wykład 9 Flashcards
(12 cards)
mars
1. temperatury
2. atmosfera
- zmienna
- : 95% CO2, reszta N2, oraz: Ar i in. (0,13% O2, 0,03% H2O)
Budowa wewnętrzna Marsa
jądro, płasz, skorupa
Jądro Marsa
> chyba stałe, szczątkowe pola magnetyczne (pasma namagnesowane w przeciwnych kierunkach, podobnie
jak na Ziemi w stosunkowo młodej skorupie oceanicznej)
różne promienia jądra w zależności od przyętego składu (35-71% promienia)
namagnesowanie na marsie
> pasma namagnesowane w przeciwnych kierunkach, podobnie jak na Ziemi w stosunkowo młodej skorupie oceanicznej
To ograniczone do części południowej półkuli Marsa, czyli najstarszej skorupy, raczej podobnej do kontynentalnej
namagnesowanie na marsie koncepcje
koncepcje:
1. dawno temu na Marsie była TEKTONIKA PŁYT? (ale czemu na „kontynentach”?), ( stwierdzono słabsze anomalie magnetyczne również na N równinach, co przemawia za dawną tektonika płyt.)
2. może Mars tylko EKSPANDOWAŁ ł i popękał, a wtedy „nowa skorupa” pomiędzy spękaniami musiała się namagnesować odwrotnie (jak w pociętym magnesie sztabkowym).
3. Możliwe częściowe STOPNIENIE od impaktu, powodujące rozmagnesowanie części północnej (dynamo już wtedy nie działało).
Płaszcz na marsie
> Podobny do płaszcza Ziemi, ale bogatszy w FeO, a uboższy w MgO i CaO
Płaszcz stosunkowo gruby (małe jądro).
Modelowanie wskazuje, że konwekcja w takim płaszczu
powinna dawać duże pióropusze
budowa płaszcza jest zapewne 2 – 3 warstwowa.
Litosfera Marsa
> zapewne dość cienka (miąższość wyliczona na podstawie ugięcia litosfery pod obciążeniem wulkanami)
Skorupa na marsie
> o grubości średnio ok. 50 km – pod północnymi nizinami 40 km, pod południowymi wyżynami 75 km.
Całkowicie skompensowana izostatycznie (prócz najmłodszych części: prowincji wulkanicznych Tharsis i Elysium, impaktowego basenu Isidis oraz regionu Tempe Terra).
Skały bazaltowo-andezytowe.
główne rodzaje terenów na Marsie
1 – POŁUDNIOWE WYŻYNY = ancient cratered highlands = Southern Highlands,
2 – PÓŁNOCNE NIZINY = low-lying plains = Northern Lowlands,
> oddzielone od siebie „GLOBALNĄ SKARPĄ” (o wysokości średnio 4 km )
Na te 2 rodzaje terenów „nałożone” 2 prowincje wulkaniczne - Tharsis i Elysium.
Wyżyny na marsie
> zajmują 1/3 planety, głównie na półkuli S,
wysokość zwykle +1 do +4 km nad średni promień planety, > gęstość kraterów impaktowych podobna do lądów księżycowych = podobny wiek (3,8 mld lat?).
kratery na Marsie silnie zdegradowane (dawna erozja), > średnice tylko 5 – 100 km
pokrywy wyrzutowe w postaci izolowanych płatów (rola lodu w podłożu?),
na powierzchni liczne doliny rzeczne (?).
Niziny na marsie
> zajmują głównie wyższe szerokości półkuli N
Gęstość kraterów impaktowych 10 – 100 x mniejsza niż na
wyżynach.
Kraterygeneralnie mniejsze niż na wyżynach = młodsze (3 mld. lat? 1 – 3 mld.?).
zróżnicowane pochodzenie nizin:
1. część to POLA LAWOWE – widać czoła wylewów i ich strukturę powierzchni,
- występują wokół 2 prowincji wulkanicznych, są pokryte grzbietami zmarszczkowymi
- „wrinkle ridges” - podobnie do mórz księżycowych,
2. większość nie ma na powierzchni widocznych przejawów wulkanizmu,
- pokryte dziwnymi teksturami i spękaniami (działalność lodu i stożki napływowe dawnych rzek?)
- Często niziny pokryte są polami wydmowymi.
Prowincje wulkaniczne na Marsie
THARSIS
> W centrum 3 duże wulkany : Arsia, Pavonis i Ascraeus,
> największy WULKAN: Olympus Mons (550 km, 27 km) – aktywny zapewne jeszcze 100 – 300 mln lat temu.
> Podobne do tarczowych wulkanów na Hawajach (ale większe)
> Na Marsie brak ruchu płyt, a więc możliwy długi rozwój wulkanu w 1 miejscu.(hot spoty się nie ruszają)
> Mniejsza grawitacja też ułatwia powstawanie wielkich budowli wulkanicznych.
> Najszerszy wulkan to Alba Patera ( Zapewne jest zbudowany z popiołów (= piroklastyczny).)
ELYSIUM – mniejsza prowincja wulkaniczna
