divan edebiyatının temsilcileri Flashcards
(29 cards)
+ 13.asrın son yarısında yetiştiği ve Selçuklu sultanlarından himaye gördüğü bilinmektedir.
+ Şairin günümüze ulaşabilen birkaç Türkçe gazeli, divan tarzıyla yazılan ilk din dışı ürünlerdir. Bu durum onun, ilk divan şairi kabul edilmesini sağlamıştır.
Hoca Dehhani
13.yy
Büyük bir mutasavvıftır.
+ Eserlerini Farsça kaleme almıştır.
Eserleri: Mesnevi, Mektubat, Divan-ı Kebir, Fih-i Mafih, Mecalis-i Seb’a
+2007 yılı UNESCO tarafından kendisine ithaf edilmiştir.
Mevlana Celaleddin Rumi
+ 13.yy Mevlana’nın oğludur.
+ Mevlana’nın tasavvufla ilgili görüşlerini sistemli bir hale getiren odur.
+ Türkçe gazel yazan ilk şairdir.
+ Türkçe, Farsça, Rumca şiirler yazmıştır.
Eserleri: İbtidaname, Rebabname, İntihaname (mesnevi) Maarif (mensur eser)
Sultan Veled
13.yy
Çarhname adlı 83 beyitlik kasidesinde dil ve nazım tekniklerine çok dikkat etmediği görülmektedir.
Ahmet Fakih
13.yy
Şiirlerinde hem aruz hem de hece veznini kullanmıştır. Dini, tasavvufi şiirler yazmıştır.
Eserleri: Yusuf u Züleyha
Şeyyad Hamza
14.yy
En önemli eseri, Feridüddin-i Attar’dan çevirdiği 4408 beyitlik Mantıku’t-Tayr adlı mesnevidir. Sanatçı bu eseri bire bir çevirmemiş, başta Mevlana’nın Mesnevi’si ve Kelile ve Dimne olmak üzere başka birçok kaynaktan da eklemeler yapmış, eseri adeta yeniden yazmıştır.
Nazım tekniği bakımından ustadır. Sade ve temiz bir Türkçe kullanmıştır.
Eserleri: Felekname, Aruz Risalesi
Gülşehri
14.yy
Mesnevi tarzında yazdığı 12.000 beyitlik Garibname’sinde Türkçeyle ilgili hassasiyetini dile getirmiştir.
Eserleri: Fakrname, Vasf-ı Hal, Hikaye, Kimya Risalesi
Aşık Paşa
14.yy
Eserler
Divan
İskendername (Mesnevi- Büyük İskender’in savaşlarını ve hayatını anlatır)
Cemşid u Hurşid (Mesnevi- Çin hükümdarı Cemşid’in Rum Kayseri’nin kızı Hurşid’le aralarındaki aşkı anlatır)
Tervihu’l-Ervah (Tıpla ilgili bir mesnevidir)
Mirkatü’l-Edeb (Kaside-Arap ve Fars gramerini anlatır)
Ahmedi
14.yy
Arapça, Farsça ve Türkçeyi çok iyi bilen sanatçı, şiirlerinde hem aruz hem de hece ölçüsünü kullanmıştır.
Mazmunları kullanma açısından çok usta bir şair olduğu gibi yeni buluşlar da yapmıştır.
Dil yönüyle Azeri sahasına daha yakın duran sanatçı, tuyuğ nazım biçiminin gelişmesine katkı sağlamıştır.
Eserleri:
Tercihü’t-Tavzih (Fıkıhla ilgili Arapça bir eserdir.)
İksirü’s-Saadet fi Esrari’l-İbadet (İbadetlerin sırrıyla ilgili Arapça bir eserdir.)
Kadı Burhaneddin
14.yy
Dil yönüyle Azeri sahasına yakın duran sanatçı, Oğuz Türkçesiyle teşekkül etmeye başlayan klasik şiir dilinin kuruluşunda açık, sade ve ahenkli diliyle önemli rol oynayan lirik, samimi ve coşkun şairlerin başında gelir.
Divan şiirinin bütün kurallarına dikkat etmiş, kendisinden sonra gelen pek çok şairi etkilemiştir.
Nesimi
15.yy
Edebiyatımızdaki ilk fabl olan Harname’yi yazmıştır. Mesnevi tarzında yazılan eser didaktik ve alegorik özellikler gösterir.
Eserleri: Hüsrev ü Şirin
Şeyhi
15.yy
Yazıldığı dönemden bugüne dek tüm Anadolu’da büyük bir kabul gören, sevilen ve okunan ünlü Mevlid (Vesiletü’n-Necat) kendisine aittir.
Yıldırım Bayezid döneminde Bursa Ulu Cami imamlığını yapmıştır.
Süleyman Çelebi
15.yy
Fatih Sultan Mehmet tarafından ilgi görmüş, onun hocası ve sohbet arkadaşı olmuştur. Bir ara Fatih’in gazabına uğramış, ünlü “Kerem” redifli gazeliyle idamdan kurtulmuştur.
Dönemin en büyük şairidir, diğer divan şairlerini de etkilemiştir.
