Κεφάλαιο 3 - Μεταφορά και αποβολή ουσιών

Question 1

Πώς ανταλλάσσουν ουσίες με το περιβάλλον τους όλοι οι οργανισμοί;

Answer 1

Όλοι οι οργανισμοί προσλαμβάνουν χρήσιμες ουσίες από το περιβάλλον τους και αποβάλλουν σε αυτό τις άχρηστες.

Question 2

Πώς γίνεται η ανταλλαγή ουσιών σε έναν μονοκύτταρο οργανισμό;

Answer 2

Σε έναν μονοκύτταρο οργανισμό, η ανταλλαγή ουσιών με το περιβάλλον γίνεται εύκολα με διάχυση, καθώς βρίσκεται σε άμεση επαφή με αυτό μέσω της πλασματικής του μεμβράνης.

Question 3

Τι είναι η διάχυση;

Answer 3

Διάχυση είναι το «άπλωμα» των μορίων στον χώρο, όπου μόρια από τα πυκνότερα διαλύματα μετακινούνται προς τα αραιότερα, μέχρι να εξισωθούν οι συγκεντρώσεις τους.

Question 4

Απαιτείται ενέργεια για τη μεταφορά μορίων με διάχυση;

Answer 4

Όχι, κατά τη διάχυση, η μεταφορά μορίων γίνεται παθητικά, δηλαδή δεν απαιτείται ενέργεια.

Question 5

Ποια η διαφορά στην ανταλλαγή ουσιών μεταξύ μονοκύτταρων και πολυκύτταρων οργανισμών;

Answer 5

Αντίθετα με τους μονοκύτταρους οργανισμούς, τα περισσότερα κύτταρα των πολυκύτταρων οργανισμών δεν έρχονται σε άμεση επαφή με το περιβάλλον και συνεπώς έχουν άλλους μηχανισμούς για την ανταλλαγή ουσιών.

Question 6

Πώς απορροφά ένα χερσαίο φυτό νερό και άλλες ουσίες;

Answer 6

Ένα χερσαίο φυτό απορροφά νερό και διάφορες διαλυμένες ουσίες με τις ρίζες του.

Question 7

Πώς μεταφέρονται το νερό και οι διαλυμένες ουσίες στα φύλλα ενός φυτού;

Answer 7

Το νερό και οι διαλυμένες ουσίες μεταφέρονται στα φύλλα ενός φυτού με ένα σύνολο αγγείων που ονομάζεται ξύλωμα.

Question 8

Ποιες ουσίες παράγονται στα φύλλα ενός φυτού με τη φωτοσύνθεση;

Answer 8

Στα φύλλα, με τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης, παράγονται ουσίες όπως η γλυκόζη.

Question 9

Πώς μεταφέρεται η γλυκόζη και άλλες ουσίες σε όλα τα μέρη ενός φυτού;

Answer 9

Η γλυκόζη και άλλες ουσίες διαλύονται στο νερό και μεταφέρονται σε όλα τα μέρη του φυτού μέσα από ένα άλλο σύνολο αγγείων, το φλοίωμα.

Question 10

Τι αποτελεί τον αγωγό ιστό των φυτών;

Answer 10

Το ξύλωμα και το φλοίωμα συναποτελούν τον αγωγό ιστό των φυτών.

Question 11

Τι είναι τα «νεύρα» που παρατηρούμε στα φύλλα των φυτών;

Answer 11

Τα «νεύρα» που παρατηρούμε στα φύλλα αποτελούνται από πολλά μικροσκοπικά αγγεία του αγωγού ιστού.

Question 12

Ποιος είναι ο ρόλος της επιδερμίδας των φύλλων;

Answer 12

Η επιδερμίδα των φύλλων καλύπτει το φύλλο.

