UG 2.3a Flashcards
(86 cards)
1
Q
5 enghraifft
beth yw cynnwys systemau cludiant?
A
-cyfrwng addas
-system pibellau
-pwmp
-falfiau
-pigment resbiradol
2
Q
beth yw’r 2 fath o system gylchrediad gwaed?
A
Agored
Caeedig
3
Q
pa fath o system gylchrediad gwaed sydd gan Mwydyn (Pryf Genwair)?
A
System gylchrediad caeedig
4
Q
beth yw ystyr bod system mwydyn wedi ei fasgwlareiddio?
A
-yn cynnwys system o bibellau gwaed
5
Q
pam bod system gylchrediad Mwydyn yn Caeedig?
A
-gwaed yn cylchredeg mewn system barhaus o diwbiau sef pibellau gwaed
6
Q
beth yw lliw gwaed Mwydyn? Pam?
A
-Coch
pam-cynnwys Haemoglobin (hyn-cario Ocsigen)
7
Q
sut ydy Ocsigen yn cyrraedd gwaed y mwydyn?
A
Tryledu i mewn drwy ei groen llaith
8
Q
pa fath o system gylchrediad gwaed sydd gan Bryfed?
A
system gylchrediad agored
9
Q
ystyr ‘dorsal’?
A
Cefn
10
Q
ystyr ‘fentrol’?
A
Blaen
11
Q
beth yw lliw gwaed Pryfed? Pam?
A
-Melyn
pam-dim Haemoglobin
12
Q
3 enghraifft
beth mae gwaed pryfed yn cario?
A
Glwcos
Wrea
cemegion arall
13
Q
pam bod system gylchrediad Pryfed yn agored?
A
-nid yw’r gwaed yn aros yn y system gylchrediad
-mae’n gadael y pibellau ac yn llifo o gwmpas meinweoedd
14
Q
cymhara rheolaeth
(system agored vs caeedig)
A
A-Dim llawr o reolaeth dros gyfeiriad cylchrediad
C-Rheoli cyfeiriad y llif
15
Q
cymhara cyflymder gwaed
(system agored vs caeedig)
A
A-gwaed yn dychwelyd i’r galon yn araf
C-cyflym
16
Q
cymhara pigment resbiradol
(system agored vs caeedig)
A
A-Dim Pigment Resbiradol oherwydd gwaed ddim yn cludo Ocsigen
17
Q
beth sy’n cludo Ocsigen mewn Pryfed (system Agored) os nad oes Haemoglobin yn y gwaed?
A
gan Traceau yn uniongyrchol i feinweoedd
18
Q
swyddogaeth Rhydweliau?
A
cludo gwaed o’r galon i feinweoedd y corff
19
Q
swyddogaeth Gwythiennau?
A
cludo gwaed o feinweoedd y corff yn ol i’r galon
20
Q
swyddogaeth Capilariau?
A
ei gwneud hi’n haws cyfnewid sylweddau rhwng y gwaed a’r corff
21
Q
disgrifia strwythur Rhydweliau
A
Allanol-Haen Allanol (gorchudd) - allan o Colagen
Canol-haen drwchus o gyhyr llyfn + haen drwchus o feinwe elastig
Mewnol-endotheliwm llyfn yn amgylchynu’r lwmina,sy’n cludo’r gwaed
22
Q
swyddogaeth haen allanol colagen y rhydweliau?
A
trwchus-felly yn gallu gwrthsefyll gorestyniadau pwysau gwaed uchel
23
Q
swyddogaeth haen ganol (edafedd elastig/cyhyryn llyfn) y rhydweli?
A
caniatau i’r bibell ymestyn ac adlamu nol (adlamiad elastig)
24
Q
pa grwp o bibellau gwaed sydd gyda’r pwysedd gwaed uchaf?
A
Rhydweliau
25
pam bod y pwysedd gwaed yn **gostwng** yn y **rhydweliynnau?**
**ffrithiant** ac **arwynebedd arwyneb mawr**
-hefyd yn **gul**
26
pam bod y pwysedd gwaed yn lleihau yn sylweddol yn y **capilarilau?**
**Arwynebedd arwyneb trawsdoriad enfawr**
27
sut allwch gynyddu'r pwysedd yn y **gwythiennau?**
**tylino cyhyrau ysgerbydol**
28
o ble i ble ydy'r **rhydweliynnau** yn mynd i?
cysylltu'r **Rhydweliau** gyda'r **Gwythienynigau**
29
mewn rhwydwaith pibellau gwaed, disgrifia'r **gwasgedd**
| hynny yw, ble mae'r rhydweli/rhydweliynnau/gwythien/gwythienigau
Rhydweli-gwasgedd **uchel**
rhwng y gwythienigau a'r rhydweliynnau
30
# cofia pibellau, agoriadau, falfiau
gwna ddiagram o drawstoriad o'r galon.
