Week 6 | Strafuitsluitingsgronden Flashcards
Wat zijn de 2 soorten strafuitsluitingsgronden
- Rechtvaardigingsgronden | ontnemen de wederrechtelijkheid van de gedraging
- Schulduitsluitingsgronden | ontnemen de verwijtbaarheid van de dader
Wat zijn de rechtvaardigingsgronden
- Overmacht in de zin van noodtoestand, art. 40 Sr
- Noodweer, art. 41 lid 1 Sr
- Uitvoering, wettelijk voorschrift, art. 42 Sr
- Bevoegd gegeven ambtelijk bevel, art 43 lid 1 Sr
- Ontbreken van materiële wederrechtelijkheid
Wat is de rechtvaardigingsgrond ‘overmacht in de zin van noodtoestand’, art. 40 Sr?
Een acute noodtoestand waarmee betrokkene wordt geconfronteerd, maar deze toestand zo snel mogelijk probeert te beëindigen.
Hoofdregel: pleger van het feit die voor de noodzaak zou kiezen heeft onderling strijdige plichten en belangen de zwaarstwegende voor laten gaan.
- De vereisten van proportionaliteit en subsidiariteit moet worden nageleefd. Ook de Garantenstellung is van belang.
Wat is de rechtvaardigingsgrond ‘noodweer’, art. 41 lid 1 Sr?
Noodweersituatie: een ogenblikkelijke wederrechtelijke aanranding van lijf, eerbaarheid of goed.
Wat betekent de eerste voorwaarde van noodweer, aanranding?
van lijf, eerbaarheid of goed. Dit geldt niet alleen voor zelfverdediging, maar ook voor een ander persoon.
Wat betekent de tweede voorwaarde van noodweer, wederrechtelijk?
aanranding mag niet voortvloeien uit een eigen recht of rechtmatige uitoefening van een overheidsbevoegdheid.
Wat betekent de derde voorwaarde van noodweer, ogenblikkelijk?
de aanranding moet begonnen zijn, of er moet minstens sprake zijn van een onmiddellijk dreigend gevaar voor een wederrechtelijke aanranding. Noodweer is in principe niet toelaatbaar als de aanranding feitelijk ten einde is.
Wat betekent de vierde voorwaarde van noodweer, noodzakelijk?
de verdediging moet noodzakelijk zijn (subsidiariteitsvereiste). Dit houdt in dat voor het lichtste middel dient te worden gekozen om een bepaald doel te bereiken. Pas als er geen alternatieven, zoals vluchten, meer voorhanden zijn, is de verdediging noodzakelijk (onttrekkingsvereiste). Het zich aan de aanranding onttrekken houdt in dat daartoe voor de verdachte een reële en redelijke mogelijkheid moet hebben bestaan, wat ook van de verdachte kon worden gevergd.
Wat betekent de vijfde voorwaarde van noodweer, geboden?
de verdediging moet geboden zijn (proportionaliteitsvereiste). Dit houdt in dat de verdediging, de keuze van het verdedigingsmiddel en de manier waarop dat wordt gebruikt, in verhouding staan tot de aanranding.
Wat is nog meer belangrijk bij noodweer?
- Garantenstellung
- HR Noodweer/noodweerexces
Wat zijn de schulduitsluitingsgronden?
- Ontoerekenbaarheid, art. 39 Sr
- Psychische overmacht, art. 40 Sr
- Noodweerexces, art. 41 lid 2 Sr
- Onbevoegd gegeven ambtelijk bevel, art. 43 lid 2 Sr
- AVAS (ongeschreven)
Wat is psychische overmacht?
Uitgangspunt: de dader heeft gehandeld onder invloed van externe drang waaraan hij geen weerstand kon en hoefde te bieden.
1. Sprake moet zijn van zeer dwingende omstandigheden.
2. In beginsel dient sprake te zijn van een externe psychische drang waaraan weerstand bieden niet mogelijk of geboden is.
3. Psychische druk dient acuut te zijn.
4. Subsidiariteit, proportionaliteit en evt. Garantenstellung spelen ook een rol.
Wanneer kan er sprake zijn van noodweerexces?
Indien iemand zich tegen een ogenblikkelijke, wederrechtelijke aanranding van eigen of andermans lijf, eerbaarheid of goed verdedigd, maar daarbij de grenzen van proportionaliteit en subsidiariteit worden overschreven, zal een beroep op noodweer niet kunnen slagen. Er kan wel sprake zijn van noodweerexces dan.
Wat zijn de vereisten voor een beroep op noodweerexces?
- Er moet sprake zijn van een noodweersituatie: een ogenblikkelijke wederrechtelijke aanranding van lijf, eerbaarheid en goed.
- De betrokkene heeft de grenzen van noodzakelijke verdediging (proportionaliteit en subsidiariteit) in hevige gemoedsbeweging overschreden
- Er is sprake van dubbele causaliteit
- de hevige gemoedsbeweging moet zijn veroorzaakt door de aanranding.
- de overschrijding van de grenzen van proportionaliteit en subsidiariteit moet zijn veroorzaakt door de hevige gemoedsbeweging. Hierbij is het uitgangspunt van de reactie van de gemiddelde, ‘normale’ mens.
Waarom laat een beroep op noodweerexces zich moeilijk rijmen met delicten waarbij voorbedachte rade een bestanddeel is?
omdat de leerstukken tegenovergesteld aan elkaar staan. Bij voorbedachte rade gaat het erom dat vast komt te staan dat de verdachte zich enige tijd heeft moeten kunnen beramen op het te nemen of genomen besluit, zodat hij de gelegenheid heeft gehad om na te denken over de betekenis en de gevolgen van zijn daad, waardoor hij dus juist niet heeft gehandeld in een ogenblikkelijke gemoedsopwelling.
