ТҮРІК ҚАҒАНАТЫ БАТЫС-ШЫҒЫС ТҮРІК ҚАҒАНАТЫ Flashcards
(106 cards)
1
Q
Ежелгі түріктер тарих сахнасына шықты:
A
VІ ғ. Ортасында
2
Q
Түркілердің түп Отаны:
A
Алтайдың шығыс бөлігі
3
Q
Түркі дәуірі:
A
VI – XIII ғасыр аралығы
4
Q
VI ғасырда Гоби шөлінен солтүстігінде мекендеген түркі тілдес тайпалары:
A
Теле тайпалары
5
Q
_________ Гоби шөлінен солтүстігінде теле тайпалары мекендеді деп қалдырған дереккөз:
A
VI ғасырда
қытай дереккөздерінде
6
Q
Оңтүстік-батысында иран тілдес тайпалармен, ал оңтүстігінде Қытаймен шектесті:
A
теле тайпалары
7
Q
Теле тайпасының ата-бабалары:
A
ғұндар
8
Q
Түрік қағанатының өмір сүрген жылдары:
A
552-603
9
Q
Біздің жерімізде ерте орта ғасырда ірге тіккен алғашқы феодалдық мемлекеттердің бірі:
A
Түрік қағанаты
10
Q
Түрік қағанаты құрылды:
A
VІғ. Ортасында
жылмен 552 жыл
11
Q
Қытай деректерінде түркілерге қатысты алғашқы мәліметтер
________ жылдан бастап кездеседі.
A
542
12
Q
Түркілер жужан қағанына салықты ___________ түрінде төлеген.
A
ТЕМІР
13
Q
«Түрік» сөзі «берік, күшті» деген мағынаны білдіріп, билік етуші ________ әулетіне байланысты айтылды.
A
АШИНА
14
Q
Түрік қағанаты ________ тайпаларынан тұрды.
A
ТЕЛЕ
15
Q
Түрік қолбасшысына қытай елшісі келген мерзім:
A
545 жыл
16
Q
545 жылы болған оқиға:
A
Түрік қолбасшысына қытай елшісі келді
17
Q
_______ жылы Бумын жужандар әскерін талқандады.
A
552
18
Q
552 жылы ____________ түркі елінің қағаны болып жарияланады. Орталық Азиядағы жаңа мемлекет - Түрік қағанаты осылай пайда болды.
A
БУМЫН
19
Q
ҚАҒАН ТҮРІКТЕРДЕ _________ БОЛҒАН
A
МЕМЛЕКЕТ БАСШЫСЫ
20
Q
Түрік қағанатының негізін қалаушы Бумын қайтыс болғаннан кейін билікке келген ___________ қаған ________жылдары жужандарды талқандауды аяқтайды.
A
МҰҚАН 553-572жылдар)
21
Q
__________ қаған түркілердің Орталық Азия мен Оңтүстік Сібірдегі үстемдігін бекітті.
A
МҰҚАН
22
Q
Мұқаннан кейін, мемлекетті басқарды: ___________ қаған
A
ИШТЕМИ
ДЯДЯСЫ БОЛҒАН
23
Q
Иштеми (Істеми) қаған _______________ аумағын бағындырып, Еділ мен Солтүстік Кавказға шықты.
A
қазіргі Қазақстан, Орталық Азия
24
Q
_____________ қаған «шегара (Ұлы қорған) сыртындағы барлық иеліктердің зәресін ұшырды».
A
МҰҚАН
25
______________ қаған тұсында түркілер жағынан әскери қуатты империяға айналды
ИШТЕМИ
26
ИШТЕМИ_____________ қаған кезінде (-------------жылдары) Түрік қағанатының аумағы жерді алып жатты.
(VI ғасырдың 70-жылдары)
Маньчжуриядан Босфорға дейінгі жерді
БҰЛ Түрік қағанатының дамыған кезі
27
---------- түркілер Парсы елімен одақтасты.
VI ғасырдың 80-жылдарының соңында
28
Парсылар мен түріктер одақтасып, Оңтүстік Қазақстан мен Орталық Азиядағы қуатты -------- мемлекетін талқандады.
эфталиттер
29
Эфталиттер мұрасын бөлуге байланысты одақтастар арасында жанжал шығып, ол тез арада шешілді. -------------- үшін Парсы жағы оларға үлкен көлемде алым төлеуге міндеттенді.