Din dışı şiirler yazmış, özellikle gazel, kaside ve murabbalarıyla ün kazanmıştır.
Nazire yazma ve tarih düşürme de şairin diğer özelliklerindendir.
Ahmet Paşa
15.yy
Şuurlu bir Türk milliyetçisi olan şair, Çağatay dilinin gelişmesinde çok büyük rol oynamıştır.
Ünlü “Muhakemetü’l Lügateyn” adlı eserinde Türkçenin Farsçadan üstün olduğunu savunmuştur.
Tezkirenin ilk örneğini vermiştir. (Mecalisü-n Nefais)
Edebiyatımızdaki ilk hamse sahibi sanatçıdır.
Eserleri: Mizanü’l Evzan (Şiirle ilgili teorik bilgiler veren bir eser)
Ali Şir Nevai
15.yy
+ “Çıkalı göklere ahım şereri döne döne / Yandı kandil-i sipih-rün cigeri döne döne”
+ Kendi şiir ekolünü oluşturmuştur
+ Söylediklerini atasözü ve deyimlerle süslemiş
+ Kafiye ve redifleri çoğunlukla Türkçe kelimelerden seçmiş
+ Konuşma diliyle şiir yazmış
+ Türkçeyi büyük bir başarıyla aruza uygulayabilmiştir
Necati
16.yy
Şiir tekniği çok iyi olan, muhtevaya önem veren, şiirlerinde güçlü bir lirizm yakalayan tamamen kendine özgü bir sanatçıdır.
Mesnevi ve gazellerinin temel konusu aşktır. Ancak bu şiirlerde ilahi aşk ilk bakışta anlaşılmaz.
Türkçe, Farsça ve Arapça divanı olan tek şairdir.
Eserler
Beng ü Bade, Şah u Geda, Sakiname, Leyla ile Mecnun (mesneviler)
Şikayetname (Kafiyeli nesir tarzında hiciv özellikleri taşıyan mektup)
Hadikat üs-Süeda (Kerbela olayını anlatan mensur eser)
Enis’ül-Kalb, Su Kasidesi (kasideler)
Sıhhat ü Maraz (Tıp alanında yazılmış mensur eser)
Fuzuli
16.yy
Anadolu sahasındaki ilk şuara tezkiresini yazmıştır. Sekiz bölümden oluşan bu esere “Sekiz Cennet” anlamında “Heşt Behişt” adını vermiştir. 216 şairle ilgili bilgi verir.
Sehi Bey
Sultanü’ş-Şuara 16.yy
Şiirlerinde İstanbul Türkçesini kullanmış ve anlamdan çok şekil ve ahenk güzelliğine önem vermiştir.
Mesnevi tarzında hiç eser vermeyen sanatçının Kanuni’nin ölümü üzerine terkibibent biçiminde yazdığı “Kanuni Mersiyesi” ünlüdür.
Eserler
Fezail-i Mekke (Mekkenin faziletleri çeviri eser)
Hadis-i Erbain Tercümesi
Feza’ilü’l-Cihad
Baki
16.yy Hiciv ve tasavvuf şiirleri ile tanınmıştır.
Divan’ında bulunan “terkibibend”i Türk edebiyatında bu tür eserlerin en üstünü sayılır.
Gazel ve kasidelerinde sadelik ve samimilik görülür.
Bağdatlı Ruhi
17.yy Kasideleri ünlüdür.
Zengin dili, sağlam üslubu ve ölçüsüz cesareti olan şair ölçü ve kafiyeye de oldukça hakimdir.
Siham-ı Kaza hiciv tarzında önemli bir eserdir
Nef’i
17.yy Didaktik şiirler yazan sanatçı, his ve hayalden çok düşünceye önem vermiş felsefi gazelin, hikemi tarzın öncüsü olmuştur.
Eserler
Hayriyye (Mesnevi - Oğlu Ebu’l Hayr Mehmet için yazdığı öğütleri içerir)
Hayrabad (Mesnevi- Ferüdüddin Attar’dan çeviri)
Surname (Mesnevi- IV. Mehmet’in şehzadelerinin sünnet düğününü anlatır)
Fetihname-i Kamaniçe (IV.Mehmet’in Lehistan seferini ve Kamaniçe kalesinin alınışını anlatır)
Tuhfetü’l-Harameyn (Hicaz seyahati)
Nabi
“Sebkihindi” akımının edebiyatımızdaki ilk ve en önemli temsilcisidir. 17.yy
Naili
“Sebkihindi” akımının etkisinde yazdığı gazellerinde sade bir dil ve zarif bir üslup yakalamıştır.
Eserleri
Hilye’i Enbiya (Mesnevi- Peygamberlerin mucizeleri)
Şehrengiz (Edirneyi anlatır) 17.yy
Neşati
Rubai nazım biçiminin divan şiirindeki en büyük üstadı kabul edilmiştir.
Eserleri
Divan (20 kaside, 400 gazel, 540 rubai)
Sakiname (520 beyitlik mesnevi)
Mihr-ü Müşteri (Babasının yarım kalan mesnevisidir, o tamamlamıştır)
Münşeat (Mensur eser) 17.yy
Azmizade Haleti
