W3 Flashcards
Farmakokinetyka to:
dziedzina farmakologii opisująca zmiany stężenia leku lub jego metabolitów w ustroju w czasie.
Lek czyli ksenobiotyk to znaczy:
substancja niebędąca naturalnym składnikiem żywego organizmu
(występuje w organizmie, który ani jej nie produkuje ani nie jest przyjmowana z pożywieniem)
Losy leków w organizmie:
-Uwalnianie z postaci leku
-Wchłanianie
-Dystrybucja
-Metabolizm
-Wydalanie
Uwolnienie leku
to przejście leku do roztworu, do postaci rozpuszczonej w wodzie
OBJĘTOŚĆ
DYSTRYBUCJI
objętość wody organizmu, do której dociera dany lek - w odniesieniu do leków rozpuszczalnych w wodzie
Objętość wody całkowitej w organizmie człowieka wynosi u mężczyzn i kobiet (%)
M - 61%
K - 51%
4,5 % masy ciała (3-5 l) stanowi
ok. 23 % masy ciała (10-20 l)
ok. 34 % masy ciała (25-30 l)
krew
płyn zew. kom.
płyn wew. kom.
jeżeli objętość dystrybucji leku wynosi: x L to lek rozmieszcza się
X 1= 5 L
X 2= 10 - 20 L
X 3= 25- 30 L
X 4= 40 L
X 5= przekracza 100% masy ciała
X1 = we krwi
X2= w płynie zewnątrzkomórkowym + krew
X3= w płynie wewnątrzkomórkowym
X4= we wszystkich płynach ustroju
X5 = lek wiąże się silnie z tkankami, gromadzi się w określonym głębokim kompartmencie
objętość dystrybucji
jest współczynnikiem proporcjonalności między niemożliwą do określenia ilością leku (A) w organizmie w danym czasie a możliwym do określenia stężeniem (C) tego leku we krwi, w kompartmencie, z którego pobieramy próbki do badań
Vd= A/C ilość/stężenie
współczynnik dystrybucji delta
delta = Vd : masa ciała
z tego wynika, że
Vd= delta x masa ciała
Jeżli delta jest > 1 to lek:
silnie wiąże się z białkiem, tkanką
0,5 g leku podano i.v. pacjentowi o masie ok. 80 kg. Stężenie początkowe w surowicy krwi wynosiło 10mg/litr:
Gdzie gromadzi się lek?
Objętość dystrybucji = dawka : stężenie = 500 mg : 10 mg/l = 50 litrów
(ok. 60 % masy ciała) => gromadzi się we wszystkich płynach ustroju
Eliminacja leków to następujące dwa procesy:
biotransformacja i wydalanie
Stała szybkość eliminacji:
odsetek (%) o ile w jednostce czasu zmniejsza się stężenie leku we krwi (osoczu)
np. 15% / 1 h = 0,15 / 1h
Metabolizm leków= biotransformacja
-wszystkie przemiany biochemiczne, którym ulega lek w żywym organizmie przy udziale układów enzymatycznych zawartych w wątrobie, przewodzie pokarmowym, płucach, nerkach, w obrębie skóry i innych tkankach
- zdolność organizmu do przekształcania związków lipofilnych w hydrofilne !!!
Metabolizm leków wg Williamsa (slajd 23 wykład 3)
slajd 23 wykład 3
Typy biotransformacji:
1) Lek aktywny →metabolit nieaktywny
2) Lek nieaktywny (PROLEK) →metabolit aktywny
3)Lek aktywny →metabolit aktywny
4) Lek aktywny →metabolit toksyczny, np.paracetamol
Przykłady do każdego (slajd 24 wykład 3)
Prolek = prekursor leku = lek prekursorowy
To?
Kiedy się go wykorzystuje?
Substancja nieczynna, która w wyniku procesów enzymatycznych lub nieenzymatycznych w organizmie zostaje przekształcona w postać czynną
proleki wykorzystuje się w przypadku:
*związków czynnych obdarzonych nieprzyjemnym smakiem,
*niezadowalającej rozpuszczalności w wodzie przy konieczności parenteralnego podawania leku,
*małej biodostępności przy stosowaniu doustnymi
*dużego efektu pierwszego przejścia,
*krótkiego czasu działania,
*niedostatecznej dystrybucji do narządu docelowego,
*niezadowalającej selektywności działania albo dużej toksyczności,
Metabolizm paracetamolu:
47, 5 % w nietoksyczny glukuronid
47, 5 % w nietoksyczny siarczan
Zostaje 5%, które przekształca się w toksyczny N-acetylobenzimipochinon => śmierć kom. wątrobowej
Reakcje (fazy) biotransformacji:
1.Reakcje I fazy –przygotowanie metabolizmu
2. Reakcje II fazy -wtórne do przekształcenia leku w procesach I fazy
Reakcje I fazy biotransformacji (tworzenie grup polarnych w cząsteczce)
-utlenianie (hydroksylacja, oksydacja, dezalkilacja, oksydatywna dezaminacja, dehalogenacja)
-redukcja
-hydroliza
reakcje zależne od układu enzymów cyt. P-450
Reakcje II fazy biotransformacji =>
II faza metabolizmu obejmuje reakcje:
konjugacji, (=sprzęganie, acetylacja, alkilacja), tzn. cząsteczki są łączone z endogennymi związkami:
kwas glikuronowy,
*kwas siarkowy,
*kwas glutaminowy,
*glutation,
*z grupami acetylowymi,
*z glukozą,
*z aminokwasami, np. glicyną,
*z grupą metylową
W tych reakcjach uczestniczą:
1) glukurotransferazadwufosforanowa urydyny = (urydylo-difosfo-glukuronylotransferaza (UDPG-T)=transferaza glukuronowa,
2)S-transferaza glutationu,
3) N-acetylotransferaza,
4) sulfotransferaza i inne.
W reakcjach drugiej fazy powstaje zawsze związek:
nieaktywny farmakologicznie przygotowany do wydalenia go z organizmu
Cząsteczki leku mogą współzawodniczyć o to samo miejsce wiążące tego samego enzymu
Jeżeli w organizmie w tym samym czasie znajduje się kilka leków metabolizowanych przez ten sam izoenzym to może nastąpić
Przedłużenie działania leku –inhibitor enzymatyczny (cymetydyna, chloramfenikol, izoniazyd)
Skrócenie działania leku –induktor enzymatyczny (fenobarbital, rifampicyna)