Түркілердің өз әскерін кері алып кеткені үшін
30
-------жылы түркі елшісі ______________ Византияға түрік қағанаттың елшілігін басқарып барды.
568
МАНИАХ
31
Император сарайы түркі елшілігін аса жоғары құрметпен қабылдады. Түркілер мен Византия арасында парсыларға қарсы ------------ келісімі жасалды.
әскери- сауда
32
Византиядан Түрік қағанатына келген Византия
елшісі:___
ЗЕМАРХ
33
Византиямен тұрақты сауда және дипломатиялық байланыстар орнағандығын ---------- растайды
VI ғасырдағы византиялық теңгелер
34
---------- Түрік қағанаты сол кездегі ірі мемлекеттер -------------өзара қарым-қатынас жасады.
VI ғасырдың 60-жылдары
Византия, Иран, Қытаймен
35
VI ғасырдың _____________жылдарында Түрік қағанаты іштей қуатты және көршілер үшін қаһарлы еді.
60-90
36
-------- Қытайды өздерінің кіріс көзі деп білді.
Түркілер
37
---------_----------Қытайдың күшеюі билік басындағы түркі әулетінің өз ішінде қырқыстың басталуымен және даладағы сұрапыл жұтпен тұспа-тұс келді.
VI ғасырдың соңы - VII ғасырдың басында
38
Қытай ____ жылы дипломатиялық жолмен қағанаттың ыдырауына қол жеткізді.
603
39
__________ жылы Түрік қағанаты Батыс Түрік және Шығыс Түрік қағанаттарына бөлінді.
603
40
Түрік қағанаты --------------- жане ------------ жерді алып жатты.
Маньчжуриядан Босфорға және Сібірден Парсыға (Иран) дейінгі жерді
41
__________ мемлекетті басқарды, жоғарғы сот міндетін атқарды, әскерге басшылық етті. Мемлекетті басқаруда тайпаның ақсүйек қауымына сүйенді.
Қаған
42
Әскери және азаматтық билікті басқаратын жүйе ------------ құрылды. Қаған туысқандары: --------
ябғу, шад т.б
ябғу, шад, елтебер
43
БИЛЕУШі қалай сайланды?
әулеттің жасы жағынан ең үлкені қаған сайланды. Мұның өзі кәмелетке жетпеген ханзаданы таққа отырғызудан сақтап, елдің қауіпсіздігін қамтамасыз етті. Билік үнемі тәжірибелі адамдардың қолында болды.
44
Ұлы қаған ордасы түркілердің байырғы қонысы ------------ орналасты.
Алтайда
45
Түрік мемлекетінде қарапайым халық ______________ (мемлекеттің қатардағы құрамы) аталды.
БҰДҰН
46
«--------» ақсүйектер билік тобын құрады.
БЕКТЕР
47
«-------» алым салық төлеушілер немесе құлдар
Таттар
48
Қаған _____________ руынан шыққан түркі еліндегі ақсүйек қауымының ең таңдаулы өкілі саналды.
АШИНА
49
Зерттеушілер «ашина» терминін әрқилы саралайды, біреулері бұл сөзді
«--------», ал басқалары «-----------» деп түсіндіреді..
текті қасқыр
аспаннан жаратылған
50
Соғыста ерлік көрсеткендерге қатардағы жауынгер немесе ақсүйек тобынан болсын «-----» (жауынгер) атағы берілді.
ЕР
51
Қай жылы Бумын түркі елiнiң қағаны болып жарияланды?
A) 542 ж.
B) 552 ж.
C) 546 ж.
D) 555 ж.
B
52
Орталық Азияда Түрiк қағанаты пайда болды:
A) Бумынның жужандарды талқандағаннан кейін
B) Атлах шайқасында қытайлар жеңілгеннен кейін
C) Иштемидің эфталиттерді бағындырғаннан кейін
D) Мұқанның билікке келуімен
A) Бумынның жужандарды талқандағаннан кейін
53
Түрік қағанатының екіге бөлінген уақыты:
603 ж.
54
Түркі қағандары орасан зор кіріс алды:
A) Ұлы Жiбек жолының едәуір бөлігіне ие болғаннан кейін
55
Түркілер мен Византия арасында кімдерге қарсы әскери-сауда келiсiмi жасалды?
