Week 5 Flashcards
Wat zijn kenmerken van vestibulaire duizeligheid?
- verergert/uitgelokt door hoofdbeweging
- in aanvallen
- misselijkheid of braken
- otologische of neurologische klachten
- gevoel van een draaiende of lineaire beweging
Waaruit bestaat het evenwichtsorgaan(labyrinth)?
- halfcirkelvormige kanalen -> rotatie versnelling
- otolieten -> lineaire versnelling en verplaatsing tov zwaartekracht
- samen 6 vrijheidsgraden
Wat zijn de functies van het evenwichtsorgaan?
- blikstabilisatie
- houding
- perceptie
Hoe werken de otolieten?
- utriculus: haarcellen in richting striola (tussenschot) -> horizontale en verticale versnelling
- sacculus: haarcellen van striola af -> mn verticale versnelling
- op stereocilia liggen otoconia(kristallen) in gelatineuze laag -> traagheid geeft buiging haarcellen
Hoe werken de haarcellen in het evenwichtsorgaan?
- in rust stabiel aantal actiepotentialen
- haren buigen af naar stereocillia toe: K-kanalen dicht -> hyperpolarisatie -> minder vuren
- haren buigen van stereocillia af: K-kanalen open -> depolarisatie -> meer vuren
- type I later in evolutie: snelle beweging, onregelmatige vuurfrequentie (itt type II)
Hoe werken de halfcirkelvormige kanalen?
- Horizontaal, anterior en posterior kanaal
- Aan basis ampulla met haarcellen in cupula
- Rotatie: vloeistof duwt tegen haarcellen -> buiging
- Ene kant gestimuleerd, andere kant geremd(LARP en RALP)
Hoe werkt de vestibulo-oculaire reflex? Hoe kun je deze testen?
- blikstabilisatie: compensatoire oogbeweging bij draaien hoofd
- nucleus vestibularis, nucleus abducens(m rectus lateralis) en nucleus oculomotorius(m rectus medialis)
- geeft nystagmus: langzame fase reflex, snelle slag terug
Testen - draaistoelonderzoek
- oogbewegingen meten
- calorische test
Hoe werkt calorische stimulatie?
- warm/koud water in 1 oor gespoten
- vloeistofstroom in horizontale kanaal -> meer/minder vuren -> nystagmus naar ipsi/contralateraal
- geeft assymetrie: gevoel beweging en oogbeweging
- bij laesie in vestibulaire cortex geen snelle fase, bij hersenstam niks
Wat is kenmerken voor een perifere vestibulaire leasie?
HINTS
- Head impulse test +
- nystagmus: fixatie-suppressie(neemt toe met frentzelbril/hoofd schudden), sterker in richting snelle slag(=gezonde zijde), gemengd horizontaal-rotatoir
- test of Skew -(geen verschil in oogstand)
Wat is kenmerkend voor een centrale vestibulaire leasie?
- blikrichtingnystagmus (spoedverwijzing neuroloog!): keert om
- vertigo zonder nystagmus
- puur horizontaal, verticaal of rotatoir nystagmus
- geen effect fixatie
- deadly D’s: diplopie, dysfagie, dysartrie, dysfonie, dysmetrie, dysesthesie, drop attacks, down-up distorsies
Wat is neuritis vestibularis?
- klachten: plots hevige vertigo met misselijkheid en braken, erger met hoofdbewegingen, harmonie vestibulaire(neiging naar aangedaan oor) en oscilloscopie
- AO: geen centrale symptomen of gehoorverlies, head impulse +, calorische hypo/anoreflexie, harmonie vestibulaire
- therapie: uitleg en geruststelling, symptomatisch
- beloop: klachten minder/weg(centrale compensatie), soms over in BPPD
- etiologie: ontsteking n vestibularis superior
- vs labyrinthitis: gelijktijdig gehoorverlies
Wat is M. Menière?
