W4 Flashcards
1
Q
Acetylocholina to
A
neuroprzekaźnik w części przedzwojowej układu W i PW oraz w części zazwojowej układu PW
2
Q
Działanie acetylocholiny:
A
Wzrost: Na, K, Ca i NO
Płytka motoryczna Na+= depolaryzacja
Układ przewodzący serca = K+ hiperpolaryzacja = zwolnienie
Gruczoły Ca++ = sekrecji i skurcz
Śródbłonek naczyń = uwolnienie NO= rozkurcz naczyń
Spadek: NA
Presynaptyczne heteroreceptory = hamują uwalniania NA
3
Q
Cholinoesteraza- rodzaje i funkcje:
A
Acetylocholinoesteraza= AChE–SPECYFICZNA rozkłada acetylocholinę
występuje w tkankach, które mają zdolność przewodzenia impulsów: OUN, złącza nerwowo-mięśniowe i w krwinkach czerwonych
Cholinoesteraza=pseudocholinoesteraza= ChE NIESPECYFICZNA
hydrolizuje wiele estrów, także inne niż estry choliny
Występuje w osoczu, wątrobie, trzustce, w OUN, gruczołach wew. wydzielania, jelitach i w sercu
zmniejszenie aktywności w osoczu krwi może sugerować uszkodzenie miąższu wątroby (norma cholinoesterazy w osoczu krwi wynosi prawidłowo 1900-3800 U/l)
ZAPOBIEGA DZIAŁANIU ACETYLOCHOLINY POZA MIEJSCEM JEJ UWALNIANIA
4
Q
Receptory cholinergiczne:
2 nazwy plus określić typ (kanały jonowe/ białko G)
przez co każdy pobudzany (po 2 w każdym)
występowanie
A
NIKOTYNOWE–pobudzane przez ACH i nikotynę (sterowane przez kanały jonowe) –OUN, zwoje, płytka nerwowo-mięśniowa
MUSKARYNOWE –pobudzane przez ACH i muskarynę (sterowane przez białko G) –OUN, zwoje, synapsy przywspółczulne
5
Q
Receptory muskarynowe:
typy ( x5 ) i występowanie
sposób działania
A
M1–OUN, zwoje weget., neurony obwodowe
M2–serce
M3–żołądek, gruczoły
M4–CUN
M5–CUN
M1, M3, M5 –pobudzają fosfolipazę
M2, M4– hamują cyklazę adenylową
6
Q
Objawy muskarynowe ( x9 ):
A
obfite poty
wzmożone ślinienie
nadmierne wydzielanie w drogach oddechowych
nudności i wymioty
kurczowe bóle brzucha, biegunka
zwężenie źrenicy
duszność
bradykardia
7
Q
Objawy nikotynowe (x5)
A
drżenia włókienkowe mięśni
(powiek, języka, twarzy, karku)
osłabienie mięśni
ogólne znużenie
drgawki kloniczno-toniczne
oczopląs
8
Q
Objawy ośrodkowe:
w wyniku pobudzenia jakich receptorów?
objawy? (x 10)
A
pobudzenie receptorów M i N w CUN
bóle i zawroty głowy niepokój, bezsenność
trudności koncentracji
osłabienie pamięci
zaburzenia mowy
zaburzenia psychiczne
drgawki
uczucie lęku
zamroczenie, śpiączka
porażenie ważnych ośrodków: oddechowego, naczynioruchowego, termoregulacji
9
Q
Parasympatykomimetyki =parasympatykotoniki=
cholinomimetyki
zaliczamy to: x3
A
1.estry choliny
2.alkaloidy cholinomimetyczne
3.inhibitory cholinoesterazy (nietrwałe i trwałe)
10
Q
Agoniści receptora muskarynowego:
A
Tabela slajd 11 wykład 4:
Estry choliny:
acetylocholina, metacholina, karbachol, betanechol
Alkaloidy cholinomimetyczna:
muskaryna
pilokarpina
oksotremoryna
cewimelina
11
Q
odpływ cieczy wodnistej z komory przedniej
A
Na obwodzie kanał Schlemma łączy się z żyłami nadtwardówki, które są końcowymi miejscami odpływu cieczy wodnistej
12
Q
Alkaloidy cholinomimetyczne
najważniejsze dwa wymienił na wykładzie:
Które to są?
A
Pilokarpina
Cewimelina (USA)
13
Q
Pilokarpina:
A
głównie pobudza wydzielanie gruczołów (łzowych, ślinowych, potowych)
dlatego wykorzystywana: -w okulistyce (jaskra)
- stomie i laryngologii (do zwiększenia wydzielania śliny)
-silny lek napotny: próba pilokarpinowa w mukowiscydozie
14
Q
Inhibitory esterazy cholinowej
(hydrolazy=acetylocholinoesterazy=cholinoesterazy)= parasympatykotoniki pośrednie
PODZIAŁ GŁÓWNY (x2)
A
Nietrwałe = leki
Trwałe = trucizny + leki
15
Q
Nietrwałe inhibitory esteraz cholinowej:
Wykorzystywane w następujących schorzeniach:
A
Fizostygmina
Neostygmina
demecarium
( czyli dwie neostygminy) W JASKRZE
Distigmina
Pirydostygimna
Ambenonium
W:
miastenia gravis
ch. Alzheimera
niedrożności p.pokarm.
zatrzymaniu moczu
odwracaniu bloku ner. - mieś. wywołanego lekami zwiotczającymi
zaparcia atoniczne
16
Q
Leki w miastenii
oraz jaki test się wykonuje
A
1) Inhibitory esterazy acetylocholiny, które u około 50% chorych prowadzą do opanowania choroby tak, że pacjent może prowadzić normalny tryb życia.
2) leki immunosupresyjne
TEST Z EDROFONIUM:
-Pacjent z miastenią poprawia siłę i wytrzymałość mięśni podczas powtarzających się ruchów
a
normalne osoby nie odczuwają żadnej różnicy. Działanie edrofonium trwa około 10 minut
17
Q
Zespół Sjögrena:
A
- choroba autoimmunologiczna -organizm wytwarza przeciwciała przeciwko własnym białkom
- zapalenie i uszkodzenie gruczołów wydzielania zewnętrznego (głównie łzowych i ślinowych)
18
Q
Przyczyny i leki w chorobie Alzheimera
A
Przyczyny:
płytki starcze -> beta-amyloid
splątki neurofibrylarne -> białka tau
LEKI:
-dostępne leki spowalniają narastanie objawów otępiennych przez podtrzymywanie gasnącej transmisji sygnałów w układzie cholinergicznym
-DONEPEZIL
-GALANTAMINA
-RYWASTYGMINA
przedłuża o parę miesięcy okres samodzielności funkcjonalnej chorego
INNE LEKI
memantynę
nicergolina,
winpocetyna,
piracetam
risperidon
citalopram
19
Q
Nieodwracalne inhibitory Ach:
A
1.Pestycydy -organiczne estry kwasu ortofosforowego, które trwale fosforylują część estrową enzymu
2.Insektycydy -pochodne kwasu karbaminowego, którego połączenia z enzymem szybciej hydrolizują w porównaniu do pestycydów
3.Środki bojowe -lotne estry kwasu ortofosforowego, np.: tabun, sarin, soman,
20
Q
Zatrucie inhibitorami ACh
- mechanizm:
-objawy:
A
Zatrucie inhibitorami ACh = zatrucie endogenną acetylocholiną !!!
Bo nagromadzenie ACh!!!
OBJAWY:
ślinienie
łzawienie
oddanie moczu
biegunka
nieżyt przewodu pokar.
wymioty
wzmożone wydzielanie gruczołów dróg oddechowych, skurcz oskrzeli, sinica, kaszel
bradykardia
21
Q
ZESPÓŁ PRZEJŚCIOWY przy zatruciu
A
slajd 43 wykład 4
22
Q
Leczenie zatrucia związkami fosforoorganicznym:
A
atropina
oksymy
- np. obidoksym
PreparatSerum -Cholinesterase
23
Q
OKSYMY
A
utworzeniu fosforylowanego oksymu i uwolnieniu enzymu
ALE GDY DOJDZIE DO STARZENIA SIĘ ENZYMU!!!
Starzenie się enzymu stabilizuje kompleks trucizna-fosfor-enzym wtedy oksymy nie działają
24
Q
W5
A
W5
25
Parasympatykolityki to inaczej:
i jaka funkcja?
cholinolityki
przeciwcholinergiczne
antycholinergiczne
antymuskarynowe
FUKCJA:
blokują cholinergiczny receptor muskarynowy
26
Naturalne parasympatykolityki występują w:
wilcza jagoda = Atropa belladonna
lulek czarny = Hyoscyamus niger
bieluń dziędzierzawa = Datura stramonium
27
atropina na jakie receptory działa??
jest nieselektywnym antagonistą receptorów M1i M2
28
Objawy działania atropiny to:
rozszerzenie źrenicy i porażenie akomodacji
zmniejsza wydzielanie potu, śluzu, śliny i soków trawiennych
zmniejsza napięcie mięśni gładkich oskrzeli żołądka, jelit, dróg żółciowych, moczowodów i pęcherza moczowego
zwiększa: akcję serca i RR
UWAGA:
w dużych dawkach rozszerza naczynia i spadek RR
29
Działanie atropiny w zależności od dawki?
slajd 3 wykład 5
30
Atropina jest stosowana w:
reanimacji oddechowo-krążeniowej
premedykacji przed znieczuleniem ogólnym
odwracaniu blokady nerwowo mięśniowej
leczeniu odruchowej bradykardii
leczeniu nadmiernego wydzielania i skurczu oskrzeli
stanów spastycznych p.pok. i moczowodów
zatruciu glikozydami naparstnicy i inhibitorami AChE
31
Atropina w kroplach do oczu stosowana jest w celu
1. długotrwałego rozszerzenia źrenicy w zapaleniu tęczówki i ciała rzęskowego
2. w celu zapobiegania zrostom tęczówkowo-soczewkowym oraz w diagnostycznym badaniu refrakcji u dzieci
32
Leki rozszerzające źrenicę
Ogólnie tylko podział
Porażające akomodację
Nieporażające akomodacji
Długodziałające
Średniodługodziałające
Krótkodziałające
33
Leki rozszerzające źrenicę - porażające akomodację
atropina
skopolamina
homatropina
cyklopentolat
tropikamid
34
Leki rozszerzające źrenicę - Nieporażające akomodacji
adrenalina (dipiwefryna)
fenylefryna
hydroksyamfetamina
kokaina
guanetydyna
apraklonidyna
35
Leki rozszerzające źrenicę:
ze względu na długość działania
podział i przykłady
Długodziałające (10-12 dni)- atropina i skopolamina
Średniodługodziałające:
homatropina
Krótkodziałające (2-6h):
cyklopentolat
tropikamid
fenylefryna
36
Objawy zatrucia atropiną:
czerwony jak burak
rozpalony jak piec
suchy jak pieprz
ślepy jak nietoperz
niespokojny jak tygrys w klatce
Czyli objawy to:
czerwony
rozpalony
suchy
ślepy
niespokojny
37
Mechanizm zatrucia atropiną i skopolaminą:
atropina- depresja ośrodków hamowania
skopolamina- depresja ośrodków hamowania i pobudzenia
38
Zatrucie skopolaminą:
skóra blada
skóra zimna
spada RR
stan zbliżony do narkozy
-wiotkie mięśnie
-zniesienie odruchów
-utrudniona mowa
-brak ruchów dowolnych
-zamroczenie
39
Leczenie zatrucia atropiną i skopolaminą
kofeina
fizostymina
40
Najczęstsze przyczyny wystąpienia zespołu cholinolitycznego:
zatrucia:
-roślinami (alkaloidy cholinolityczne)
-kurarą
-grzybami (Amantia muscaria)
-lekami:
=antycholinergiczne –atropina, skopolamina
=przeciwhistaminowe
=trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
=przeciwparkinsonowskie=rozszerzające źrenice (porażające akomodację)
=inne leki spazmolityczne
41
Hioscyna to inaczej:
skopolamina
42
skopolamina to inaczej:
hioscyna
43
Selektywni antagoniści w astmie:
duże oskrzela -M3
małe oskrzela - betaadrenergiczne
autoreceptory-M2-paradoksalny skurcz oskrzeli
słabe działanie rozkurczające oskrzela -M1-pirenzepina i telenzepina
44
Leki przeciwcholinergiczne stosowane w leczeniu chorób oskrzeli:
jakie choroby?
nazwy leków?
w:
(POChP)
niektóre w astmie, ale są
lekami dodatkowymi w leczeniu zaostrzeń choroby
LEKI:
ipratropium
tiotropium
glikopironium
45
Cholinolityki - układ moczowo-płciowy:
w nadmiernej aktywności pęcherza moczowego:
oksybutynina
tolterodyna
darifenacyna
solifenacyna
flawoksat
trospium
46
oksybutynina
tolterodyna
darifenacyna
solifenacyna
flawoksat
trospium
to leki stosowane w leczeniu??
w nadmiernej aktywności pęcherza moczowego
to cholinolityki
47
Leki w chorobie Parkinsona hamujące aktywność układu cholinergicznego:
Benzatropina
Biperiden
Metyksen
Triheksyfenidal Procyklidyna
48
W6
W6
49
choroba Parkinsona=
parkinsonizm
przyczyna
to choroba neurodegeneracyjna
postępujące zwyrodnienie neuronów dopaminergicznych, w obszarze istoty czarnej;
50
pierwotny parkinsonizm:
dziedziczny lub sporadyczny
51
wtórne zespoły parkinsonowskie:
wymień przyczyny:
POLEKOWY
oraz
w przebiegu wodogłowia, po zapaleniu mózgu
w przebiegu zaburzeń metabolicznych (niedoczynność przytarczyc)
toksyczny (Mn, CO, cyjanki)
pourazowy
w przebiegu guza mózgu
naczyniowy
52
objawy kliniczne parkinsonizmu
1.drżenie
2.spowolnienie ruchowe
3.sztywność mięśni
4.zaburzenia odruchów postawnych
5.pochylona sylwetka ciała
6.objaw „przymrożenia” (freezing)
min. 2 objawy, w tym drżenia lub spowolnienia
53
spowolnienie ruchowe - bradykinezja i hipokinezja:
co to jest bradykinezja i hipokinezja??