A) арабтарға
B) маньчжурларға
C) римдіктерге
D) парсыларға
D) парсыларға
56
Қытай деректерi бойынша, түркілер алғашқы кезде өмiр сүрген территориясы:
A) Қытай шегарасының батысы, Алтай тауларының етегi B) Қытайдың оңтүстігі
C) Қытайтың солтүстік шегарасы, Маньчжурия
D) Каспий мен Жерорта теңіздерінің аралығы
A) Қытай шегарасының батысы, Алтай тауларының етегi
57
Түрік қағанатының дағдарысқа ұшырау себептерінің бірі
A) сұрапыл жұт
B) парсылармен соғыс
C) Ұлы Жібек жолының жойылуы
D) қарамағындағы тайпалардың бой көтеруі
A) сұрапыл жұт
58
Түрік қағанатында «ер» (жауынгер) атағын иелену шарты:
Соғыста ерлік көрсету
59
Дипломатиялық жолмен Түрік қағанатының ыдырауына қол жеткізген мемлекет:
Қытай
60
Ұлы Далаға ---------- кең-байтақ аумақ жатады. Оның негізін ------ жері құрайды.
Алтайдан Қара теңізге дейінгі
қазақтың жері
61
ТҮРІК ҚАҒАНАТЫ ------ ТЕЛЕ ТАЙПАДАН ТҰРДЫ
30
62
603 жылы екіге бөлінген кезде:
батыс жағына ----
шығысқа ---- тайпа кетеді
10
20
63
Батыс түрік қағанатының негізі (он тайпа) --------- алып жатты.
Қаратау тауларынан Жоңғарияға дейінгі жерлерді
64
Батыс Түрік қағанаты шығысында ----------, солтүстік-батысында -------дейінгі аумақты өзіне қаратты.
Алтай тауынан
Каспий теңізіне дейінгі
65
Батыс түрік қағанатының аумақтық өзегі ------- қаланды
ЖЕТІСУДА
66
Батыс түрік қағанатының хронологиялық жылдары:_
603-704
67
Қағанның қысқы ордасы Шу өзені алқабындағы ірі сауда, қолөнер орталығы ______________ қаласы болды.
CУЯБ
68
Жазғы ордасы Испиджаб маңындағы ______ (Түркістан қаласының маңы) орналасты.
МЫҢБҰЛАҚ
69
Қағанат халқы «---------» бірікті.
он оқ тайпа одағына (он оқ елі)
Әр «оқ», яғни тайпа бір тұмен, қолбасы басқарған он мың әскер шығарды және әр оқтың өз әскери жалауы болды.
70
________________ қаған Қытай деректерінің бірінде 100 мың адамдық әскері бар «он тайпа қағаны» аталды.
ИШТЕМИ
71
Л.Н. Гумилевтің зерттеуінше, Иштеми өлгеннен кейін, билікке ________ келді.
ТАРДУШ
Тардуштың тұсында Батыс Түрік қағанаты түпкілікті жеке мемлекетке айналды.
72
Батыс Түрік қағанаты --------------- ғасырда қай қағандар тұсында өркендеді?
VII ғасырдың І жартысында, ШЕГУ (610-618) мен Тон-ябғу (618-630) қағандар
73
--------- тұсында Орталық Азия мемлекеттеріне қағанаттың қатаң бақылауы орнықты. Оның қол астындағы барлық иеліктерге қағанның өкілдері - тудундар жіберілді.
Тон-ябғу
74
-------- билігі туралы Қытай шежірешісі: «Батыс варварлары ешқашан дəл осындай қуатты болған жоқ», - деп жазды.
Тон-ябғу
75
__________ Елтеріс қаған билікті күшейтіп, «он тайпа» - «он оқ бұдун» жүйесін енгізді.
ЕШБАР
Қағанның он оқ, он түменнен (әр түменде 10 мың қол) тұратын әскери жасағы болды
76
Қағанаттағы ябғу, шад және елтебер сияқты жоғары лауазымдар -------әулетіне тиесілі еді.
ҚАҒАН
77
Сот қызметін бұйрықтар мен _____________ атқарды.
ТАРХАНДАР
78
Қағанаттың негізгі халқын ерікті малшылар қауымы (----- ------) құрады.
қара бұдұн
79
Түркілер отырықшы бағынышты халықты ------ яғни тәуелді алым-салық төлеушілер деп атады.
