15-Afgrond WO II Flashcards
Welke verschillende ontwikkelingen kwamen tesamen in 1939-1945?
- ultranationalisme en revanchisme, gevoed door WO I
- concept van totale oorlog
- streven naar homogene nat staat, uitsluiting etn minderheden
- rassenideologie + antisemitisme
- botsing van twee totalitaire staten, op expansie gericht
- ver ontwikkelde mil-techn middelen om de extreme doelen uit te voeren.
p545
Waarom was WO II meer dan WO I een totale oorlog?
- schaal, intensiteit, extreme wreedheid, radicalisering van de strijd
- gericht op complete vernietiging USSR
- onderscheid oorlogs-/thuisfront vervaagd (45 mio burgers komen om = 75% vh totaal).
p546
Welke twee verklaringen worden gegeven voor het hoge aantal burgerslachtoffers?
- grote rol burgerbevolking: mobilisatie van gehele bevolking (fabrieken!), dus doelwit (bv vliegtuigen nodig). Aard van de oorlog veranderd door hoogindustrialisatie (econ/ind prod/infrastructuur belangrijk), dus burgerbevolking zou niet gespaard blijven. Ook: ondergraven moreel vd arbeidende bevolking dmv bombardementen.
- sterk ideologische karakter vd strijd.
p546
De bommenoorlog na 1939 heeft zijn wortels in WO I. Hoe?
De strijd wordt voor belangrijk deel in fabrieken beslist, was les uit WO I, dus totale oorlog in WO II.
p547
Bombardementen waren over en weer. Beschrijf
- Dtsl test de Luftwaffe in de Sp Burgeroorlog (Guernica)
- Dtsl zet luchtmacht in tegen Warschau, Rotterdam, Londen, Conventry, Belgrado en Stalingrad (‘dicht besiedelte Stadtteilen’)
- Geallieerde bombardementen op Dtse steden (1,5% stedelijke bevolking komt om).
p548
De Britten en Amerikanen hadden 1 belangrijke les uit WO I getrokken. Welke?
Nazi-Dtsl in een zo kort mogelijk tijdsbestek en met zo min mogelijk slachtoffers aan eigen kant verslaan. Bombardementen waren snelste en efficientste weg, vond men.
p548
In welk opzicht was Churchill rol cruciaal voor het verloop van de oorlog?
Hij vond dat Dtsl tegen elke prijs bestreden moest worden en verzette zich tegen Br vredesvoorstellen en ieder ander mogelijk compromis met Hitler. ‘Overwinning tot elke prijs’.
p548
Welke verklaring, naast de rol van de burgerbevolking, is bepalend geweest voor het hoge aantal burgerslachtoffers in WO II?
Het sterk ideologisch geladen karakter van de strijd, sterker dan in WO I. Nazisme, liberale democratie en communisme in strijd op leven en dood.
Nazisme was extreem-racistisch nationalistisch en was agressief en gewelddadig –> zo bezien was WO II in belangrijke mate een rassenoorlog, uitmondend in genocide (door visie op Polen, Russen en andere Slav volken ‘Untermenschen’).
p549
Ging WO II om verovering ter uitbreiding van Dtse gebied en strijd tegen Jodendom?
Nee, strijd was gericht op totale etnische herschikking van Eur (mn oosten).
Joodse vraagstuk dus bezien in breder demografisch en raciaal project (Browning). Nieuwe Orde van Eur dmv raciale hierarchie (niet alleen Joden/Holocaust): totale etnische herschikking en zuivering van C-/O-Eur.
p550
Er worden twee groepen onderscheiden die trachten de Holocaust te verklaren. Welke?
- Intentionalisten: intenties van de betrokkenen en pol en diplomatieke geschiedenis centraal. Hitler speelde centrale rol en er is grote mate van continuiteit tussen zijn ideeen over Joden begin jaren 20 en het praktisch beleid tav Joodse vraagstuk 1e 1/2 jaren 40.