-labela pob rhan, gan ystyried yr ochr dadocsigenedig yn las,ac yr ochr ocsigenedig yn goch.
-disgrifia llif y gwaed
-ochr glas ar y dde (ond yn cael ei arddangos ar yr ochr chwith)
-ochr coch ar y chwith
**ochr dde**
-fena cafa (uwch/is)
-atriwm dde
-fentrigl dde
-falf atrio-fentriglaidd (teirlen)
-falf cilgant
-rhydweli ysgyfeiniol chwith
**ochr chwith**
-gwythiennau ysgyfeiniol chwith
-atriwm chwith
-falf atrio-fentriglaidd chwith (dwylen)
-fentrigl chwith
-falf cilgant
-aorta
31
beth sydd yn gwahanu'r **fentriglau** yn y galon?
-a beth yw eu pwrpas?
**chordae tendineae**
(tendon strings)
pwrpas-helpu'r falf i agor a chau
32
disgrifia llif y gwaed drwy'r galon
33
beth yw'r enw am fwy nag un atriwm?
**atria**
34
gwna ddiagram o'r galon yn **allanol**
-labela
-fena cafa
-aorta
-rhydweli ysgyfeiniol dde/chwith
-gwythiennau ysgyfeiniol chwith
-fentrigl dde
-atriwm
-**gwythiennau coronaidd** (gwaed dadocsigenedig)
-**rhydweliau coronaidd** (gwaed ocsigenedig)
35
beth sy'n gwahanu ddwy ochr y galon?
**Gwahanfur**
36
pa ochr o'r galon sydd a'r pwysedd gwaed **uchaf?**
-sut ydyn ni'n gallu adnabod pa ochr yw pa un ar ddiagram?
yr ochr **chwith** (ocsigenedig)
sut i adnabod-wal fwy **trwchus** na'r ochr dde
37
pwysigrwydd y **pibellau coronaidd**?
| sydd ar du allan y galon
rhoi gwaed i'r **galon**
38
Beth yw **Systole Atriaidd?**
disgrifia
-atria'n **cyfangu**
-gwaed yn llifo drwy'r **falfiau atrio-fentriglaidd** (dwylen/teirlen) i mewn i'r **fentriglau**
+dydy'r pwysedd sy'n datblygu yn ystod y cyfangiad hwn ddim yn fawr iawn oherwydd **waliau tenau'r atria**
-**falfiau'n cau** i atal ol lifiad
| yn syml-beth sy'n galluogi'r gwaed i lifo o'r **atriwm i'r fentrigl**
39
beth yw **Systole Fentriglaidd?**
disgrifia
-**fentriglau'n cyfangu**, ond ar ol systole atriaidd
-**falfiau atrio-fentriglaidd** yn **cau**(oherwydd pwysedd uchel yn y fentriglau)
-**falfiau cilgant** yn yr aorta a'r rhydweli ysgyfeiniol yn **agor**
-gwaed yn llifo i'r **rhydweliau**
-**waliau cyhyrog trwchus** yn cynhyrchu pwysedd uwch yn y fentriglau
-wal y fentrigl chwith yn arbennig o drwchus a chryf oherwydd angen pwmpio gwaed o amgylch y corff.
40
beth yw **Dyastole Fentriglaidd?**
disgrifia
-cyhyr y galon yn **llaesu** ac mae'r gwasgedd yn y fentriglau'n **gostwng**
-**falfiau cilgant** yn cau'n gyflym i atal ol-lifiad gwaed o'r rhydweliau i'r fentriglau
41
Beth yw **Dyastole?**
disgrifia
-**cyhyr y galon i gyd yn llaesu**
-gwaed yn llifo o'r gwythiennau i mewn i'r **atria**.
-cylchred cardiaidd yn dechrau eto
42
tudalen graff
43
# 3 haen
labela trawsdoriad o'r aorta.
-cofia y termau gwyddonol
haen fewnol- **tunica interna (endotheliwm)**
nesaf-**tunica media**
haen allanol- **tunica extrema**
44
yn bennaf, pa fath o **gyhyr** sy'n ffurfio'r galon?