Question 13

Πώς ρυθμίζεται η κυκλοφορία των ουσιών στα φυτά;

Answer 13

Στην επιφάνεια των φύλλων υπάρχουν κύτταρα που είναι τοποθετημένα το ένα πολύ κοντά στο άλλο και σχηματίζουν την επιδερμίδα, η οποία ρυθμίζει την κυκλοφορία των ουσιών.

Question 14

Πώς αποβάλλουν άχρηστες ουσίες τα φυτά;

Answer 14

Τα φυτά αποβάλλουν άχρηστες ουσίες είτε αποθηκεύοντάς τες στα φύλλα τους, τα οποία στη συνέχεια πέφτουν, είτε εκκρίνοντας ουσίες όπως ρητίνη και κόμμι.

Question 15

Υπάρχουν πολυκύτταρα ζώα που ανταλλάσσουν ουσίες με διάχυση με το περιβάλλον;

Answer 15

Ναι, κάποια ζώα όπως οι μέδουσες και οι θαλάσσιες ανεμώνες εξακολουθούν να ανταλλάσσουν ουσίες με διάχυση.

Question 16

Τι σύστημα διαθέτουν οι υπόλοιποι ζωικοί οργανισμοί για τη μεταφορά ουσιών;

Answer 16

Οι υπόλοιποι ζωικοί οργανισμοί διαθέτουν ένα σύστημα μεταφοράς ουσιών από και προς τα κύτταρα, το κυκλοφορικό σύστημα.

Question 17

Τι περιλαμβάνει το κυκλοφορικό σύστημα των ζώων;

Answer 17

Το κυκλοφορικό σύστημα περιλαμβάνει την καρδιά (ή περισσότερες καρδιές), τα αιμοφόρα αγγεία και το αίμα.

Question 18

Ποιος είναι ο ρόλος της καρδιάς στο κυκλοφορικό σύστημα;

Answer 18

Η καρδιά λειτουργεί σαν αντλία, έχει την ικανότητα να διαστέλλεται και να συστέλλεται, και έτσι δέχεται και προωθεί το αίμα, ρυθμίζοντας την κυκλοφορία του.

Question 19

Τι σημαίνει ότι μια καρδιά χαρακτηρίζεται ως μονόχωρη, δίχωρη, τρίχωρη ή τετράχωρη;

Answer 19

Η καρδιά μπορεί να αποτελείται από μία, δύο, τρεις ή τέσσερις κοιλότητες (κόλπους και κοιλίες), και χαρακτηρίζεται ανάλογα.

Question 20

Ποια είναι η σχέση πολυπλοκότητας οργανισμού και κυκλοφορικού συστήματος;

Answer 20

Οι πολύπλοκοι οργανισμοί έχουν αυξημένες ανάγκες και συνεπώς διαθέτουν πολυπλοκότερο κυκλοφορικό σύστημα.

Question 21

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός ανοικτού κυκλοφορικού συστήματος, όπως αυτό που συναντάται στα αρθρόποδα και πολλά μαλάκια;

Answer 21

Σε ένα ανοικτό κυκλοφορικό σύστημα, μία ή περισσότερες καρδιές προωθούν το αίμα μέσα στα αγγεία, το αίμα εξέρχεται από τα αγγεία και περνά σε κοιλότητες του σώματος, και επιστρέφει από τις κοιλότητες στα αγγεία χάρη στη λειτουργία της καρδιάς.

Question 22

Ποιο είναι το χαρακτηριστικό ενός κλειστού κυκλοφορικού συστήματος;

Answer 22

Σε ένα κλειστό κυκλοφορικό σύστημα, το αίμα παραμένει συνεχώς μέσα στα αιμοφόρα αγγεία και κυκλοφορεί χάρη στη λειτουργία της καρδιάς.

Question 23

Ποια σπονδυλωτά έχουν κλειστό κυκλοφορικό σύστημα;

Answer 23

Όλα τα σπονδυλωτά έχουν κλειστό κυκλοφορικό σύστημα.