Bradykinezja = „powolny ruch”
Hipokinezja = długotrwałą bezczynnością ruchową
twarz maskowata
objaw rzadkiego mrugania
osłabienie gestykulacji
siedzenie w bezruchu
mowa cicha, monotonna, niewyraźna
zlewanie słów i zdań
brak współruchów
zaburzenia połykania
54
Leczenie choroby Parkinsona:
nie ma terapii wpływającej na naturalny przebieg choroby
cel terapii -utrzymanie całkowitej niezależności funkcjonowania w życiu codziennym
leczenie przez całe życie
55
Jakie układy odgrywają najważniejszą rolę w ch. Parkinsona:
spadek aktywności układu dopaminergicznego
wzrost aktywności układu cholinergicznego
56
Choroba Parkinsona a parkinsonizm polekowy
W chorobie brak jest dopaminy
W Parkinsonizmie polekowym:
dopamina jest ale nie działa, bo receptory są zablokowane przez podane leki dopaminolityczne
57
Jak ogólnie działają leki w ch. Parkinsona??
zwiększają aktywność dopaminergiczną
zmniejszają aktywność cholinergiczną
58
Leki zwiększające aktywność ukł. dopaminergicznego w ch. Parkinsona??
Schemat!!!!
Slajd 17, W6
59
Leki hamujące aktywność ukł. cholinergicznego w chorobie Parkinsona??
Benzatropina
Biperiden
Metyksen
Triheksyfenidal
Procyklidyna
Etopropazyna
Pridinol
słabsze: difenhydramina, amitryptylina
60
Co to jest amantadyna??
zwiększa stężenie dopaminy przez nasilenie jej uwalniania w prążkowiu oraz blokowanie wychwytu zwrotnego przez neurony presynaptyczne
antagonista receptorów glutaminianowych (NMDA)
hamuje uwalnianie ACh za pośrednictwem receptorów NMDA i przez to działa antycholinergiczne
61
Amantadyna
Informacje podsumowujące:
zwiększa uwalnianie dopaminy z magazynów
nieskuteczna, gdy magazyny dopaminy są puste
hamuje wychwyt dopaminy ze szczeliny
synaptycznej
działa antycholinergicznie
hamuje działanie kwasu glutaminowego
62
Amantadyna - działania niepożądane leku
sinica marmurkowata
wokół kolan
obrzęki kostek
halucynacje wzrokowe
narastanie objawów
choroby po odstawieniu (rzadko)
63
Amantadyna - wskazania:
wczesne stadium choroby
strategia oszczędzania lewodopy
stadium późne (najskuteczniejszy lek zmniejszający dyskinezy po lewodopie)
64
Leki objawowe w ch. Parkinsona??
slajd 30 - 34, W6
65
Działania niepożądane:
leków antycholinergicznych
pochodnych ergotaminy
pochodnych nieergotaminowych
lewodopy
slajdy 47 do 58, W6
66
W7
W7
67
Układ współczulny leży na wysokości kręgów (odc. kręgosłupa):
piersiowych i lędźwiowych i łączy się ze splotami piersiowymi, brzusznymi i miednicznym
68
Jakie receptory i neuroprzekaźniki są w układzie współczulnym?
przed zwojowe: r.nikotynowe + ACh
pozazwojowe:
r. adrenergiczne + noradrenalina
Rodzaje receptorów adrenergicznych:
alfa i beta
alfa 1 i 2
beta 1, 2 i 3
69
Rodzaje receptorów aderenergicznych:
alfa 1 i 2
beta 1, 2 i 3
70
Funkcja receptorów adrenergicznych
z podziałem na podtypy:
tabela strona 317 Mutschler podręcznik
Slajd 6 do 10 W7
71
Siła działania A i NA na poszczególne receptory adrenergiczne
Podręcznik tabelka strona 319
72
Sympatykomimetyki= Sympatykotoniki= Adrenergiki
*α - adrenergiki bezpośrednie
*α, β -adrenergiki bezpośrednie
*α, β -adrenergiki pośrednie
*β -adrenergiki bezpośrednie
73
Sympatykomimetyki
bezpośrednie:
Sympatykomimetyki bezpośrednie
ich działania nie zmniejsza wcześniejsze podanie rezerpiny lub guanetydyny, które wypierają norepinefrynę z neuronów współczulnych
Rezerpina i guanetydyna działają na synapsę i wypłukują aminy katecholowe z magazynów
74
Rezerpina i guanetydyna
co robią i co to daje sympatykomimetkowi?
Rezerpina i guanetydyna działają na synapsę i wypłukują aminy katecholowe z magazynów
Po wyparciu noradrenaliny-działanie sympatykomimetyka może być większe, gdyż ubytek neuroprzekaźnika wywołuje zmiany kompensacyjne:
->zwiększenie liczby receptorów
lub
->wzmocnienie przekazywania sygnału
75
Agoniści receptora adrenergicznego:
podział i nazwy leków
działające bezpośrednio:
selektywni - fenylefryna
nieselektwyni- oksymetazolina
UWAGA!
Efekty działania NIE SĄ ZNOSZONE przez uprzednie podanie rezerpiny lub guanetydyny
Efekty działania MOGĄ BYĆ NASILONE przez kokainę, rezerpinę i guanetydynę
działający pośrednio:
Środki uwalniające-amfetamina
Inhibitory wychwytu-kokaina
Inhibitory MAO, COMT- pragilina
Efekty działania są OSŁABIANE przez uprzednie podanie rezerpiny lub guanetydyny
o mieszanym działaniu- efedryna
Efekty działania są ZNOSZONE przez uprzednie podanie rezerpiny lub guanetydyny
76
α, β adrenergiki bezpośrednie:
Aminy katecholowe i ich pochodne:
adrenalina = epinefryna
noradrenalina=norepinefryna
dopamina
dobutamina
izoprenalina
dopeksamina
77
Synteza dopaminy
(z jakiej substancji i enzym)
DOPA w DOPAMINA
enzym:
dekarboksylaza DOPA
78
adrenalina = epinefryna
endogenna amina katecholowa wydzielana przez rdzeń nadnerczy
bardzo silny agonista receptorów alfa i beta 1
umiarkowany agonista receptorów beta 2
79
Guz chromochłonny to inaczej:
barwiak chromochłonny
pheochromocytoma
80
w celu rozpoznania pheochromocytoma :
oznacza się wolne katecholaminy lub ich metabolity (kwas wanilinomigdałowy VMA i metoksykatecholaminy) w dobowej zbiórce moczu (metoksy katecholaminy także w surowicy)
81
w celu rozpoznania pheochromocytoma NAJLEPIEJ oznaczyć:
metoksykatecholaminy w moczu lub surowicy
bo one cechują się największą czułością i swoistością !!!
82
Objawy pheochromocytoma :
nadciśnienie tętnicze
nadmierne pocenie
blada skóra
kołatanie serca
uczucie niepokoju
rozszerzone źrenice
napady mogą występować kilka razy na tydzień lub raz na kilka miesięcy
zaobserwować jaki czynnik wywołał napad:
wysiłek fizyczny,
uciśnięcie brzucha,
obfity posiłek,
stres,
niektóre leki (efedryna, fenylefryna, fenotiazyna, amfetamina)
83
Adrenalina dawka receptory i efekt działania:
0,04 do 0.1 ug/kg/min–przeważają efekty pobudzenia receptorów β:
zwiększona częstość rytmu i kurczliwość mięśnia sercowego
niezmieniony lub obniżony opór obwodowy
większe dawki–dominuje efekt pobudzenia receptorów α:
większy opór obwodowy i RR
84
Adrenalina -działanie
wzrost częstości, kurczliwości i oporu obwodowego
podanie leku rozszerzającego naczynia zapobiega skurczowi naczyń
zwiększa ciśnienie perfuzyjne naczyń wieńcowych u pacjentów we wstrząsie z niskim ciśnieniem rozkurczowym i zmniejsza strefę niedokrwienia mięśnia sercowego
85
Adrenalina dlaczego jest powszechnie stosowana?
maksymalny efekt działania jest większy niż jakiegokolwiek innego beta agonisty
ma działanie rozszerzające oskrzela
duża skuteczność czyni ją lekiem z wyboru w leczeniu reakcji anafilaktycznych
ponadto jest stosowana u pacjentów:
*w stanach zagrażającej życiu hipotensji
*u których dopamina i dobutamina są mało skuteczne,
86
przyczynami reakcji anafilaktycznych są
pokarm
leki,
użądlenie prze owady
Teraz ludzie są bardziej narażeni na te czynniki!!!
87
Wstrząs anafilaktyczny- może wystąpić w przypadku:
przeciwsurowic
kontaktu z pyłkami kwiatów i alergenami roślin
przy testach odczulających
stosowaniu jodowanych środków kontrastowych do zdjęć rentgenowskich,
leków
jadów owadów, zwierząt morskich, poziomek.
88
Jad szerszenia
śmiertelna dawka to 10-90 mg jadu/ kg m.c. człowieka
jednorazowo szerszeń może wpompować ok. 0,2 mg jadu, ale może ukąsić kilka razy
wstrząs anafilaktyczny może wystąpić przy każdym użądleniu szerszenia
89
Objawy anafilaksji i częstość występowania
tabela strona 32, w7
skórne 90%
oddechowe 50%
krążeniowe 30%
z p. pokarmowego 30%
90
wstrząs anafilaktyczny -definicja:
Wstrząs (każdy) to niestosunek między objętością krwi krążącej a łożyskiem naczyniowym
=> spadek ciśnienia krwi
91
Objawy wstrząsu anafilaktycznego:
spadek ciś. krwi:
uogólniony świąd
uogólniony rumień
nudności
wymioty
trudności w oddychaniu
niezależne od woli oddawanie moczu i kału lub
utrata przytomności,
92
Ciężka reakcja alergiczna- co podasz?
adrenalinę wstrzykiwać wyłącznie do mięśniowo w udo
NIE W POŚLADEK
NIE W DŁOŃ I PALCE (może spowodować zatrzymanie dopływu krwi do tych miejsc)
93
ampułkostrzykawka z adrenaliną:
służy do podania pojedynczej dawki leku
zawiera 1 ml roztworu
po podaniu leku w ampułkostrzykawce pozostaje 0,7 ml roztworu, ale ampułko-strzykawka nie nadaje się do ponownego użytku
roztwór bezbarwny !!!
przechowywać: w lodówce (2-8 st. C.) okres ważności to 2 LATA a poza lodówką 6
miesięcy
94
adrenalina u dorosłych i dzieci o masie powyżej 25/30 kg
300 ug epinefryny
(epipen senior lub ampułkostrzykwaka)
95
epipen co to?
autowstrzykiwacz
przypomina gruby długopis
igła sama wyskakuje i poda lek
96
Adrenalina u dzieci o masie od 25 do 30 kg
Dzieciom o masie ciała poniżej 30 kg NIE MOŻNA PODAĆ DAWKI MNIEJSZEJ NIŻ 300 MIKROGRAMÓW z odpowiednią dokładnością ze względu na konstrukcję ampułkostrzykawki
97
Adrenalina u małych dzieci o masie poniżej 25 kg
TYLKO Epipen junior zawiera odpowiednią dawkę adrenaliny: 150 μg epinefryny !!!!
98
Przeciwwskazania dla adrenaliny:
nie podawać pacjentowi:
z chorobą serca
sercem płucnym
zaburzeniami rytmu serca tachykardią
z nadczynnością tarczycy,
z chorobami sercowo-naczyniowymi
guzem chromochłonnym,
wysokim ciśnieniem śródgałkowym,
ciężką niewydolnością nerek,
gruczolakiem gruczołu krokowego
hiperkalcemią, hipokaliemią,
cukrzycą,
w podeszłym wieku
u kobiet w ciąży
99
Noradrenalina - inf ogólne
gdzie wytwarzana
czy jest egzo czy endogenna
receptory
wydzielana przez rdzeń nadnerczy
neuroprzekaźnik współczulnych włókien pozazwojowych
bardzo silny agonista receptorów alfa 1 i 2
silny agonista receptorów beta 1
100
Noradrenalina - -funkcje:
Zwiększa:
kurczliwość mięśnia sercowego
opór obwodowy
ciśnienie krwi
zużycie tlenu przez m. sercowy
podanie leków rozszerzających naczynia może zapobiegać zwiększeniu oporu naczyniowego, dając jedynie większą kurczliwość
noradrenalina zwiększa opór łożyska płucnego, ale mimo to jest ona paradoksalnie polecana w ostrej niewydolności prawokomorowej !!!
