Week 1 Flashcards
(91 cards)
Wat is het verschil tussen DBD en DCD?
DBD: donation after brain dead, hersendood
DCD: donation after circulation death, na staken behandeling (overlijden na staken behandelen moet binnen 2 uur), na euthanasie (opkomende groep, vaak jong)
Wat doet de Nederlandse transplantatie stichting?
Door VWS aangedreven:
- Toezien dat de wet en regelgeving nageleefd wordt
- intermediair donorregister, raadpleging donorregister/
donoraanname weefseldonoren - Medische vraagbaak
Wat is en doet eurotransplant?
Samenwerking met 8 landen (Nederland, België , Luxemburg,
Duitsland, Oostenrijk, Hongarije, Slowakije, Kroatië)
- Beheer wachtlijsten weefsels en organen
- Organisatie zonder winstoogmerk
- Allocatie donororganen
HU: hoog urgent → deze patiënt heeft voorrang op iedereen uit al die 8 landen
Hoe werkt de nieuwe donor wet?
1-7-2020: nieuwe wet op orgaandonatie:
Je staat standaard geregistreerd, je kunt zelf je keuze aanpassen. Ook staat hierin dat er voorbereidende handelingen getroffen mogen worden
Indien het register aangeeft: alles behalve nee. Je mag dan al voorbereidende dingen doen (BV intuberen) voordat bijvoorbeeld de familie is.
Hoe werkt het?
- Bezwaar → informeer naasten
- Toestemming → Informeer de naasten, t/m 2e graad: bezwaar aannemelijk?
- Geen bezwaar geregisteerd (als je 3x niet reageert op de brieven van de NTS)
→ Informeer de naasten, t/m 2e graad: bezwaar aannemelijk?
- Nabestaanden beslissen → Vraag aan nabestaanden t/m 2e graad
- Specifiek persoon → Vraag aan specifiek persoon
Wat zijn nabestaanden en wat zijn naasten?
Nabestaanden: (verwanten t/m 2e graad)
- Categorie 1: Echtgenoot/partner (geen samenwooneis)
- Categorie 2: (Klein)kinderen, (groot)ouders en broers/zussen
- Categorie 3: Schoonouders, zwager/schoonzussen
Rechtspositie:
Mogen aannemelijk maken dat de registratie niet de wens is
van de patiënt (bij “ja”/”geen bezwaar” registratie).
Mogen bezwaar maken tegen doorgang donatieprocedure.
Naasten
Personen die een rol in het leven van de patiënt hebben. Inclusief nabestaanden.
Rechtspositie:
Geen rechten van bezwaar, dienen altijd geïnformeerd te worden
Hoe zit het met wilsonbekwaamheid rondom donatie?
- Registratie t.t.v. wilsonbekwaamheid → niet geldig, vraag nabestaanden
- Registratie t.t.v. wilsbekwaamheid → geldig
- Reistratie door wettelijke vertegenwoordiger → geldig
- Donatievraag VOOR overlijden → wettelijke vertegenwoordiger
- Donatievraag NA overlijden → nabestaanden
Criteria en contra-indicaties voor orgaandonatie (omtrent donoren)?
Algemene criteria:
- Hersendood met een intacte circulatie (DBD donatie), of
- Voldoen aan de criteria voor donatie na circulatiestilstand (DCD donatie)
Algemene contra-indicatie: (relatief)
- Onbekende doodsoorzaak
- Onbehandelde sepsis
- Maligniteiten, m.u.v. enkele primaire niet gemetastaseerde hersentumoren en indien de voorgeschiedenis een curatief behandelde maligniteit vermeld.
- Actieve virale infecties met rabiës, herpes zoster, rubella of hiv
- Actieve tuberculose
Absolute contra-indicaties:
- Onbehandelde sepsis met multiorgaanfalen ten tijde van overlijden
- Maligniteit ten tijde van overlijden
- Risicofactoren voor HIV
- Er is geen maximale leeftijdsgrens voor donoren.
Wat is de diagnostiek voor hersendood (DBD)?
- Prealabele voorwaarden
- Klinisch neurologisch onderzoek
- Reanimatie moet 12 uur bij volwassenen en 24 uur bij kinderen in het
verleden zijn - Aanvullend onderzoek (eeg, ct angio), als je bijvoorbeeld bij een EEG
niet het beeld krijgt wat je wilt, moet je toch bij EEG blijven, mag geen
andere onderzoek doen - Als je ziet dat iemand nog drugs in bloed heeft mag je diegene niet
hersendood verklaren - Testen laten zien of iemand hersendood is (bv ijswater in oor)
- Apneutest: mensen krijgen zuurstof, daarna los gelegd van de zuurstof
en kijken of er adembewegingen zijn, het CO2 moet een minimaal
percentage stijgen.
Wat is het verschil in proceduren bij een DBD en DCD donor?
DBD:
- Hersendood = overleden
- Naar OK met intacte circulatie
- Start perfusie
- Geen warme ischemie tijd
DCD:
- Staken behandeling
- Verwacht spoedig overlijden
- Circulatie stopt → wacht 5 min = overleden
- Naar OK
- Start perfusie
- Warme ischemie tijd van: stop circulatie tot Start perfusie
Welke organen kunnen DBD en DCD donoren doneren?