Question 24

Τι ονομάζεται αρτηριακό αίμα;

Answer 24

Το αίμα που προωθείται από την καρδιά προς τα αγγεία ονομάζεται αρτηριακό.

Question 25

Τι ονομάζεται φλεβικό αίμα;

Answer 25

Το αίμα που φτάνει από τα αγγεία στην καρδιά ονομάζεται φλεβικό.

Question 26

Σε ποια σπονδυλωτά αναμειγνύεται το φλεβικό με το αρτηριακό αίμα;

Answer 26

Σε ορισμένα σπονδυλωτά, όπως τα ψάρια, τα αμφίβια και τα φίδια, το φλεβικό αίμα αναμειγνύεται με το αρτηριακό.

Question 27

Γιατί χτυπάει η καρδιά μας γρηγορότερα όταν κάνουμε έντονη σωματική δραστηριότητα;

Answer 27

Κατά την έντονη σωματική δραστηριότητα, τα μυϊκά κύτταρα απαιτούν περισσότερη ενέργεια, οξυγόνο και θρεπτικές ουσίες, συνεπώς το αίμα πρέπει να κυκλοφορεί γρηγορότερα για να μεταφέρει αυτές τις ουσίες.

Question 28

Ποια συστήματα εργάζονται εντονότερα κατά την έντονη σωματική δραστηριότητα;

Answer 28

Η καρδιά και ολόκληρο το κυκλοφορικό σύστημα εργάζονται εντονότερα.

Question 29

Ποια είναι τα όργανα του κυκλοφορικού συστήματος του ανθρώπου;

Answer 29

Το κυκλοφορικό σύστημα του ανθρώπου αποτελείται από την τετράχωρη καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία, μέσα στα οποία κυκλοφορεί το αίμα.

Question 30

Ποια είναι η λειτουργία του κυκλοφορικού συστήματος του ανθρώπου;

Answer 30

Το κυκλοφορικό σύστημα τροφοδοτεί όλα τα κύτταρα με χρήσιμες ουσίες και απομακρύνει τις άχρηστες.

Question 31

Ποια είναι οι επάνω κοιλότητες της καρδιάς;

Answer 31

Οι επάνω κοιλότητες της καρδιάς ονομάζονται κόλποι.

Question 32

Ποια είναι οι κάτω κοιλότητες της καρδιάς;

Answer 32

Οι κάτω κοιλότητες της καρδιάς ονομάζονται κοιλίες.

Question 33

Σε ποιους τρεις τύπους διακρίνονται τα αιμοφόρα αγγεία στον άνθρωπο;

Answer 33

Τα αιμοφόρα αγγεία διακρίνονται σε αρτηρίες, φλέβες και τριχοειδή.

Question 34

Ποια είναι η λειτουργία των αρτηριών στον άνθρωπο;

Answer 34

Οι αρτηρίες μεταφέρουν το αίμα από την καρδιά σε όλα τα σημεία του σώματος.

Question 35

Ποια είναι η λειτουργία των φλεβών στον άνθρωπο;

Answer 35

Οι φλέβες μεταφέρουν αίμα προς την καρδιά.

Question 36

Τι είναι τα τριχοειδή αγγεία και ποιος ο ρόλος τους;

Answer 36

Τα τριχοειδή είναι μικροσκοπικά αγγεία με λεπτά τοιχώματα, μέσω των οποίων γίνεται η ανταλλαγή διαφόρων ουσιών.

Question 37

Πώς κυκλοφορεί το αίμα από το σώμα στην καρδιά και μετά στους πνεύμονες;

Answer 37

Το αίμα από όλα τα σημεία του σώματος καταλήγει μέσω φλεβών στην καρδιά. Αυτό το αίμα περιέχει πολύ διοξείδιο του άνθρακα. Στη συνέχεια, μέσω αρτηριών, οδηγείται από την καρδιά στους πνεύμονες.