- aanvallen min-uren vertigo met misselijkheid/braken, aan 1 kant slechthorendheid en tinnitus
- fluctuerend lage tonen perceptief gehoorverlies, later permanent en bdz
- uiting migraine: migraine vestibulaire
- stress kan triggeren
- AO: buiten aanval normaal, ENG, head impulse test, nystagmus eerst ipsilateraal
- oorzaak: endolymfatische hydrops
- behandeling: uitleg, symptomatisch, gentamicine intratympenaal(gehoorverlies), soms chirurgisch
Wat is BPPD?
- etiologie: otoconia los en op cupula
- klachten: na hoofdbeweging(posterior kanaal) of omdraaien in bed(horizontaal kanaal), soms misselijkheid, latentie, max 1 min, gegenlaufigkeit
- AO: kiepproef -> horizontaal-torsionele geotrope nystagmus met uptick, uitputbaar, crescendo-descrescendo
- therapie: uitleg en geruststelling, bevrijdingsmanoeuvre van Epley, soms chirurgie
Hoe werkt de kiepproef/Dix-Hallpick manoeuvre?
- pt naar achteren en hoofd schuin
- positief als na enkele seconden nystagmus en vertigo
- voor perifere vestibulaire oorzaken
Wat is vertigo? Wat zijn centrale en perifere oorzaken?
- gevoel dat wereld beweegt terwijl stilstaan
- perifeer(75%): neuritis vestibularis, os petrosum #, labyrinthitis, ruimte innemend prcoes
- centraal(25%): CVA(80%), MS, vestibulaire migraine
Hoe werkt het centrale vestibulaire systeem?
- info via n vestibularis en n VIII naar vestibulaire kernen in hersenstam
- otolieten: laterale kern
- halfcirkelvormige kanalen: mediale kern
Projecties - vestibulo-spinale projecties
- LVST: laterale kern -> benen aanpassen aan hoofdbeweging
- MVST: mediale kern -> hoofd stil houden
- VOR
- cerebellum: input uit nucl vestibularis en oog vergelijken -> kalibreren
- vestibulo-corticale baan
Wat is de draaistoel test?
- VOR testen
- stoel gaat draaien: horizontale nystagmus in zelfde richting
- ook als hoofd op schouder: verticale nystagmus
- stopt na tijd: geen versnelling gevoeld
- plots stoppen: nystagmus andere kant op
Wat is het verschil tussen een centrale en perifere aangezichtsverlamming?
Bij perifere uitval doen alle gezichtsspieren van een helft van gezicht het niet, bij centrale uitval(boven nucleus facialis) doen de voorhoofdspieren en oogsluiting het wel
Wat is een alternerende sensibiliteitsstoornis?
Syndroom van Wallenburg uitval: vitale sensibilitiet aan contralaterale zijde lichaam maar ipsilateraal aangezicht
Waardoor kan ataxie bij een hersenstam laesie veroorzaakt worden?
Laesie in cerebellum zelf of uitval afferenten(geen input)
Wat is het Horner syndroom?
- ipsilaterale myosis en ptosis, soms anhydrosis
- uitval sympaticus(longtop tumor, carotis ischemie etc) of centrale sympaticusbaan(bij Wallenburg syndroom)
Hoe werkt het reuksysteem?
- primaire olfactorische neuronen: gevoelig voor veel verschillende stoffen, maar 1 receptor type tot expressie
- via n olfactorius naar bulbus olfactorius
- door naar oa pyriforme cortex en amygdala
- dan naar thalamus
Hoe werkt het smaaksysteem?
- zenuwen: n vagus(epiglottis), n glossopharyngeus (achterste deel tong) en n facialis(voorste deel tomg)
- zuur en zout: niet via second messenger, eigen ionkanaal(H/Na)
- via nucleus solitarius
Welke testen zijn er voor vestibulo-spinale afwijkingen?
- wijsproef: met ogen dicht met gesterkte arm met wijsvinger wijzen -> afwijking naar aangedane kant
- test van Romberg: hoe lang met ogen dicht, voeten naast elkaar stil staan -> valt naar aangedane zijde, nystagmus naar gezonde kant
- looptest: voetje voor voetje lopen met ogen dicht
