Week 8

Question 2

Welke 2 structuren vormen het extra-piramidaal systeem?

Answer 2

De cerebellum en de basale ganglia

Question 3

Waarvan zijn de basale ganglia een onderdeel?

Answer 3

Van het telencephalon

Question 4

Uit welke 4 hoofdonderdelen bestaan de basale ganglia?

Answer 4

• Striatum
  o N. caudatus + putamen
• Pallidum
  o Globus pallidus pars externus
  o Globus pallidus pars internus
• Nucleus subthalamicus
  o Diencephalon
• Substantia nigra
  o Mesencephalon

Question 5

Welke kleur is de substantia nigra en waarom?

Answer 5

Het wordt zwart door melanine, wat een bijproduct is van dopamineproductie (wat hier plaatsvindt)

Question 6

Waar zit de nucleus caudatus?

Answer 6

In de laterale wand van de laterale ventrikel

Question 7

Wat is het gedeelte van de piramidebaan wat op niveau van de basale kernen loopt?

Answer 7

Capsula interna

Question 8

Welke neuronen bevinden zich in de striatum? En wat doen ze?

Answer 8

Medium spiny neuronen vangen input vanuit de motorische cortex en de periferie op

Question 9

Waar projecteren medium spiny neuronen naar?

Answer 9

Deze projecteren deze input naar het externe of interne gedeelte van de globus pallidus

Question 10

Waar is de thalamus gelegen?

Answer 10

In de laterale wand van de derde ventrikel

Question 11

Hoe komt alle input binnen en hoe verlaat het de basale kernen?

Answer 11

Alle input komt altijd binnen op het striatum en verlaat de basale kernen via de globus pallidus pars interna.

Question 12

Welke structuur is aangedaan bij ziekte van parkinson?

Answer 12

Bij de ziekte van Parkinson is de substantia nigra pars compacta aangedaan.

Question 13

Wat is een nadeel van deep brain stimulation?

Answer 13

Mensen kunnen ongevoelig worden voor dopamine

Question 13

Wat is de eerste keuze bij behandeling van Parkinson? En wat is ook een mogelijke behandeling?

Answer 13

Lova-dopa is de eerste keuze. Deep brain stimulation heeft een target op de globus pallidus interna en de n. subthalamicus.

Question 14

Wat zijn symptomen van een cerebellaire patiënt?

Answer 14

• Ataxie
• Dysmetrie -> leidt tot een undershoot of overshoot
• Hypotonie
• Intentie tremor
• Dysdiadochokinesie
• Nystagmus
• Asthenie en vermoeidheid

Question 15

Wat kunnen oorzaken zijn van cerebellaire schade?

Answer 15

• Hoofdtrauma
• Infarct
• Abnormaliteiten in het brein
• Alcohol en medicatie intoxicatie
• COVID-19 infectie
• Hereditaire ataxie (SCA)

Question 16

Welke kant is aangedaan bij een laesie in het cerebellum?

Answer 16

De ipsilaterale zijde

Question 17

Welke cellen zitten in het cerebellum?

Answer 17

• Purkinje cellen
• Granula
• Interneuronen

Question 18

Hoe en naar welke kernen projecteren de Purkinjecellen?

Answer 18

De Purkinjecellen projecteren GABAerg naar de cerebellaire kernen. Deze hebben een excitatoir effect op de motor nuclei (zoals de n. facialis).

Question 19

Waar komt alle sensorische informatie binnen?

Answer 19

Via de pedunculus cerebellaris media

Question 20

Hoe gebeurt de output van het cerebellum?

Answer 20

Via de pedunculus cerebellaris superior

Question 21

Hoe gaat onverwachte sensorische informatie?

Answer 21

Via de pedunculus cerebellaris inferior

Question 22

Wat is het verschil tussen simpele en complexe spikes?

Answer 22

Verwachte sensorische informatie vormen simple spikes. Onverwachte sensorische informatie vormen complex spikes.

Question 23

Wat gebeurt er als de Purkinjecellen stoppen met vuren?

Answer 23

Wanneer de Purkinjecel stopt met vuren, gaan de cerebellaire kernen harder vuren. Dit leidt tot een excitatie/disinhibitie van de cerebellaire kernen. In het geval van de facialis zullen dan de oogleden dichtgaan.

Question 24

Hoe staan Purkinjecellen in verhouding tot cerebellaire kernen?

Answer 24

1 cerebellaire kern ontvangt input van 20-40 Purkinjecellen.

Question 25

Van welke 2 type cellen krijgen de Purkinjecellen input?

