Hematopoëse + soorten cellen

Question 1

Samenstelling perifeer bloed

Answer 1

Plasma + Erythrocyten + leukocyten + Trombocyten

Question 2

Plasma samenstelling

Answer 2

92% water + plasmaeiwitten (Albumine, a-, b-, y-globuline, Fibrinogeen gemaakt in lever)+ organische moleculen + zouten (Na, Cl, K).

• Fibrinogeen is een eiwit met een belangrijke rol bij bloedstolling, samen met Trombine.
• Bloedeiwitten worden gescheiden met elektroforese

Question 3

Bloedeiwit albumine

Answer 3

Universeel transporteiwit. Het vormt de grootste fractie van de bloedeiwitten.
Zorgt voor de kleverigheid van bloed, het stolt bij verhitting.

Question 4

Bloedeiwitten Globulines

Answer 4

Alfa: Dat zijn o.a. enzym-inhibitoren en transporteiwitten.
Bèta: Dat zijn o.a. transferine, LDL
Gamma: immunoglobulinen. Ze worden uitgescheiden door immuun cellen en spelen een rol in de afweer.

Question 5

Erythrocyten

Answer 5

Rode bloedcellen. De grootste fractie van de samenstelling. 100-120 dagen.
Geen celkern.
Nemen zuurstof op en af, in uitwisseling met CO2, door gebruik van hemoglobine (ijzerhoudend).
Door de biconcave vorm wordt een maximaal cel oppervlakte bereikt en kan er zoveel mogelijk gas uitgewisseld worden.
Afbraak in milt en lever,

Question 6

Hemolyse

Answer 6

Het kapot gaan van rode bloedcellen door de hoge druk waarmee ze vervoerd worden, omdat ze kwetsbaarder zijn na vorm verlies. Dit komt voor bij een dysfunctie van de membraanskeleteiwitten als gevolg van een genetische ziekte.

Question 7

Hematocriet

Answer 7

Het percentage van het totale cel-volume in het bloed.

Question 8

Serum

Answer 8

Plasma waar de stollingsfactoren uitgehaald zijn, het vloeibare deel van bloed wanneer het bloed gestold is en dan zonder fibrinogeen.

Question 9

Leukocyten

Answer 9

Witte bloedcellen. Minst frequente cel in perifeer bloed. 7 uur leven.
De oproepkrachten tegen infecties.
In het perifere bloed zijn het vooral neutrofiele granulocyten. Tegen bacteriële infecties zijn deze ook vaak het grootste probleem.

Question 10

Hoe worden cellen in een reageerbuisje gescheiden?

Answer 10

In het medium Ficoll (suikeroplossing) en dan in de centrifuge. Zo worden cellen op dichtheid gescheiden.
Plasma + Trombocyten komen bovenop.
Witte bloedcellen blijven zweven.
Rode bloedcellen onderaan.

Question 11

Trombocyten

Answer 11

Bloedplaatjes. 2-4 m groot, leven 8-10 dagen.
Belangrijk bij bloedstolling
Gemaakt vanuit megakaryocyten in het beenmerg (fragmentatie).
Bevatten veel granula.
Bevat een canaliculair systeem wat eiwitten helpt uitscheiden.

Question 12

Bloedstollingscascade

Answer 12

Bij weefselschade plakken de bloedplaatjes vast aan de bindweefseldraden in de vaatwand. Door weefselfactoren raken ze geactiveerd en veranderen ze door draden te vormen en scheiden stofjes uit (VWF, thromboxanen) die andere bloedplaatjes activeren.
=Plug
Vervolgens wordt protrombine omgezet naar trombine (actief) wat er voor zorgt dat fibrinogeen tot fibrine wordt gemaakt
=Stollingscascade –> Bloedprop.

Question 13

Hematopoëse

Answer 13

Bloedcelvorming.
Verschuift aan het einde van de foetale periode van de lever naar het beenmerg, wat in bijna alle botten zit maar vooral in het sternum, heupbotten en ribben.

