Sarcopenia

Question 1

Hvað er sarcopenia?

Answer 1

Beinagrindavöðvasjúkdómur
Skilgreind sem aldurstengd minnkun á vðövamassa, styrk og virkni

Question 2

Hverjar eru helstu afleiðingar sarcopeniu?

Answer 2

Getur valdið auknum líkum á skaðlegum afleiðingum svo sem byltum, beinbrotum, líkamlegri fötlun og aukinni dánartíðni

Question 3

Hvernig hefur sarcopenia áhrif á lífsgæði fólks?

Answer 3

Skert geta til að framkvæam ADL, veldur tapi á sjálfstæði, helsta orsök skertrar hreyfigetu, innlögn á hjúkrunarheimili

Question 4

Hvaða sterku áhrifavaldar fylgja sarcopeniu?

Answer 4

Fyrir utan náttúrulega öldrun eru undirliggjandi sjúkdómar, fjöllyfjanotkun, vannæring og cachexia (niðurbrot á vöðva)

Question 5

Hvað getur seinkað framþróun sarcopeniu?

Answer 5

Ákjósanlegur næringarstatus og líkamleg virkni

Question 6

Getum við séð á fólki ef það er með sarcopeniu?

Answer 6

NEI! útlitið segir ekkert um sarcopeniu

Question 7

Hvaða helstu þættir stuðla að þróun sarcopeniu?

Answer 7

Hreyfingarleysi, insúlínviðmám, offita, minnkaður styrkur andrógens (kynhormón) og vaxtarstyrks sermis og ónæg neysla próteins

Question 8

Hvernig töpum við vöðvamassa?

Answer 8

Þegar niðurbrot vöðvapróteina er hraðir heldur en nýmyndun vöðvapróteina

Question 9

Getur sarcopenia stafað af öðrum langvinnum sjúkdómum?

Answer 9

Já, langvinnir sjúkdómar sem hafa neikvæð áhrif á stoðkerfi og hreyfingu t.d. langvinn lungnateppa, langvinn hjartabilun, langvinnur nýrnasjúkdómur, sykursýki, HIV og krabbamein

Question 10

Hver er talin vera tíðni sarcopeniu?

Answer 10

Árið 2017 var tíðni talin vera um 5-13% hjá sjúklingum 60 ára og eldri og 11-50% hjá 80 ára og eldri

Question 11

Hvert er algengi sarcopeniu talið vera?

Answer 11

Árið 2017 var algengi talið vera 10% hjá sjúklingum 60 ára og eldri

Question 12

Hverjar eru helstu orsakir sarcopeniu?

Answer 12

Minnkuð virkni
Ófullnægjandi næring
Öldunarferli (sarcopeniu má almennt rekja til náttúrulegs öldrunarferlis en í öldrunarferlinu verða vöðvar minni, veikari og hægari)

Question 13

Hvað er SARC-F?

Answer 13

Spurningalisti þegar klínískar grunsemdir vakna um sarcopeniu - notað til að bera kennsl á einstalinga sem eru í hættu á að fá sarcopeniu

Question 14

Hver eru helstu rauðu flöggin sem á að láta okkur hugsa um sarcopeniu?

Answer 14

Föll, máttleysi, hægur gönguhraði, erfiðleikar við að rísa úr stól, þyngdartap, vöðvarýrnun

Question 15

Hvaða spurningar og skoðanir ætti að framkvæma í klínísku mati á sarcopeniu?

Answer 15

Spurja um einkenni eins og þyngdartap, tap á vöðvastyrk, orkuleysi og föll
Nýta skimunartæki sem meta næringarinntekt og hættu á vannæringu
Meta virkni sjúklings (hreyfingarleysi)

Question 16

Hvað er SARC-F skimunartækið að meta?

Answer 16

Strenght
Assistance in walking
Rise from a cheir
Climb stairs
Falls

Question 17

Hvaða próf eru talin góð til forskimunar á sarcopeniu?

Answer 17

Gripstyrkur og að rísa úr stól

Question 18

Hvað segir gripstyrkur okkur um þróun sarcopeniu?

Answer 18

Lítill gripstyrkur er öflugt forspárgildi um slæma útkomu hjá sjúklingi
Gripstyrk er hægt að tengja við styrk annars staðar í líkamanum eins og t.d. styrk handa og fóta

Question 19

Hvað segir getan til að rísa úr stól okkur um þróun sarcopeniu?