101
Dopamina- działanie zależy od dawki:
mała < 4 ug/kg/min
średnia 4 - 10 ug/kg/min
duża > 10 ug/kg/min
m:
przeważa działanie aktywujące r. dopaminowe D1 i D2→ zwiększa przepływ osocza przez nerki, szybkość przesączania kłębkowego i wydalanie sodu
ś:
pobudza receptory beta 1→zwiększenie czynności serca i pojemności minutowej
d:
pobudza receptory alfa →skurcz naczyń krwionośnych, wzrost ciś. tętniczego i napełniania komór co może prowadzić do niedokrwienia
102
Dopamina jest lekiem 1 rzutu w :
leczeniu wstrząsu, bo:
zwiększa kurczliwość m. sercowego i jednocześnie przywraca przepływ krwi przez ważne narządy
103
We wstrząsie dopamina może utrzymać czynność nerek gdy:
zastosowano noradrenalinę w celu podniesienia ciśnienia krwi
104
Dopamina -W małych dawkach stosowana jest w celu:
poprawy przepływu krwi przez nerki
105
Dobutamina
syntetyczna katecholamina
silne działanie agonistyczne na B1
słabe na B2
zwiększa kurczliwość m. sercowego
106
Dobutamina - mieszanina racemiczna izomer P i L skrętny
na jakie receptory L i P działają
jaka funkcja?
L - alfa agonista
P - B1 i B2 agonista
rozszerza obwodowe naczynia krwionośne
napięcie ściany lewej komory i jej rozmiar są zmniejszone
107
Dobutamina inne funkcje:
zwiększa:
perfuzję mięśnia komór serca
podaż tlenu w stosunku do potrzeb w mięśniu sercowym
108
Izoprenalina - inf. ogólne
syntetyczna katecholamina
ma najsilniejsze wybiórcze działanie na receptory B1 i 2
BRAK DZIAŁANIA NA RECEPTORY ALFA
109
Izoprenalina - funkcje:
Zwiększa:
kurczliwość, częstość pracy i pojemność minutową serca
Zmniejsza:
opór naczyniowy, ciśnienie krwi
110
Izoprenalina - działania niepożądane:
Zwiększa:
↑ czynność serca
↑ ryzyko zaburzeń rytmu serca
↑ przepływ krwi przez skórę i mięśnie kosztem ukrwienia ważnych życiowo narządów
Zmniejsza:
↓ podaż tlenu w stosunku do jego zapotrzebowania
↓ przepływ przez t.wieńcowe
111
Izoprenalina -zastosowanie
Kiedy należy zachować dużą ostrożność podając izoprenalinę??
Bradykardia z blokiem przedsionkowo-komorowym
w leczeniu nadciśnienia płucnego i ostrej niewydolności prawokomorowej => Rozszerza naczynia krążenia płucnego
↓ przepływ krwi przez t. szyjne i wieńcowe podczas resuscytacji. DUŻA OSTROŻNOŚĆ!!!
112
Dopeksamina działanie:
w7, SLAJD 62- 64
jest inodylatatorem-zwiększa kurczliwość m. sercowego i rozszerza naczynia krwionośne
113
Katecholaminy -działanie TABELKA Z WYKŁADU!!!!
w7, slajd 65 i 66
114
W8 (robić razem z wykłądmi, bo są fajne schematy)
W8
115
Sympatykomimetyki adrenergiki - podział ogólny (bardzo ogólny)
aminy katecholowe
pochodne amin katecholowych
116
pochodne amin katecholowych alfa- adrenergiki: podział
pobudzające receptory:
alfa 1
alfa 1 i 2
a2 i hamujące a1
117
wymień a1- adrenergiki:
Fenylefryna
Norfenefryna
Midodryna
Etylefryna
118
adrenergiki pobudzające receptory α1i α2
- ZOLINA:
Nafazolina
Tetryzolina
Ksylometazolina
Tymazolina
Efedryna
119
adrenergiki pobudzające receptor α2 i hamujące α1
Klonidyna
120
Zastosowanie alfa--adrenergików (x3):
1. dodatek do środków miejscowo znieczulających
2. ZWĘŻENIE NACZYŃ MIEJSCOWO,,np. zmniejszanie przekrwienia, obrzęku, zmniejszenie wydzielania gruczołów śluzowych (w zapaleniu zatok, nieżycie nosa, uczuleniowym zapaleniu spojówek)
3. ZWĘŻENIE NACZYŃ OGÓLNIE I PODNIESIENIE CIŚ. TĘT. np. w zapaści naczyniowej, hipotonia samoistna i ortostatyczna
121
objawy hipotonii:
zawroty głowy
uogólnione osłabienie
zaburzenia widzenia
ból w okolicy podpotylicznej, karku, szyi i pleców (niedokrwienie mięśni)
duszność
bóle dławicowe -czynnościowe niedokrwienie mięśnia sercowego
omdlenia z utratą przytomności, przemijające zaniewidzenie (przejściowa utrata widzenia), a w skrajnych przypadkach przemijające ataki niedokrwienne mózgu,
122
Leczenie hipotonii ortostatycznej
Midodryna zwiększa ciś. tętnicze
Oktreotyd
Fludrokortyzon zwiększa objętość płynów wewnątrznaczyniowych i podnosi ciś. krwi
Erytropoetyna- zmniejsza uwalnianie NO w śródbłonku, przez co zwiększa ciś. krwi
ergotamina i kofeina- u chorych z parkinsonizmem i hipotonią
desmopresyna (do nosa wieczorem) zapobiega nocnej poliurii, zwiększa resorpcję wody w cewkach nerkowych
niesteroidowe leki przeciwzapalne
inne:
✓kompresyjne bandażowanie,
✓chlorek potasu,
✓indometacyna, oksylofryna
✓johimbina
123
Midodryna
w leczeniu hipotonii ortostatycznej
zwiększa ciś. tętnicze w pozycji stojącej u chorych z hipotonią ortostatyczną o 22 mm Hg
selektywne działanie na rec. α1-adrenomimetyczne, powodując zwężenie naczyń tętniczych i żylnych.
Jest skuteczniejszy niż efedryna czy norfenefryna.
Nadciśnienie tętnicze w pozycji leżącej pojawia się u kilkunastu procent chorych leczonych tym preparatem.
może spowodować zatrzymanie moczu u chorych z przerostem gr. krokowego
124
Oktreotyd
w leczeniu hipotonii ortostatycznej
podobnie jak midodryna, łagodził objawy hipotonii w pozycji stojącej
Hamuje wazodylatacyjne działanie peptydów wydzielanych przez jelita i trzustkę
wywołuje skurcz naczyń krwionośnych przewodu pokarmowego
nie zmienia oporu systemowego
W odróżnieniu od midodryny nie zwiększa ciśnienia w pozycji leżącej
Do objawów niepożądanych tego leku należą nudności, wymioty, biegunka
W przeciwieństwie do midodryny stosowany jest TYLKO WE WSTRZYKNIĘCIACH
125
Fludrokortyzon
w leczeniu hipotonii ortostatycznej
zwiększa objętość płynów wewnątrznaczyniowych i podnosi ciś. krwi
126
Erytropoetyna
w leczeniu hipotonii ortostatycznej
zmniejsza uwalnianie NO w śródbłonku, przez co zwiększa ciś. krwi
127
desmopresyna
w leczeniu hipotonii ortostatycznej
(do nosa wieczorem) zapobiega nocnej poliurii, zwiększa resorpcję wody w cewkach nerkowych
128
NIEFARMAKOLOGICZNE leczenie hipotonii ortostatyczne
uniesienie głowy podczas snu
picie dużej ilości wody
dosalanie potraw
pończochy uciskowe
kawa
unikać::
alkoholu,
WF rano,
długiego stania,
min. 30 s siedzenia przed wstaniem z łóżka
129
zwężenie naczyń miejscowo za pomocą alfa- adrenergików: w jakim celu??
zmniejszanie:
przekrwienia
obrzęku
wydzielania gr. śluzowych
w:
zapaleniu zatok,
zapaleniu ucha,
nieżycie nosa,
uczuleniowym zapaleniu spojówek
130
Zastosowanie alfa-adrenergików:
dodatek do środków miejscowo znieczulających
W jakim celu się to robi??
przedłużenie działania tych środków
zmniejszenie krwawienia, poprzez obkurczenie naczyń
zmniejszenie toksyczności tych środków
131
β-ADRENERGIKI: podział ogólny
Leki działające na receptory β1i β2
Leki działające na receptory β1
Leki działające na receptory β2
leki działające na naczynia
132
Leki działające na receptory β1i β2 to
izoprenalina= isoproterenol
orcyprenalina= metaproterenol
133
Leki działające na receptory β1
Dobutamina (także może na β2 )
134
Leki działające na receptory β2:
leki krótko działające (co 4-6 godzin)
leki długo działające
leki krótko działające (co 4-6 godzin)
salbutamol (Ventolin)
terbutalina (Bricanyl)
fenoterol (Berotec)
oraz:
klenbuterol (Spiropent)
izoetaryna (Bronkosol)
heksoprenalina (Ipradol)
rimiterol
reproterol
leki długo działające
Formoterol (Foradil)
Salmeterol (Serevent)
oraz
bambuterol (Bambec) prokaterol
tulobuterol (Respitrol)
135
leki działające na naczynia (B- adrenergiki):
Bametan (preparat Vasculat)
Bufenina
136
leki krótko działające (co 4-6 godzin)
salbutamol (Ventolin)
terbutalina (Bricanyl)
fenoterol (Berotec)
klenbuterol (Spiropent) izoetaryna (Bronkosol) heksoprenalina (Ipradol) rimiterol
reproterol
Co to za lek?
leki krótko działające (co 4-6 godzin)
beta 2 - selektywne
137
Formoterol (Foradil)
Salmeterol (Serevent)
oraz
bambuterol (Bambec) prokaterol
tulobuterol (Respitrol)
Co to za leki??
leki długo działające
b2 - selektywne
138
Zastosowanie β-adrenergików: (x 8)
1.dychawicy oskrzelowej,
2. POCHP
3. blok przedsionkowo-komorowy,
4. zatokowa bradykardia,
5. zapobieganie napadom
MAS
6. jako tokolityki w porodzie przedwczesnym
7. w celu rozszerzenia naczyń (ch. Raynauda, ch. Burgera, miażdżycy zarostowej tętnic)
8. leczenie depresji-salbutamol-atypowy lek przeciwdepresyjny
139
Zespół Morgagniego-Adamsa-Stokesa, = napad Morgagniego-Adamsa-Stokesa=
napad MAS
Jaki lek się podaje na to??
powtarzające się, krótkie epizody utraty przytomności wynikające z pogorszenia się zaopatrzenia mózgu w krew.
To z kolei spowodowane jest zatrzymaniem (asystolią) lub skrajnym spowolnieniem pracy serca (bradykardią).
objawy: utratą świadomości, drgawkami oraz brakiem tętna
może występować przy całkowitym bloku przedsionkowo-komorowym
PODAEJMY B- ADRENERGIKI!!!!
140
Objawy uboczne β2-adrenergików
drżenie mięśniowe,
wzrost przemian biochemicznych,
hipokaliemia (K przechodzi do mięśni)
tachykardia (wynik rozszerzenia naczyń) i tachyarytmia
Reszta slajd 32, w8
141
Regulacja receptorów β-adrenergicznych:
1. Przewlekłe podawanie agonistów receptorów β powoduje utratę ich działania
2. Po związaniu agonisty z receptorem dochodzi do pobudzenia receptora, odpowiedzi komórkowej, po czym szybko występuje ,,znieczulenie,, (desensytyzacja = tolerancja) receptora
3. Mechanizmy desensytyzacji
*Uncoupling
*Down-regulation
142
Rola desensytyzacji (tolerancji) receptorów:
odwracalna lub nieodwracalna utrata wrażliwości receptora na kolejne pobudzenia
CHRONI komórki przed nadmierną stymulacją
143
Formy tolerancji - podział:
liczba receptorów nie ulega zmianie:
=>Krótkotrwałe zahamowanie zdolności wiązania agonisty przez receptor, tzw. odczepianie (ang.uncoupling)
Krótkotrwałe obniżenie zdolności receptora do tworzenia sygnału
liczba receptorów ulega zmniejszeniu:
Długotrwały, nieodwracalny spadek liczby receptorów (tzw. regulacja w dół -down regulation) -po długotrwałym (wielogodzinnym lub wielodniowym) pobudzaniu receptora
*konieczna jest ponowna synteza receptora
144
GLIKOKORTYKOSTEROIDY (GKS) i HORMONY TARCZYCY a proces desensytyzacji:
GLIKOKORTYKOSTEROIDY I HORMONY TARCZYCY zapobiegają desensytyzacji receptorów adrenergicznych β2
Bo:
indukują syntezę receptorów co prowadzi do zwiększenia liczby receptorów w błonie komórkowej = regulacja w górę (up-regulation).