Question 14

Samenstelling Beenmerg

Answer 14

Bloedvaten (centrale vene, arteriole, veneuze sinusoïde)

Hematopoëtische cellen (voorlopercellen) als grootste fractie.

Question 15

Thrombopoëse

Answer 15

Het proces van bloedplaatjesvorming vanuit megakaryocyten die worden afgesnoerd en gefragmenteerd.
Bloedplaatjes vind je alleen in het bloed, megakaryocyten alleen in het beenmerg.

Question 16

Erytropoëse

Answer 16

Proces van rode bloedcelvorming.
Erytroblast (vroege voorloper) –> Normoblast (lijkt al meer) –> reticulocyt (laatste stadium voor erytrocyt) –> erytrocyt.
Zolang deze voorlopers nog aanwezig zijn in het geval van bijvoorbeeld anemie, weet je dat het probleem niet in het beenmerg zit.
Als reticulocyten in grote maten aanwezig zijn in het perifere bloed is he tgeen goed teken, dan is het beenmerg aan het compenseren voor bvb kapot gaande rode bloedcellen door de erytropoëse uit te breiden.
Gereguleerd door erytropoëtine (EPO), gevormd in de nier.
Er zijn vitamine B12, foliumzuur en groeifactoren voor nodig.

Question 17

Granulopoëse

Answer 17

Route naar neutrofiel: Myeloblast –> promyelocyt –> myelocyt –> metamyelocyt –> band –> neutrofiele granulocyt. Dit speelt een rol in veel ziektebeelden.
Myeloblasten worden ook gedifferetieerd tot basofiele- en eosinofiele granulocyten en monocyten.

Question 18

Linksverschuiving

Answer 18

Vroegere stadia van bloedcelontwikkeling zijn te vinden in het bloed. Dit gebeurt wanneer de productie in het beenmerg toeneemt door stress.

Question 19

Granula

Answer 19

Blaasjes met een eigen membraan in het cytoplasma van bepaalde cellen in het lichaam. Verschillende afweercellen bevatten granula met andere soorten stofjes die helpen hun functie uit te voeren.
Neutrofiele granulocyten bezitten kleine azurofiele granula, die lysosomale enzymen en bactericide stoffen bevatten.
Basofiele granulocyten herbergen grove granula, die met basische kleurstoffen blauwzwart kleuren. De granula bevatten het stollingsremmende heparine evenals
histamine.

Question 20

Lymfocytopoëse

Answer 20

Productie T- en B-cellen. Uitrijping vindt plaats in primaire lymfoïde organen: thymus, lymfeklieren, milt.

Question 21

Controle van bloedproductie: hoe wordt bloed gemaakt?

Answer 21

1. De eerste optie voor bloedvorming is een cel die zich splitst en splitst, maar dat lijdt tot problemen (uitputting en transformatie).
   2.Door het gebruik van stamcellen. Deze zijn overwegend in rust, en doorlopen soms het proces van deling. Hierbij wordt een progenitorcel gemaakt met een korte levensduur.
   –> Geen uitputting van stamcel door eindeloos te moeten delen.
   Hetzelfde systeem (2) is in veel andere systemen terug te zien waarvan de weefsels veel vernieuwing nodig hebben (darm, huid).

Question 22

Neutrofiele granulocyten

Answer 22

Fagocyterende cellen. De grootste fractie leukocyten.

Hebben vooral antibacteriële functie.

Question 23

Basofiele granulocyten

Answer 23

Stellen histamine vrij en hebben een rol in inflammatie.

Question 24

Eosinofiele granulocyten

Answer 24

Fagocyterende cel.

Hebben met hun granula vooral een anti-parasitair effect.

Question 25

Monocyten

Answer 25

Migreren over weefsel en differentiëren naar macrofagen en dendritische cellen.

Question 26

Eigenschappen Stamcellen

Answer 26

Zelfvernieuwing
Multilineage differentiation
Quiescent (lang in rust)
Gaan een leven lang mee
Het kan alleen experimenteel bewezen worden of een cel een stamcel is, want het heeft geen specifieke markers.