**Cardiaidd**
45
beth yw'r enw sydd yn disgrifio'r cyhyr **Cardiaidd**
-beth yw ystyr hyn
mae'r cyhyr yn **Myogenic**
-sy'n golygu bod **symbyliad** ar gyfer y cyfangiad yn codi o fewn y cyhyr ei hun
46
beth sy'n digwydd pam mae celloedd myogenic cardiaidd y galon yn cael eu **symbylu?**
ymateb drwy **gyfangu'n llwyr (SYSTOLE), ac yna'n ymlacio (DIASTOLE)**
47
# pam?
pa organigyn cell sy'n niferus iawn mewn celloedd cyhyr cardiaidd?
**Mitocondria**
pam-respiradaeth aerobig
48
rheoliadur curiad y galon
49
# 4 enghraifft
pa fath o sylweddau ydy'r **Plasma** yn cludo?
-rho enghreifftiau o rhain
**Sylweddau wedi hydoddi**
e.e.hormonau, glwcos, asidau amino, gwres (dosbarthu)
50
# rho canrannau
beth sy'n neu lan y gwaed
55%- Hylif-Y **Plasma**
45%-Celloedd; Coch,Gwyn a Phlatennau
51
**esbonia** nodweddion Celloedd Coch
**Siap Deugeugrwm** -cynyddu A.A i gludo mwy o O2
**A.A mawr** -cynyddu cyfradd trylediad
**cynnwys Haemoglobin** -cludo O2
**dim Cnewyllyn** -mwy o le am Haemoglobin felly'n gallu *cludo mwy o O2*
52
pam bod **Haemoglobin** yn addas ar gyfer cludo Ocsigen?
-cario meintiau sylweddol o Ocsigen
-yn llwytho a dadlwytho ocsigen yn gymharol hawdd
53
beth yw diffiniad protein **Cwaternaidd?**
mwy nag un cadwyn polypeptid
54
beth yw hafaliad proses creu **Ocsihaemoglobin?**
| disgrifa
4O2 + Hb --> Hb.4O2
| 8 atom ocsigen yn gallu rhwymo gyda 4 moleciwl o O2.
55
# Geirfa!!!!!!!!
gwna ddiagram ar graff **dirlawnder Haemoglobin(%)-gwasgedd rhannol ocsigen (Kpa)**
| beth yw enw ar gyfer y llinell yma? a enw y siap?
**Cromlin Daduniad Ocsigen**
-cromlin siap S **(Sigmoid)**
56
(gyda graff dirlawnder Hb-ppo, mae'r gromlin yn siap S)
-disgrifia beth sy'n digwydd ar wahanol bwyntiau ar y graff
wrth i wasgedd rhannol ocsigen (ppo), mae dirlawnder yr haemoglobin yn **gostwng**
| ...................
57
ble ydy **Effaith Bohr** yn cyfeirio at?
Pam?
**Meinweoedd y Corff** pam-oherwydd dyma ble mae respiradaeth yn digwydd
58
beth ydy Effaith Bohr yn profi ar graff?
wrth **gynyddu crynodiad CO2** yn y gwaed, mae **cromlin daduniad ocsigen** yn **symud i'r dde**
(yn yr un modd, mae *lleihau* crynodiad CO2 yn symud y gromlin i'r chwith)
59
beth yw stad yr **affinedd** ar grynodiad is o CO2?
**Affinedd UWCH am O2**
60
beth yw stad yr **affinedd** ar grynodiad uwch o CO2?
**Affinedd IS am O2**
61
beth ydy cynyddu crynodiad **CO2** yn achosi i'r Hb (haemoglobin) i wneud?
**rhyddhau O2**
62
sut ydy babi yn y groth yn derbyn Ocsigen? Pam?
derbyn ocsigen o **waed y fam ar draws y placenta/brych**
pam-CCG yn cynnwys *haemoglobin* sy'n cludo ocsigen
63
nodwedd am affinedd Haemoglobin babi/mam? pryd ydy hyn?
rhaid i **affinedd Haemoglobin** y *babi* fod yn **uwch nag affinedd Haemoglobin y fam**
pryd- **ar ppO2 ISEL**
64
pa addasiad sydd gan **ffoetws/babi** yn nhyd-destun affinedd?
**Haemoglobin Ffetysol**
65
ar wahan i Haemoglobin, pa pigment arall sydd?
hefyd ble?