- Functionalisten/structuralisten: structuren en soc/institutionele geschiedenis. Hitler in polycratisch Derde Rijk niet zo centraal, eigenl zwakke dictator. Holocaust product van improvisatie/oorlogschaos/cumulatieve radicalisering (Mommsen)
==> discussie tussen beide niet alleen theoretisch maar raakt ook aan vraag wie verantwoordelijk gehouden kan worden voor Holocaust.
p551
Waarom werden de Poolse joden zo veel harder aangepakt dan de O’rijkse of Dtse?
‘Oosterse’ Joden werden met verachting bekeken.
- Einsatzgruppen van de veiligheidpolitie hadden veel vrijheid
- Ook andere Poolse burgers werden slachtoffer (Polen waren minderwaardig). Mn Poolse elite.
- Sovjettroepen eveneens zeer wreed.
p552
Beschrijf de radicalisering in beleid tav Joden tussen 1939-41.
- 1939: Heydrich geeft opdracht Joden in grote steden te concentreren rond spoorknooppunten
- 1939: Himmler geeft opdracht Joden uit bezet westelijk Polen (Warthegau) naar oosten (General-Gouvernement: ‘kolonie’ - reservaat voor Untermensch) te deporteren ==> getto’s, dwangarbeid, erbarmelijke omstandigheden.
NB: in context ‘herhuisvesting Volksduitsers uit mn Balt staten’ zien; heim ins Reich = Warthegau = nat-soc modelsamenleving.
p553
Bestond er in 1940 een samenhangend plan tav het Joodse vraagstuk?
Nee. Ook emigratie was een optie (Eichmann: Palestina, Madagascar).
p553
WO II en de oplossing van het Joodse vraagstuk namen een beslissende wending door de aanval op de Sovjet-Unie 1941 (Barbarossa). Waarom?
Hitler: economische, militaire, strategische en ideologische motieven EN vooral:
- vernietiging vh Joodse bolsjewisme en
- verovering Lebensraum.
p553
Was de samenhang van de Vernichtungskrieg tegen SU en genocide toevallig?
Nee. Totale oorlog, wreedheid en dehumanisering vd vijand werden werkelijkheid.
- Kommissarbefehl
- intl oorlogsrecht terzijde geschoven
- dodenmarsen Sovjetkrijgsgevangenen
- Einsatzgruppen vermoorden zoveel mogelijk communisten, partizanen en Joden (Gragzdai, Babi-Yar).
p555
Wat is het Generalplan Ost?
Een territoriaal plan, met als opzet een algehele raciale herindeling in O-Eur (Joden uit Polen naar N-Siberie na overwinning op Rusl; ongewenste bevolkingsgroepen uit Polen, Balt staten, Wit-Rusl, Oekraine + Russ Joden). Duitse kolonisten zouden hun plek innemen ==> Groot-Duitse rijk.
In dit plan zat niet het massal/systematisch vergassen van Joden. Endloesung en deportaties oorspr gepland voor na de strijd.
Maar: Barbarossa niet succesvol, Generalplan Ost naar achtergrond.
p556
In herfst 1941 verandert het beleid tav de Joden: snelle deportatie van Dtse, O’rijkse en Tsj Joden (dus niet wachten tot na Russ veldtocht). Hoe verklaart Kershaw dit besluit?
- 1 mio Wolga-Duitsers werden door Staling gedeporteerd
- Gijzelaars-idee: als VS zich in oorlog zouden mengen, zouden Joden prijs betalen.
p556
Hoe kwam de eerste vernietigingsoperatie tot stand?
- 60.000 Dtse Joden naar Lodz gedeporteerd
- Polen minste logistieke problemen
- herfst 1941 eerste massamoorden
- gas efficienter en minder belastend voor beulen
- gebruik kennis van T4-betrokkenen.
p557
Waar ging de Wannsee-conferentie (jan 1942) NIET over?