Question 27

Symmetrische stamceldeling

Answer 27

Stamcel deelt naar 2 progenitorcellen

Question 28

Assymetrische stamceldeling

Answer 28

Stamcel differentieerd tot een progenitor cel + een exacte kopie van zichzelf.

Question 29

Progenitorcel

Answer 29

Het werkpaard van de hematopoëse.
Heeft een beperte levensduur, en zijn er ook voor gemaakt om door te gaan zodat er geen tijd is voor transformaties, of worden foutjes snel opgeruimd omdat ze toch dood gaan.
Delen snel en gaan door en door.
Chemotherapie slaat aan op niet alleen getransformeerde cellen maar ook progenitorcellen, omdat ze ook snel delen.
Beginnen al met voorsorteren naar de juiste functie.

Question 30

Bepaling van cel-differentiatie, wanneer en door wat?

Answer 30

Hoog in de hiërarchie, vlak onder stamcelniveau.
De combinatie van exogene factoren en intrinsieke wiring (transcriptiefactoren) van de cel maakt dat deze een bepaalde richting op gaat.
-Exogene/extrinsieke factoren = groeifactoren in de omgeving van het beenmerg (G-CSF voor myeloïde vorming of IL-7 voor lymfoïde vorming).
-Deze factoren hebben stamcellen nodig voor overleving en te weten hoe te delen, en deze signalen ontvangen ze vanuit de niches.

Question 31

Werking G-CSF voor kliniek

Answer 31

GCSF wordt veel gebruikt in de kliniek omdat bekend is dat erdoor meer myeloïde cellen worden gemaakt. Het eerste wat je na chemotherapie ziet is dat de neutrofielen wegvagen, want die halfwaarde tijd is kort. Dit kan verholpen worden door GCSF omdat je daardoor hoog in de productie aangeeft dat er neutrofielen nodig zijn.

Question 32

Experimenteel bewijs dat stamcellen bestaan (vanuit muizen)

Answer 32

-Het beenmerg vaagt weg door straling, dus gingen de muizen dood. Dit werd verholpen door een beenmergtransplantatie–> opnieuw beenmerg gevormd
-Kijkend naar de milt bij deze experimenten, werden er allemaal nodi geconstateerd.
+Het aantal nodi stond gelijk aan het aantal getransplanteerde cellen
+Er waren delende cellen in gevonden
+Bevatte alle 3 lijnen van cellen (plaatjes, erythrocyten, witte bloedcellen)
–>Hypothese dat er 1 cel was die al deze cellen produceerde, dus met het vermogen om 3 verschillende lijnen van cellen te maken.
-Maar hoe bewijs je dat deze ‘stamcel’ bestaat?
+Exact hetzelfde experiment nog een keer, maar vervolgens werd er extra schade toegebracht –> precies genoeg om genetische afwijkingen te veroorzaken. Deze schade zal in elke cel verschillende zijn.
+Vervolgens werd er geconstateerd dat alle cellen in een kolonie eenzelfde genetische afwijking bevatten.
= Bewijs dat er een stamcel bestaat, een cel met het vermogen om een heel beenmerg te regenereren.
+Vervolgens is nog bewezen dat bij elke herhaling van transplantatie van een kolonie beenmerg uit de milt, deze cellen inderdaad het vermogen hebben om steeds weer nieuw beenmerg te kunnen genereren. Hieruit volgden de eigenschappen dat stamcellen ook zelfvernieuwend moeten zijn en lang leven.

Question 33

Hoe wordt een stamcelniche gevormd en wat is de functie?