Answer 19

Sjúklingur er látinn rísa úr stólk frá sitjandi stöðu 5x án þess að nota hendur en þetta getur verið góður mælikvarði á styrk

Question 20

Hvernig er sarcopenia metin (klínískar rannsóknir)?

Answer 20

DEXA scan
BIA
CT

Question 21

Hvernig er alvarleiki sarcopeniu metinn?

Answer 21

Notast er við klínísk próf sem meta frammistöðu
Gönguhraði, the short physical performance battery (SPPB), the timed-up and go test (TUG) og 400 metra ganga

Question 22

Hvernig er gönguhraði notaður til að meta alvarleika sarcopeniu?

Answer 22

Fljótleg, örugg og áreiðanlegt próf
Tími mældur sem það tekur að ganga ákveðna vegalengd eins og t.d. 4 metra
Léleg vöðvavirkni á milli 0,8m/s - 1m/s

Question 23

Hvernig er SPPB notað til að meta alvarleika sarcopeniu?

Answer 23

Samsett próf sem felur í sér mat á gönguhraða, jafnvægispróf og að rísa úr stól

Question 24

Hvernig er TUG prófið notað til að meta alvarleika sarcopeniu?

Answer 24

Metur líkamlega virkni með því að láta einstakling rísa úr stól, ganga 3 metra, ganga til baka og setjast aftur

Question 25

Hvernig er 400 metra ganga notuð til að meta alvarleika sarcopeniu?

Answer 25

Göngupróf til að meta göngugetu og þrek einstaklinga
Einstaklingar beðnir um að ganga 20 hringi sem eru 20 metrar hver, eins hratt og þeir geta en mega hvíla sig 2x á meðan prófinu stendur

Question 26

Hvernig hefur næring/mataræði áhrif á þróun sarcopeniu?

Answer 26

Vannæring og ónóg inntaka próteins er talin spila stóran þátt í þróun sarcopeniu
Aukin neysla próteins getur aukið vöðvamassa en virðist ekki hafa áhrif á líkamlega færni og vöðvastyrk
Einnig hafa lág gili 25(OH)D í blóði verið tengd við minnkaðan vöðvamassa sem getur leitt til sarcopeniu

Question 27

Hvernig hefur lífsstíll áhrif á þróun sarcopeniu?

Answer 27

Áfengisneysla, hreyfingarleysi og reykingar eru taldir áhættuþættir fyrir langvinna sjúkdóma t.d. sarcopeniu
Kyrrsetulífsstíll stór áhættuþáttur fyrir minni vöðvastyrk

Question 28

Hvaða lífsstílsbreytingar er hægt að tileinka sér til að koma í veg fyrir þróun sarcopeniu?

Answer 28

Reykleysi
Áfengisneysla í hófi
Aukin hreyfing
Mótstöðuþjálfun

Question 29

Getur sarcopenia verið afleiðing annarra sjúkdóma?

Answer 29

Já
Margir sjúkdómar geta komið því í kring að einstaklingur hreyfir sig minna, næringarinntaka skerðist og almennt verri heilsa sem allt stuðlar að þróun sarcopeníu
Orsakir tengdar virkni, næringu og öðrum sjúkdómum

Question 30

Hvað er hægt að gera til að seinka sarcopeniu?

Answer 30

Bæta lífsstíl s.s. auka virkni, hreyfingu og mótstöðuþjálfun
PRÓTEIN og inntaka D-vítamíns
Skima sjúklinga m.t.t. skerðingar á líkamlegri starfsemi og skerðingar á ADL - finna einstaklingana

Question 31

Hvað er sarcopeníu yfirþyngd?

Answer 31

Skilgreind sem sjúkdómsástand þar sem einstaklingur glímir við yfirþyngd samhliða litlum vöðvamassa
Breytingar á samsetningu líkamsvefja sem eiga sér stað í öldrunarferlinu geta leitt til sarcopeníu yfirþyngdar
Helstu aldurstengdu breytingarnar á samsetningu líkamsvefja fela í sér aukinn fituvef og minna af beinagrindarvöðvum þrátt fyrir að BMI geti haldist stöðugur