ТАТ
80
БАТЫС ТҮРІК ҚАҒАНАТЫНЫҢ 5 тайпасы ----- ЖӘНЕ БАСҚА 5 ------ тайпаларынан тұрды
ДУЛУ
НУШЕБИ
81
________ және __________ Тайпалары қағанаттың үстем тайпалары болды
Дулу және __НУШЕБИ_
82
Тон-ябғу өлімі- ішкі нен кейін мемлекетте ұзаққа созылған дағдарыс басталды.
дағдарыстың басты себебі ;
Дулу және нушеби одағы арасындағы билік үшін күрес дағдарыстың басты себебі болды.
83
Батыс түркілердің дулу тайпалары алып жатқан аймақ:
Түркістан мен Жетісу
84
Батыс түркілердің нушиби тайпалары алып жатқан аймақ
Шу өзенінің батысы
85
Өзара тайпалық қырқыс және қаған билігінің әлсіреуі Таң империясы әскерінің ----------- әкелді.
Жетісуға баса-көктеп кіруіне
86
-------- түркілер Қытайға тәуелді болып қалды.
Батыс
87
Түркі тайпалары Батыс Түрік қағанатының орнына бірнеше мемлекет құрды. Төменгі Еділ бойында және Солтүстік Кавказдың шығысында ------ қағанаты құрылды.
ХАЗАР
88
Қазіргі Қазақстан аумағында үш мемлекет: Қазақстанның батысында - _______ мемлекеті,
Солтүстік-шығыс және Орталық Қазақстан аймағында - --------қағанаты, ал Жетісуда - ____________ мемлекеті қалыптасты.
ОҒЫЗ
Қимақ
ТҮРГЕШ
89
Батыс Түрік қағанатында ---------- біртұтас жүйесі дамыды.
көшпелі және отырықшы-егіншіліктің
Қағанат халқы қолөнер, сауда, егіншілік және малшаруашылығымен айналысты.
90
--------- Шу алқабында түркі, соғды, сириялықтар мен парсылар қоныстанған 20-ға жуық ірі қалалар мен қоныстар болды.
VI-VIII ғасырларда
91
Батыс Түрік қағанатына тәуелді болған ортаазиялық мемлекеттер:
Хорезм, Ферғана, Шаш
92
Батыс Түрік қағанатында ақша соғу ісін жүзеге асырды:
Соғдылықтар
93
------- ғасырдағы Қытай саяхатшысы ай Жетісу өңірінде жер өңдеушілер мен қолөнершілердің көп екенін жазады. Бұл Жетісуда сауда мен қолөнердің дамығанын көрсетеді.
VII ғасырдағы
94
------ жылы Қытаймен соғыс барысында шығыс түркілер өздерінің мемлекетін қайта құрды.
682
95
Шығыс Түрік қағанаты - _______ аумағында құрылды.
МОҢҒОЛИЯ
96
Шығыс Түрік қағанатының орталығы (астанасы) :
Өтікен
97
Шығыс Түрік қағанатының орталығы Өтікен орналасты:
Хангай таулары
98
Шығыс Түрік қағанатының алғашқы қағаны:
Құтлық
99
Шығыс Түрік қағанаты ______ қаған тұсында Орталық Азияны бағындырды.
ҚАПАҒАН
100
716 жылы ------- қаған Шығыс Түрік қағанатының билеушісі болды.
БІЛГЕ
101
Білге қаған мен оның інісі ------- Түрік қағанатын қайта өркендетті.
Күлтегін
102
Білге қаған Қытайға қарсы ----- жылы соғысты.
723
Білге Қытаймен соғыстағы жеңісі арқылы ұтымды бейбіт келісімге қол жеткізді.
103
Қытай императоры Түрік ордасына үлкен көлемде ---- жіберді. Бұл Қытайдың солтүстік шегарадағы бейбіт өмір үшін төлемі еді.
жібек
104
731 жылы Күлтегін, көп ұзамай -------дүние салды.
БІЛГЕ
Білге қаған мұрагерлері кезінде қағанат құлдырады.
105
------- Білге мен Күлтегінге арналып құлпытастар орнатылды.
Орхон өзені маңында
Бұл құлпытастар Түрік қағанаты тарихының жылнамасы болып табылады.
106
------- біріккен -------- ------ күштері Шығыс Түрік қағанатын талқандады. Ашина әулеті өмір сүруін тоқтатты.
744 жылы
ұйғыр және қарлұқ
