-4 keer, 6-8 u tussen