145
Zalety i wady desensytyzacji receptorów:
Zaleta-
objawy niekorzystne, np. drżenie mięśniowe, objawy sercowo-naczyniowe, metaboliczne mogą ulec zmniejszeniu
Wada-
zmniejszenie działania ochronnego przed bronchospazmem wywołanym, np. wysiłkiem lub adenozyną, co jest spowodowane zmniejszeniem zdolności rozkurczającej oskrzeli
146
Leki działające na receptory α i β
adrenalina
efedryna
pseudoefedryna
-syntetyczny analog efedryny
-działa słabiej pobudzająco ośrodkowo niż efedryna i amfetamina
amfetaminy
147
stymulanty typu amfetaminy - przykłady
(substancje o działaniu halucynogennym)
metylenodioksyamfetaminę(MDA)
p-metoksyamfetaminę(PMA),
metylenodioksymetamfetaminę(MDMA)
metylenodioksyetamfetaminę(MDEA)
metylowe pochodne amfetaminy –fentermina, mefentermina, chlorfentermina(leki hamujące łaknienie)
148
stymulanty typu amfetaminy - inf. ogólne
podobne do noradrenaliny,
silnie pobudzają OUN,
uzależniają psychicznie bez uzależnienia fizycznego!!!
uwalniają endogenne katecholaminy,
spowalniają rozpad katecholamin - hamują MAO
hamują wychwyt zwrotny noradrenaliny w synapsach
obkurczają małe tętniczki i powodują niedokrwienie narządów
149
Amfetamin a jazda samochodem:
amfetamina i jej analogi działają podobnie do alkoholu
ich użycie obniża sprawność prowadzenia pojazdów
podobnie jak m.in. morfiny, kokainy, THC, benzodiazepin
150
W9
W9
151
Sympatykolityki - podział:
α -adrenolityki
α, β -adrenolityki
β -adrenolityki
sympatOlityki
152
α-adrenolityki czyli
alkaloidy sporyszu
153
Zatrucie sporyszem zaburza:
układu nerwowego: drętwienie i lokalne znieczulenie, toniczne skurcze różnych mięśni, zaburzenia widzenia
krwionośnego: silne i długotrwałe zwężenia naczyń krwionośnych -co prowadziło do martwicy głównie palców, końca nosa, płatków uszu.
154
Alkaloidy sporyszu podział:
schemat, slajd 10, W9a
naturalne:
ergotamina, ergotoksyna, ergometryna, ergokrystyna, ergokryptyna,
syntetyczne:
dihydroergotamina
dihydroergotoksyna
155
Naturalne alkaloidy sporyszu -
wielkocząsteczkowe
ergotamina
ergotoksyna
156
Naturalne alkaloidy sporyszu -
małocząsteczkowe
ergometryna
157
ergotamina - co to jest i zastosowanie
naturalny alkaloid sporyszu
w położnictwie do obkurczania macicy
158
ergotoksyna - co to jest?
naturalny alkaloid sporyszu
w jej skład wchodzą:
ergokrystyna + ergokryptyna + ergokornina
159
ergometryna - co to jest i zastosowanie
naturalny alkaloid sporyszu
w położnictwie do wywoływania skurczów porodowych
nie działa na układ adrenergiczny
160
Syntetyczne alkaloidy sporyszu
dihydroergotamina
dihydroergotoksyna
161
dihydroergotamina - co to i zastosowanie?
syntetyczny alkaloid sporyszu
nie obkurcza naczyń i macicy, ale może wywołać skurcze porodowe w ostatnich miesiącach ciąży;
zastosowanie:
leczenie migreny (antagonista serotoniny)
lek znoszący i zapobiegający działaniu leków sympatykomimetycznych
162
dihydroergotoksyna- co to?
syntetyczny alkaloid sporyszu
163
Migrena
zaliczana do pierwotnych bólów głowy, czyli takich, które nie są wynikiem innych towarzyszących chorób
to choroba ukł. nerwowego
164
Ból w migrenie:
nasila się podczas aktywności fizycznej,
występuje po jednej stronie, w obszarze czoła i skroni lub oka,
rozwija się i w końcu obejmuje całą głowę
może się utrzymywać nawet do 72 h
towarzyszą nudności i wymioty
165
Aura migrenowa
mroczki, światłowstręt lub drgania (scyntylacje) obrazu
czyli tzw. TEICHOPSJE
TEJCHOPSJE = ZYGZAKOWATE ZARYSY
166
Aura migrenowa
mroczki, światłowstręt lub drgania (scyntylacje) obrazu
czyli tzw. TEICHOPSJE
TEJCHOPSJE = ZYGZAKOWATE ZARYSY
zamglone plamki, widzenie
167
Leczenie napadu migreny:
4 grupy leków
leki przeciwbólowe
alkaloidy sporyszu
tryptany
leki przeciwwymiotne: metoklopramid
168
leki przeciwbólowe do napadu migreny:
zapobieganie bólom głowy z nadużywania leków -ograniczenie przyjmowania leków przeciwbólowych wmiesiącu:
*leków prostych do 15 dni *leków złożonych do 10 dni
kwas acetylosalicylowy (ASA), ibuprofen, naproksen, diklofenak, paracetamol
preparat złożony zawierający ASA (250 mg), paracetamol (200–250 mg) i kofeinę(50 mg) –skuteczniejszy
169
Alkaloidy sporyszu w leczeniu napadu migreny:
+ przeciwwskazania do ich stosowania
ból głowy z nadużywania leków, dlatego stosuje się je do 10 dni w miesiącu
ergotamina lub dihydroergotamina
są mniej skuteczne niż tryptany,
u chorych, u których ból migrenowy trwa długo i często nawraca
PRZECIWWSKAZANIA:
ch. wieńcowa
ch. naczyń mózgowych,
ch. Raynauda,
nadciśnienie tętnicze, niewydolność nerek,
ciąża i karmienie piersią
170
Tryptany - leczenie migreny
co to za substancje?
wybiórczy agoniści podtypów 1B/1D receptora serotoninowego
skuteczne u ok. 60% chorych, u których nie działają niesteroidowe leki przeciwzapalne,
ograniczenie podawania do 9 dni w miesiącu
171
Tryptany - leczenie migreny
co to za substancje?
ograniczenie podawania do 9 dni w miesiącu
wybiórczy agoniści podtypów 1B/1Dreceptora serotoninowego
skuteczne u ok. 60% chorych, u których nie działają niesteroidowe leki przeciwzapalne,
ograniczenie podawania do 9 dni w miesiącu
172
nawrót bólu głowy przy tryptanach
jeśli po pierwszej dawce tryptanu nie nastąpiło ustąpienie lub zmniejszenie bólu, to stosowanie drugiej dawki jest bezcelowe
jeżeli jeden tryptan jest nieskuteczny, to należy podać inny tryptan
173
Tryptany przykkłady leków i czas działania
najszybciej – po około 30 min. – działa ryzatryptan i eletryptan
a najwolniej (ale z najmniejszym ryzykiem nawrotu) naratryptan i frowatryptan
174
Tryptany przykkłady leków i czas działania
najszybciej – po około 30 min. – działa ryzatryptan i eletryptan
a najwolniej (ale z najmniejszym ryzykiem nawrotu) naratryptan i frowatryptan
175
Co należy rozważyć lecząc ból migrenowy tryptanami?
wybierając tryptan, rozważyć, czy priorytetem jest szybkość, ustąpienia napadu migreny
czy to, aby napad bólu nie powrócił po kilku godzinach lub następnego dnia
176
ryzatryptan, eletryptan, naratryptan i frowatryptan
wykorzystywane są w leczeniu
Bólów migrenowych
177
przeciwwskazania do stosowania tryptanów:
(x6)
źle kontrolowane nadciśnienie tętnicze,
ch. niedokrwienna serca,
choroba Raynauda,
przebyty udar niedokrwienny mózgu,
ciężka niewydolność wątroby lub nerek,
ciąża i karmienie piersią
178
Fenomen Dale’a - co to jest??
paradoksalny spadek ciś. tętniczego po podaniu α, β –adrenomimetyku, (np. adrenaliny) z powodu wcześniejszego zablokowania receptorów α (przez podanie α-adrenolityku), np. przez dihydroergotoksynę
179
johimbina - co to?
to α2–adrenolityki
alkaliody roślin
poraża postsynaptyczne receptory α2 adrenergiczne i serotoninergiczne –rozszerza naczynia w obrębie jamy brzusznej (afrodyzjak)
blokada presynaptycznych α2 zwiększa wydzielanie adrenaliny i noradrenaliny do krwi
180
Czy Johimbina wykazuje działanie termogenne??
wywiera wpływ na receptory alfa-adrenergiczne,
umożliwia redukcję tk. tłuszczowej, ale niebezpieczny w leczeniu otyłości (konieczne duże dawki)
181
α-adrenolityki syntetyczne
podział i przykłady:
blokujące receptory α1i α2:
*tolazolina
*fentolamina
*azapetyna
blokujące receptor α1:
fenoksybenzamina
prazosyna
trimazosyna
182
I grupa leków to ?
tolazolina
fentolamina
azapetyna
II grupa leków to?
fenoksybenzamina
prazosyna
trimazosyna
I - blokujące receptory α1i α2
II- blokujące receptory α1
183
α1-adrenolityki-działanie
rozkurczają mięśnie gładkie
obniżają ciś. tęt. i ciśnienie napełniania komory lewej (stosowane w niewydolności krążenia)
zmniejszają zastój w krążeniu płucnym
ułatwiają wydalanie moczu
184
α- adrenoLITYKI - zastosowanie:
blokada α1 => w gruczole krokowym i szyi pęcherza moczowego poprawiają parametry urodynamiczne
przedawkowanie α-adrenergików
choroba BÜergera
choroba Raynauda
leczenie chorób naczyń kończyn
185
α1-adrenolityki stosowane w: najważniejsze choroby!!!
przykłady leków
nadciśnieniu:
prazosyna
terazosyna
doksazosyna
łagodnym przeroście gr. krokowego:
bunazosyna
alfuzosyna
urapidyl
SLAJD 32, W 9a
186
Leki stosowane w nadciśnieniu i przeroście gr. krokowego to
nadciśnieniu:
prazosyna
terazosyna
doksazosyna
łagodnym przeroście gr. krokowego:
bunazosyna
alfuzosyna
urapidyl
187
prazosyna
w nadciśnieniu:
to a1- adrenolityk
prazosyna
terazosyna
doksazosyna
188
terazosyna
w nadciśnieniu:
to a1- adrenolityk
prazosyna
terazosyna
doksazosyna
189
doksazosyna
w nadciśnieniu:
to a1- adrenolityk
prazosyna
terazosyna
doksazosyna
190
bunazosyna
łagodnym przeroście gr. krokowego:
to a1- adrenolityk
bunazosyna
alfuzosyna
urapidyl
191
alfuzosyna
łagodnym przeroście gr. krokowego:
to a1- adrenolityk
bunazosyna
alfuzosyna
urapidyl
192
urapidyl
łagodnym przeroście gr. krokowego:
to a1- adrenolityk
bunazosyna
alfuzosyna
urapidyl
193
α, β-adrenolityki przykłady + funkcja
*labetalol (β1 i β2 i a1)
*karwedilol (β1 iβ2 i a1)
*celiprolol (β1 i a1)
spadek oporu naczyniowego (blokada rec. α niweluje kurczący wpływ na naczynia blokady rec. β) oraz zwalniają akcję serca -stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego
194
β-adrenolityki – mechanizm działania
swoista blokada rec. β-działanie antagonistyczne
wewnętrzna aktywność sympatykomimetyczna -działanie agonistyczne
efekt błonowy
195
β -adrenolityki (LBA) –mechanizm działania na organizm
efekt stabilizujący blaszkę miażdżycową
wzrost produkcji prostacykliny w ścianie tętnic
spadek aktywności układu RAA
zmniejszenie agregacji płytek krwi,
obniżenie stężenia cytokin prozapalnych (IL-6, TNF), poprawa aktywności fibrynolitycznej osocza
ochrona przed wolnymi rodnikami tlenowymi
zwiększenie glikolizy
196
zasady dawkowania i przewlekłego podawania β-adrenolityków:
dawka wstępna powinna być mała i zwiększana co 2-3 dni,
optymalna dawka zwalnia akcję serca do 60/min. i powoduje przyspieszenie akcji serca, przy umiarkowanym wysiłku, nie więcej niż o 20/min,
przewlekłego leczenia β-adrenolitykami nie należy nagle przerywać,
odstawianie β-adrenolityków powinno trwać nawet kilka tygodni,
197
β -adrenolityki -kardioselektywność- inf. ogólne
blokowane są receptory β1 w sercu a słabiej receptory β2
zawsze względna i zmniejsza się ze zwiększeniem dawki,
198
β -adrenolityki -kardioselektywne zalecane są u pacjentów:
z ch. wieńcową z współistniejącą miażdżycą tętnic kończyn,
zespołem lub chorobą Raynauda
lub u pacjentów z cukrzycą, leczonych insuliną
199
β -adrenolityki -kardioselektywne
PRZYKŁADY leków
acebutolol
celiprolol
atenolol
betaksolol
bisoprolol
metoprolol
esmolol
nebiwolol
praktolol
200
NIESELEKTYWNE I KARDIOSELEKTYWNE
Z ISA
BEZ ISA
PRZYKŁADY LEKÓW !!!!!!!!!!!!
TABELKA
SLAJD 42
WYKŁAD 9A
201
NEBIWOLOL:
duża wybiórczość do receptorów β1
pozbawiony aktywności błonowej i wewnętrznej aktywności sympatykomimetycznej
Preparat dostępny w formie mieszaniny racemicznej:
za β - adrenolityczne działanie leku odpowiada głównie D-enancjomer
za rozszerzanie naczyń – L -enancjomer
202
Jak działa nebiwolol??
