Συνταγματική ιστορία

Question 1

Προσωρινόν Πολίτευμα Επιδαύρου 1822

Προσωρινόν –> Να μην προκαλέσει αντίδραση Ιεράς Συμμαχίας

Answer 1

1) θεσπίστηκε 1/1/1822
2) Πρώτο Σύνταγμα εθνικής εμβέλειας
3) Δημοκρατικό σύνταγμα, καθώς ψηφίστηκε από την Εθνοσυνέλευση
4) Σύνταγμα αβασίλευτης δημοκρατίας (βουλευτικό + εκτελεστικό σώμα)
5) Φιλελεύθερο σύνταγμα, γιατί κατοχυρώνει τα σημαντικά ατομικά δικαιώματα εποχής (ιδιοκτησία, ασφάλεια, θρησκευτική ελευθερία)
6) Αντιπροσωπευτικό σύστημα & Αρχή διάκρισης εξουσιών

κατ’ απομίμηση του Γαλλικού Συντάγματος του 1795

Question 2

Νόμος της Επιδαύρου 1823

Ως συνέχεια του Προσωρινού πολιτεύματος

Answer 2

1) Ενδυνάμωση δικαιωμάτων και εκλογικού δικαιώματος
2) Κατάργηση δουλείας
3) Αβασίλευτη δημοκρατίας
4) Εκτελεστικό + Βουλευτικό (ελαφρά υπεροχή νομοθετικής έναντι εκτελεστικής εξουσίας)
5) Ελευθερία τύπου, δικαίωμα αναφέρεσθαι, νόμιμος δικαστής

νομοτεχνικώς αρτιότερο

αναθεώρηση του συντάγματος της Επιδαύρου

Question 3

Σύνταγμα της Τροιζήνας 1827

Answer 3

1) Μάιος 1827 από Γ’ Εθνοσυνέλευση
2) Θέσπιση πολλών συγχρόνων δικαιωμάτων (τεκμήριο αθωότητας)
3) Θέσπιση κυβερνήτη για 7 χρόνια με σηματνικές εξουσίες (Καποδίστριας)
4) Συμβουλευτικό όργανο το Πανελλήνιον
5) Πιο φιλελεύθερο Σύνταγμα της εποχής (αρχή λαϊκής κυριαρχίας + ρητή διάκριση εξουσιών)
6) Αρχή λαϊκής κυριαρχίας, Ισότητα, Φορολογική αναλογία, Απαγόρευση αναδρομικότητας

πρότυπο= Σύνταγμα ΗΠΑ 1787

Το 1823 Βουλευτικό & Εκτελεστικό συγκρούστηκαν και έτσι τα προηγούμενα Συντάγματα δεν εφαρμόστηκαν

Question 4

Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας (1828-1832)

Answer 4

1) Απόλυτη εξουσία Καποδίστρια με αναστολή λειτουργίας Συντάγματος για αντιμετώπιση δυσχερειών διακυβέρνησης (αντισυνταγματικό)
2) Πρωτόκολλο Λονδίνου (1830)
3) Δολοφονία Καποδίστρια (1831)
4) Άφιξη Όθωνα και έναρξη αντιβασιλείας (1832)
5) “Νέο Σύνταγμα” στο Ναύπλιο από γερουσιαστές με κυβερνήτη αδελφό του δολοφονηθέντος, Αυγουστίνο (1832)

Το “Νέο Σύνταγμα” (παρόμοιο με αμερικανικό) χαρακτηρίστηκε Ηγεμονικό και παρέμεινε ανεφάρμοστο

Question 5

Απόλυτη μοναρχία (1832-1843)

Answer 5

1) Ανυπαρξία Βουλής & Συντάγματος, με αυταρχικό τρόπο διακυβέρνησης και απόλυτη εξουσία
2) Περιφρόνηση μονάρχη σε βάρος φιλελεύθερης ελληνικής ιδιοσυγκρασίας
3) Εκλογές μόνο για ΟΤΑ
4) Επανάσταση 3ης Σεπτεμβρίου 1843 με αιτήματα Σύνταγμα και ελεύθερες εκλογές (Δ. Καλλέργης)

i. Ίδρυση ΕΚΠΑ (1837) στενά συνδεδεμένο με μεγάλη Ιδέα
ii. Πολυζωίδης & Τερτσέτης αρνούνται υπογραφή καταδίκης Κολοκοτρώνη

Question 6

Σύνταγμα του 1844

επηρεασμένο από
το Γαλλικό Σύνταγμα του 1830

Πρώτο Σύνταγμα Νεότερου Ελληνιικού Κράτους

Answer 6

1) Πολίτευμα = Συνταγματική μοναρχία, με ελαφρύ περιορισμό της μοναρχικής εξουσίας από το Σύνταγμα
2) Συντηρητικό σύνταγμα- “Σύνταγμα-Συνάλλαγμα”, καθώς η Συνέλευση απλώς συνέπραξε στον βασιλιά κατά την κατάρτισή του
3) Θεσπίζεται Βουλή και Γερουσία (ισόβιοι γερουσιαστές διορισμένοι από τον βασιλιά
4) Κατοχυρώνονται δικαιώματα, αλλά παραβιάζονται
5) Πρόβλεψη για άμεση, μυστική και σχεδόν καθολική ψηφοφορία με πλειοψηφικό σύστημα δύο γύρων
6) Το ΕΚΠΑ εκλέγει έναν βουλευτή

