ZO 11.3 Basaalcelcarcinoom en plaveiselcelcarcinoom Flashcards
Hoe vaak komt het basaalcelcarcinoom voor? En hoeveel mensen hebben er vervolgens vaker last van? Hoe gedraagt het zich?
Met afstand is het de meest voorkomende maligniteit bij de mens: 1 op de 6 Nederlanders krijgt een basaalcelcarcinoom in zijn/haar leven en een derde van de patiënten met een basaalcelcarcinoom krijgt er meerdere. Het gedraagt zich ter plaatse van de tumor kwaadaardig (groeit infiltratief en destructief), maar metastaseert vrijwel nooit.
Welke huidtumor staat op de tweede plek?
Het plaveiselcelcarcinoom is de tweede meest voorkomende huidmaligniteit en heeft wel de potentie te metastaseren.
Welke tumoren kunnen ontstaan uit de cellen van de epidermis?
De volgende tumoren gaan uit van de cellen van de epidermis:
- keratinocyten: basaalcelcarcinoom en plaveiselcelcarcinoom
- melanocyten: melanoom
- langerhanscellen: histiocytose
Wat zijn de kenmerken van de huidlagen?
Huid bestaat uit twee lagen, te weten de cutis en de subcutis. De cutis is onderverdeeld in de epidermis en dermis. De epidermis en dermis worden door de basaalmembraan gescheiden. De epidermis bestaat uit drie verschillende celtypen: keratinocyten, melanocyten en Langerhanscellen. De keratinocyten rijpen uit vanuit de basaalmembraan in de richting van de hoornlaag.
Wat zijn de functies van de huid?
De huid heeft een beschermende functie. Daarnaast heeft de huid een belangrijke functie bij vitamine D-productie en voor de psyche (spiegel van de ziel).
Wat zijn de beschermende functies van de huid?
Factoren komende van buitenaf:
- infecties
- mechanische trauma’s
- chemische prikkels
- UV-licht
Factoren komende van binnenuit:
- voorkomen verlies van elektrolyten en water (lichaamssappen)
- temperatuurregeling (bijv. zweten)
Wat is de volgorde van de cellagen in de dermis vanaf de basaalmembraan naar de hoornlaag?
Stratum basale, Stratum spinosum (cellaag met uitsteeksels), Stratum granulosum (granulaire cellaag), Stratum corneum.
Hoe lang duurt het uitrijpingsproces van keratinocyten gemiddeld?
2-3 weken
Bij welke ziektes is het uitrijpingsproces van de keratinocyten verstoord?
Er zijn ziektes, waarbij dit uitrijpingsproces versneld (psoriasis) of verstoord wordt (actinische keratose). Bij een actinische keratose zijn de keratinocyten door het zonlicht dusdanig beschadigd, dat zij niet meer goed uitrijpen. Als gevolg hiervan wordt de hoornlaag niet meer goed aangemaakt. Op sommige plaatsen is de hoornlaag afwezig, op andere plaatsen te dik (hyperkeratose). Deze plaatsen voelen ruw aan.
Kennen het basaalcelcarcinoom en het plaveiselcelcarcinoom premaligniteiten?
Strikt genomen kent het basaalcelcarcinoom geen premaligniteit. Actinische keratosen kunnen overgaan in een plaveiselcelcarcinoom, zodat je actinische keratosen wel kunt zien als premaligniteit.
Wat kunnen intrinsieke en extrinsieke oorzaken zijn van het basaalcelcarcinoom?
Intrinsieke oorzaken:
- Genetische aanleg
- Immuunsuppressie
Extrinsieke oorzaken:
- Zonlicht
- Röntgenstraling
- Chemische factoren
- Chronische huidbeschadiging
Welke factoren zijn verantwoordelijk voor het steeds vaker voorkomen van het basaalcelcarcinoom?
- Meer blootstelling aan zonlicht dan vroeger
- Toenemende vergrijzing
- Toename van ziektes en behandelingen die immuunsuppressie geven
Waarom komt het basaalcelcarcinoom voornamelijk bij lichtere huidtypen voor?
Lichtere huidtypen hebben minder pigment en bieden dus minder bescherming tegen zonlicht.
Bij welke genetische syndromen komen basaalcelcarcinomen voor?
- Bazex syndrome
- Basal cell nevus syndrome (BCNS)
- Xeroderma pigmentosum
Wanneer is er sprake van een Basaalcel Naevus Syndroom?
Wel is het belangrijk zich te realiseren dat alleen bij veelvoudige basaalcelcarcinomen op jonge leeftijd sprake is van een basaalcel naevus syndroom.
Wat is de pathogenese van Basaalcel Naevus Syndroom?
De ‘gene locus’ van het basaalcel naevus syndroom is 9q22-31. Deze gen regio codeert voor het eiwit in de ‘patched’ regio van het membraan. ‘Patched’ en ‘smoothened’ zijn membraan eiwitten. De mutatie zorgt ervoor dat ‘patched’ en ‘smoothened’ niet met elkaar verbonden zijn. Hierdoor komt er een tumorsignaal vrij. Dezelfde afwijking kan ook door ‘sonic hedgehog’ geïnduceerd worden.
Welke kenmerken passen bij de verschillende huidtumoren?
1 = sprieterig groeiend
2 = nodulair
3 = oppervlakkig (superficieel) of romphuidtype
Wat zijn de histologische kenmerken van een basaalcelcarcinoom?
Cellen van basaalcelcarcinomen lijken sterk op de basale cellaag van de epidermis. Karakteristiek is verder een sterk basofiele kleur (blauw) en een perifere pallisadering (pallisadevorming aan de buitenrand). Het basaalcelcarcinoom groeit van buiten naar binnen.
Wat is de toepasbaarheid van de verschillende therapieën voor het basaalcelcarcinoom?