Wskazania dla nebiwololu??
działa chrono-i inotropowo ujemnie, wydłuża czas przewodzenia w węźle AV, zmniejsza pojemność minutową i obniża ciś. tętnicze u chorych na nadciś. tętnicze
wskazania:
nadciśnienie tętnicze pierwotne niewydolność serca
203
β-adrenolityki z aktywnością sympatykomimetyczną
co to?
przykłady leków?
u jakich pacjentów leki te są preferowane??
słabo stymulują rec. adrenergiczne, zwłaszcza w spoczynku i słabiej działają chronotropowo, inotropowo i dromotropowo ujemnie niż preparaty bez aktywności sympatykomimetycznej
karteolol
pindolol
acebutolol
celiprolol
praktolol
preferowane u pacjentów z wolną akcją serca lub zagrażającą niewydolnością krążenia oraz w POChP
204
β -adrenolityki lipofilne:
czy wchłaniają się i przenikają do OUN
Czy działają uspokajająco
gdzie są metabolizowane
co pogarsza ich eliminację?
przykłady x4
łatwiej się wchłaniają i przenikają do mózgu
powodując objawy ośrodkowe
u pacjentów pobudliwych działają uspokajająco
metabolizowane w wątrobie i działają krótko (3- 4 h)
choroby wątroby pogarszają ich eliminację
Należą tu:
alprenolol
metoprolol
oksprenolol
propranolol
205
β-adrenolityki hydrofilne:
czy wchłaniają się i przenikają do OUN
Czy działają uspokajająco
gdzie są metabolizowane
co pogarsza ich eliminację?
przykłady x4
gorzej się wchłaniają i trudniej przenikają do mózgu
nie mają działania depresyjnego
działają długo, podawane są 1-2 razy na dobę,
przez nerki
choroby nerek pogarszają ich eliminację
Należą tu:
atenolol
sotalol
esmolol
206
Jakie są przeciwwskazania do stosowania β-adrenolityków??
dławica piersiowa typu Prinzmetala
*blokowanie B2 powoduje przewagę alfa i skurcz naczyń co jest przyczyną tej dławicy
rozwinięta niewydolność krążenia
choroby układu oddechowego: dychawica oskrzelowa, POCHP
niewyrównana cukrzyc
207
Jakie są przeciwwskazania do stosowania β-adrenolityków??
dławica piersiowa typu Prinzmetala
*blokowanie B2 powoduje przewagę alfa i skurcz naczyń co jest przyczyną tej dławicy
rozwinięta niewydolność krążenia
choroby układu oddechowego: dychawica oskrzelowa, POCHP
niewyrównana cukrzyc
208
Jakie są przeciwwskazania do stosowania β-adrenolityków??
dławica piersiowa typu Prinzmetala
*blokowanie B2 powoduje przewagę alfa i skurcz naczyń co jest przyczyną tej dławicy
rozwinięta niewydolność krążenia
choroby układu oddechowego: dychawica oskrzelowa, POCHP
niewyrównana cukrzyca
209
objawy niepożądane β-
adrenolityków ??
SLAJD 50, WYKŁAD 9A
bradykardia, bloki p- komorowe I-III stopnia
niewydolność krążenia
nagłe zatrzymanie krążenia
nasilenie objawów bronchospastycznych,
ochłodzenie kończyn, nasilenie chromania przestankowego i objawu Raynauda,
objawy ośrodkowe, zwłaszcza po β-adrenolitykach, lipofilnych np. depresja, zaburzenia snu
żółtaczka
przewlekłe podawanie= zwiększenie trójglicerydów i LDL oraz spadek HDL
obniżenie stężenia cukru
zespół oczno-surowiczo-skórny
210
zastosowanie β-adrenolityków:
W leczeniu choroby wieńcowej β-adrenolityki działają poprzez
-obniżenie zapotrzebowania mięśnia sercowego na tlen
-zwiększenie produkcji prostacykliny (PGI2) w ścianie tętnic
-zmniejszenie lipolizy i stężenia wolnych kwasów tłuszczowych we krwi
-hamowanie arytmogenezy
-działanie antyagregacyjne
-zwiększenie aktywności fibrynolitycznej osocza,
-Leczenie nadciśnienia tętniczego
-Leczenie zaburzeń rytmu serca
-Leczenie nadczynności tarczycy
oraz leczenie:
-migrenowych bólów głowy
-kardiomiopatii pierwotnych
-nerwicy lękowe
-schizofrenii
-jaskry
211
zastosowanie β-adrenolityków:
W leczeniu choroby wieńcowej β-adrenolityki działają poprzez
-obniżenie zapotrzebowania mięśnia sercowegona tlen
-zwiększenie produkcji prostacykliny (PGI2) w ścianie tętnic
-zmniejszenie lipolizy i stężenia wolnych kwasów tłuszczowych we krwi
-hamowanie arytmogenezy
-działanie antyagregacyjne
-zwiększenie aktywności fibrynolitycznej osocza,
-Leczenie nadciśnienia tętniczego
-Leczenie zaburzeń rytmu serca
-Leczenie nadczynności tarczycy
oraz leczenie:
-migrenowych bólów głowy
-kardiomiopatii pierwotnych
-nerwicy lękowe
-schizofrenii
-jaskry
diagnostyka EKG -czy brak załamka T jest spowodowany chorobą organiczną, czy czynnościową –po podaniu leku β -adrenolitycznego w chorobie czynnościowej załamek T jest widoczny znacznie wyraźniej niż w chorobie organicznej
212
objaw Raynauda- definicja i podział
napadowe skurcze tętnic i blednięcie palców, nosa, małżowin usznych pod wpływem zimna, emocji lub BEZ PRZYCZYNY
wyróżnia się objaw Raynauda:
1)pierwotny (dawniej choroba Raynauda; ~80% przypadków)
2)wtórny(dawniej zespół Raynauda) –w przebiegu innych chorób i stanów
213
wtórny objaw Raynauda = zespół Raynauda
SLAJD 59, W 9A
występuje w przebiegu:
układowych chorób tk. łącznej
chorób naczyń
narażenia zawodowego (powtarzalne urazy mechaniczne palców)
chorób krwi
po stosowaniu tipsów akrylowych
w :jamistości rdzenia
wiądzie rdzenia
zespole górnego otworu kl. piersiowej
zespole cieśni nadgarstka
zespole uciskowym spowodowany stosowaniem kul (łokciowych)
W PRZEBIEGU
WZW B i C
innych zakażeń bakteryjnych i wirusowych
nadciś. płucnego
przetok tętniczo - żylnych
nowotworów
odmrożeń
jadłowstrętu psychicznego
oraz przy stosowaniu leków (c. d na innym slajdzie)
214
wtórny objaw Raynauda przy stosowaniu leków:
preparaty alkaloidów sporyszu
β-blokery
środki antkoncepcyjne
winkrystyna
bleomycyna
metotreksat
cyklosporyna
interferon α i γ
sulfasalazyna
215
wtórny objaw Raynauda w zatruciach:
metalami ciężkimi
chlorkiem winylu
nikotyną,
kokainą
216
SYMPATOLITYKI co to za leki i gdzie są wykorzystywane ( 1 choroba )?
wykorzystywane często czy rzadko
LEKI WPŁYWAJĄCE NA SYNAPSĘ
stosowane rzadko w terapii nadciś. tętniczego w III i IV fazie, opornego na inny rodzaj leczenia
217
przykłady sympatykOlityków
Rezerpina
Guanetydyna
Klonidyna
Metyldopa
218
Rezerpina
co to
działanie
zastosowanie
SympatOlityk
alkaloid z korzeni rauwolfii żmijowej (Rauwolfia serpentina)
powolne obiżanie ciś
blokuje -pompę protonową => mało H+
skutkiem czego: noradrenalina i dopamina- nie mogą ulec protonowaniu i magazynowaniu
niezmagazynowane katecholoaminy są metabolizowane => efekt sympatykOlityczny,
*powoduje przejściowe zwiększenie ciśnienia tętniczego, bo „wypłukuje” aminy katecholowe i serotoninę (dlatego wywołuje też depresję)
ma działanie neuroleptyczne,
sprzyja powstawaniu wrzodów żołądka i nowotworów => dlatego nie jest już stosowana w psychiatrii
219
guanetydyna:
sympatOlityk
wypiera noradrenalinę z ziarnistości magazynujących
powoduje przejściowe zwiększenie ciś. tętniczego, zwolnienie akcji serca, spadek przepływu nerkowego oraz zatrzymanie wody w organizmie
często -powoduje hipotonię ortostatyczną,
stosowana rzadko tylko w przypadku bardzo dużego, opornego ciśnienia,
220
KLONIDYNA
działanie ośrodkowe
obwodowe
co tym leczymy??
nagłe przerwanie terapii - co się stanie?
SympatOlityk
ośrodkowe działanie
obniża ciś. tętnicze krwi, bo zmniejsza napięcie zwieraczy przed włośniczkowych przez selektywne pobudzenie receptorów α2 w rdzeniu przedłużonym,
obwodowe działanie:
pobudza presynaptyczne receptory α2 i hamuje uwalnianie noradrenaliny z zakończeń współczulnych,
*w leczeniu nadciśnienia tętniczego
NAGŁE PRZERWANIE TERAPII = ZESPÓŁ ODSTAWIENIA
-LĘK
-BÓL GŁOWY
-TACHYKARDIA
-POCENIE SIĘ
221
metyldopa
to prolek przekształcany w
a - metylodopaminę = > a-metylonorepinefrynę => a- metylonoradrenalinę:
pobudza ośrodkowe, presynaptyczne receptory α2, co wywołuje spadek aktywności neuronów adrenergicznych
nie jest „inhibitorem”dekarboksylazy DOPA –jest dla niej substratem
α-metylodopamina i α-metylonorepinefryna, działają słabiej pobudzająco na receptor α1 niż noradrenalina, a na receptor α2 pobudzająco, podobnie jak klonidyn
222
metyldopa a ciąża
w jakiej chorobie stosowany??
- stosowana jest w nadciśnieniu tętniczym, zwłaszcza w czasie ciąży
-bezpiecznych dla płodu
223
W9
W9
224
Spazmolityki:
co to ??
jaki podział ??
leki rozkurczające mięśnie gładkie
wyróżniamy dwie grupy:
pośrednie
bezpośrednie
225
Spazmolityki pośrednie
działanie
funkcja + receptory
rozkurczają m. gładkie w określonych tkankach za pośrednictwem receptorów:
rozkurczają:
mięśniówkę naczyń
oskrzela
mięśnie p. pokarmowego
macicy
wszystkie m. gładkie -ganglioplegiki
226
Spazmolityki bezpośrednie:
zmniejszają napięcie wszystkich m. gładkich -choć w różnym stopniu (naczyń, oskrzeli, p. pokarmowego, ukł. moczowego)
227
alkaloidy izochinolinowe:
spazmolityki
występują w:
>opium: papaweyna, noskapina
>Chelidonium majus (glistnik jaskółcze ziele): chelidonina
228
Spazmolityki
co jest w
>opium
>glistnik
>opium
papaweryna
noskapina
>glistnik
chelidonina
229
Synteza i metabolizm angiotensyny i bradykininy
w9, slajd 10
230
Powstawanie bradykininy i kalidyny z:
HMWK (wielkocząsteczkowego kininogenu-czynnik Fitzgeralda)
LMWK (małocząsteczkowego kininogenu)
SCHEMAT! W9, slajd 11
231
KININY OSOCZOWE: BRADYKININA i KALIDYNA
rozszerzają naczynia
obniżają ciśnienie krwi,
tworzą obrzęki -wzrost:PG,przepuszczalność naczyń,
biorą udział we wstrząsie, procesach zapalnych, zapaleniu trzustki
232
Rozkład kinin:
Bradykinina i kalidyna są inaktywowane przez:
kininazę II !!!!!
neutralne endopetydazy
aminopeptydaza P, dipeptydazę IV
233
Działanie kinin schemat
zachamowanie ACE- skutek
schemat w9, slajd 14
spada: angiotensyna II
rośnie: bradykinina i kalidyna
234
Leki modyfikujące kininy osoczowe:
Kalikreina
Leki hamujące aktywność kalikreiny
235
Leki zwiększające stężenie kalidyny i bradykininy
kalikreina
uwalnia kalidynę i bradykininę powodujące rozszerzenie naczyń
lek rozszerzający naczynia w miażdżycy, zakrzepowym zapaleniu żył, angiopatii cukrzycowej
236
nhibitor proteaz serynowych:
przykład substancji
działanie
wskazania:
Aprotynina (Trasylol)
nie ma kalidyny i bradykininy -nie ma rozszerzenia naczyń
unieczynnia plazminę (hamuje fibrynolizę)
blokuje kalikreinę(hamuje układ kininotwórczy)
stosowana w ostrym zapaleniu trzustki, krwawieniach z nadmierną fibrynolizą oraz powikłaniach wstrząsu
237
IKATYBANT:
antagonista receptora B2 w leczeniu dziedzicznego obrzęku naczyniowo ruchowego Quinckego
238
inhibitory ACE blokują:
BLOKUJĄ:
powstanie angiotensyny II
metabolizm kinin = > więcej kinin => SUCHY KASZEL
Nagromadzone kininy poprzez receptor B2 uwalniają prostacykliny i NO, co powoduje przeciwzakrzepowe działanie inhibitorów ACE
239
Bradykinina a ACEI:
Bradykinina - rozszerza naczynia
nasila hipotensyjne działanie leków blokujących enzym konwertujący
240
ANGIOTENSYNA nazwa z połączenia dwóch słów:
ANGIOtonina
i
hiperTENSYNA
241
inhibitory konwertazy angiotensyny
(inhibitory ACE)
HIPOTENSJA
RAA nie może podnieść ciś.