**Myoglobin**
-meintiau mawr ohono yn y *Cyhyrau*
66
# beth? ble? affinedd? graff? pryd? lliw?
ysgrifenna popeth ti'n gwybod am **Myoglobin**
-pigment **coch llachar** ydyw
-tebyg i Haemoglobin (ffetysol)
-meintiau mawr ohono yn y cyhyrau
-**affinedd uchel am Ocsigen ar ppO2 ISEL**
-dim ond yn cael ei ryddhau ar **ppO2 isel iawn**
-ar graff daduniad, pellach i'r **chwith** na heamoglobin ffetysol/haemoglobin
-defnyddiol iawn mewn cyfnodau o **ymarfer caled**
-ar ol i Haemoglobin rhyddhau ei **holl** ocsigen, a ppO2 cyhyrau yn Isel, fydd myoglobin yn dechrau rhyddhau ei ocsigen
-meinwe sy'n cynnwys Myoglobin yn feinwe coch iawn
67
yn mynd o'r chwith i'r dde ar graff daduniad Ocsigen, rho tri pigment mewn trefn.
**chwith**
-Myoglobin
-Haemoglobin Ffetysol
-Haemoglobin
**dde**
68
# 2 amod
pa amodau sydd angen er mwyn i **Myoglobin** ddechrau rhyddhau ei ocsigen?
-ar ol i Haemoglobin rhyddhau ei holl ocsigen
-ppO2 cyhyrau yn **isel** iawn
69
sut ydy **CO2** yn cael ei gynhyrchu a ble?
ble-meinweoedd y corff
sut-yn ystod respiradaeth aerobig
70
ble caiff CO2 ei gludo ar ol cael ei gynhyrchu drwy respiradaeth yn meinweoedd y corff? sut?
**nol i'r Ysgyfaint**
-gan y Plasma, Celloedd coch gwaed
71
72
pa fath o sylweddau ydy'r PLASMA yn cludo?
-bwyd
-hormonau
-protein
-albwmen
-ffibrinogen
-gwrthgyrff
-ionau
-gwres
73
# pam?
ble ydy cyfnewid rhwng **gwaed a corffgelloedd** yn digwydd?
**Capilariau**
pam-llawer o addasiadau gydag i ganiatau cyfnewid defnyddiau
74
disgrifia/esbonia addasiadau Capilariau?
-waliau **tenau**,athraidd + 1 trwch cell
-**arwynebedd** arwyneb mawr
-gwaed yn llifo'n **araf** iawn + gwasgedd yn isel
75
drwy ba system ydy gweddilion yr hylif meinweol yn dychwelyd drwyddo?
System **Lymffatig**
76
# canlyniad hyn?
disgrifia'r wahanol **bwysau** gwahanol sydd ar *ddechrau'r gwely capilariau*?
pwysedd Hydrostatig **>** pwysedd Osmotig
canlyniad-hylif a sylweddau yn **gadael y capilariau** ac yn **llifo o gwmpas celloedd/meinwe**
-dyma'r hylif meinweol!
77
beth yw pwysedd **Hydrostatig?**
gorfodi hylif **allan** o'r capilariau
78
beth yw pwysedd **Osmotig?**
tynnu dwr i **mewn** i'r capilari
79
# canlyniad hyn?
disgrifia'r wahanol **bwysau** gwahanol sydd ar *ddechrau'r gwely capilariau*?
pwysedd Hydrostatig yn **gostwng i werth isel**
-graddiant y potensial dwr yn **achosi llif at i mewn**
canlyniad-tua **99% o'r hylif** yn **dychwelyd i'r gwaed yn y ffordd** yma.
80
gwna ddiagram o'r **gwely capilari**
-labela o'r chwith i'r dde
**chwith**
-Rhydweliyn (capilari gwaed i mewn)
-Hylif Meinweol
-Celloedd
-*Capilari Lymff* (yn estyn i fewn)
-Gwythiennig (capilari gwaed sy'n gadael)
**dde**
81
# 4 enghraifft
pa gemegion sy'n croesi allan o'r capilari i gelloedd y corff?
-H2O
-O2
-Glwcos
-Asidau Amino
82
# 2 enghraifft
pa gemegion sy'n croesi o gelloedd y corff i'r hylif meinweol ac yn **ol** i'r capilariau?
-wrea
-CO2
83
beth fyddai canlyniad lefel **isel** iawn o brotein yn y gwaed?
Graddiant Trylediad yn **cynyddu**/ gwasgedd hydrostatig yn cynyddu
84
sut fydd crynodiad isel o brotein yn y gwaed yn effeithio sr gynhyrchiant hylif meinweol?
-gwasgedd **hydrostatig** yn uwch,felly mwy o o gyfaint.
-cynyddu **potensial dwr** y **gwaed**
-sydd yn lleihau graddiant potensial dwr
-**llai** o ddwr yn cael ei **adamsugno** drwy Osmosis
85
beth yw manteision system cylchrediad **gaeedig?**
86
