Uned 2.3b - Addasiadau Cludiant (Planhigion)

Question 1

gwreiddflew

Answer 1

• dwr cael ei colli drwy’r stomata i’r llif trydarthol
  > gwreiddflew amsugno dwr o’r pridd
  > addasiadau
• arwynebedd arwyneb mawr
• llwybr tryledu byr

Question 2

tri llwybr cludo dwr

Answer 2

• apoplast; cellfur
• symplast; cytoplasm + plasmodesmata
• gwagolaidd; gwagolyn i wagolyn

Question 3

Symudiad dwr i fewn i’r gwreiddflew

Answer 3

• dwr pridd > potensial dwr uchel
• gwagolyn celloedd gwreiddflew > potensial dwr isel
• i lawr graddiant potensial dwr
• osmosis

Question 4

Mathau o feinwe

Answer 4

• sylem; cludo dwr a mwynau
• ffloem; cludo cynhyrchion ffotosynthesis e.e. swcros
• endodermis; cynnwys stribed caspari sy’n atal mwy o gludiant yn llwybr apoplast

Question 5

gwasgedd gwraidd

Answer 5

• halwynau pwmpio’n actif i’r feinwe fasglwar
• gwneud potensial dwr y sylem yn negatif
• achosi dwr fynd i’r sylem drwy osmosis o gortecs
• cynhyrchu graddiant potensial dwr sy’n creu grym gwasgedd gwraidd

Question 6

mewnlifiad mwynau

Answer 6

• mwynau llifo i fewn i’r gwreiddiau > cludiant actif
• mwynau amsugno = teithio llwybr apoplast = llif trydarthiad
• cyrraedd endodermis - stribed caspari atal mwy o gludiant ar llwybr apoplast
• ionau mwynol > cytoplasm > cludo gell i gell trwy trylediad neu cludiant actif
• mynd i’r llwybr symplast drwy cludiant actif

Question 7

swyddogaeth sylem

Answer 7

cludo dwr a halwynau’r mwynol o’r gwraidd i’r dail

Question 8

adeiledd sylem

Answer 8

4 gell = pibellau traceidau, ffibrau, parencyma sylem

pibellau + traceidau = ffurfio system o diwbiau i ddwr deithio drwyddynt,, darparu cryfder mecanyddol a cynhaliad mecanyddol

> lignin yn cael ei ddyddodi; ar y cellfuriau cellwlos

Question 9

meinwe fasgwlar mewn coesynnau dail a gwreiddiau

Answer 9

coesynnau; sylem bodoli fel sypynnau fasgwlar perifferol, darparu cynhaliad hyblyg= wrthsefyll plygu

dail; darparu cryfder hyblyg - wrthsefyll rhwygo

gwreiddiau; trefniant canolig= wrthsefyll tynnu stel

Question 10

trydarthiad

Answer 10

colli dwr o arwyneb y dail, anweddu i’r atmosffer drwy’r stomata

Question 11

tyniad trydarthiad

Answer 11

> grymoedd cydlynol a adlynol - capilaredd (planhigion bach)
- cydlynol; rhwng molecylau dwr
- adlynol; rhwng molecylau dwr a leinin hydroffilig y tiwbiau sylem
dwr gadael tynnu mwy i fewn
damcaniaeth cydlyniant; tyniant

Question 12

Ffactorau sy’n effeithio ar gyfrath trydarthiad

Answer 12

• tymheredd; cynyddu cyfradd anweddiad
• lleithder; lleihau cyfradd trydarthu
• symudiad aer; cynyddu cyfradd trydarthiad
• arddwysedd golau; cynyddu cyfradd trydarthu

Question 13

trawsleoliad

Answer 13

y broses o gludo defnyddiau organig hydawdd, swcros ac asidau amino

Question 14

4 math o gell ffloem

Answer 14

• tiwbiau hidlo
• cymargelloedd
• ffibrau ffloem
• parencyma ffloem

Question 15

tiwb hidlo

Answer 15

> gwneud o elfen hidlo neu gelloedd hidlo
cludo defnyddiau organig
mae mandyllau ynyddynt: mannau hyn yw’r platai hidlo

