Brainscape's Knowledge GenomeTM


Top Flashcards (Certified)
All Flashcards

македонски натпревар > морфологија и фонетика > Flashcards

морфологија и фонетика Flashcards

(77 cards)

Start Studying
1
Q

лични глаголски форми?

A

имаат лице, број, време и вид

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Кои се нелични глаголски форми?

A

гл. придавка
гл. именка
гл. прилог
гл. л-форма

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Што е глаголска именка?

A

Глаголска именка е именска форма на глаголот. Со неа се искажува трајно глаголско дејство. Таа го именува глаголското дејство.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

род, број и определеност кај глаголска именка?

A

во среден род, може да се членува има множина и еднина

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

како се образува глаголска именка

A

-од несвршени глаголи и наставката -ње
-со свршени глаголи и наставката -ние или -тие

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Што е глаголски прилог

A

Глаголски прилог е именска форма на глаголот и проста глаголска форма. Со глаголскиот прилог се искажува дејство што се врши паралелно со некое друго дејство во реченицата.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

како се образува глаголски прилог?

A

несвршени глаголи и наставката: – јќи

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

како се однесуваат глаголските именки, глаголските прилози, глаголските придавка

A

иако означуваат дејство:
а) глаголските именки се однесуваат како именки т.е. менливи зборови и имаат род број и определеност
б)глаголските прилози се однесуваат како прилози т.е. неменливи зборови
в) глаголските придавки се однесуваат како придавки т.е менливи зборови и имаат род, број

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

дали глаголскиот прилог и личната глаголска форма во реченицата имаат ист подмет

A

да

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Што е глаголска придавка

A

Глаголската придавка претставува преодна форма од глагол во придавка, но граматички се однесува како придавките.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Како се образува глаголска придавка?

A

-од несвршени или свршени глаголи и наставките -н, -на, -но; -ни;
и: -т, -та, -то; -ти.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Какви служби вршат глаголските придавки во речениците

A

глаголска или придавска

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Кога глаголската придавка врши глаголска служба?

A

Кога е со помошниот глагол сум или има
На пример:
Имам плетено таков елек. (глаголска служба)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Кога глаголската придавка врши придавска служба?

A

Кога стои пред именката и е употребена како атрибут
На пример:
Таа носи плетен елек. (придавска служба)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Што е глаголска л-форма

A

Глаголска л-форма е именска форма на глаголот. Таа нема самостојна употреба во реченицата. Со неа, со помошниот глагол сум и честичката би, се градат некои сложени глаголски форми.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Како се образува глаголска л-форма

A

од свршени или несвршени глаголи и наставките -л, -ла, -ло, ле

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

род, број, определеност кај глаголска л-форма

A

нема промени по лица, но има три форми за трите рода во еднина и една форма во множина.
нема определеност

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

По што се разликуваат глаголските форми

A

Глаголски форми се разликуваат според тоа, дали се менува само глаголот (со наставки) или во склопот на формата има и некој друг збор освен основниот глагол.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Видови глаголски форми

A

прости и сложени

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Што е прост глаголска форма

A

Прости глаголски форми се оние што го содржат само глаголот. Тука глаголот добива различни наставки (флексии)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Кои се прости глаголски форми

A

сегашно време, заповеден начин, минато определено (несвршено и свршено) време , глаголска л-форма, глаголска придавка, глаголска именка, глаголски прилог,

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

што се менува кај простите глаголски форми

A

зборот не го менува своето основно (лексичко) значење, туку само граматичкото.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Што е глаголска сложена форма

A

Сложени глаголски форми се оние кои освен основниот глагол содржат и друг дел, помошен глагол или честичка.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Како се образуваат сложени глаголски форми