Over het besluit om tot de Holocaust te komen, te spreken. Dat besluit was al genomen ivm uitblijvend succes in Rusl (Joden zouden oorl ontkentend hebben; Sovjetstaat joods). Moord op joden al in volle gang, want Hitler wilde wraak. Op Wannsee werden administratieve en logistieke zaken besproken.
p557
Hoe ziet de synthese van het intentionalistische standpunt en het functionalistische standpunt er uit?
- Hitler was van meet af aan geobsedeerd door Joodse vraagstuk
- Vernietiging Joodse bolsjewisme en Lebensraum in O-Eur veroveren centraal
- Jaren 20/30: wel intentie, geen programma (geen systematische vergassing)
- door oorlog en Generalplan Ost radicalisering
- Veldtocht tegen Rusl minder succesvol dan gedacht
- Va herfst 1941 Joden naar vernietigingskampen in General-Gouvernement; experimenten met gas. Begin Endloesung.
- Zonder Hitler waren Joden wel ernstig vervolgd maar waarsch niet systematisch vernietigd (= intentionalistisch standpunt)
- MAAR: Hitler kon rekenen op bereidwilllige medewerking van velen, mede in de hand gewerkt door polycratische, competitieve structuur = grote medeplichtigheid! (Niet alleen Heydrich en Himmler, ook top Wehrmacht, lager partijkader, ambtenaren, politie, artsen, rechters, zakenlieden en vele gewone Dtsers).
Kershaw: ‘working towards the Fuehrer’ - Hitler zette grote lijnen uit, in vage bewoordingen. Onaantastbaar en dictatoriaal, dus wensen werden uitgevoerd. EN grootste mogelijke medewerking van vele loyale medewerkers/onderdanen, die concreet invulden.
Dat Hitler zijn goedkeuring gaf aan de belangrijkste stappen en dat zijn voorspellling 1939 werkelijkheid zou worden is voldoende. Of hij expliciet opdracht heeft gegeven tot Endloesung is niet zo belangrijk.
p561
De oorlog tegen de SU was om Triumph ofer Undergang. Waarom?
- Wreedste en meest vernietigende oorlog
- Maximum aan manschappen en materieel ingezet door beide
- Hitler wilde (door WO I) niets van capitulatie weten.
- 1945: Hitler geeft vernietigingsbevel (Nerobevel).
p561
Wat is de trieste balans van WO II?
Erfenis van Hitler is ultieme vernietiging (Eur/land/volk). Hij is aanstichter van gruwelijkste oorlog id gesch en ve afschuwelijke volkerenmoord.
Hitler synoniem met ultieme kwaad van de 20eS.
p562
Ook elders dan in Dtsl kwamen in Eur nat en etn spanningen tot uitbarsting en liet antisemitisme zich gelden. Mn tijdens WO II was het virulent. Geef voorbeelden.
- Holocaust kon niet uitgevoerd worden zonder medewerking van marionettenregimes en delen vd door Dtsers bezette gebieden.
- Fr: Franse politie hield razzia’s 1941-42 (Vichy-regime). Statut des Juifs 1940.
- Fr, Britse en Poolse regeringen speelden met idee om Joden te evacueren naar Madagascar.
- Zwitserse overheid tav Joodse vluchtelingen en Joods geld laakbaar
- Nld: verhoudingsgewijs zeer hoog percentage Joden gedeporteerd (eff ambtenarenapparaat en politie)
- Roem/Hong/Kroatie/Oekr/Polen/Balt: wreedheden tegen Joden
- Balt: 1941 vrijwel alle Joden uitgeroeid; alliantie met Dtsl
- Oekr: Joden uitgeroeid
- Polen: grootste aantal Joden sterft hier.
- Hong/Kroatie/Roem/Slow: vervolging en moord op Joden
==> jodenvervolging niet excl Duits
p563
In welke landen was het lot van de Joden gunstiger?
- Bulgarije
- Denemarken
- Italie (tot 1943)
p563