242
Przykłady ACEI:
-PRYL:
kaptopryl
enalapryl
lizynopryl
ramipryl
benazepryl
chinapryl
kwinapryl
perindopryl
cilazapryl
fozynopryl
trandolapryl
243
W zależności od struktury chemicznej ACEI można podzielić na:
W9, slajd 39
leki zawierające:
>gr. sulhydrylową: kaptopryl, zofenopryl, rentiapryl
>gr. karboksylową: benazepryl, enalapryl, lizynopryl, chinapryl, ramipryl, trandolapryl, peryndopryl
>gr. fosfinową: fozynopryl
244
IACE - metabolizm
>osocze
>wątroba
>niemetabolizowane
W9, slajd 41
245
IACE - zastosowanie:
nadciśnienia tętniczego
niewydolności serca
ch. niedokrwiennej serca
cukrzycowej chorobie nerek i nefropatii nadciśnieniowej
246
działania niepożądane inhibitorów ACE:
wynikające z działania farmakologicznego:
niewydolność nerek
niedociśnienie
hiperkaliemia
objawy niepożądane o nieznanym mechanizmie:
KASZEL
OBRZĘK (GROŹNY!!!) NACZYNIOWORUCHOWY
USZKODZENIE PŁODU
ANEMIA
ZAWROTY I BÓL GŁOWY
BIEGUNKI, NUDNOŚCI, WYMIOTY
więcej info W9, od slajdu 45
247
objawy niepożądane łączone z obecnością gr. sulfhydrylowej(kaptopril)
neutropenia
zaburzenia smaku
białkomocz
wysypka
248
rzadkie działania niepożądane ACEI:
W9, slajd 53 I 54
249
interakcje pożądane ACEI:
natriuretyki-> po zablokowaniu ACE ciśnienie krwi jest zależne od ilości sodu ustrojowego
skuteczność inhibitorów ACE jest odwrotnie proporcjonalna do spożycia sodu
nitraty-> kaptopryl hamuje wystąpienie tolerancji na nitroglicerynę i potęguje jej działanie
250
nitraty a kaptopril
nitraty-> kaptopryl hamuje wystąpienie tolerancji na nitroglicerynę i potęguje jej działanie
251
interakcje niepożądane ACEI
diuretyki:
>oszczędzające potas: niebezpieczeństwo hiperkaliemii
>tiazydyi diuretykipętlowe:
osłabienie diurezy i wydzielania sodu
>dieta bogata w sól: antagonizuje działanie inhibitorów ACE
>NLPZ:
hamują efekt ACEI, bo zmniejszają natriurezę i zwiększają objętość krwi
i inne ! slajd 59, W9
252
inhibitory receptorów angiotensyny AT1 czyli
sartany
blokują receptor i dzięki temu angiotensyna się z nim nie łączy i nie dochodzi do wzrostu ciś. oraz uszkodzenia naczyń i serca
253
pierwszy antagonista receptorów angiotensyny to
saralazyna
powstały przez zmodyfikowanie cząsteczki angiotensyny II,
254
Sartany wymienić:
losartan
walsartan
kandesartan
telmisartan
irbesartan
eprosartan
olmesartan
255
Czy sartany wywołują kaszel?
W odróżnieniu od ACEI nie zwiększają stężenia bradykininy (brak kaszlu po ich podaniu)
256
Czy sartany zwiększają stężenie angiotensyny II w surowicy krwi?
tak
ALE
„szkodliwe” działanie angiotensyny II nie zależy od jej stężenia, lecz od pobudzenia receptora AT1 a sartany ten receptor blokują
257
Wskazania dla sartanów
nadciśnienie tętnicze szczególnie, gdy pacjent ma także:
>niewydolność serca
>przerost lewej komory serca
>cukrzycę lub tzw. zespół metaboliczny
>chorobę nerek (nefropatię), zwłaszcza kiedy chorobie tej towarzyszy zwiększona utrata białka z moczem
>migotanie przedsionków
>zamiast inhibitorów konwertazy angiotensyny, gdy chory nie może zażywać z
powodu działań niepożądanych w postaci męczącego, suchego kaszlu
258
Walsartan na rynku polskim
*walsartan,
*amlodypina + walsartan,
*hydrochlorotiazyd + walsartan
*amlodypina + hydrochlorotiazyd + walsartan,
*rozuwastatyna + walsartan,
*sakubitryl+ walsartan,
259
sakubitryl+ walsartan
co to jest sakubitryl?
sakubitryl:
hamuje neprylizynę i zwiększa stężenie peptydów natriuretycznych:
>rozszerzają naczynia krwionośne,
>zwiększają wydalanie sodu z moczem,
>nasilają diurezę,
>zwiększają przepływ krwi przez nerki
>zapobiegają remodelingowi m. sercowego
260
sakubitryl + walsartan
dlaczego sakubitryl stosowany jest razem z walsartanem ??
sakubitryl hamuje neprylizynę i zwiększa stężenia peptydów natriuretycznych
ALE
neprylizyna katalizuje również rozpad angiotensyny II, co prowadziłyby do zwiększenia aktywności układu RAA i niekorzystnych skutków dla pacjenta
DLATEGO
dlatego sakubitryl stosowany jest w połączeniu z walsartanem
261
Objawy uboczne sartanów:
nadmierne obniżenie ciśnienia tętniczego
pogorszyć funkcję nerek
zwiększyć stężenie potasu we krwi
bóle, zawroty głowy
262
przeciwwskazania do stosowania sartanów:
ciąża (wady płodu!)
obustronne zwężenie t. nerkowych
zwężenie t.nerkowej jedynej nerki
Hiperkaliemia
263
W10
W10
264
Leki przeciwhistaminowe a leki przeciwalergiczne
1.Podstawą leczenia alergii jest wyeliminowanie lub ograniczenie kontaktu z czynnikiem uczulającym
2. Gdy nie jest to możliwe stosuje się leki blokujące odwracalnie receptor H1
265
Histamina inf. ogól.
co to
z jakich kom. uwalniana x2
kiedy uwalnina ??
amina
uwalniana z:
>kom.tucznych (mastocytów)
> bazofili (granulocytów zasadochłonnych)
po kontakcie antygenu z przeciwciałem
266
Histamina - funkcje x4
mediator procesów zapalnych
mediator odczynu alergicznego
neuroprzekaźnik
w żołądku wydziela HCl
267
Granica tolerancji histaminy jest cechą indywidualną
wartości
u osób wrażliwych
u innych osób
gdzie w pokarmie
>histamina jest rozkładana przez enzymy diaminooksydazy lub N-metylotransferazyhistaminy
objawy:
u osób wrażliwych 10 mg/kg
u innych powyżej 50 mg/kg
ryby i sery
268
Histamina:
>poza organizmem w produktach
>endogenna
>długo dojrzewających
ulegające fermnetacji
> endogenna może powodować nietolerancję pokarmową
leczenie dietą:
-wykluczającą
-bogatą w kwarcetynę
269
Skutki aktywności histaminy:
świąd skóry
zaczerwienienie spojówek
kichanie
wyciek wydzieliny z nosa
trudności z oddychaniem
270
Jakie są receptory dla histaminy i funkcja?
receptor:
H1 - alergia
H2 - wzrost wydzielania soków trawiennych w żołądku, śluzu oskrzelowego, poprawia wydolność serca
H3 - synteza histaminy w mastocytach i przekazywanie impulsów pomiędzy kom. układu nerwowego
H4 - w kom. układu odp, biorą udział w reakcji zapalnej i immunologicznej
271
Wniknięcie SARS- CoV- 2 a histamina
wirus inicjuje aktywację komórek tucznych w płucach i uwalnia dużą ilość histaminy
Histamina działa na receptory H1, H2, H3, H4 => r. alergiczna + pseudoalergiczna = nietolerancja histaminowa
r. zapalna i niewydolność wielu narządów w organizmie
skurcz oskrzeli
kaszel
duszność
zwiększenie krzepliwości krwi
spadek saturacji
tachykardia
rozszerz. n. krwionośnych i zwiększenie ich przepuszczalności
gorączka
zapalenie wielu narządów
272
Leki przeciwhistaminowe H1
podział:
I generacji (tzw.nocne)
II generacji (tzw. dzienne)
273
Leki przeciwhistaminowe H1
I generacji (nocne) :
w leczeniu
to pochodne
receptor/ receptory
w leczeniu pokrzywki i kataru siennego; znacznie słabiej działają w reakcjach uogólnionych
pochodne etanoloaminy, etylenodiaminy, piperydyny, fenotiazyny
274
Leki przeciwhistaminowe H1
I generacji (nocne) :
w leczeniu
to pochodne
receptor/ receptory
w leczeniu pokrzywki i kataru siennego;
znacznie słabiej działają w reakcjach uogólnionych
pochodne etanoloaminy, etylenodiaminy, piperydyny, fenotiazyny
działają na receptor H1 i receptory serotoninergiczne, cholinergiczne, adrenergiczne i dopaminergiczne powodując działania niepożądane:
(senność
zaburzenia ruchu
suchość w jamie ustnej, zaburzenia widzenia, trudności w oddawaniu moczu,
zawroty głowy,
szumy w uszach)
dobrze wchłaniają się z p. pokarmowego
działają po 15-30 min.,
podaje się co 4-6 h,
(WYJĄTEK: klemastyna co 12h)
275
Leki przeciwhistaminowe H1
I generacji (nocne) : x8
antazolina (toksyczna)
cyproheptadyna
difenhydramina
dimetinden
hydroksyzyna
ketotifen
klemastyna
prometazyna
276
Antazolina
Leki przeciwhistaminowe H1
I generacji
toksyczna
rzadko stosowana
277
Cyproheptadyna:
Leki przeciwhistaminowe H1
I generacji
silne działanie przeciwserotoninowe, cholinolityczne
działa uspokajająco oraz przeciwświądowo
278
difenhydramin
Leki przeciwhistaminowe H1
I generacji
silne działanie ośrodkowe
świąd i ch. lokomocyjna
279
dimetinden
Leki przeciwhistaminowe H1
I generacji
To fenistil !!!!
silnie przeciwświądowo
280
hydroksyzyna
Leki przeciwhistaminowe H1
I generacji
uspokoająco
281
ketotifen
Leki przeciwhistaminowe H1
I generacji
w napadzie astmy
282
klemastyna
Leki przeciwhistaminowe H1
I generacji
Wyjątek i PODWAĆ CO 12 h !!!
przeciwalergiczna
283
prometazyna
Leki przeciwhistaminowe H1
I generacji
uspokająca i przeciwwymiotna
antagonista receptora H1, antagonista receptora H2, cholinolityk(M1-5),
dopaminolityk(D2), adrenolityk(α1) i serotoninolityk(5-HT2A) hamuje kalmodulinę
284
Leki przeciwhistaminowe H1 II generacji (dzienne)
w leczeniu
działają krótko/ długo
działanie na oun?
receptor/ receptory ?
alergiczny nieżyt nosa i pokrzywka
działają długo
nie działają na OUN
powinowactwo tylko do receptora H1
285
Leki przeciwhistaminowe H1 II generacji (dzienne)
Akrywastyna
Azelastyna
Cetyryzyna i lewocetyryzyna
Emedastyna
Ebastyna
Feksofenadyna
Loratadyna i jej metabolit desloratadyna
Lewokabastyna
Mizolastynai
286
Akrywastyna
Leki przeciwhistaminowe H1 II generacji (dzienne)
najszybciej działający lek, ale ma krótki czas działania
brak w Polsce
287
Azelastyna
jaki receptor blokuje
jak go blokuje
hamuje też
interakcja z alkoholem i benzodiazepinami??
działanie na oun ??
Leki przeciwhistaminowe H1 II generacji (dzienne)
ACATAR
blokuje H1 częściowo kompetycyjnie, a częściowo niekompetycyjnie
hamuje także uwalnianie histaminy z komórek tucznych i bazofilów
interakcje z alkoholem i benzodiazepinami,
przenika częściowo do ośrodkowego układu nerwowego
288
Cetyryzyna i lewocetyryzyna
jak działa szybko/ wolno
na jaki receptor
leczenie
wpływ na naczynia błony śluzowej
wpływ na EKG
działa po x h
utrzymuje się x h
Leki przeciwhistaminowe H1 II generacji (dzienne)
ZYRTEC / XYZAL (cetyryzyna)
(lewocetyryzyna 2-krotnie większe od cetyryzyny–powinowactwo do ludzkich H1)
najszybciej działający doustny lek przeciwhistaminowy II generacji
silnie i wybiórczo na H1
skuteczna u osób z pokrzywką wywołaną swoistymi bodźcami (zimno, ucisk)
zmniejsza przepuszczalność naczyń błon śluzowych, m.in. nosa
nie powoduje istotnego wydłużenia odstępu QT w EKG
działa po 1 h i utrzymuje się przez 24 h,
289
Emedastyna
Leki przeciwhistaminowe H1 II generacji (dzienne)
stosowany w alergicznym leczeniu zapalenia spojówek
290
Ebastyna
wpływ na sprawność psychofizyczną, ciś, czynność serca i wydzielanie śliny
działa po x h
utrzymuje się x h
Leki przeciwhistaminowe H1 II generacji (dzienne)
nie wpływa na sprawność psychofizyczną, ciśnienie tętnicze, czynność serca i wydzielanie śliny
działa po 1 godz. i trwa 48
291
Feksofenadyna
Leki przeciwhistaminowe H1 II generacji (dzienne)
wybiórczy i silny antagonista H1
nie działa kardiotoksycznie ani nie powoduje zaburzeń rytmu serca
zmniejsza ilość czynników prozapalnych w bł. śluzowej nosa
292
Loratadyna i jej metabolit desloratadyna
Leki przeciwhistaminowe H1 II generacji (dzienne)
CLARITINE / DELORTAN
u dzieci i dorosłych
alergiczny nieżyt nosa pokrzywka
293
Lewokabastyna
Leki przeciwhistaminowe H1 II generacji (dzienne)
największe powinowactwo do receptora H1
w alergicznym zapaleniu spojówek oczu
294
Mizolastyna
Leki przeciwhistaminowe H1 II generacji (dzienne)
w leczeniu pokrzywki
295
podział leków antyhistaminowych
tabela
slajd 31, w 10
296
Leki przeciwhistaminowe H3
NAZWA LEKU X1
RECEPTOR/RECEPTORY NA JAKIE DZIAŁA
W LECZENIU?