DBD en DCD
- Hart
- Longen
- Lever
- Nieren
- Pancreas
DBD:
- Kan ook nog dunnedarm
Hoe ziet de procedure er uit als er een mogelijke donor is?
Als er op de IC iemand ligt die gaat sterven → intensivits belt donorregister → dan bellen naar vrouw die dit college geeft (Orgaandonatiecoördinatoren) → vragen naar hoe de patiënt er aan toe is → bepalen of dit een mogelijke donor is
Dan gaat een intensivist met de familie in gesprek, je wilt toch wel dat de familie er wel mee kan leven.
In het ziekenhuis wordt een hele set onderzoeken ingezet. Zie de dia (HLA/virologie).
HLA vooral bij patiënten met niertransplantatie (deze hebben vaak al een keer een nier gehad)
Je wilt met beeldvorming weten hoe de organen eruit zien en wat de afmetingen zijn
Dit kost veel tijd, ongeveer 12-24 uur (IC zorgt dat donor stabiel blijft)
Als dit dossier klaar is doorsturen naar eurotransplant, bepaalt wie het mag ontvanger → behandelend arts (van ontvanger) wordt gebeld en die gaat dan besluiten of die wel of niet dit orgaan wil hebben voor deze patiënt.
Nadat het dossier verzonden is: min 4 uur nodig voordat alle teams klaar zijn.
In het EMC zijn we zelfvoorzienend, bij sommige organen gaan onze chirurgen zelf naar het andere ziekenhuis om het orgaan te verwijderen.
Nazorg:
Behandelend artsen krijgen een brief wat er is uitgenomen en getransplanteerd, na 6-8 weken contact met nabestaanden van de donor om te vertellen of het gelukt is. Zij mogen geslacht weten, leeftijdsrange van 5-jaar, en hoe het met de ontvanger gaat
Waarom orgaanperfusie en in welke volgorde haal je de organen uit de donor?
Orgaanperfusie: koude vloeistof, om organen voor te bereiden, maar ook om alles weer schoon te maken
1. Hart → max 4 uur uit lichaam
2. Longen → max 8 uur
3. Lever en pancreas → max 5-10 uur
4 Nieren → max 24 uur
Er wordt ook altijd een stukje milt meegenomen en vaak een toolkit, dus aderen die in de ontvanger gebruikt kunnen worden om de organen weer aan te sluiten.
Wat is EVLP en NRP?
EVLP:
- Een techniek om donorlongen buiten het lichaam te beoordelen, repareren en optimaliseren vóór transplantatie.
- Longen worden gespoeld en doorbloed met een kunstmatige vloeistof, beoordeeld op functie en eventueel gerepareerd.
NRP:
- Gebeurt bij een DCD donor, er wordt eigenlijk een soort gesloten circuit gemaakt van de buikorganen, deze worden geperfundeerd (perfusie) met zuurstof en bloed. Dit gaat eigenlijk weer leven.
- Een techniek waarbij bloedcirculatie in een donorlichaam lokaal wordt hersteld na circulatiestilstand, om organen te behouden en te optimaliseren voor transplantatie.
- Een hart-longmachine pompt zuurstofrijk bloed naar de organen.
Gebeurt alleen in specifieke lichaamsdelen (bijv. buik of thorax).
Welke weefsels kunnen er gedoneerd worden?
- oogweefsel
- Huid
- Hartkleppen
- Botweefsels,kraakbeen en pezen
- Bloedvaten (thorax bloedvaten staan on hold omdat er goede andere opties zijn
Voor huiddonatie wordt voornamelijk de achterkant van het lichaam gebruikt, vooral benen. Ze krijgen dan een absorberend pak aan waardoor het niet zichtbaar is in de kleding. Als familie graag nog iemand wil verzorgen, doen ze vaker geen huiddonatie omdat er echt grote schaafwonden zijn.
Oog: gehele oog weggenomen, donor krijgt soort witte knikker terug, vanaf buiten niks te zien
Botten: krijg je biologisch afbreekbare buizen terug, verlies van gewrichtsfunctie. Ook hier als familie heel graag zelf wil verzorgen, geen botten donatie. Het lichaam blijft vaak slapper over.
Wachtlijst voor oogweefsel is gigantisch
Oogweefsel mag max 6 weken bewaard worden, al het andere weefsel kan een paar in de vriezer
Hoe gaat de procedure (IN HET KORT)
Procedure:
Overlijden patiënt vaststellen
Controleren criteria en contra-indicaties
Raadplegen donorregister
Fam gesprek voor toestemming of instemming
Donor aanmelden bij de NTS
aanvullend donatieformulier
Op welke twee manieren kan de nierfunctie vervangen worden?
- Dialyse
- Transplantatie
Nierdonoren: hoe kom je aan een levende donor en hoe aan een overleden donor?
Leven donor:
- Familielid
- Geen bloedverwanten
- Cross over transplantatie (Soms kan jouw donor doneren, maar niet aan jou en dan doneert iemand anders aan jou.)
