15: Campylobacter, Helicobacter og Vibrio.

Question 1

Hver eru helstu einkenni Campylobacter?

Answer 1

Campylobacter eru litlir, grannir Gramneikvæðir stafir. Vandlátir á æti og vaxa hægt, vilja lækkaða súrefnisþéttni en mikinn raka. Oxidasa jákvæðir.

Question 2

Nefndu 3 tegundir Campylobacter.

Answer 2

C. jejuni/coli
C. upsaliensis
C. fetus

Question 3

Hver eru sjúkdómseinkenni C. jejuni/coli?

Answer 3

Hiti, kviðverkir og niðurgangur, meðgöngutími 1-3 dagar. Varir í 7 til 10 d. Getur valdið Gullain-Barre syndrome og liðverkjum. Algengari orsök niðurgangs í nágrannalöndum okkar en Salmonella!

Question 4

Hver eru sjúkdómseinkenni C. upsaliensis?

Answer 4

Niðurgangur og sýklasótt.

Question 5

Hver eru sjúkdómseinkenni C. fetus?

Answer 5

Sýklasótt og niðurgangur í ónæmisbældum og ungum börnum.

Question 6

Hvernig skal taka og meðhöndla saursýni?

Answer 6

Hafa sýnið ferskt (hemm hemm…) og senda innan 2 klst. ef ekki í æti. Annars nota flutningsæti. Geyma í kæli ef geymsla er óumflýjanleg.Taka þarf 3 sýni til að útiloka sýkingu. Ef grunur um sýklasótt, taka blóðræktun. Skila þremur neikvæðum saurprufum áður en snúið er til vinnu við matvæli.

Question 7

Hver er meðferð iðrasýkinga?

Answer 7

Almennt ekki sýklalyfjameðferð, nema við sýklasótt og slæman colitis. Stuðningsmeðferð er vökvagjöf, oftast um munn.

Question 8

Hver eru helstu einkenni Helicobacter pylori?

Answer 8

Gram neikvæður, spírillaga stafur. Um 2,9 mikrom. að lengd, með 4-6 pólar flagellur. Vex illa á venjulegum ætum, tekur 48-72 tíma við 37°C og vill séræti t.d. Skirrowsæti, minnkaða súrefnisþéttni og mikinn raka. Myndar mikinn ureasa. Fannst fyrst 1893 en ekki viðurkennt sem sjúkdómsvaldur fyrr en 1981.

Question 9

Hver er sjúkdómsgangur hjá Helicobacter pylori?

Answer 9

Meðgöngutími er um 1 vika. Um helmingur sjúklinga fær magaóþægindi, ógleði og uppköst, hinn helmingurinn er einkennalaus. Ef ónæmiskerfið vinnur ekki á bakteríunni hafa sjúklingar áfram væg óþægindi og sýruþurrð (achlorhydria) sem varað getur í 3-12 mánuði. Í stað polymorphnuclear leucocyta koma lymphocytar og plasmafrumur (chronic active gastritis). TBC

Question 10

Og eftir chronic active gastritis í Helicobacter sýkingu…

Answer 10

…þegar ónæmi vex, minnkar bólga í corpus og sýrumyndun verður eðlileg (bólga þá mest í antrum og pylorus, veikir slímhúð og sár geta myndast í maga og duodenum). Eftir að bakterían býr um sig, losnar líkaminn sjaldnast við hana sjálfur. Getur hugsanlega leitt til magakrabba.

Question 11

Hvernig er Helicobacter pylori greindur?

Answer 11

Hann má greina með Ureasa blástursprófi, blóðvatnsprófi, antigenatesti í saur og biopsiu (ræktun, histologia, ureasapróf).

Question 12

Hvað gerir ureasi?

Answer 12

Hvatar það að urea klofni í ammonia og carbon dioxide.

Question 13

Hver er Rx. fyrir Helicobacter pylori?

Answer 13

Sýruhemjandi meðferð ásamt sýklalyfjum (oftast fleiri en ein tegund úr mism. lyfjaflokkum).

Question 14

2 aðrar tegundir Helicobacter og hverju þær valda.

Answer 14

H. cinaedi og H. fennelliae. Valda báðar iðrasýkingum og sýklasótt.

Question 15

Hver eru helstu einkenni Vibrio?

Answer 15

Gram neikvæðir stafir í sjó og ferskvatni.

Question 16

Hverjar eru 4 helstu tegundir Vibrio?

Answer 16

V. cholerae
V. parahemolyticus
V. vulnificus
V. alginolyticus

Question 17

Vibrio cholerae…

Answer 17

…er boginn gram neikvæður stafur með eina svipu. Finnst í vatni, krabbadýrum og öðrum skeldýrum. Sá sem veldur kóleru er group-1 eða O group 139, myndar toxín.

Question 18

Kólera veldur…

Answer 18

…vatnskenndum niðurgangi eða engum einkennum. Smitast oftast með menguðu vatni. Börn og ferðamenn eru mest útsett. Svæsin kólera getur leitt til mikils vökva- og salttaps á skömmum tíma, lágs blóðþrýstings og sjokk ástands. Toxínið sem veldur kóleru er A-B toxínið choleragen. Greining byggist á saurræktun (valæti - thiosulfate-citrate-bile salt agar).

Question 19

Hver er Rx fyrir Vibrio cholerae?

Answer 19

Meðferð: vökvagjöf. Sýklalyfjagjöf getur flýtt fyrir bata. Fyrirbyggjandi: huga að öryggi vatns og matar.

Question 20

Hvar finnst Vibrio parahaemolyticus og hverju veldur hann?

Answer 20

Finnst í fisk og skeldýrum. Veldur vatnskenndum niðurgangi, uppköstum og kviðverkjum í ca. 2 sólarhringa eftir neyslu. Gengur yfir á nokkrum dögum. Algengt í Japan - sushi og hrár skelfiskur?

Question 21

Hvar finnst Vibrio vulnificus og hverju veldur hann?

Answer 21

Finnst við strendur Mexíkó flóa og við suðaustur og suðvestur strönd USA. Fjölgar á sumrin og finnst þá í skelfisk, t.d. ostrum. Mjög virulent og allt upp í 50% mortalitet hjá t.d. ónæmisbældum (veldur þá blóðsýkingu). Hjá heilbrigðum oftast sárasýkingar, necrotiserandi fascitis og stundum blóðsýkingar í kjölfarið. EKKI BORÐA OSTRUR HRÁAR!