A

сум, бев, ќе, би + глагол

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Кои се сложени глаголски форми
а) минато неопределено (несвршено и свршено) време (сум читал, си читал, читал; сме читале, сте читале, читале), б) идно време (ќе читам, ќе читаш, ќе чита; ќе читаме, ќе читате, ќе читаат), в) минато-идно (ќе читав, ќе читаше, ќе читаше; ќе читавме, ќе читавте, ќе читаа), г) идно прекажано време (ќе сум читал, ќе си читал, ќе читал; ќе сме читале, ќе сте читале, ќе читале), д) можен начин (би читал, би читале) и ѓ) сложените форми со има/нема (имам, имав, ќе имам, сум имал, ќе сум имал + читано).
26
Што се прилози?
Прилози се неменливи зборови што ги дополнуваат првенствено глаголите по место, време, начин и количество. Освен глаголите, тие можат да дополнуваат и придавки, именки и други прилози.
27
Какви може да бидат прилозите според значењето
а) прилози за време б) прилози за место в) прилози за начин г) прилози за количество
28
Кои се прилози за место и на кое прашање одговараат?
Каде? каде, близу, далеку, овде, таму, онде, горе, долу, натаму, наваму, напред, назад, лево, десно, налево, тука, некаде, никаде, дома, озгора, оздола итн.
29
Кои се прилози за време и на кое прашање одговараат?
Кога? кога, вечер, утре, лани, денес, доцна, рано, тогаш, некогаш, никогаш, сега, одамна, некни, после, потоа, зимоска, зимава, понекогаш, оттогаш, бргу, дење, ноќе итн.
30
Кои се прилози за начин и на кое прашање одговараат?
Како? како, добро, лошо, силно, слабо, така, вака, инаку, онака, брзо, полека, машки, пријателски, тешко, смешно, тажно, некако, секако, јасно, чисто, високо, ниско итн.
31
Кои се прилози за количество и степен и на кое прашање одговараат?
колку? олку, малку, многу, толку, сосем, доста, неколку, николку, онолку, двојно, тројно, веќе, премногу итн.
32
Карактеристики за прилозите?
Можат да се степенуваат и имаат определеност
33
како да се прави разлика меѓу прилог за начин и придавка
прилог за начин стои најчесто до глагол а придавката пред (до) именка -придавки + КАКВО -прилог за начин + КАКО
34
по или после?
по-предлог после-прилог -прилозите стојат до глаголите (дообјаснуваат дејство) -предлозите стојат до именките(дообјаснуваат време и местоположба) ако одговара потоа наместо по/после тогаш стои после, ако не одговара стои по. Неправилно: После Втората светска војна Правилно: По Втората светска војна.
35
Прилозите се полнозначни зборови
-
36
Што се предлози?
Предлози се неменливи, службени зборови кои покажуваат однос меѓу именските зборови во реченицата или однос меѓу глаголското дејство и додатоците. Предлозите најчесто имаат пространствено значење, односно го означуваат местото на предметот во просторот.
37
Какво значење можат да имат предлозите/
просторно, начинско, временско, присвојно и на средство
38
Предлози во македонскипт јазик по азбучен ред
Без, во, в, врз, до, за, зад, заради, кај, како, кон, крај, меѓу, (на)место, на (просторно, временско, начинско, присвојно) над, низ, од, одовде, одонде, отаде, околу, освен, по, под, поради, потем, пред, през, преку, при, против, со, сосе, според, спрема, спроти, сред
39
во или в?