Question 38

Τι συμβαίνει στο αίμα όταν περνά από τους πνεύμονες;

Answer 38

Στους πνεύμονες, το αίμα απαλλάσσεται από το διοξείδιο του άνθρακα και εμπλουτίζεται με οξυγόνο.

Question 39

Πώς κυκλοφορεί το αίμα από τους πνεύμονες πίσω στην καρδιά και μετά στο σώμα;

Answer 39

Μετά τους πνεύμονες, το αίμα επιστρέφει στην καρδιά μέσω φλεβών και από εκεί ωθείται μέσω αρτηριών σε όλα τα σημεία του σώματος.

Question 40

Τι ανταλλάσσει το αίμα με τα κύτταρα του σώματος;

Answer 40

Το αίμα αφήνει στα κύτταρα το οξυγόνο και τις θρεπτικές ουσίες που μεταφέρει και παραλαμβάνει διοξείδιο του άνθρακα και άλλες άχρηστες ουσίες.

Question 41

Από τι αποτελείται το αίμα;

Answer 41

Το αίμα αποτελείται από το πλάσμα και τα κύτταρα.

Question 42

Τι είναι το πλάσμα του αίματος και τι περιέχει;

Answer 42

Το πλάσμα είναι ένα υποκίτρινο υγρό, κυρίως νερό, που περιέχει χρήσιμες πρωτεΐνες για την άμυνα του οργανισμού και άχρηστες ουσίες προς απομάκρυνση.

Question 43

Σε ποιες κύριες κατηγορίες ταξινομούνται τα κύτταρα του αίματος;

Answer 43

Τα κύτταρα του αίματος ταξινομούνται σε ερυθρά αιμοσφαίρια (ερυθροκύτταρα), λευκά αιμοσφαίρια (λευκοκύτταρα) και αιμοπετάλια.

Question 44

Ποιος είναι ο ρόλος των ερυθρών αιμοσφαιρίων;

Answer 44

Τα ερυθρά αιμοσφαίρια μεταφέρουν οξυγόνο.

Question 45

Ποιος είναι ο ρόλος των λευκών αιμοσφαιρίων;

Answer 45

Τα λευκά αιμοσφαίρια συμβάλλουν στην άμυνα του οργανισμού, καταστρέφοντας μικροοργανισμούς.

Question 46

Ποιος είναι ο ρόλος των αιμοπεταλίων;

Answer 46

Τα αιμοπετάλια συμβάλλουν στην πήξη του αίματος.

Question 47

Πώς επηρεάζεται η υγεία του κυκλοφορικού συστήματος;

Answer 47

Η υγεία του κυκλοφορικού συστήματος επηρεάζεται από τον τρόπο ζωής (κάπνισμα, παχυσαρκία, διατροφή πλούσια σε ζωικά λίπη) και από περιβαλλοντικούς παράγοντες (όπως το μονοξείδιο του άνθρακα).

Question 48

Τι μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών του κυκλοφορικού συστήματος;

Answer 48

Η άσκηση και η ισορροπημένη διατροφή μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών του κυκλοφορικού συστήματος.

Question 49

Ποιο είναι το υγρό μέρος του αίματος;

Answer 49

Το υγρό μέρος του αίματος είναι το πλάσμα.

Question 50

Ποιος είναι ο κύριος ρόλος του ουροποιητικού συστήματος;

Answer 50

Ο κύριος ρόλος του ουροποιητικού συστήματος είναι η αποβολή των άχρηστων ουσιών από το σώμα μας.

Question 51

Ποια είναι τα όργανα του ουροποιητικού συστήματος;

Answer 51

Τα όργανα του ουροποιητικού συστήματος είναι οι νεφροί, οι ουρητήρες, η ουροδόχος κύστη και η ουρήθρα.