Question 16

ffilamentau cytoplasmig

Answer 16

• cynnwys protein ffloem yn ymestyn o un gell hidlo i’r nesaf drwy’r mandyllau
• dim cnewyllyn, rhan fwyaf o organynnau cell eraill yn dadelfennu

Question 17

platiau hidlo

Answer 17

• cynnwys mandyllau
• caniatau llif i dau cyfeiriad
• cytoplasm yn denau, heb organynnau mawr = caniatau gynhyrchion llifo heb rhwystr
• plasmodesmata yn bresennol, caniatau cludiant ATP

Question 18

cymargelloedd

Answer 18

• cytoplasm dwys
• cnewyll mawr canolog
• llawer o fitocondria
• reticwlwm endoplasmig garw + organigyn golgi
  > plasmodesmata cysylltu nhw a’r tiwbiau hidlo

Question 19

potomedr

Answer 19

mesur cyfradd amsugno dwr

Question 20

arbrofion cylchu

Answer 20

• silindrau o feinwe rhisgl allanol eu tynnu yr holl ffordd o gwmpas coesyn pren, mewn cylch. roedd hyn yn tynnu’r ffloem
• swcros cronni uwchben y cylch wedi torri meinwe chwyddo achos osmosis gan fod swcros yn gostwng potensial dwr
• tystiolaeth mai trawsleoliad oedd yn cludo swcros i’r rhan hon o’r coesyn
• dim swcros cronni o dan y cylch - meinwe ffloem wedi tynnu

Question 21

samplu ffloem

Answer 21

• pryfed gleision > stylet
• stylet roi’n uniongyrchol yn y tiwb hidlo
• torri stylet i ffwrdd
• casglu nodd sy’n dod allan
• nodd yn dangos bod yn cynnwys cynhyrchion ffotosynthesis

Question 22

labelu ymbelydrol

Answer 22

• rhoi carbon deuocsid i ddeilen wedi’i goleuo
• C ymbelydrol sefydlogi yn y swcros sy’n cael ei gynhyrchu gan ffotosynthesis a’i drawsleoli
• olrhain C ymbelydrol hwn yn y swcros defnyddio awtoradiograffeg
• deilen gosod ar ffilm ffotograffig yn y tywyll 24 awr
• ffilm yn negatifau’ gymylog lle mae ymbelydredd > dangos swcros yn cael ei gludo lan a lawr

Question 23

damcaniaeth mas lifiad

Answer 23

• awgryma bod mas lifiad goddefol o siwgrau o ffloem y ddeilen ffynhonnell, lle mae’r crynodiad siwgr ucahf, i rannau eraill o’r planhigyn fel meinweoedd sy’n tyfu, lle mae crynodiad siwgr yn is

Question 24

dosbarthu planhigion

Answer 24

• hydroffytau > dwr > tyfu dan dwr neu’n rhannol dan dwr
• seroffytau > dwr yn brin > arbenigol iawn
• mesoffytau > cyflenwad dwr digonol > ardaloedd tymherus > rhan fwyaf o gnydau > leihau colledion dwr, cau’r stomata

Question 25

dadleuon yn erbyn damcaniaeth mas lifiad

Answer 25

1. cyfradd trawsleoliad 10,000 cyflymach na trylediad
2. platiau hidlo a mandyllau bach fel rhwystr i atal llif
3. swcros + asidau amino symud ar gyfraddau gwahanol a gyfeiriad gwahanol

Question 26

hydroffytau

Answer 26

• dim cwtigl cwyraidd > dim colledion dwr
• stomata arwyneb uchaf > cyfnewid nwyon
• bylchau aer mawr > darparu hynofedd i feinweoedd
• dwr yn gyfrwng cynnal > dim neu brin ddim meinweoedd cynnal wedi’u ligneiddio

Question 27

seroffytau

Answer 27

• dail wedi’u rholio > lleihau aa, lleihau trydarthiad
• cwtigl cwyraidd trwchus > lleihau colledion dwr
• blew > lleihau’r graddiant potensial dwr
• stomata suddedig > lliehau graddiant potensial dwr lleihau gyfradd trydarthu