- Altruïstische donor (een anoniem iemand
wil graag doneren en dan kun je daar een nier van krijgen)
Overleden donor:
Via eurotransplant (DBD of DCD)
→ Tegenwoordig meer NTx met levende donoren dan met overleden donoren.
Leerdoel van het college
Wat zijn de voordelen van een levende donor nier?
- Beter resultaat (gaan langer mee, met betere functie)
- Pre-emptief (omdat je het voor kunt bereiden kun je al een nieuwe nier krijgen voordat je moet beginnen met dialyse, dit is beter)
- Kortere wachttijd
- Planbaar
- Langere overleving van de nieren
Hoort ook bij leerdoel
Wat is belangrijk bij een levende donor?
- GEEN NADEEL VOOR DE DONOR
- Goede motivatie: vrijwillig, geen betaling (dit moet je met de anamnese heel goed uitvragen. Soms worden donoren op een bepaalde manier onder druk gezet)
- Fysieke en mentale gezondheid: (risico inschatten, hoe is patiënt nu en wat is fam. anamnese)
- Korte termijn: operatie complicaties
- Lange termijn: nierfalen, operatie complicatie, co-morbiditeit
- Immunologisch passend: bloedgroep en kruisproef
Hoort ook bij leerdoel
Wat is belangrijk bij de voorbereiding en voorlichting bij een levende NTx donor?
Voorlichting
- Procedure
- Risicofactoren korte en lange termijn
Anamnese
- Motivatie
- Familie anamnese (als moeder een erfelijke ziekte heeft, kan dochter dan wel doneren, krijg zij op latere leeftijd niet ook de ziekte)
- Inschatten algemene gezondheid
- Inschatten risicofactoren voor operatie en nierfunctie verlies
Hoort ook bij leerdoel
Welke aanvullende onderzoeken doe je bij een mogelijke levende nierdonor?
- Immunologische match: bloedgroep en weefsel (HLA) typering
- Nierfunctie:
- Serum kreatinine, eGFR (deze is a.d.h.v. formule die gemaakt is voor mensen met nierfalen, kijk dus naar de persoon tegenover je: bv iemand die heel gespierd is, hele hoge kreat in bloed, maar dit zegt niet dat de nieren niet werken)
- 2x 24h kreatinine klaring
- Serum kreatinine, eGFR (deze is a.d.h.v. formule die gemaakt is voor mensen met nierfalen, kijk dus naar de persoon tegenover je: bv iemand die heel gespierd is, hele hoge kreat in bloed, maar dit zegt niet dat de nieren niet werken)
- Uitsluiten risico factoren:
- Bloeddrukmeting
- Bloed: glucose, HbA1c, electrolyten, albumine, tot. eitwit, CRP,
levertesten, bloedbeeld, stolling - Urine a.o/sed, eiwit/kreat ratio
- Urine kweek
- Virusserologie: CMV, EBV, HepB, HepC, HIV
- lues serologie
- X-thorax
- ECG
- CT-abdomen
→ Als er geen bezwaren zijn op nefrologisch gebied gaan de chirurg en anesthesie screenen
Hoort ook bij leerdoel
Welke aanvullende onderzoek bij een mogelijke nierdonor doe ja alleen op indicatie?
- Als er twijfel is over geschatte nierfunctie kun je een iohexol mGFR, dit spuit je in. Dit is nu wel gouden standaard.
- Verdenking tuberculose: quantiferon (daarmee zie je of diegene het gehad heeft (ontvanger beschermen)
- Toxoplasma en strongyloides: je wilt de ontvanger hiervoor beschermen als die dat mogelijk van de donor krijgt
- Consult cardioloog / longarts / uroloog / gynaecoloog
- MAG3-scan: indien je op de CT-scan ziet dat de nieren niet even groot zijn. Je wilt dan weten of de kleine nier evenveel bijdraagt aan de nierfunctie. Je kunt hiermee een verdeling zien van de bijdrage van elke nier. Normaal zou dit beide ongeveer 50% zijn. Stel het is 60-40 dan wil je weten of die 40% genoeg is voor de ontvanger
Wat zijn absolute contra-indicaties voor een levende nierdonor?
Harde contra indicaties:
- <18 jaar
- Wilsonbekwaam
- Hoge verdenking op dwang tot donatie
- Gestoorde nierfunctie, proteïnurie
- DM
- Groot risico op peri-OK complicaties of nierfalen in de toekomst
- Actieve/recente maligniteit
- Actieve infectie
- Actieve alcohol/drugs verslaving
- Ongecontroleerde psychose
- Onvoltooide behandeling psychiatrisch aandoening
- Zwangerschap
Wat zijn relatieve contra-indicaties voor een levende nierdonor?
Relatieve contra indicaties:
- Nierstenen
- Urologische afwijkingen
- Microscopische hematurie (uitzoeken waar het vandaan komt)
- Obesitas
- veel diabetes mellitus of hypertensie/cardiovasculair lijden in familie
- Familiaire nierziekte (genetische screening)
- Hypertensie