Question 52

Πώς σχηματίζονται τα ούρα;

Answer 52

Οι άχρηστες ουσίες περνούν από τα κύτταρα στο αίμα, μεταφέρονται στους νεφρούς όπου το αίμα φιλτράρεται και αυτές οι ουσίες διαλύονται σε νερό, σχηματίζοντας τα ούρα.

Question 53

Ποιος είναι ο ρόλος των νεφρών;

Answer 53

Οι νεφροί φιλτράρουν το αίμα, απομακρύνουν τις άχρηστες ουσίες, και ρυθμίζουν την ποσότητα του νερού του οργανισμού μας και τη σύσταση του αίματος.

Question 54

Πώς απομακρύνονται τα ούρα από τους νεφρούς;

Answer 54

Τα ούρα απομακρύνονται από τους νεφρούς με τους ουρητήρες.

Question 55

Πού καταλήγουν οι ουρητήρες;

Answer 55

Οι ουρητήρες καταλήγουν στην ουροδόχο κύστη, έναν μυώδη σάκο όπου τα ούρα αποθηκεύονται προσωρινά.

Question 56

Πώς αποβάλλονται τα ούρα από το σώμα;

Answer 56

Από την ουροδόχο κύστη ξεκινά ένας σωλήνας, η ουρήθρα, μέσω της οποίας τα ούρα αποβάλλονται με την ούρηση.

Question 57

Ποια είναι η συνηθέστερη πάθηση του ουροποιητικού συστήματος;

Answer 57

Οι συνηθέστερες παθήσεις του ουροποιητικού συστήματος είναι οι ουρολοιμώξεις, που οφείλονται σε παθογόνους μικροοργανισμούς.

Question 58

Γιατί οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες στις ουρολοιμώξεις;

Answer 58

Οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες στις ουρολοιμώξεις γιατί η ουρήθρα τους είναι κοντύτερη από αυτή των ανδρών και βρίσκεται πιο κοντά στον πρωκτό, αυξάνοντας τον κίνδυνο μετάδοσης μικροβίων.

Question 59

Με ποια άλλα συστήματα συνεργάζεται στενά το κυκλοφορικό σύστημα;

Answer 59

Το κυκλοφορικό σύστημα συνεργάζεται στενά με το λεμφικό, το αναπνευστικό, το πεπτικό και το νευρικό σύστημα.

Question 60

Ποιος είναι ο ρόλος του λεμφικού συστήματος σε σχέση με το κυκλοφορικό;

Answer 60

Το λεμφικό σύστημα μεταφέρει λιπαρές ουσίες από το λεπτό έντερο στο αίμα, συμβάλλει στη διατήρηση της ποσότητας και ποιότητας των υγρών του σώματος, και στην άμυνα του οργανισμού.

Question 61

Πώς συνεργάζεται το κυκλοφορικό σύστημα με το αναπνευστικό;

Answer 61

Το αίμα, μέσω της μικρής κυκλοφορίας, από τη δεξιά κοιλία της καρδιάς καταλήγει στους πνεύμονες. Εκεί, αφού αποβάλει το διοξείδιο του άνθρακα, εμπλουτίζεται με οξυγόνο και επιστρέφει στην καρδιά, για να σταλεί σε όλο το σώμα.

Question 62

Πώς συνεργάζεται το κυκλοφορικό σύστημα με το πεπτικό;

Answer 62

Το κυκλοφορικό σύστημα συνεργάζεται με το πεπτικό σύστημα, αφού οι θρεπτικές ουσίες και το νερό που περιέχονται στην τροφή μας πρέπει να φτάσουν σε όλα τα κύτταρα του σώματος, κάτι που επιτυγχάνεται με την κυκλοφορία του αίματος.

Question 63

Πώς συνεργάζεται το νευρικό σύστημα με το κυκλοφορικό;

Answer 63

Το νευρικό σύστημα έχει σημαντικό ρόλο στη λειτουργία του κυκλοφορικού συστήματος, καθώς ελέγχει την ομαλή λειτουργία της καρδιάς.