Πολίτευμα Flashcards
(14 cards)
Μορφή πολιτεύματος
Από ποιόν πηγάζει η κρατική εξουσία;
Βάσεις πολιτεύματος
Αντιπροσωπευτικό σύστημα, Διάκριση εξουσιών, Αρχή κράτους δικαίου, Αρχή κοινωνικού κράτος
Πώς οργανώνεται η πολιτική εξουσία;
Μορφή και βάσεις ελληνικού πολιτεύματος
Μορφή –> Δημοκρατία
Βάση πολιτεύματος –> Αρχή καθολικής ψηφοφορίας
Ο λαός εκλέγει βουλευτές, ευρωβουλευτές, ΟΤΑ και συμμετέχει στα δημοψηφίσματα, ΑΛΛΑ δεν εκλέγει την κυβέρνηση.
Οργανωτικές βάσεις του πολιτεύματος
1) Προεδρευόμενος χαρακτήρας
2) Αντιπροσωπευτικό σύστημα (εκλέγειν-εκλέγεσθαι)
3) Κοινοβουλευτική αρχή (Σ37+Σ84)
4) Αρχή διάκρισης εξουσιών (Σ26)
5) Αρχή κράτους δικαίου (ελευθερία πολιτών-νομιμότητα-συνταγματικότητα - Σ25)
6) Αρχή πολυκομματισμού (Σ29)
7) Αρχή κοινωνικού κράτους (Σ25)
8) Δημοκρατική αρχή
Αντιπροσωπευτικό σύστημα
=Σύστημα στο οποίο η νομοθετική εξουσία ασκείται από την Βουλή
Το νομοθετικό όργανο είναι αντιπρόσωπος του λαού. Αυτό είναι αναγκαίο ώστε να μπορούν οι θεσπιζόμενοι κανόνες δικαίου που περιορίζουν ελευθερία να θεωρούνται ότι εκπηγάζουν από τον λαό και έτσι ο περιορισμός λογίζεται ως “αυτοπεριορισμός”
Συνδέεται άμεσα με την ελεύθερη/αντιπροσωπευτική εντολή (≠ επιτακτική εντολή παλαιού καθεστώτος)
Βασικά στοιχεία: καθολική ψήφος, περιοδικότητα εκλογής & δημοσιότητα λειτουργίας
Αρχή πολυκομματισμού
Η ύπαρξη κομματικών ομάδων με συνοχή και οργάνωση επιτελούν σημαντικότατη λειτουργία της δημοκρατίας, αφού αποτελούν τους βασικούς εκφραστές του διπόλου “πλειοψηφία-μειοψηφία”
Πολλά κόμματα –> Μεγάλος πολυκομματισμός αλλά ανομοιογένεια
Σύστημα διακυβέρνησης
αναφέρεται στην σχέση εκτελεστικής-νομοθετικής εξουσίας
Κοινοβουλευτικό:
➡️ Σχετικοποιημένη διάκριση νομοθετικής/εκτελεστικής εξουσίας.
➡️ Η κυβέρνηση διορίζεται από τον αρχηγό του κράτους αλλά εξαρτάται από την εμπιστοσύνη του Κοινοβουλίου.
➡️ Λογοδοτεί και ελέγχεται από το Κοινοβούλιο καθ’ όλη τη θητεία της.
➡️ Η εκτελεστική εξουσία μπορεί να διαλύσει τη Βουλή και να προκηρύξει εκλογές.
Προεδρικό:
➡️ Αυστηρή διάκριση μεταξύ νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας.
➡️ Ο αρχηγός του κράτους (Πρόεδρος) εκλέγεται άμεσα από τον λαό και δεν εξαρτάται από την εμπιστοσύνη του Κοινοβουλίου.
➡️ Διορίζει τους υπουργούς του, οι οποίοι δεν λογοδοτούν στο Κοινοβούλιο.
➡️ Η εκτελεστική εξουσία δεν μπορεί να διαλύσει τη Βουλή.
Κυβερνώσα Βουλή:
➡️ Η Βουλή ασκεί ταυτόχρονα τη νομοθετική και την εκτελεστική εξουσία.
➡️ Η κυβέρνηση είναι επιτροπή της Βουλής και λειτουργεί υπό τον άμεσο έλεγχό της.
➡️ Συνήθως δεν υπάρχει αρχηγός του κράτους.
➡️ Εφαρμόστηκε στην Ελλάδα μετά την έξωση του Όθωνα έως την άφιξη του Γεωργίου Α’.
Ημιπροεδρικό:
➡️ Συνδυάζει χαρακτηριστικά κοινοβουλευτικού και προεδρικού πολιτεύματος.