BETAHISTYNA
silny antagonista receptora H3 i słaby agonista receptora W ukł. nerwowym
LECZENIE:
CH. MENIERA
ZAWROTÓW GŁOWY
297
Inne leki przecialergiczne:
kromony i GKS
slajd 41, w10
298
Odczulanie
czyli immunoterapia alergenowa
kilka lat (3- 5 lat)
zastrzyakmi lub podjęzykowo
299
W11
W11
300
Środki znieczulenia miejscowego:
przerwanie przewodnictwa we włóknach nerwowych
w małych stężeniach powodują opóźnienie, przechodzenia jonów przez błonę komórki nerwowej
HAMUJĄ POWSTAWANIE POTENCJAŁU CZYNNOŚCIOWEGO
NIESWOISTE i dotyczy wszystkich pobudliwych tkanek żywego organizmu.
301
Mechanizm działania środków znieczulenia miejscowego
Środek przechodzi w formę niezdysocjowaną i przenika do wnętrza błony
tylko 3-10% środka DZIAŁA
we wnętrzu kom. ponowna jonizacja
zatkanie kanału sodowego
Na nie mogą wniknąć
302
anestetyki lokalne inf.ogó
słabe zasady w formie niezjonizowanej lub kationowej
większość ma pKa 8,0-9,0 –w fizjologicznym pH występuje w formie kationu
stan zapalny -> osłabienie działania znieczulającego
303
Budowa anestetyków lokalnych:
estry i amidy
1.fragment aromatyczny (hydrofobowy)
2. łańcuch pośredni
3.fragmment aminowy (hydrofilny)
to słabe zasady trudno rozpuszczalne w H2O
przygotowywane są w postaci chlorowodorków (sole) dobrze rozpuszczalne w H2O
304
Optymalne właściwości anestetyku miejscowego
szybko działa
długo działa
silnie działa w małych stęż.
penetruje do tk.
mała toksyczność
dobra rozpuszczalność w wodzie i NaCl
nie uzależnia
305
temperatura a środek znieczulający miejscowo:
temperatura środka = temp. pokojowa
Zimny roztwór ma większą gęstość = mniejszą objętość = zwiększona dawka substancji czynnej w chwili podania
306
Miejsca działania środka znieczulającego
przewężenia Ranviera
Im grubsze włókna nerwowe tym potrzebne jest większe stężenie środka
można wyłączyć tylko włókna przewodzące czucie bólu
bez wyłączenia czucia głębokiego(ucisku), ułożenia ciała czy włókien ruchowych
307
Etidokaina dlaczego jest taka wyjątkowa??
wcześniej powoduje blok ruchowy niż czuciowy, bo ma dużą łatwość przenikania lipidowej warstwy błony komórkowej
inne środki pierwsze blokują czucie potem ruch !!!
308
O jakości środka znieczulającego miejscowo decyduje:
Siła działania = przechodzenie przez lipidowe błony komórkowe
Czas działania
Czas trwania znieczulenia = zależy od szybkości absorbcji leku z miejsca podania :
unaczynienia, wiązania z białkami, stosowania środków obkurczających naczynia
Czas latencji = czas od momentu wstrzyknięcia do maksymalnego efektu działania
309
Farmakokinetyka
śr. zniecz. miejscowego
absorpcja i dystrybucja zależy od:
*dawki
*unaczynienia
*obecności środków kurczących naczynia
*miejsca wstrzyknięcia
310
najbezpieczniejsze dla płodu śr. zniecz. ogólnego:
chloroprokaina
bupiwakaina
lidokaina
311
Metabolizm estrów:
znieczulenie miejscowe
cholinoesteraza osoczowa hydroliza prowadzi do powstania PABA -> odczyny uczuleniowe
szybko się rozkłada
zatrucia rzadko
312
Metabolizm amidów i kokainy:
znieczulenie miejscowe
wątroba
szybkość zależy od przepływu krwi i stanu wątroby
313
znieczulenie miejscowe - Wiązanie z białkami
Mniejsze powinowactwo do białek = mniejsze wiązanie leku z białkiem nerwu = słabsze działanie znieczulające
314
Dawka a objętość znieczulenia miejscowego
lepsze znieczulenie uzyskuje się większą objętością bardziej rozcieńczonego leku niż mniejszą objętością leku bardziej stężonego!!!
315
Rodzaje znieczulenia miejscowego:
slajd 40 - 68
Środki obkurczające naczynia
slajd 68 - 71
roztwór epinefryny jest silnie kwaśny -> opóźnia znieczulenie
inne środki: noradrenalina, fenylefryna, korbadryna, ornipresyna
powierzchniowe
nasiękowe= infiltracyjne
przewodowe=blokada nerwu
rdzeniowe:
>do przestrzeni nadoponowej
(zewnątrzoponowej)
>do przestrzeni podpajęczynówkowej (rdzeniowe)
odcinkowe znieczulenie dożylne =blok Biera=
316
Znieczulenie miejscowe, czy znieczulenie ogólne?
miejscowe –mniejsze obciążenie organizmu pacjenta
317
Podział anestetyków lokalnych
slajd 33, w11
czas działania
budowa chemiczna
318
Podział typów włókien:
A,B,C (Są też podgrupy : α, β, δ)
*A (największe i najszybsze)
*B (pośrednie)
*C najmniejsze i najwolniejsze *Aferentne włókna dzielą się na I (najszybsze),
II, III (pośrednie) i
IV (najwolniejsze)
319
kolejność blokowania
znieczulenie miejscowe
blok włókien:
współczulnych
przewodzących czucie bólu i temperatury
przewodzących czucie dotyku, ucisku oraz blok czynności ruchowej
320
Blok Wedensky’ego
za mało anestetyku przeniknęło do włókna nerwowego
poczekać lub dać więcej znieczulenia
321
zastosowanie środków znieczulenia miejscowego:
zabiegi chirurgiczne
stomatologia
diagnostyka
leczenie bólu
leczenie zaburzeń rytmu serca (lidokaina)
322
Działania niepożądane anestetyków:
slajd 72, w11
323
Chlorek etylu:
gaz
silnie oziębiając powierzchnię skóry i działając miejscowo znieczulająco
324
Kokaina:
jedyny naturalny środek znieczulający miejscowo
inhibitor zwrotnego wychwytu katecholamin
z liści Erythrtoxylon coca i Erythroxylon truxillense
325
Żucie kokainy skutki:
koka
transport w banknotach dolarach
starzenie się
bladej, szarożółtej skóra
niepewnym chodzie,
z zębami o szarozielone, wyniszczenie org.
otępienie umysłowe
326
maksymalna dawka kokainy wynosi
150 mg / dzień
327
Kokaina uzależnia psychicznie czy fizycznie??
uzależnienie psychiczne = kokainizm:
pobudzenie:
ukł.współcz. -> obkurczenie naczyń
ośrodkowe-> brak zmęczenia, stan euforii, ROZSZERZENIE ŹRENIC
328
Kokaina czas działania:
początek działania -1 minuta
działa do 2 godzin
pobudzenie nerwu błędnego
potem:
tachykardia i wzrost RR
329
Prokaina:
mało toksyczna
przed podaniem: próba nadwrażliwości
używana jako analgetyk łącznie z antybiotykami (penicylina prokainowa)
330
Amid prokainy:
prokainamid
lek przeciwarytmiczny
331
Tetrakaina = Ametokaina= Pantokaina
10 x silniejszy środek od prokainy
332
Benzokaina = Benzocainum = Anestezyna= Etoformem= Topkaina
estry PABA
tylko do znieczulenia powierzchniowego
łagodzi objawy:
ospy
półpaśca
oprzeń
ukąszeń
pokrzywki
świądu
333
Lidokaina
lek antyarytmiczny która grupa
najczęściej stosowany środek miejscowo znieczulający
antyarytmiczny IB
bardzo szybka dystrybucja do mięśnia sercowego- szybkie działanie antyarytmiczne
działa 30-60 min.
334
Prilokaina
mniej toksyczna od lidokainy
wywołuje methemoglobinemię
335
Bupiwakaina = Markaina
Justyna Kowalczyk go zażyła przed 1o km biegiem
działa 4 x silniej i jest bardziej toksyczna od lidokainy
poród- wyłącza czucie bólu, ale nie znosi czynności ruchowej
stosowana w znieczuleniu ciągłym (przez cewnik w kanale kręgowym) w zwalczaniu bólu pooperacyjnego
336
Mepiwakaina = Scandicaina
Często stosowana w Skandynawii
wskazana w znieczuleniu przewodowym (stomatologia) i epiduralnym
przechodzi przez łożysko
337
Artykaina = Ultracaina
niewielka toksyczność
umożliwia stosowanie artykainy aż w 4% stężeniu
rozkładana przez esterazy osoczowe
Im bardziej wartość pKa anestetyku zbliża się do pH środowiska tkankowego (7,35), tym większy efekt znieczulenia.
Artykaina ma pKa 7,8, a inne anestetyki miejscowe mają pKaok. 8,0-9,0
czas znieczulenia zależy od stosunku stężenia z adrenaliną
min. 75 min (średnio 220 min)
min 45 min (średnio 60 min)
338
Etidokaina:
WYJĄTKOWA !!!
najdłużej ze wszystkich anestetyków lokalnych przebywa w organizmie
duża rozpuszczalność w tłuszczach i prawie całkowite wiązanie z białkami
duża toksyczność
WYJĄTKOWA
Pierwsze blok ruchowy potem czuciowy !!!
339
Pierwsze blok ruchowy potem czuciowy
który wyjątkowy anestetyk miejscowy tak robi ??
Etidokaina
340
Ropiwakaina:
nowy środek znieczulenia miejscowego
działa długo do 10 h
działa w dużym stężeniu
341
Percaina= Cinchokaina= Dibucaina
Najsilniejszy anestetyk miejscowy
toksyczność jak kokaina
tylko powierzchniowo
działa: 3 h
342
Wybór właściwego anestetyku
slajd 114 - 117, w11
343
W12
W12
344
Podział leków przeciwbólowych (wszystkich)
OGÓLNIE
slajd 1, w12
345
Nienarkotyczne leki przeciwbólowe
podział i przykłady leków
Slajd 1, w 12
346
Niesteroidowe a steroidowe leki
o co chodzi??
czym się różnią - jakie działanie??
są inne ale łączy je 1 wspólne działanie
steroidowe działanie:
przeciwZAPALNE
przeciwimmunosupresyjne
przeciwalergiczne
NLPZ działanie:
przeciwZAPALNE
przeciwbólowe
przeciwgorączkowe
przeciwagregacyjne
slajd 7, w12
schemat ciągły:
fosfolipdy
(steroidy)
kw. arachidonowy
(NLPZ)
Prostaglandyny, leukotrieny i tromboksany
NLPZ pobudza fosfolipazę A2
a
steroidy hamują fosfolipazę A2 (nie powstaje kw. arachidonowy)
347
NLPZ
Kwas arachidonowy- inf. ogólne
skąd pochodzi ?
szlaki metaboliczne?
z pokarmu
z organizmu (kwasu linolenowego, występuje w fosfolipidach błon komórkowych)
Tylko uwolniony z błon komórkowych KWAS ARACHIDONOWY jest dostępny jako substrat dla enzymów
szlaki:
1.cyklooksygenazy >prostaglandyna
>tromboksan
>prostacyklina
2.lipooksygenazy > leukotrieny
348
Eikozanoidy co to i jak wpływają na poszczególne narządy?
To Prostaglandyny, leukotrieny i tromboksany
wpływa: slajd 9-11, w 12
349
mizoprostol:
gastrocytoprotekcja
(np. podczas terapii NLPZ)
przygotowanie do porodu i indukcja porodu
indukcja poronień sztucznych
350
epoprostenol, treprostinil, ilopros
pierwotne nadciśnienie płucne
351
alprostadil
leczenie zaburzeń erekcji
352
Przetrwały Przewód Tętniczy (Botalla)
czym leczymy?
ibuprofen we wlewach -obniża stężenie prostaglandyn, odpowiadających za rozszerzanie światła przewodu
353
dinoproston
indukcja porodu w II trymestrze ciąży
(np. w ciąży obumarłej)
354
karboprost, dinoprost
indukcja porodu o czasie
hamowanie krwawień poporodowych
355
latanoprost
zwiększone ciśnienie wewnątrzgałkowe
jaskra
otwartego kąta
356
Leki hamujące przemianę kwasu arachidonowego!!!
slajd 21, w12
357
Aspiryna = kwas acetylosalicylowy
lek produkowany w największych ilościach
pierwszy syntetyczny preparat
358
Mechanizm działania NLPZ
hamują aktywność cyklooksygenaz
a niektóre (ketoprofen i diklofenak) hamują dodatkowo aktywność lipooksygenazy
359
COX-1 ->konstytutywny
COX-2 -> indukowalny
slajd 34, w12
genetycznie, stale wytwarzany przez zdrowe kom.
i nie zmienia się pod wpływem cytokin lub czynników wzrostu
ekspresja enzymu może być indukowana przez czynniki wzrostu i cytokiny.
360
Gdzie występuje COX-1
w śluzówce przewodu pokarmowego
w żołądku
w komórkach nerek
w płytkach krwi
w śródbłonku naczyniowym
361
Prostaglandyny wytwarzane przy udziale COX-1 pełnią głównie funkcje:
przeciwmiażdżycowe
gastroprotekcyjne(wytwarzanie śluzu)
nefroprotekcyjne(wspomaganie krążenia nerkowego),
działanie zakrzepowe (TXA2)
ALE biorą też udział w procesach patologicznych, np. zapalenie !!!