Αρχή διάκρισης εξουσιών
Θεμελιώδη ατομικά δικαιώματα (απόρρητο επιστολών + άσυλο κατοικίας + απαγόρευση βασανιστηρίων)
“Η τήρησις του παρόντος Συντάγματος αφιερούται εις τον πατριωτισμό των Ελλήνων”

Question 7

Σύνταγμα του 1864

πρώτο δημοκρατικό Σύνταγμα ελεύθερης Ελλάδος

Answer 7

1) Απολυταρχικές τάσεις Οθώνα (επεμβάσεις στις εκλογές, καταπίεση τύπου, διώξεις αντιφρονούντων)–> εξέγερση 1862 και έκπτωση της δυναστείας του
2) Μεσοβασιλεία- Σύστημα κυβερνώσας Βουλής (Οκτώβρης 1862 - Οκτώβρης 1863)
3) Μετάβαση πολιτεύματος σε βασιλευομένη δημοκρατία, καθώς αποφασίζει η Βουλή και όχι ο βασιλεύς (δημοκρατική αρχή)
4) Κατάργηση γερουσίας ως θεσμός αντιδημοκρατικός και ως όργανο του μονάρχη με σκοπό τον έλεγχο των κυβερνήσεων.
5) Δικαίωμα συνέρχεσθαι-συνεταιρίζεσθαι, σύσταση κοινοβουλευτικών επιτροπών, κατάργηση πολιτικού θανάτου

Βάσει προτύπων Δανίας & Βελγίου

Διατηρούνται πολλά στοιχεία του Συντάγματος του ‘44 με άλλη ερμηνεία

Question 8

Ισχύς Συντάγματος ‘64 (1864-1911)

Answer 8

1) Έλεγχος Συνταγματικότητας ξεκινά με νομολογία Αρείου Πάγου το 1871 ως συνταγματικό έθιμο (μέχρι το 1927)
2) Αρχή δεδηλωμένης 1875 από Χαρίλαο Τρικούπη
3) Κίνημα στο Γουδί 1909, με αιτήματα στρατού για εκσυγχρονισμό του κράτους (αναδιοργάνωση ενόπλων δυνάμεων, εξυγίανση διοίκησης, κατάργηση ευνοιοκρατίας)

Question 9

Σύνταγμα 1911

Αναθεώρηση του Βενιζέλου –> τυπικώς αντισυνταγματική

Answer 9

1) Προβλέπεται μονιμότητα δημοσίων υπαλλήλων
2) Ενίσχυση ατομικών ελευθεριών (25ο έτος εκλόγιμη ηλικία, φορολογική ισότητα, απαραβίαστο κατοικίας) και κράτους δικαίου
3) Ενίσχυση εγγυήσεων δικαστικής εξουσίας (ΣτΕ ελέγχει εκλογές, ίδρυση Εκλογοδικείου)
4) Υποχρεωτική εκπαίδευση, στρατιωτική θητεία
5) Απλούστερη αναθεώρηση
6) Ασυμβίβαστο πολιτικού & στρατιωτικού αξιώματος

Πρόκειται ουσιαστικά για αναθεώρηση του Συντάγματος του ‘64

Question 10

Ισχύς Συντάγματος του ‘11 (1911-1924)

Answer 10

1) Εθνικός διχασμός: δημιουργεί συνταγματικό ζήτημα, καθώς ο βασιλιάς ασχολείται με εξωτερική πολιτική & εθνική άμυνα, ενώ ο πρωθυπουργός με τα εσωτερικά
2) Μικρασιατική καταστροφή του 1922 & δίκη των έξι
3) Εγκαθίδρυση αβασίλευτης δημοκρατίας το 1922 και εκ νέου το 1924 (δημοψήφισμα με 70%)

Question 11

Σύνταγμα 1924/1927

Answer 11

1) Αβασίλευτη δημοκρατία, με αιρετό Πρόεδρο της Δημοκρατίας
2) Καθιέρωση Γερουσίας με πενταετής θητεία
3) Καθιέρωση θεσμού δημοψηφίσματος, απλούστευση αναθεώρησης
4) Θέσπιση κοινωνικών δικαιώματων (προστασία τέχνης-επιστήμης)
5) Καθιέρωση ελέγχου συνταγματικότητας και αρχής δεδηλωμένης
6) Υπερβολικά συντηρητικό –> Συχνή παραβίαση λόγω πολυτάραχου πολιτικού βίου

Μετά την ψήφιση του θνησιγενούς Συντάγματος του 1925 και τις δικτατορίες Πάγκαλου-Κονδύλη, θεσμοθετείται το Σύνταγμα του ‘27