Answer 33

Het zijn specifieke plekken in het beenmerg die blijkbaar nodig zijn voor een stamcel om te overleven en dingen te doen.
Belangrijk voor het sturen van stamcellen.
Rol voor osteoblasten? Want in het beenmerg zit bot wat wordt gemaakt door osteoblasten, dus kunnen die misschien signalen overbrengen?
+Als je osteoblasten (of cellen in die lijn) vermeerdert, krijg je meer stamcellen is bewezen, en als je ze weghaalt verlies je stamcellen. Dat is formeel bewijs dat osteoblasten belangrijk zijn voor het onderhouden van stamcellen. Inmiddels is duidelijk dat het niet de osteoblasten zijn, maar voorlopercellen/stromale cellen en nog veel meer cellen.
+Centraal zenuwstelsel heeft ook een belangrijke rol in de niches: als er iets fout loopt moet je een snel signaal hebben wat aangeeft dat er bijvoorbeeld extra erythrocyten gemaakt moeten worden. Ze zitten om de stromale cellen heen, dus geven daaraan een signaal waarna de stromale cel een signaal geeft aan de stamcel dat hij moet delen.

Question 34

Stamcelniche definitie

Answer 34

Het complex van stromale cellen rond stamcellen die signalen (ook vanuit zenuwen) voor deling doorgeven en ze onderhouden.

Question 35

Stromale cellen

Answer 35

Ook wel mesenchymale stromale cellen. Het zijn differentiërende cellen die in overvloed in het beenmerg worden aangetroffen, maar overal in het lichaam. Ze kunnen bindweefsel vormen voor elk orgaan. Het zijn cellen die de functie van de parenchymcellen van dat orgaan ondersteunen.

Question 36

Natural killer cellen

Answer 36

Lymfocyten die tot de aangeboren afweer behoren.
Hebben een rol in het herkennen van tumorcellen en respons tegen virusinfecties.
Bevatten activerende en inhiberende receptoren.
Ze scannen cellen op aanwezigheid van MHC-I –> remmend effect. Zonder deze herkenning (wanneer tumorcellen ze down-reguleren) worden ze actief en laten ze de stoffen uit hun granulen vrij: perforine en granzymen –> apoptose.
Ze kunnen ook abnormale cellen doden d.m.v. het Fas-ligand.
Produceren ook cytokinen die het immuunsysteem kunnen activeren.
Het zijn ook belangrijke producenten van IFN-y, essentieel voor vroege respons tegen bacteriële/schimmel infecties.

Question 37

Dendritische cellen

Answer 37

Een brug tussen aangeboren en adaptieve afweer door de antigeenpresentatie die ze doen.

Question 38

Macrofagen

Answer 38

Ook wel Sentinal cells genoemd. Zitten op veel weefsels door het hele lichaam.
Hebben als belangrijke eigenschap: fagocytose.
Macrofagen hebben ook een herkenningsfunctie, als gevolg van de fagocytose, waarbij een signaal wordt doorgevoerd naar de celkern –> cytokine en chemokine aanmaak –> Snel alarm in de weefsels.
Hebben een grote diversiteit van receptoren waarmee ze alles voelen en registreren wat er in de weefsels gebeurt.
Zijn hoofdzakelijk in rust, anders zijn ze gevaarlijk en worden in een paar stappen geactiveerd.

Question 39

Mestcel

Answer 39

Lijken op basofiele granulocyten die in de circulatie zitten, maar bevinden zich in weefsels.
De basofiele mestcellen laten stoffen los die effect hebben op de vaatwand.

Question 40

Neutrophil Extracellular Traps (NETs)

Answer 40

Het uitgooien van hun NETs is een belangrijke specialistische functie van granulocyten.
Het is een fysiek vangnet gemaakt van DNA en eiwitten dat kan komen uit mitochondriën of de kern.
Vangen hiermee bacteriën en doden ze via enzymen die histonen met zich meebrengen in het net.

Question 41

Fagocyten

Answer 41

Granulocyten & macrofagen.
Kunnen microben herkennen, opnemen en vernietigen. Door:
-Verzuren het fagozoom
-Gebruik van reactieve zuurstofproducten in combinatie met stikstofradicalen, heel dodelijk
=NO+ROS.
-Enzymen (hydrolases die onder laag PH werken) in het lysosoom worden bacteriën helemaal uit elkaar gehaald.
-Eiwitten en peptiden die bactericide zijn.
-Het weghalen van nutriënten van bacteriën: Fe, tryptofaan.