362
celem działania NLPZ są cyklooksygenazy, które odpowiadają za syntezę
prostaglandyn, prostacykliny i tromboksanów,
363
blokowanie COX-1
blokowanie COX-2
kompetycyjne, odwracalne
nieodwracalne, zależne od czasu
364
podział NLPZ
slajd 46, w 12
365
Działanie przeciwzapalne NLPZ:
wynika z hamowania:
1. Syntezy prostaglandyn (PG)
2. Struktur podkorowych,
3. Percepcji bólu w zakończeniach czuciowych,
leczeniu stanów zapalnych w przebiegu chorób narządu ruchu (kości, stawów)
366
Działanie przeciwagregacyjne NLPZ:
1.nieodwracalne hamowanie syntezy tromboksanu A2, wytwarzany w płytkach i wywołujący SILNĄ agregację płytek
2.przewaga prostacykliny wytwarzanej przez śródbłonek silnie hamuje agregację płytek
367
Działanie przeciwgorączkowe NLPZ:
zasada: przeciwgorączkowo stosuje się najmniej toksyczne NLPZ
leki o najsilniejszym działaniu przeciwzapalnym nie stosuje się przeciwgorączkowo,
wyjątek: indometacyna w gorączce w przebiegu ziarnicy złośliwe
NLPZ hamują prostaglandyny=> brak pirogenów => brak gorączki
NLPZ => zwiększenie przepływu krwi w tkankach obwodowych i zwiększenie pocenia się => utrata ciepła
368
Zastosowanie NLPZ
slajd 58 - 60, w12
369
Działania niepożądane NLPZ:
slajd 61 - 82, w 12
370
Zależność między dawką kwasu acetylosalicylowego a działaniem i toksycznością
slajd 88 - 89, w12
W małych dawkach 300-600mg działa przeciwbólowo
W dużych dawkach 3,6 -4,2 g dziennie działa przeciwzapalnie
371
Salicylany:
działanie
przeciwgorączkowe
działanie przeciwbólowe =>
NIE powodują poważnych zaburzeń psychicznych, euforii, tolerancji i zależności
przeciwzapalne =>
hamują syntezę PG i KOLAGENU => UWAGA U SPORTOWCÓW => BRAK REGENERACJI MIĘŚNI I ŚCIĘGIEN
działanie ułatwiające krwawienie: przeciwagregacyjne + antagonistyczne do wit. K
działanie hipoglikemiczne:
wzmaganie glikolizy i hamowanie glukoneogenezy
działanie przeciwdnawe:
>zwiększają wydalanie kwasu moczowego
>kwas acetylosalicylowy (aspiryna) <2 g/d =>zwiększa stężenie kwasu moczowego!!!!
działanie wrzodotwórcze
372
stężenie salicylanów powyżej 350 ug/ml
zasadowica oddechowa i zahamowanie wrażliwości ośrodka oddechowego na CO2 (podobnie jak morfina, barbiturany)
niewyrównana kwasica oddechow
373
Objawy uboczne salicylanów:
x 9
slajd 101 - 104 , w12
374
W13
W13
375
niebezpieczeństwo upośledzenia czynności nerek występuje szczególnie:
(dział: W13 NLPZ przeciwdnawe)
1. po NLPZ o długim okresie t1/2
2. postaciach o powolnym uwalnianiu
3. u pacjentów po 65 roku życia
376
wpływ na nerki wykorzystuje się w leczeniu:
(dział: W13 NLPZ przeciwdnawe)
w jakim zespole?
czym się on charakteryzuje?
zespołu Barttera
zasadowica
hipokaliemia
hiperreninemia RAA
hiperaldosteronizm
upośledzone wchłanianie Na w ramieniu wstępującym pętli Henlego
mało Na we krwi => RAA => Na do krwi, K i H+ do moczu
377
Kw. karboksylowe:
pochodne kw propionowego=
Kw. arylopropionowe
Przykłady?
cechy jakie są w porównaniu do kw. acetylosalicylowego?
ibuprofen
naproksen
ketoprofen
piprofen
fenbufen
indoprofen
flurbiprofen
kw. tiaprofenowy
siła zbliżonej kw. acetylosalicylowego
grupa NLPZ o najmniejszym odsetku działania niepożądanego
378
ibuprofen
naproksen
ketoprofen
piprofen
fenbufen
indoprofen
flurbiprofen
kw. tiaprofenowy
to grupa jakich kwasów??
Kw. karboksylowe:
pochodne kw propionowego=
Kw. arylopropionowe
379
Kwasy karboksylowe = kwasy arylooctowe
siła w stosunku do salicylanów
indometacyna
sulindak
tolmetyna
etodolak
diklofenak
alklofenak
fenklofenak
silniejsze od salicylanów
380
jest jednym z najsilniejszych i jednocześnie najbardziej toksycznych leków przeciwzapalnych
dolegliwości gastryczne
zaburzenia OUN
niszczenie główki kości udowej
indometacyna
381
Związki niebędące kwasami karboksylowymi
= pirazolony:
propyfenazon
metamizol
fenylobutazon
klofenazon
azoprenazon
382
pochodne pirazolonu - skutki uboczne:
agranulocytoza
niedokrwistość aplastyczna
lek podawać nie dłużej niż 5-7 dni
383
pochodne pirazolonu:
oksyfenylobutazon
klofezon
kebuzon
mofebutazon
pipebuzon
azapropazon
384
Pochodne pirazolonu stosowane wyłącznie przeciwbólowo:
na co stosowane
metamizol
aminofenazon
propyfenon
na gorączkę,
ból głowy, zębów, mięśni
385
Związki niebędące kwasami karboksylowymi = pochodne oksykamu
przykłady leków:
piroksykam działa najdłużej z NLPZ
sudoksykam
izoksykam
tenoksykam
lornoksykam
meloksykam
386
Pochodne oksykamu:
Siła działania zbliżona do indometacyny, ale są mniej toksyczne.
387
Pochodne para-aminofenolu = aniliny:
PRZYKŁĄDY
WŁAŚCIWOŚCI
PARACETAMOL
FENACETYNA
nie hamują syntezy PG w tk. obwodowych =>
nie mają działania przeciwzapalnego
hamują syntezę PG w OUN działają przeciwgorączkowo i przeciwbólowo
388
PROPAcetamol:
nie mylić z paracetamolem
ester paracetamolu
dożylnie
rozkładany do:
paracetamolu i dietyloglicyny
nie wolno podawać we wlewie z innymi lekami
dopiero od 13 r.ż
1 gpropacetamolu= 0,5 g paraceatamolu
przeciwgorączkowo i przeciwbólowo
389
Paracetamol :
sprzęgany w wątrobie
wydalany z moczem
U dzieci: wolniej wydalany
powyżej 10 -15 g => dawka śmiertelna
Acetylocysteina jest odtrutką
390
Mechanizm zatrucia paracetamolem:
zależy od dawki
95% leku wydalane jest w postaci glukuronianów
5% leku ulega hydroksylacji
toksyczny metabolit przejściowy
N-acetylo-para-benzochinoimina-NAPQI
redukcja przez GSH
wyczerpanie GSH => uszkodzenia hepatocytów
391
paracetamol dawki lecznicze dorośli:
leczenie krótkotrwałe:
4 g/dobę do 10 dni
leczenie przewlekłe:
2 –2,5 g/dobę
392
paracetamol dawki lecznicze dzieci
5 –20 mg/kgco 6 godzin (do 3 dni)
393
PARACETAMOL:
Dawka toksyczna
Dawka śmiertlena:
U osoby z czynnikami ryzyka
czynniki ryzyka to?
Osoby przewlekle nadużywające alkohol nie powinny przekraczać dawki
7,5 g
10 - 15 g
osoby z czynnikami ryzyka: uwaga na dawki rzędu 5 –6 g!
choroby wątroby
inne leki
leki indukujące izoenzym cyt. P-450
niedobór glutationu - wygłodzenie,
nadużywanie alkoholu
4g / dobę
394
PARACETAMOL - Przeciwwskazania
ch. wątroby lub nerek
żółtaczka
choroba alkoholowa
brak dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej
nadwrażliwość na paracetamol
ciąża
395
Działania niepożądane
PROPRACETAMOLU I PARACETAMOLU
PROPACETAMOL:
zawroty głowy
spadek ciśnienia
PARACETAMOL:
uczulenie
uszkodzenie nerek i wątroby
niedokrwistość hemolityczna
trombocytopenia
agranulocytoza
396
dawkowanie propacetamolu:
1 -2 g propacetamolu
nie częściej niż co 4 godziny (do 8 g propacetamolu/dobę)
397
Związki niebędące kwasami karboksylowymi- inne
nabumeton
nimesulid
tenidap
diacereina
398
buprofen obok paracetamolu najchętniej stosowany lek
przeciwgorączkowy, także u dzieci.
399
Dna moczanowa:
Kwas moczowy -końcowy metabolit puryn
400
stężenie kwasu moczowego:
górna granica normy
u mężczyzn 5,2mg/dl
u kobiet
przed menopauzą 4,0mg/dl (240 μmol/l)
po menopauzie 4,7 mg/dl (280 μmol/l)
401
hiperurykemia
stężenie kw. moczowego powyżej 7mg/dl
402
patomechanizm dny moczanowej:
krystalizacja kwasu moczowego i moczanu sodu w płynie stawowym i tkankach
=> fagocytoza kryształków przez granulocyty=> aktywacja IL- 1Beta => zapalenie
po 7-14 dniach następuje ustąpienie napadu dny
Napad dny:
-uszkodzenie chrząstki stawowej i kości,
-złogi
402
patomechanizm dny moczanowej:
krystalizacja kwasu moczowego i moczanu sodu w płynie stawowym i tkankach
=> fagocytoza kryształków przez granulocyty=> aktywacja IL- 1Beta => zapalenie
po 7-14 dniach następuje ustąpienie napadu dny
Napad dny:
-uszkodzenie chrząstki stawowej i kości,
-złogi
403
Pierwotna i wtórna hiperurykemia
defekty enzymów uczestniczących w przemianie puryn
zaburzenia sekrecji w kanalikach nerkowych
dieta wysokobiałkowa
spożycie alkoholu
404
objawy hiperurykemi:
dna moczanowa z gorączką
kolka nerkowa
405
podagra = artretyzm = skaza moczanowa
co to za choroba?
Dna moczanowa
w tkankach kryształy moczanu sodu jako objawu zwiększonego stężenia kwasu moczowego (hiperurykemii)
406
Dna moczanowa najczęstsze objawy:
silny ból, obrzęk i zaczerwienienie
ograniczenie ruchomości stawu
skóra w okolicy stawu jest napięta i błyszcząca
407
Leczenie farmakologiczne dny moczanowej:
kolchicyna
NLPZ
GKS
408
Leczenie ostrego napadu dny moczanowej
trzeba szybko reagować, żeby ulżyć cierpieniu
okłady z lodu
kolchicyna
NLPZ indometacyna, naproksen, ibuprofen
GKS prednizolon
bloker IL-1
409
Leczenie przewlekłe dny moczanowej
Leki hamujące produkcję kwasu moczowego
utrzymanie małego stężenia kwasu moczowego w organizmie
410
KOLCHICYNA:
hamuje fagocytozę kryształów moczanowych przez leukocyty
hamuje odczyn zapalny
maks. 6 mg w 1 cyklu leczenia
substrat dla izoenzymu CYP3A i P-gp => podawanie jej z blokerami CYP3A4 lub P-gp
411
Kanakinumab
i anakinra
bloker IL-1beta
to przeciwciało monoklonalne przeciwko interleukinie 1beta
412
Leki hamujące produkcję kwasu moczowego
hamują enzym?
stężenie kw. moczowego jakie chcemy uzyskać ??
nie mniej niż?
oksydaza
cel: kwas moczowy w surowicy 360μmol/l (6mg/dl),
w zaawansowanej chorobie:
mniej niż 300μmol/l[5mg/dl])
nie mniej niż 180μmol/l(3mg/dl)
413
Leki hamujące produkcję kwasu moczowego to:
Allopurynol,
Febuksostat
Rasburykaza
Peglotykaza
414
Allopurynol
czym go zastępujemy jak jest nieskuteczny?
Lek hamujący produkcję kwasu moczowego
*Jeśli allopurynol jest nieskuteczny zastępuje się go febuksostatem
415
Febuksostat
Lek hamujący produkcję kwasu moczowego
* Jeśli allopurynol jest nieskuteczny zastępuje się go febuksostatem
416
Rasburykaza
Lek hamujący produkcję kwasu moczowego
oksydaza moczanowa
nie występuje u ludzi z katalizuje oksydację kwasu moczowego do formy lepiej rozpuszczalnej w wodzie -ALANTOINY, wydzielanej następnie przez nerki
zapobiega ostrej niewydolności nerek
wyłącznie bezpośrednio przed chemioterapią
417
Peglotykaza
Lek hamujący produkcję kwasu moczowego
Rozkłada KWAS MOCZOWY do alantoiny łatwiej wydalanej przez nerki
418
związki wspomagające wydalanie kwasu moczowego z organizmu
Leki urykozuryczne (moczanopędne) :
Sulfinpyrazon
Benzbromaron
Probenecid
419
W14
W14
420
Leczenie bólu
I, II, III stopień:
I - leki nieopioidowe +
leki wspomagające
II - słabe leki opioidowe +
leki nieopioidowe +
leki wspomagające
III - silne leki opioidowe +
leki nieopioidowe +
leki wspomagające