Question 12

Σύνταγμα 1952

Answer 12

1) Προβλέπεται βασιλευομένη δημοκρατία (κατόπιν δημοψηφίσματος) με μονήρη Βουλή
2) Συντηρητικό και προσκολλημένο στα συντάγματα του ‘64 και του ‘11 αποφεύγοντας νέες εκσυγχρονιστικές διατάξεις
3) Οπισθοδρόμηση στην κατάστασταση πολιορκίας
4) Κατοχύρωση δικαιωμάτων εκλέγειν-εκλέγεσθαι για γυναίκες
5) Περιορισμός ατομικών δικαιωμάτων (απαγόρευση απεργίας ΔΥ, περιορισμός σύστασης σωματείων-ενώσεων)

Έπειτα από την δικτατορία Κονδύλη, την επαναφορά του βασιλέα, την δικτατορία Μεταξά, τα χρόνια της κατοχής κσι τον εμφύλιο, η συνταγματική σταθερότητα επαναφέρεται το 1952

Question 13

Σύνταγμα 1975

Answer 13

1) Ψηφίστηκε από την κοινοβουλευτική πλειοψηφία
2) Καθιερώνει το πολίτευμα της προεδρευόμενης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας (κατόπιν δημοψηφίσματος)
3) Περιέχει κατάλογο ατομικών-κοινωνικών δικαιωμάτων
4) Υπέρτατες εξουσίες στον πρόεδρο της Δημοκρατίας (δυνατότητα παύσης κυβέρνησης, ευρεία διακριτική ευχέρεια διορισμού πρωθυπουργού, διάλυση Βουλής, κήρυξη χώρας σε πολιορκία)
5) Προστασία κράτους δικαίου και πρόβλεψη συμμετοχής σε διεθνείς οργανισμούς (ΕΟΚ) με πρόταξη ΔΔ έναντι τυπικών νόμων

Question 14

Αναθεώρηση του 1986

Answer 14

1) Αναθεώρηση 11 άρθρων
2) Μεταφορά κειμένου στην δημοτική
3) Κατάργηση υπερεξουσιών ΠτΔ –> Κοινοβουλευτική σταθερότητα και ομαλή πολιτική ζωή

Μάρτιος 1986

Κατάκριση: υπερεξουσίες πρωθυπουργού

Question 15

Αναθεώρηση του 2001

Answer 15

1) Νέα ατομικά δικαιώματα (προστασία γενετικής ταυτότητας - ηλεκτρονικών δεδομένων)
2) Νέοι κανόνες διαφάνειας στην πολιτική ζωή (χρημστοδότηση κομμάτων, προεκλογικές δαπάνες)
3) Κωλύματα και ασυμβίβαστα βουλευτών
4) Αποκεντρωτικό σύστημα της χώρας (ανεξάρτητες διοικητικές αρχές)
5) Ευρεία αποδοχή, από 4/5 των βουλευτών
6) Καθιέρωση αρχής κοινωνικού κράτους δικαίου
7) Απαγόρευση αιφνιδιαστικής τροποποίησης εκλογικού νόμου
8) Καθιέρωση ΟΤΑ β’ βαθμού

Πρόκειται για εκσυγχρονιστική αναθεώρηση

ΟΧΙ θεματική ΑΛΛΑ εκτεταμένη (1/3 συνταγματικών διατάξεων)

Question 16

Αναθεώρηση του 2008

Answer 16

1) Κατάργηση επαγγελματικού ασυμβίβαστου βουλευτή
2) Προσθήκη νησιωτικών-ορεινών περιοχών χώρας στη μέριμνα του νομοθετή
3) Δυνατότητα τροποποίησης κονδυλίων προϋπολογισμού από Βουλή

Σε περιορισμένο αριθμό διατάξεων

Question 17

Αναθεώρηση του 2019

Answer 17

1) Κοινωνικά (ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα) και πολιτικά δικαιώματα (δικαίωμα ψήφου εκτός επικρατείας)
2) Θεσμός λαϊκής νομοθετικής πρωτοβουλίας
3) Κατάργηση πολιτικής παραγραφής υπουργικών αδικημάτων
4) Επανακαθορισμός τρόπου εκλογής ΠτΔ

Question 18

Χαρακτηριστικά επαναστατικών Συνταγμάτων

Answer 18

1. Δημοκρατική κατάρτιση, αφού ήταν έργο Συντακτικών Συνελεύσεων που τα μέλη τους είχαν εκλεγεί με στοιχειώδη αντιπροσωπευτικό τρόπο.
2. Ήταν άμεσα επηρεασμένα από ξένα Συντάγματα Γαλλικής Επανάστασης και το Αμερικάνικο.
3. Είχαν φιλελεύθερο χαρακτήρα και κατοχύρωναν τα ατομικά δικαιώματα.
4. Είχαν πολυαρχικό χαρακτήρα με εξασθενημένη την εκτελεστική λειτουργία.
5. Αδύνατη εφαρμογή τους αφού είτε καταλύθηκαν είτε στην πράξη εγκαταλείφθηκαν.