➡️ Η κυβέρνηση διορίζεται από τον αρχηγό του κράτους και πρέπει να έχει την εμπιστοσύνη του Κοινοβουλίου.
➡️ Ο αρχηγός του κράτους έχει ουσιαστικές αρμοδιότητες και μπορεί να προεδρεύει του υπουργικού συμβουλίου.
➡️ Αν Πρόεδρος και κοινοβουλευτική πλειοψηφία έχουν διαφορετική πολιτική καταγωγή, τα κοινοβουλευτικά στοιχεία υπερισχύουν.
Τι είναι η αρχή του κράτους δικαίου;
Η αρχή του κράτους δικαίου σημαίνει ότι η κρατική εξουσία δεσμεύεται από το δίκαιο, προστατεύοντας τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των πολιτών.
Ποια είναι τα βασικά στοιχεία του κράτους δικαίου;
1) Αρχή νομιμότητας (Όλες οι πράξεις της διοίκησης πρέπει να έχουν νομική βάση)
2) Διάκριση των εξουσιών (Νομοθετική, Εκτελεστική, Δικαστική)
3) Προστασία θεμελιωδών δικαιωμάτων
4) Ανεξαρτησία της δικαιοσύνης
5) Ασφάλεια δικαίου & προστασία της εμπιστοσύνης του πολίτη
Ποιά δικαιώματα προστατεύει το κράτος δικαίου;
1) Αμυντικά, χώρος ελεύθερος έκφρασης πολίτη χωρίς παρέμβαση κρατικής εξουσίας (ανάπτυξη προσωπικότητα, έκφραση, θρησκεία, συνέρχεσθαι-συνεταιρίζεσθαι)
2) Πολιτικά, που εγγυώνται στα πρόσωπα συμμετοχή στην εξουσία (εκλέγειν-εκλέγεσθαι, διορισμός δημόσιο, συμμετοχή σε δημοψήφισμα)
3) Κοινωνικά, υποχρεώσεις κράτους απέναντι στον πολίτη (υγεία, παιδεία, κοινωνική ασφάλιση, εργασία)
Τα αμυντικά και πολιτικά δικαιώματα καθορίζονται στο Σύνταγμα
Αρχή κοινωνικού κράτους
Η συνταγματική υποχρέωση του Κράτους να μεριμνά για τις ασθενέστερες κοινωνικές ομάδες με παροχές ανάλογες των δυνατοτήτων τους
Δημοκρατική αρχή
Καθορίζεται στο Σ50, κατά το οποίο “O Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν έχει άλλες αρμοδιότητες παρά μόνο όσες του απονέμουν ρητά το Σύνταγμα και οι νόμοι που είναι σύμφωνοι μ’ αυτό.”
Άρα, όλα τα όργανα του κράτους που αρύονται τις αρμοδιότητές τους από το Σύνταγμα και τον νόμο έχουν περιοριστεί στις ρητώς απονεμόμενες αρμοδιότητες τους.
Πώς εκδηλώνεται η αρχή του κράτους δικαίου στο ελληνικό Σύνταγμα;
1) Λαϊκή κυριαρχία & δημοκρατία (Άρθρο 1).
2) Προστασία ατομικών δικαιωμάτων (Άρθρο 25).
3) Ισότητα όλων ενώπιον του νόμου (Άρθρο 4).
4) Δικαστικός έλεγχος συνταγματικότητας των νόμων (Άρθρο 93).
5) Υποχρέωση διοίκησης να συμμορφώνεται με τις δικαστικές αποφάσεις (Άρθρα 26 & 95).
6) Καθήκον υπεράσπισης του δημοκρατικού πολιτεύματος (Άρθρο 120).
Πώς εκδηλώνεται η αρχή του κοινωνικού κράτους στο ελληνικό Σύνταγμα;
1) Δωρεάν δημόσια παιδεία (Άρθρο 16).
2) Ιδιοκτησία υπέρ του δημόσιου συμφέροντος (Άρθρο 17).
3) Πρόνοια για υγεία, οικογένεια, παιδιά & ευάλωτες ομάδες (Άρθρο 21).
4) Μέριμνα για εξασφάλιση εργασίας (Άρθρο 22).
5) Υποχρέωση του κράτους να σέβεται & προστατεύει τα δικαιώματα των πολιτών (Άρθρο 25).
6) Περιορισμό της ιδιωτικής οικονομικής πρωτοβουλίας προς χάριν της ανάπτυξης της εθνικής οικονομίας (Άρθρο 106)