Предлогот в се употребува пред нечленувани именки што не почнуваат со в или ф (в село, в рака). Предлогот во се употребува пред членувани именки (во селото, во раката), пред именки што започнуваат со в и ф (во воздух, во фурна), и пред оние што сакаме логички да ги истакнеме.
40
ширум
е прилог а не предлог ширум сета наша земја /// по сета наша земја
41
Што се сврзници?
Сврзници се неменливи зборови кои поврзуваат други зборови или цели реченици во составот на сложената реченица.
42
Видови сврзници според составот?
а) прости – составени од еден збор : и, а, но, ама, или, да итн. б) сложени – составени од два или повеќе збора : за да, макар што, поради тоа што итн.
43
Видови сврзници според тоа какви реченици поврзуваат?
А. Приредени (во независносложените реченици) сврзници а) Составни: И, НИ, НИТУ, ПА, ТА, НЕ САМО ШТО – ТУКУ И; б) Спротивни: А, НО, АМА, ТУКУ, АМИ, МЕЃУТОА; в) Разделни: ИЛИ, ИЛИ-ИЛИ, БИЛО-БИЛО, ДЕ-ДЕ, И-И, ЕМ-ЕМ, ЧАС-ЧАС, НИ-НИ; г) Исклучни: САМО, САМО ШТО, ОСВЕН ШТО, ЕДИНСТВЕНО; Б. Подредени (во зависносложените реченици) сврзници а) Временски: КОГА, ШТОМ, ШТОТУКУ, ТУКУШТО, ОТКАКО, ОТКОГА, ПРЕД ДА, ДУРИ, ДОДЕКА; б) Причински: ЗАТОА ШТО, ЗАШТО, БИДЕЈЌИ, ПОРАДИ ТОА ШТО, ДЕКА, ОТИ; в) Последични: ТАКА ШТО, ТОЛКУ…ШТО, ТАКВИ…ШТО, ТАКА…ШТО; г) Целни: ДА, ЗА ДА; д) Условни: АКО, ДА, БЕЗ ДА, ЛИ; ѓ) Допусни: ИАКО, МАКАР ШТО, И ПОКРАЈ ТОА ШТО, И ДА; е) Начински: ТАКА КАКО ШТО, КАКО ДА, КАКО БОЖЕМ; ж) Односни: ШТО, КОЈ, КОЈШТО, ЧИЈ, ЧИЈШТО, КАКОВ ШТО, КОЛКАВ ШТО; з) Исказни: ДЕКА, ОТИ, КАКО, ШТО, ДА, ДАЛИ, КОЈ, ЧИЈ, КОГА.
44
лични нелични безлични глаголски форми
лични: имаат промена по лица нелични: немаат промена по лица безлични: имаат само трето лице еднина
45
Што се безлични глаголски форми
Безлични глаголски форми се глаголи кои покажуваат дејства кои не се поврзуваат со вршител. Имаат само трето лице еднина
46
Што се означува со безлични глаголи?
природни појави: дува, зазорува, грми, сека, се стемни, заврна душевни состојби: ми се стемни, ми се јаде, ми се спие, ме исплаѓи
47
кога придавка и именка означуваат еден поим акцентот паѓа на..
придавката
48
кога број и именка означуваат еден поим акцентот паѓа на..
боројот
49
прашални зборови и двосложни именки акцентото паѓа на..
третиот слог од крајот коѝ луѓе ќе дојдат
50
Каков е акцентот во македонскиот јазик
определен и динамичен
51
Каде паѓа акцентот кај глаголски прилог
на вториот слог од крај на зборот
52
Каде паѓа акцентот кај прилози за степен (малкуцка)
на вториот слог од крај на зборот
53
Каде паѓа акцентот кај турцизми апсана
на вториот слог од крај на зборот
54
Каде паѓа акцентот кај сложени зборови како југозапад
на вториот слог од крај на зборот НО југозападен е на трет
55
Каде паѓа акцентот кај зборови „полу+двосложен збор“ полупијан
на вториот слог од крај на зборот
56
Каде паѓа акцентот кај зборови „полу+едносложен збор“ полубрат
трет слог од крај на зборот
57
каде паѓа акцентот кај сложени зборови одвоени со цртичка два-три, лека-полека
секој збор се акцентира посебно или под заеднички акцент акцент црно-бело
58
Каде паѓа акцентот кај прилози за време
на втор слог од крај на зборот летово
59
Каде паѓа акцентот кај приближни броеви два-три
на трет слог од крај на зборот (под ист акцент)
60
Каде паѓа акцентот кај броеви поврзани со и
на и кај сите освен кај стотки и илјади