Answer 25

* Glutamaterg vanuit de klimvezels * Vanuit de korrelcellen

Question 26

Waardoor worden korrelcellen geïnnerveerd? En wat voor soort informatie is dit?

Answer 26

Korrelcellen worden geïnnerveerd door mosvezels. Deze komen uit de pontiene kernen, welke alle sensorische informatie doorgeven. Dit is vaak niet-belangrijke sensorische informatie.

Question 27

Naar welke 4 structuren projecteren de Purkinjecellen?

Answer 27

* Motor nucleus * Motorcortex * Sensorische cortex * Associatieve gebieden

Question 28

Welke 3 factoren zijn aanwezig bij ziekte van Parkinson?

Answer 28

- Bradykinesie - Rusttremor - Rigiditeit

Question 29

Welke oorzaken zijn er van Parkinsonisme?

Answer 29

* Ziekte van Parkinson * Vasculair parkinsonisme * Medicamenteus/metabool parkinsonisme o Alle typische antipsychotica o Dopaminedepleterende medicatie o Valproïnezuur * Atypische parkinsonismen o Multisysteem atrofie (MSA) o Progressieve supranucleaire paralyse (PSP) o Corticobasaal syndroom (CBS) o Lewy body dementie (DLB)

Question 30

Wat zijn motorische symptomen van ziekte van Parkinson?

Answer 30

* Mimiekarm gelaat * Voorovergebogen lopen * Kleine schuifelende passen * Minderen pendelen  minder heen en weer bewegen van arm bij wandelen * Gestoorde houdingsreflexen * Micrografie  steeds kleiner schrijven * Zachte, monotone spraak * Rigiditeit: omdraaien in bed, opstaan uit stoel * Rusttremor 4-6 Hz

Question 31

Wat zijn niet-motorische verschijnselen van ziekte van Parkinson?

Answer 31

* Verlies van reuk * Autonome functiestoornissen  orthostatische hypotensie * Cognitieve stoornissen * Slaapstoornissen/vermoeidheid * Psychiatrische symptomen  angst, depressie * Constipatie * Verminderde gelaatsuitdrukking * Geheugenverlies  als dit op de voorgrond staat in het begin van presentatie, moet eerder gedacht worden aan Lewy body dementie

Question 32

Welke diagnostiek kan er worden gedaan bij ziekte van Parkinson?

Answer 32

* Klinische diagnose * Lab t.u.v. metabole oorzaak o TSH o Nierfunctie o Leverenzymen o <50 jaar -> koper en ceruloplasmine * MRI-cerebellum t.u.v. overige oorzaken -> niet noodzakelijk! * DAT-scan (dopamine scan) alleen bij klinische twijfel over neurodegeneratieve origine

Question 33

Welke medicamenteuze behandelingen van ziekte van Parkinson zijn er?

Answer 33

- Anticholinergica - Dopamine-agonisten - **Levodopa ** - 3e-lijns therapie bij gevorderde Parkinson  Apomorfine (subcutaan)  Duodopa (intraduodenaal)  Diepe hersenstimulatie

Question 34

Wanneer wordt derdelijns therapie gegeven bij ziekte van Parkinson?

Answer 34

3e-lijns therapie wordt gegeven als er een dopamine dip is, voor de volgende gift van levodopa, om deze dip op te vangen.

Question 35

Wat zijn de rode vlaggen bij Lewy body dementie?

Answer 35

- Dementie - Hallucinaties Er zijn eerst cognitieve problemen, terwijl er bij Parkinson eerst parkinsonisme is.

Question 36

Wat zijn de rode vlaggen bij MSA?

Answer 36

* Vroeg ernstige autonome stoornissen * Parkinsonisme * Cerebellair syndroom

Question 37

Wat zijn 3 kenmerken van een cerebellaire ataxie?

Answer 37

* Hypermetrie -> doel voorbij schieten * Hypometrie -> voortijdige eindiging * Intentietremor

Question 38

Via welke 3 manieren kan het verschil worden gemaakt tussen sensore versus cerebellaire ataxie?

Answer 38

* Kniehakproef ogen open versus dicht * Proef van Romberg * Bijkomende verschijnselen

Question 39

Wat zijn kenmerken van cerebellairsyndroom?

Answer 39

* Spraak: cerebellaire dysartrie * Oogbewegingen: over- en undershoot, blikrichtingnystagmus * Hypo- en hypermetrie en/of intentietremor bij top-neusproef, top-topproef en knie-hakproef, dysdiadochokinese * Verminderde rompbalans * Breedbasisch en onregelmatig gangspoor en koorddansgang afwijkend

Question 40

Wat kunnen oorzaken zijn van cerebellair syndroom?

Answer 40

* Intoxicaties o Alcohol o Medicatie * Structurele afwijkingen o RIP o Infarct o Bloeding * Immuun gemedieerd o Auto-immuun encefalitis o Coeliakie o Paraneoplastisch o Parainfectieus * Neurodegeneratief

Question 41

Wat is de beginleeftijd van verschillende cerebellaire stoornissen?

Answer 41

o Friedreichse ataxie < 20 jaar o Spinocerebellaire ataxie ≥ 30 jaar o Multi-systeem atrofie > 30 jaar o FXTAS > 45 jaar

Question 42

Wat zijn klachten bij een Friedreichse ataxie?

Answer 42

* Ataxie * Polyneuropathie * Holvoeten * Spasticiteit * Cardiomyopathie * Diabetes mellitus * Scoliose

Question 43

Wat zijn klachten die voorkomen bij FXTAS?

Answer 43

o Intentietremor o Gangataxie o Witte stof afwijkingen middelste cerebellaire pedunkels o Witte stof afwijkingen splenium corpus callosum o Parkinsonisme o Matig-ernstige geheugenstoornis

Question 44

Wanneer ontstaat symptomen bij Parkinson?

Answer 44

Wanneer 70-80% van de neuronen kapot zijn

Question 45

Wat is het verband tussen roken en Parkinson?

Answer 45

Roken vermindert het risico op Parkinson

Question 46

Wat is het voordeel van synthetische middelen bij Parkinson?

Answer 46

Deze zijn met name centraal werkzaam en hebben dus minder perifere bijwerkingen

Question 47

Wat zijn voor- en nadelen van amantadine bij Parkinson?

Answer 47

Het heeft als voordeel dat het een snel effect heeft, vooral op rigiditeit en akinesie. Nadelen zijn: * Na 8-9 maanden uitgewerkt * Misselijkheid * Anticholinerge + centrale effecten * Veroorzaakt livedo reticularis (vlekkerige uitslag op benen)

Question 48

In combinatie met welk medicijn wordt L-DOPA gegeven?

Answer 48

In combinatie met een decarboxylase remmer

Question 49

Wat zijn bijwerkingen van L-DOPA?

Answer 49

* Perifeer o Misselijkheid -> geef domperidon o Anorexie o Hypotensie o Hartritmestoornissen * Centraal o Dyskinesie o ‘on-off’ fenomeen o Hallucinaties o Opwinding o Nachtmerries

Question 50

Wat is L-DOPA?

Answer 50

Een precursor van dopamine

Question 51

Waarom geven we L-DOPA i.c.m. een decarboxylase remmer?

Answer 51

We geven niet dopamine, maar de pre-cursor, vanwege de bloed-hersenbarrière. De decarboxylase remmer zorgt ervoor dat L-DOPA niet direct wordt afgebroken, maar kan zelf niet door de hersenbarrière heen. Hierdoor kan L-DOPA in de hersenen wel omgezet worden in dopamine. We willen hierbij proberen om de plasmaspiegel zo constant mogelijk te houden.

Question 52

Wat is de effectiviteit van apomorfine en waar moet het mee gecombineerd worden?

Answer 52

Het is een braakmiddel, dus het moet gecombineerd worden met domperidon. Het verbetert vooral rigiditeit en tremor.

Question 53

Wat zijn bijwerkingen van D2-receptor agonisten?

Answer 53

* Misselijkheid en braken * Hypotensie * Centraal: verwardheid, hallucinaties * Retroperitoneale fibrose bij chronische toepassing

Question 54

Wat is een voordeel van D2-receptor agonisten t.o.v. L-DOPA? En een nadeel?

Answer 54

Het voordeel t.o.v. levodopa is dat het een langere halfwaardetijd heeft, dus er minder fluctuaties zijn in de bloedspiegel. Hierdoor is er minder last van het ‘on-off’ fenomeen en dyskinesie. Het nadeel t.o.v. levodopa is dat het minder effectief is betreffende rigiditeit en hypokinesie.

Question 55

Wat is een COMT remmer en waar moet het mee gecombineerd worden?

Answer 55

Entacapone remt de omzetting van L-DOPA in 3-methoxy-4-hydroxy-L-fenylalanine. De halfwaardetijd is hoger dan die van L-DOPA. Het moet gecombineerd worden met een carboxylase remmer.