61
Каде паѓа акцентот кај имиња составени од две имиња
секое од имињата посебно: Мирослава
62
Каде паѓа акцентот во потврдни искази
Акцентот секогаш паѓа на глаголот, сум им рекол (на е)
63
Каде паѓа акцентот во негирани и прашални искази
на трет слог од целоста, не ќе му речев (на у)
64
Кои се акцентски целости кои се акцентираат според општото правило
именки кои означуваат сродство и кратките заменски форми во акцентска целост вýјко‿ми, ба́ба‿ми, ма́јка‿му, та́тка‿си... Кога придавка и именка означуваат еден поим, акцентот паѓа на придавката: кисело́‿млеко, суво́‿грозје, цṕн‿пипер, втора́‿вечер, мое́‿дете, сувите́‿гранки... Кога акцентската целост е составена од број и именка, акцентот паѓа на бројот: пе́т‿дена, три́‿часа, сто́‿грама, ше́ст‿тона... Прашални зборови и двосложни именки/глаголи Кои́‿луѓе ќе дојдат? Што́‿мајка беше? Колкý‿дена останаа?... Сложените бројни изрази се изговараат со акцент на сврзникот: дваесет‿и́‿три, шеесет‿и́‿девет, триесет‿и́‿осум... Предлог и долга заменска форма бе́з‿нас, ка́ј‿тебе Членуван атрибут другата страна (на а) Поздрави до гле́дање Глаголски прилог со кратка заменска форма кога образуваат акцентска целост, акцентот паѓа на вториот слог од глаголскиот прилог: Чека́јки‿го, вика́јки‿го, зборува́јќи‿им‿ја (вистината)... Негирани и прашални искази Не‿ќе‿му‿речев
65
Акцентски целости, обичен акцент, исклучок кај акцент
обичен акцент е на трет слог од крај на зборот, акцентски целости на трет слог од крај на целоста, идсклучок кај акцент има кај обични зборови најчесто на втор слог од крај на зборот
66
Кај кои зборови акцентот стои на втор слог од крај на зборот
-глаголски прило, гледајќи -временски прилози, летово -страни на свет како југозапад -зборови полу и двосложен збор, полупијан -прилози за степен, малкуцка -турцизми, апсана
67
Граматички категории кај глаголите?
лице, број, вид, време, начин
68
Начин кај глаголите?
исказен, можен и заповеден
69
Како да одредеме безлични глаголски форми?
Еве пример реченица: Кучето на Томе многу лае кога надвор грми. глаголи се лае и грми. За „лае“ Кој лае?-кучето значи имаме подмет За „грми“-Кој грми??? нема кој така, значи нема подмет, односно лице, број ...и оттука е безлична глаголска форма
70
Прости предлози?
во, в, на, над, зад, под, низ, пред, по, сосе, од, меѓу, крај, како, кај, за, до ...
71
Сложени предлози?
помеѓу, заради, поради, отаде, спроти, против, преку, потем, освен, околу,
72
Што значи динамичен акцент
Акцентот во македонскиот јазик ја добива динамиката од силината на гласовниот удар врз слогот. Динамичен е бидејчи се одликува со издишната струја.
73
Кои и што се зборови кои немаат сопствен акцент?
Тоа се неполнозначните зборови т.е. клитиките или неакцентогени зборови. „Не“, предлози (на, во, по...), кратки земнски форми (ми, ја, си, се...),
74
Проклитики и енклитики
проклитиките се клитики кои стојат пред акцентоген збор во целоста, енклити после
75
Каков може да биде акцентот
зборовен и реченичен
76
зборовен акцент?
наглассување на еден слог од зборот
77
реченичен акцент
нагласување на еден збор од реченицата

македонски натпревар (4 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2025 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions